Over filosofie en fotografie Afwisselende teksten over filosofie en fotografie en teksten met een knipoog.
18-01-2008
Waarheids(be)vinding 7
Repressieve tolerantie.
De term werd voor het eerst gebruikt door Herbert Marcuse in de roerige midden zestiger jaren. Het is een techniek waarbij aan ideeën , die voor de heersende macht ongewenst zijn, juist een plaats wordt gegund om ze op die manier onschadelijk te maken. U hebt ongetwijfeld wel eens een vergadering bezocht waarbij voor een belangrijke beslissing uw adviserende stem werd gevraagd. U kon daar dan een advies geven waarna u van de commissie te horen kreeg , dat e.e.a zou worden meegenomen in de beslissingsprocedure. Pas later kwam u er langzaam achter dat u lekker over het bolletje was gestreken met valse streken en bij de (wijs)neus was genomen. Uw raad werd niet verzilverd in een daad. Wij hebben daar de wat meer dichter - bij -huis- term voor gekozen nl.: inspraak. Op een wat grotere schaal wordt deze tactiek ook o.a. toegepast in de verkiezingstijd/strijd . De politici betreden dan het politieke domein om uw gezicht te zien. Niets is hen daarbij teveel. Vanaf zeepkisten, in café´s, quizzen, dansvloeren en sportevenementen ogen zij u aan en leggen hun oren te luister. De democratieën verworden dan tot goed geënsceneerde mediaspektakels. Onze huidige regering deed daar nog een scheutje bovenop. Eenmaal gezeten stonden ze meteen weer op om gedurende 100 dagen het veld in te trekken om aan ons beloftes te verstrekken. Ons te doen geloven in hun beloven en u weet " belofte maakt schuld" Maar helaas, na 100 dagen weer terug in den Haag, ging het weer mis met het inlossen van de vraag . Het "beloofde" land veranderde daardoor in het "gekloofde" land. Een duivels dilemma met als resultaat: De onoverbrugbare kloof tussen ons geval en het politieke getal, tussen het publiek en de politiek of, zoals u wilt: tussen Volonté de Tous en Volonté Générale. In dit verband verwijs ik u ook graag naar de primaries( voorverkiezingen ) voor het presidentschap in de VS, die momenteel in volle gang zijn. Echt een geldversl(bl)indende Mega- Show . Veel plezier !!
U kent stellig de prachtige etsen van de kunstenaar Escher . Enkele zijn overbekend bijv.: Vliegende gansen de ene kant op en zwemmende vissen de andere kant . Ook is het plaatje van de oude vrouw in combinatie met een jong meisje overbekend.( Dit is niet van Escher). Je moet goed kijken, dan zie je nu eens het jonge meisje en even daarna de oude vrouw. Ons gezichtsvermogen schakelt tussen nu eens de oude vrouw en en dan weer de jonge dame. Je hebt daar geen controle over. Dit verschijnsel staat bekend in de psychologie onder de naam " Gestalt-Switch " (Figuurverspringing)
Het tekeningetje *, dat ik bij dit artikel heb gevoegd , zou ik naar analogie hier van "Gehalt-Switch" ( inhoudsverspringing) willen noemen . Het is namelijk een verspringing van Inhoud en wel een verspringing van getal naar geval. Het getal bestaat dan uit 6, 4 en 2 en en de combinatie hiervan uit een profiel van een gezicht dus een persoon of individu, het geval Aan de linkerkant van deze tekening bevinden we ons in het publieke domein ( PD )en kijken we tegen het gezicht aan. ( het geval ) Aan de rechterkant zijn we in de politieke arena van Den Haag. Dus de tweede kamer (Binnenhof).( B H ) Hier is het getal dominant. Maar let wel , binnen in onze representatieve democratie is hier een waaier aan politieke partijen te bespeuren, die waaiert van links over het midden naar rechts. De linkerkant van het spectrum (o.a. SP, Groen Links , PvdA ) opereert in grote lijnen op basis van het geval ( gezicht) . De rechterzijde ( o.a. CDA, VVD , CU )wordt gedomineerd door het getal. In het midden hebben we dan een mengeling van geval en getal (cocktail) , als je daar teveel van inneemt wordt je goed draakonterig. Omdat we een representatieve democratievorm hebben zijn we bij samenstellingen van kabinetten altijd op coalities aangewezen. Momenteel zijn we overgeleverd aan een coalitie waarin rechts CDA en CU t.o.v. links (PvdA) de toon zet. De cocktail heeft hier teveel scheuten getal en te weinig geval. Lettend op het gegeven dat gezichts -verlies gepaard gaat met getallen-winst en omgekeerd, kan het regeren beginnen. Met veel laveren , navigeren en manipuleren loodst men moeizaam het regeringsschip tussen Scylla en Charibdis( de tweede kamer ) door. Hiervoor heeft men een paar handige navigatie-trucs: -Repressieve tolerantie ( " join them to beat them") -gedogen -filibusteren.
Daarover zal dan mijn volgend verhaal gaan:
Eerst maar eens even een winterpauze nemen. Ik hoop dan in de derde week van januari 2008 weer in de lucht te zijn. Ik wens u allen prettige feestdagen toe en voeg daar de wens bij dat het beste van 2007 voor u het slechtste van 2008 mag worden. Het is daarbij heerlijk om bomen op te zetten over voornemens en idealen. Bedenk daarbij echter wel hoe moeilijk het is met deze bomen aan de cirkelzaag van de werkelijkheid te ontkomen.!!
Maup
*P.S.: Het lukte niet het tekeningetje direct bij dit artikel te voegen, vandaar dat het bij het "test" bericht staat.
"Zoveel hoofden, zoveel zinnen !" Om daar maar eens mee te beginnen.
Laat ik wel duidelijk zijn : Ik ben nog steeds zielsblij onder een volksregering ( = democratie) te leven . Het is de minst slechte van alle staatsvormen! Natuurlijk kleven daar problemen aan. Het moeilijkste probleem schuilt in het woord volk. Daar heb ik het de vorige keer al over gehad. Want met al die hoofden en al die zinnen kun je in de democratie niet veel beginnen. Om daaraan sturing te geven hebben we een truc bedacht: nl: "volksverlakkerij". Dat heeft door de de tijd heen een negatieve ondertoon gekregen, maar heeft dat niet altijd gehad.( hoewel: zie Plato hierna!) . J.J Rousseau ( 1712 - 1778) signaleerde reeds de grote spanning tussen de zgn Volonté de tous ( = zoveel hoofden ....) en Volonté générale ( = algemene wil dus: van het volk). Om al die individuele neuzen van die zinnige hoofden één kant op te krijgen is een draai nodig die halsbrekend is. Die draai nl. is een verdraaiing naar niets, want volk is een woord waar niets onder zit. De truc zit'm nu daarin dat we van kwaliteiten ( = zinnige hoofden) één kwantiteit maken als nood -vulling voor het lege volksbegrip. Welnu, dat is een noodvulling van een beperkte houdbaarheidsdatum gebleken en daarmee hebben we het gedonder in de glazen. Ieder individueel geval wordt gereduceerd tot een getal. Want daarmee valt te rekenen volgens de wet van de grote getallen ( = meeste stemmen gelden). Vraag het maar aan die opiniepeilers, die verdienen er een dikke boterham aan. Dat leidt dan weer tot frustaties bij de kleine ge(v)tallen, die zich tekort gedaan voelen . Maar helaas , het kan niet anders, zodat o.a mijn flatscreen elke avond weer uitloopt op een gediskwalificeerde erogene scene. Zo word ik elke dag met radioactief afval bestrooid in de vorm van accoustische herrie in winkelcentra, supermarkten , ja , zelfs de plek , waar je op je gemak wilt zitten ( toiletten) zou je wensen, dat afval gelijk met je persoonlijke behoefte weg te kunnen spoelen. Let wel, Plato , waarschuwde al in de vierde eeuw voor Christus in de Politeia voor deze onoplosbaarheden. Zo kun je daarin zijn vlijmscherpe kritiek lezen over de democratie , die hij daar "theatrocratie" noemt. De politicus , die het beste toneel speelt krijgt het meeste applaus. Met de hijgende adem in z'n nek van het grote getal dat alleen op korte termijn met fast-food ( eten, drank, seks en vermaak) bediend wil worden komt hij daardoor niet tot verstandige besluitvorming op het gevaar af dat hij dan wordt weggestemd en vervangen. Zo leidt dan de democratie tot tomeloze consumptiedrift en behoeftebevrediging. We moeten dus daarbij zeer op onze hoede zijn voor die aanstormende machthebbers die handig en populariserend op die onderbuikgevoelens inspelen van die grote getallen en maar wat brallen zonder constructief mee te willen denken aan mogelijke oplossingen . Zo mijdt Geert Wilders elke discussie maar gebruikt hij de techniek van percussie ( toujours frapper). Telkens geeft hij dezelfde roffel op zijn trom hetgeen voor hem Koran op z'n mallemolen is. Ook Rita Verdonk gaat niet terug op haar honk wat wel gebruikelijk is. Daarmee houdt ze zich niet aan de de spelregels door bij een misslag en een verkeerd gelopen run dat wel te moeten doen
"Dit is dan de campus, iets verderop gaan we naar binnen om de mooie collegezalen te bekijken", aldus de taalfilosoof Gilbert Ryle ( 1900 - 1976 ) , die trots een collega/ vriend lector in zijn "universiteit " rondleidt. "En hier hebben we dan de research afdeling met de laboratoria, uitgerust met uitstekende moderne outillages.", zo vervolgt hij. " Het is ook nog interessant om even een blik te werpen in de administratieve afdeling met de kantoren , computerzalen en drukkerijen. " En zo gaat de zichttocht nog even door. Na deze imponerende, roesrijke visuele cocktail, zo denkt Ryle , zal mijn vriend wel vervuld van verbazing en bewondering hier niets meer aan toe te voegen hebben. Helaas, hoe anders , want zijn spitsgeestige vriend stelt hem dan de verpleterende slot vraag: " MAAR WAAR IS NU DE UNIVERSITEIT ?!?!"
Het moge wellicht duidelijk zijn dat Gilbert Ryle ons dit verhaal zelf vertelt om zijn categorieën- theorie te verklaren. Wij maken nl. door en met onze gemankeerde taal steeds weer deze categoriefout bij begrippen die een groter domein bestrijken dan dat deze door onze taal te "behappen" is tot hapklare brokken , en daarmee pas echt brokken maken. Ons "taal-oog" is nl. groter dan onze "taal-maag" Dit probleem wordt kort en bondig tot uitdrukking gebracht in de alom bekende notie " Het geheel is (veel) meer dan de som der delen." Om dit hopelijk nog wat concreter te maken geef ik hier een voorbeeld uit de fotografie. Van bovenvermelde universiteit kan ik geen foto maken , zoals me dat evenmin lukt voor de universele apartheid , mensheid , waarheid , volk .Het verraderlijke van de taal is nu dat wij van deze "mass-words"(Quine) wel onware " pass-words" maken. En daar gaan we mee op de loop , of beter gezegd: gaan zij met ons op de loop. We zullen de volgende keer aan de hand van het "mass-word" volkdat met een actueel voorbeeld verduidelijken.
Daar ligt ze dan, de " waarheid als een koe". Uitgedroogd en slechts vel over been. We rekken haar leven met onze sluw bedachte schijn-waarheden tot het moment ,waarop het stervende dier zal verrekken. We prijzen ons gelukkig , dat dit rekken en strekken ons nog steeds gelukt. Het ontbreekt ons in het westelijke deel van de aardkloot daarbij niet aan kennis- en daarmee aan machtsmiddelen. Want kennis is hier macht. We zijn eraan verslaafd . Met onze excuus- wijsheden liggen we met ons (ge)weten in een geriefelijke bad en sussen ons in een weelderige slaap. We dromen ons daarbij telkens weer weg van de barre werkelijkheid . Telkens sluiten we de luiken om de barre ,reeële buitenwereld te ontduiken., die zich via oorlog , honger , ellende en uitgehongerde onschuldige kinderen d.m.v. de geluids- en beeldmedia zo ongenadig aan ons vertoont. In het gunstigste geval flappen we bij een actie wat lappen tegen het ergste bloeden en om ons voor gewetenswroeging te behoeden Circa 6 jaar geleden is de Apartheid in Afrika afgeschaft. Het was DAAR, zo vonden we, terecht een grove misdaad tegen de menselijkheid. Nu dan zijn we in een geglobaliseerde wereld verzeild geraakt , die zich structureel kenmerkt door een UNIVERSELE apartheid waarin hooguit een derde deel van de MENSHEID baadt in een ongekende weelde in een comfortabel kapitalistisch mooi overdekt binnenbad , terwijl het andere tweederde deel in een ontstellende armoede in een door een ongenaakbare zonnehitte leegverdampt buitenbad rondsabbelt. Een grove misdaad tegen de menselijkheid. Hoe dat maar kan gebeuren en BLIJFT gebeuren?? In mijn poging tot waarheidsvinding te komem spelen de hierboven vetgedrukte woorden een sleutelrol Daar gaat het de volgende keer dan over . Tot dan . Maup Foto's: homepage: http://home.planet.nl/~smi03002/
Stel: U bent helemaal alleen op de wereld Van iedereen en godverlaten. Zorgen alom : hoe bescherm ik me tegen kou , honger regen en wind, kortom hoe overleef ik?? Geen tijd om hoogverheven gedachten te ontwikkelen. Eerst eten en dan de moraal, dat is in deze situatie normaal. Handelingen en geen bespiegelingen. Je moet op jacht, je moet je kleden, het vergt een tweeledige instelling op de natuur. Het is een situatie met en tegen de natuur. Enerzijds de vruchten ervan plukken en anderzijds uitrukken tegen haar nukken. Daar kom je vanzelf via gissen en missen wel achter, het wordt vanzelf waar , daar hoef je niets aan te doen. Geen gezeur hierover, het is een waarheid als en koe.
We gaan er nu eens lekker niet ingewikkeld over doen hoe u op deze wereld gekomen bent en hoe er daarna steeds meer mensen bijgekomen zijn. Die banen langs evolutionisme en creationisme zijn zo langzamerhand wel platgetreden en sleets geworden.
De hieboven geschetste situatie dwongen de eerste mens(en) tot een dynamische levenswijze . Zij moesten het overleven met hun blote handen bevechten. Één grote "Struggle for Life" Daartoe trokken ze steeds van de ene plaats naar de andere om weer nieuwe vruchten te kunnen plukken . Het waren nomaden puur sang om die harde waarheid als een koe steeds weer het verweerde en doorgroefde hoofd te kunnen bieden. Door de uitvinding van de eggen en de ploegen kwam er verlichting in het harde zwoegen. Hetzelfde stuk land kon nu verschillende keren worden geplukt. Er vond een overgang plaats van het dynamische komen en gaan naar een agrarisch statisch bestaan . En dan begint het gedonder . Door het steeds verder ontwikkelen van de " tools" wordt het een leven vol "fools". Piket paaltjes rond om je eigen plekken en de ander kan verrekken. Met het steeds meer verfijnen van de hulpgereedschappen komt er ook meer tijd vrij , die men o.a kan schenken aan het "hoogverheven" denken. De paaltjes worden grensen waarbinnen men zich steeds meer ,dankzij vernuftig denken ,kan veroorloven en wensen . Er ontwikkelt zich een wedloop aan slimmigheden volgens het recept " Kennis is Macht" Treinen, vliegtuigen, stoomboten , auto's , stoomketels , het zijn de gimmicks van de grote industriële Revolutie , die zich aan het eind van de 19de en het begin van de 20ste eeuw voltrok. Door eigen merken en kwalteiten groepsgewijze te accentueren vertekenden zich de aanvankelijke vage lijnen tot duidelijk gemarkeerde aaneen gesloten grensen. De commerciële wedloop van elkaar overschreeuwen , snoeven en aftroeven is dan begonnen. Hierop volgde de electronische revolutie, die grensoverschreiend en grensoverschrijdend is. Globalisering alom. De koe van de waarheid wordt daarbij allengs uitgemolken en komt langzaam maar zeker droog te staan en gaat een roemloze dood tegemoet. . Het plukken is verworden tot het rukken aan stukken. Maar geen nood, want we zijn zo sluw en slim om haar waarheid te vervangen door onze eigen uitgevogelde "waarheden ". Sluw en geraffineerd weven wij ze tot een schijnheilige lijkwade , klaar om deze met vermeende devotie het dadelijk geknookte koeienkadaver voor ons beter (ge)-weten te verbergen.
Vanmorgen gevallen in de badcel . Gevolg : een mooi diepblauwe plek op mijn hoofd. Op de ongeruste vraag van mijn vrouw, hoe dat kwam antwoordde ik : " Uitgegleden!"( het bekende leugentje om bestwil!) In werkelijkheid wist ik het zelf ook niet. Was het even een flauwte geweest???? . Ik lag plotseling op de grond , en dat was dat. Om de lezer gerust te stellen : het is even verzonnen om het te hebben over waarheidsvinding. Voor mij zelf was de voorlopige waarheid , dat ik gevallen ben zonder de oorzaak ervan te weten. Voor mijn vrouw, die mij geloofde, was het een domme onhandigheid. Om voor dit geval achter het echte verhaal te komen , de waarheid dus, moet je naar de dokter. Als die er niet achter komt , naar de neuroloog Dat lukt hopelijk dan dankzij de geavanceerde meettechnieken waarover de medische wetenschap hedentendage beschikt. Heb je pech, dan ben je voor het medisch dossier uitbehandeld tot de dood ons scheidt. Maar gelukkig geldt dit voor mijn specifieke geval en weer niet voor een ander, want" deze" waarheid is nooit te generaliseren. Dus voor uw geval is er nog "hoop" natuurlijk, of niet soms??
In de rechtszaal wordt wat afgezworen: "De waarheid , en niets anders dan de gehele waarheid!" We houden daarvoor onze vingers omhoog, of nog erger " stekenonze hand ervoor in het vuur " Het is mijn eed en de scherp(e) rechter moet maar uitvinden of het geen meineed is. Bij sluweriken ( en dat zijn cri- minelen vaak ) kost dat vele dossiers lang en bergen geld.( bijv: geval Holleeder) En dan is het nog maar afwachten en "hopen", want, nogmaals waarheid is voor dit soort gevallen nooit te generaliseren. Het geweten laat zich voor een ander heel moeilijk up-daten.
De VOLLE, ECHTE WAARHEID hangt ergens hoog in de lucht en we komen er nooit echt bij.!!!!!! Hoe dichter men haar nadert , des te meer verdwijnt de waarheid uit het zicht .
O.K., deze "kreet" doet het goed voor de hierboven beschreven gevallen,want wanneer het over peroonlijke gevallen gaat geldt zo'n "kreet" wel . Er staat dan ook "volle" waarheden, omdat het begrip "waarheid" eigenlijk niet onder één hoedje te vangen is. Daar kun je nooit met je pet bij. Waarheidsvinding loopt bij dit soort bovenvermelde gevallen meestal op waarheidsverblinding uit . Met weinig moeite kunt u er zelf nog wel een paar bedenken.o.a. de moord op Kennedy, de Deventermoord op de weduwe Wittenberg door Ernest Louwes en zo meer ..... Maar gelukkig , nou ja : of dat wel zo gelukmakend is, zijn er ook aspecten aan dat volle begrip waarheid, die zo duidelijk en evident zijn, dat je daar met geen mogelijkheid omheen kunt . Het is dat soort waarheidsbevinding waarvoor we in onze volkstaal de veelzeggende uitdrukking hebben : "Een waarheid als een koe!" De volgende keer hoop ik hiervan een paar verpletterende voorbeelden te geven . Dat zweer ik u!! tot dan Maup .-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-
Hoe zei Wittgenstein het ook alweer: Oh ja: " elke keer als ik een filosofisch boek lees, verbetert dat mijn gedachten niet, het maakt ze juist slechter". Welnu, als dat op één boek van toepassing is dan is het wel het recente boek van onze "op en top- succes beluste filosoof " Bas Haring: De titel luidt" Voor een echt succesvol leven". Zondag j.l ( 9 september) was hij bij Wim Brands op bezoek in het prachtige programma " Boeken" . Mensen. mensen , wat een onbegrijpelijk gekaak: over eendjes in zijn achtertuinvijver, waarvan het vrouwtje opeens vermagerde omdat ze aan het broeden was. Zijn conclusie: het individuele ongemak was goed voor het voortbestaan van de soort. Zo ook had hij een dergelijk verhaal over vioolkrabbbetjes, en slachtkippetjes. Conclusie van Bas, dat die diertjes aan een natuurlijk mechanisme vast zaten. Hij legde meteen de link naar de mens die deze natuurwet kon doorbreken met zijn cultuur, of iets dergelijks. Een analogie , die filosofisch gezien nogal hachlijk is. Ik snapte er geen hout van, wat een warboel .Wij zouden ons laten beïnvloeden door de ideeën van anderen, maar ja, bedoelde hij daarmee de door Richard Dawkins' reeds bedachte en omstreden theorie over memen mee.??? Oude koek , naar mijn idee. Hij keert zich dan ook in zijn ( door mij gelukkig nog niet aangeschafte boek) tegen het gegeven waarom mensen zo'n drive hebben naar de top. Doe dat vooral niet , want het valt tegen als je daar bent. Zo iets als " het hebben van de zaak is het einde van het vermaak", een overbekende uitspraak dus: weer een open deur. Trouwens , waar haalt Bas dan dit kronkelidee vandaan dat dit goed is "Voor een echtsuccesvol leven" ?? Dus gewoon , zo adviseert hij, je niet laten opjutten maar nu eens ontspannen op je achterste blijven zitten en genieten van het zachte leven door nu eens lekker het minimale te doen ( dolce minimum) . Nu is "het minimale -doen" een behoorlijke zware activiteit. Lekker op "All inclusive"- reis gaan met de zon op je kont, de tap aan je mond en naaien in het rond.? Daar word je toch helemaal letterlijk en figuurlijk doodmoe en ladder- zat van. Ook hiervoor geldt dus weer : " Het hebben van de zaak is het einde van het vermaak!!! en zo draaide hij maar in deze mallemolen rond .Toen Brands hem voorzichtig vroeg,hoe hij zelf met zijn succes- gegeven omging, haalde Bas weer de zoveelste spagaat uit de ballerina-doos. Ja , daar zat hij zelf ook niet lekker mee. Dat flikte hij ook weer in het programma van Pauw en Witteman, want wil je echt succesvol leven dan moet je o.a. er wel voor zorgen dat je regelmatig met je koppie-koppie op de TV komt en je boek goed gepromoot wordt. Ik ben benieuwd hoeveel "spagettie" we nog door Bas geserveerd krijgen?? Of dat lekker te combineren is met Haring betwijfel ik. Ik krijg er tenminste geen water van in mijn mond . Maar ja, dat is een kwestie van smaak. Geef mij maar gewoon een lekkere nieuwe haring. Daar krijg ik geen kromme tenen van , maar is wel goed voor mijn bloeddruk. Het gerecht van Haring riekt mij teveel naar "reversed snobbery", ofwel omgekeerd snobisme. Ba(s)!!!! Ba(s) !!!! Hiermee is het voor mij weer duidelijk dat het schrijven van proefschriften geen garantie biedt voor het zijn van filosoof en al helemaal niet voor een professor met de leerstoel" Publiek begrip van Wetenschap"
En nu eerst maar even naar de Volendammer vistent op de hoek voor een lekker broodje haring . De vette kibbeling laat ik dan wel aan Bas over.
P.S: Om mijn oordeel niet geheel te baseren op deze uitzending ben ik toch naar mijn boekwinkel gegaan om het boek daar te lezen. Na lezing blijf ik bij mijn bovenvermelde oordeel.
De vakantie , na vele en nog eens vele bladzijden lezen, is bijna teneinde. Bladzijde na bladzijde zijn aan mijn ogen voorbij gegaan. Al lezend heb ik in etappes de denkwegen van verschillende filosofen afgelegd. Ben echter nooit tot bij een bestaande finish gekomen. Wel echter tot mijn eigen slotconclusie, dat al die prachtige taalacrobatiek van bijv. een Peter Sloterdijk, de cryptische woordenbrei van een Heidegger, de duizelingwekkende diepgangen van Levinas, Hegel, Kant en ga zo maar door, wel iets maar eigenlijk toch weer niet iets = niets opleveren. Tenslotte kwam ik weer bij mijn lievelingsfilosoof , de baanbrekende Ludwig Wittgenstein uit. Deze was van mening, dat je namelijk geen filosoof wordt door veel boeken te lezen, maar door je eigen hersenen aan het werk te zetten. Hij noteerde dan ook in 1947: Hoe weinig filosofen ik ook heb gelezen , ik heb zeker niet te weinig gelezen, eerder te veel. Dat merk ik elke keer weer als ik een filosofieboek lees: het verbetert mijn gedachten in het geheel niet, het maakt ze juist slechter!! Hij heeft dan ook maar echt 2 werelberoemde boeken geschreven, en de derde , zoals hij zelf zei, dat ik nooit heb geschreven, is de allerbelangrijkste. Letterlijk zei hij het zo: Mijn boek bestaat uit 2 delen, het deel dat ik geschreven heb en het deel dat ik niet geschreven heb. Het laatste deel is juist het belangrijkste. Zelf was hij trots op het feit, dat hij weinig filosofen had bestudeerd en beschouwde universitair geschoolde filosofen als academische - en dus als geen echte , authentieke filosofen. In 1939 werd hij wel tot professor in de filosofie benoemd aan de beroemde universiteit te Cambridge. Legde zelf echter opgelucht zijn professoraat in 1947 weer neer en trok zich zoveel mogelijk terug. Gedurende de oorlog werkte hij in het Guy's hospitaal en in een medisch laboratorium in Newcastle. Op 29 april 1951 stierf hij na een langdurig slopende ziekte (prostaatkanker). Een intrigerend en fantastisch mens en voor mij een topfilosoof!! Eindelijk, na vele jaren lezen, studeren, citeren en na-praten (lees: zgn "nadenken") eindelijk een filosoof helemaal naar mijn hart!!! Heerlijk geen scripties meer. Want dat is geformaliseerd weten , dat in een schaal van 1 tot 10 academisch wordt gemeten. Zelf denken echter , dat is zweten en de daarmee gepaard gaande druppels zijn goddank niet te meten!!! De kantjes en randjes van de "werkelijkheid " proberen ervan af te denken. Tot de volgende keer. Maup.
Let's think things better by... Prof. DR. Mr. H. Philips(e) (3).
Goed dan, de godsdienst heeft het moeilijk (zal het moeilijk krijgen ) tegenover de huidige stand van de wetenschap, zo ongeveer eindigde Philipse ,met alle respect, zijn serie colleges over " Wetenschap versusGodsdienst" Zo'n uitspraak irriteert mij wegens de arrogantie , die daaruit spreekt. Natuurlijk : wetenschap houdt zich bezig met weten en godsdienst helaas(gelukkig) met niet -weten. Je zou het "Leitmotief " evenzo vrolijk om kunnen keren tot "Godsdienst versus Wetenschap" . Maar hoe je het ook keert of wendt, je komt er niet uit. Woody Allen heeft het eens in een prachtige One-Liner in zijn " Mijn Filosofie" (1966) als volgt samengevat: " Kunnen we hetuniversum eigenlijk wel "kennen??".Mijn god, het is al moeilijk genoeg niet teverdwalen in Chinatown".
Herman Philipse m.n. in zijn " Atheïstisch Manifest " , en met hem vele anderen, beantwoordt niet aan het beeld , dat de Amerikaanse filosoof Wilfred Stalker Sellars(1912 - 1989 ) heeft wat de filosoof in onze tijd moet zijn n.l.: Hij moet een samendenker zijn van de 2 schijbare rivaliserende beelden van de mens als een vrije , rationele en autonome , op waarden gerichte persoon en de wereld als bestaande uit niet meer dan " atomen en leegte" Zo niet , dan raak je al gauw in Robert Musil'sklem, dat filosofen dwingelanden worden , die geen leger tot hun beschikking hebben en daarom de wereld trachten aan zich te onderwerpen door haar op te sluiten in een systeem.(einde citaat). Zij verwisselen dan " De doxa " (= mening ) met de " Epistème " ( is zekere kennis).
We moeten gelijk Faust , die in zijn hoog gewelfde gotische kamer zwetend op zijn krukje achter zijn schrijfbureau zit tot de bekende door de Meester Poët Goethe verwoorde slotconclusie komen:
Habe nun, ach! Philosophie, Juristerei und Medizin Und leider auch Theologie Durchaus studiert , mit heissem Bemühn. DA STEH' ICH NUN , ICH ARMER TOR! UND BIN SO KLUG ALS WIE ZUVOR.
Daarna gaan we eens bezien in hoeverre de huidige wetenschap voor steeds grotere vragen t.a.v. de godsienst wordt gesteld. Door de ongelooflijk geavanceerde techniek zullen de vragen steeds groter en groter worden en de antwoorden kleiner en kleiner tot niets.
Hartelijk dank voor uw belangstelling en tot na de vakantie.
Let's think things better by... Prof. DR. Mr. H. Philips(e) 2
Een meisje ( bijv. uw dochter) is smoorverliefd op een jongen. U als ouder weet , dat deze jongen niet deugt. Hoe zeer u uw dochter daarvan wilt overtuigen, hoe meer zij haar "jongen " verdedigt. Gevolg: zij gaat tegen beter weten in haar ongeluk tegemoet. Ook als u een bepaald standpund hebt ingenomen ( bijv. " ik ben atheist"), dan zult u alles bijzetten om de tegenargumenten niet van toepassing te verklaren. Hoe gewiekster u bent , hoe langer u het uithoudt. In de psychologie noemt men dat met een geleerd woord " Cognitieve Dissonantie " zo ook verklaart o.a. Herman Philipse in zijn atheististisch Manifest ( manisch-fest?) het jubelverhaal van de apostelen in de vorm van opstanding na de kruisdood van Jezus met alle verlossings jubilata vandien. .Zij ( de apostelen ) waren nl. , zo zegt Philipse , diep teleurgesteld over het feit dat hun " jongen" zo smadelijk de vernederingsdood aan het kruis had geleden en daar konden ze eigenlijk niet goed mee overweg gezien het feit dat Jezus zich had gepresenteerd de dood te zullen overwinnen en daarmee de grote verlosser zou worden van dit angstaanjagende gegeven voor ieder van ons . Zie daar : gewoon een psychologisch verschijnsel van cognitieve dissonantie. Nu daar komen dan uiteraard weer een aantal scherpslijpers op af om aan te tonen dat Philipse, om niet van zijn atheistisch stokpaard te vallen , precies hetzelfde doet in zijn manifest , en ik moet weer uiteraard toegeven op een zeer slimme en scherpe manier van argumenteren. Dit is maar één voorbeeld van de vele, maar als u deze (be)spiegelgevechten over en weer in de uitgebreide literatuur volgt loopt het weer steeds uit op het scherpslijpen van de messen terwijl er allang geen ham meer op tafel ligt. H et is weer net zo, als de duitse dichter Goethe het een paar eeuwen geleden verwoordde" Denn eben wo BEGRIFFE fehlen da stellt ein Wort zur rechten Zeit sich ein Mit worten lãsst sich trefflich streiten .... "
Wat mij persoonlijk ergerde en irriteerde was, dat bij Philipse dat cognitieve dissonerende gedoe hem in de achtste en laatste college tot de slotstelling bracht, dat de godsdienst het tegen de wetenschap het erg moeilijk had.
De volgende keer zal ik u mijn irritatie hieromtrent uitleggen.
Let's think things better...by prof.dr mr . H.Philps(e)
De titel van deze editie is een variant op de commerciële slogan van Philips: "Let's make things better.. " Met alle respect voor H. Philipse sloop deze variant bij mij binnen na de serie van 8 lezingen/colleges door hem gegeven in het kader van Studium Generale van de UU te Utrecht. Het Leitmotiv van deze serie luidde : "Wetenschap versus Godsdienst ". Het is zo langzamerhand een hype geworden. De prachtige aula van het academie gebouw te Utrecht was dan ook steeds volgevuld met gespitste oortjes wat onze schrijver van het omstreden werk met de van Blitz und Donner geladen titel " Het Atheïstisch Manifest " nu weer te vertellen had. Op imponerende wijze behandelde hij het thema langs de wetenschapshistorische weg vanaf de oudheid tot heden. Ieder college liet hij vergezeld gaan van A4 stencils, 2 zijdig volgeprint met literatuur verwijzingen en aandachtspunten, die als een mentale rollator aan de ingang werden verstrekt. Iedere zitting van circa anderhalf uur was verdeeld in 3 blokjes van 20 minuten. De spreker werd daarna voorzien van hoofd- en handmicrofoon tengerieve van de uitgever voor het schrijven van een audio-CD. , waardoor hij de toegevoegde waarde kreeg van een high-tech presentator. De wetenschapshistorische aanloop in 7 stappen ( en ik moet zeggen geniaal genomen) liep dan uit op het slotscenario van helaas 1 college over de huidige relatie tussen wetenschap en religie . Bij de eerste 7 presentaties ben ik niet gebleven bij de obligate aansluitende "discussie" , omdat de ervaring mij van dit zgn interactieve gedoe alleen maar geleerd heeft dat dit een hoog kakelgehalte heeft. Maar goed dan, bij de laatste ben ik toch gebleven om te bezien of mijn beoordeling van zo'n kakelbont 1/2/ uurtje juist was. En helaas u raadt het al , het was meer dan juist omdat a) er geen goede discussieleider was( sterker nog : die was er helemaal niet) en b) dat wij verschillende malen te horen kregen , dat er de trein gehaald moest worden.
Alas ,goed dan, dit dan over de vorm. Maar over de inhoud ga ik de volgende keer dan te keer
In Documents 6 ( 1929) verklaart onze ludieke filosoof Victor Bataille ( 1897 - 1962 ) de grote teen tot het meest menselijke deel van het menselijke lichaam. Over het algemeen beschouwt men de grote teen als lelijk en onsmakelijk. Bij de Chinezen is het de man zelfs verboden naar de voeten van de vrouw te kijken en in Turkije is het bij bepaalde bevolkingsgroepen een plicht met de sokken aan te slapen. Jawel , en let op: Het kan nog erger. De Spaanse graaf van Villamediana is smoor verliefd op koningin Elisabeth. Hij wil dan ook niets liever haar tenen aanraken . Daartoe bedenkt hij een list . Hij steekt haar huis in brand om daarna de koningin in zijn armen het huis uit te dragen. Maar helaas , een loederige dienstbode ontdekt het en veraadt hem bij de koning. Deze jaagt de graaf genadeloos een kogel door het hoofd.
Hoe anders bij de Heilige Petrus ( = rots). Hij zit daar in de St Pieter in Rome al vele jaren lang rotsvast en vol trots met naar voren gestoken tenen heilig te wezen. Een niet AFLAATbare stroom van rotsvaste gelovigen vloeit handtastelijk en soms likkebaardend aan zijn tenen voorbij. Al aaiende en soms kussende worden de likdoorns verlikt tot relict-doorns. Door deze collectieve eroserende reli-trance -dans heeft de arme heilige geen teen meer over en geen voet meer om op te staan. Dit maakt hem echter nog heiliger , want hij heeft geen lange tenen meer . Het maakt hem daardoor bij elke fragiele aai en kus weer een stukje onaantastbaarder. Ik stond er tijdens mijn bezoek aan Rome bij en keek er vol verbazing naar. Nadat ik de ontspanknop van m'n camera had ingedrukt , ik weet niet hoe het kwam, heb ik hem toch een kushandje gegeven. Direct daarna trapte er in het gedrang zo'n volgewicht gelovige op mijn grote teen. Helaas, Petrus, ik kon en kan er echt niet bij. Het enig wat voor mij klopt is mijn teen ! Jankend van pijn heb ik het pand strompelend verlaten.
Het gevecht van hard tegen hart, daar gaat het om bij al die mooie -ismen ( parallelisme monisme , dualisme en nog vele, vele meer). Het gaat daarbij (let op de spelling ) telkens weer van hard tegen hart. Hard staat dan in mij optie voor het materiële en hart voor het mentale, of zoals het tegewoordig het bewustzijn wordt genoemd. Rene Descartes (1641) in zijn Meditaties zegt het in wat andere bewoordingen: " Op de eerste plaats bestaat er een groot verschil tussen lichaam en ziel(bewustzijn), doordat het lichaam naar zijn natuurlijke staat steeds deelbaar is , terwijl de ziel geheel ondeelbaar is " Het probleem , dat deze twee toch geheel verschillende entiteiten van de mens (dier??) zo nauw met elkaar verbonden zijn , ziet hij in de cruciale en vruchtbare rol van de pijnappelklier ( de epifyse), die als een mooi symmetrische vrucht aan onze hersenen bungelt. Het grote verschil bij Descartes' opvatting is dat het harde, stoffelijke lichaam deelbaar is en het zachte bewustzijn ondeelbaar is ." Het lijkt alsof de gehele ziel met het gehele lichaam verenigd is ; maar verlies ik een voet , een arm of een ander lichaamsdeel , dan bemerk ik niet dat er iets van mijn ziel is weggenomen.", zo zegt hij in zijn 6 de meditatie. Ja, en daar heeft hij een sterk punt. ( zie ook mijn vorig artikel ). Maar of dat allemaal gelinkt kan worden door dat pijnappeltje, vind ik een geklier dat typisch is voor de 17de eeuw, die gekenmerkt wordt door de grote systeembouwers zoals Leibniz ,Spinoza , Geulinckx en Malebranche. Deze laatste, ( 1638 -1715 ), een frans filosoof en theoloog en de belangrijkste uitwerker van het cartesiaanse denken, heeft de oplossing van het probleem van het cartesiaanse lichaam en geest in het zgn. occasionalisme gezocht. Als goed ? theoloog neemt hij god als de verbinding en het oorzakelijk verband tussen lichaam en geest. Zo komt het dat, wanneer mijn lichaam beschadigd raakt, dan voel ik pijn; als ik de gedachte heb mijn arm op te tillen , dan gaat mijn arm omhoog. Achter elke gelegenheid ( occasion) is god te vinden. Geulinckx, een tijdgenoot van Malebranche, probeert dan het occasionalisme , als zijnde de oplossing voor het probleem ( wat het natuurlijk niet is) met wat geknutsel " duidelijker " te maken. Hij zegt dan : " Stel er zijn 2 klokken die in perfecte harmonie gelijk lopen.: als de de wijzers van klok A het hele uur aanwijzen, dan slaat klok B . Als je alleen klok A ziet en klok B alleen hoort , zou je kunnen denken dat klok A de oorzaak van het slaan van klok B is. Zoiets is er ook met lichaam en geest aan de hand . Ze zijn als 2 klokken die door god worden opgewondenen die synchroon worden gehouden door goddelijk handelen. Telkens als ik mijn arm wil bewegen, zorgt god ervoor dat die arm beweegt.
Nou ja, u begrijpt hopelijk wel dat ook het occasionalisme het mind - body probleem geheel niet oplost. Het was dan ook ( en is het nog steeds ) niet bij denkers populair.
Ook Leibniz ( 1646 - 1716 ) , de geniale bedenker van de differentiaal calculus, ( elke middelbare scholier met wiskunde in zijn pakket heeft daaronder geleden), schiet in zijn denken zover door dat hij tot de platitude komt " Als God rekent, dan wordt de wereld!!!
Nou, zo kan het wel weer. Laat de scheidsrechter ( Niclaas van Cusa ( 1401 - 1464 ) ) nu de gong maar luiden. Hij beweerde nl al veel eerder ( zie de jaartallen) in zijn docta ignorantia ( van de geleerde onwetendheid) , dat als je de wereld probeert te doorgronden, je juist met steeds meer vragen komt te zitten. We weten nl. wat iets niet is , maar wat het dan wel is , dat is een een stuk gecompliceerder.
Zo, eerst ga ik even een weekje naar Zeeland , de frisse zeelucht snuiven, maar let op: daarna kom ik door(ge)lucht terug en dan weet ik het !! En om dat " het" gaat het , het het, het, .... ad infinitum
Circa 2/3 weken geleden vond er in het TV- programma "Tegenpolen" een discussie plaats over het tegenwoordig in het spotlicht staande onderwerp geloven . Gespreksleidster ,de theologe Jacobine Geel , zat keurig in het midden met aan de ene zijde de rabbijn Raphaël Evers met daartegenover de hersenspecialist Dick Swaab . Deze laatste beweerde op basis van klinisch researchwerk, dat de hersenen d.m.v chemische verbindingen ons totaal gedrag bepaalden , waaronder ook het geloven viel en nog veel meer mentale verschijnselen. Wij werden gereduceerd tot slechts materie , dat werd aangestuurd door een vat (ons brein ) vol chemische processen, en dat was het dan . Ik vond persoonlijk het verweer van de Rabijn interessant , die stelde dat Swaab daarbij vergeleken kon worden met een radioluisteraar die het apparaat radio gelijkstelt met de muziek of gesproken stem. Die zouden dan ook niet meer zijn dan de transmittertjes en de electrische vonken die in het radioapparaat plaats vonden. Daar had de rabbijn wel een punt. Het is het probleem van verhouding /verbinding tussen lichaam en geest, dat al vanaf de vroegste tijden het denken van de mensen bezighoudt nl. hoe kan het bijv. dat een geamputeerde nog steeds pijn voelt in de afgezette ledematen (arm en/of been), het zgn Phantoom verschijnsel. Het wordt nog complexer: Er zijn Softenonkinderen geboren zonder armen en/of benen , die precies voelen of ze die ledematen wel hebben , met vingers, tenen en pijnen en al. Ook de zgn "tweelingenpijn", waarbij de ene eeneiïge tweeling soms precies de pijn voelt die de andere helft heeft, hoe groot de afstand tussen die twee ook is. En zo kunnen we nog wel even doorgaan met nepmedicijnen(Placebo's) , die toch soms werken. Zo ook met het op afstand aanvoelen dat er met een sterk emotioneel gebonden persoon ( bijv: ouders en kind , geliefden ) iets ernstigs is gebeurd. Nou ja, u kunt uit eigen transpersoonlijke ervaringen, zo denk ik, nog wel meer aanvullingen geven, waarvan u achteraf zegt hoe dat mogelijk was.
Ook wetenschappelijk heeft men al eeuwen met dit probleem geworsteld en die "struggle for knowledge" is nog steeds niet tot een eind. Resultaat is dat er veel "ismen' op de worstelvloer zijn achtergelaten. De 2 belangrijkste zijn : 1) Het Dualisme: Hierbij heerst de opvatting dat geest en lichaam afzonderlijk bestaan o.a neergelegd door Plato, Aristoteles en René Descartes.
2) Het Monisme: Hierbij heerst de opvatting dat er maar een substantie is o.a. neergelegd door Parmenides en Spinoza.
De tak van wetenschap die zich met hersenonderzoek bezighoudt ( de zgn. Frenologie ) houdt het erop dat aanleg en karakter worden bepaald door de groei van hersendelen .( Denk hierbij bijv. aan de in ons taalgebruik gangbare uitdrukkingen : een talen/wiskundeknobbelhebben.). Neurobiologen zoeken daarbij met de steun van zeer hoogwaardige technische apparaten naar impulspatronen , die in de hersenen ontstaan als u bijv. kijkt naar een mooi schilderij. Maar die impulspatronen zijn toch iets anders dan de ervaring " Ik zie een mooi schilderij " (vgl. ook het radiovoorbeeld van de rabbi hierboven) De verwondering die bijv. studie , kunst of een mooi muziekstuk oproepen zouden dan teruggebracht worden tot slechts een bio-chemische reactie in je hoofd. Ja , was dat maar zo , dan was het Mind -Body probleem gauw opgelost. Maar zo eenvoudig gaat dat niet. Je kunt de werkingen van de menslijke geest /bewustzijn niet slechts reduceren tot een biochemische reactie . Nee, nee Dr Swaab , zo rijden we niet de tunnel van uw- door al die mooie , techniek verblindend - denken binnen. Dat gaat nl. niet goed.!!! Hier zie je hoe het simplificeren van de werkelijkheid ook in de wetenschap aan het werk is . Uit naam van de wetenschap ( sciënce) wordt hier de werkelijkheid gesloten i.p.v. geopend. Dat verschijnsel is bekend in de filosofie onder de naam "sciëntisme"
Eén " isme " heb ik uit het brede assortiment geselecteerd, omdat daarbij gezellig en mooi geraffineerd met diverse "houdgrepen " wordt geworsteld. U ziet het a.h.w. al op het billboard achter de ring met grote letters staan: OCCASIONALISME!!
De volgende keer zullen we zien hoe dat afloopt. Tot dan. Maup.
" We zijn als eilanden in de zee , aan de oppervlakte gescheiden, maar in de diepte verbonden " ( William James) .
Het onder water zijn schept een band tussen duikers en snorkelaars. Ademnood en dood komen hier uiterst dicht bijelkaar, hetgeen in de dagelijkse leefwereld met de op lucht werkende ademtocht minder het geval is . In geval van nood zijn daar dan de puf -medicijnen en luchtweg- verruimende middelen voor. Waarom dan toch altijd weer die aantrekkingskracht om kopje onder te gaan. Eén van de redenen daartoe is wellicht dat je in een andere motoriek terecht komt en daarbij je blikken gericht worden op zaken die je hier anders ziet en beleeft. Zo zie je daar in heldere (water)-momenten in de diepte de meest prachtige koralen liggen, waar je alleen met duikersuitrusting "bij" kunt. Dat doen wij dus niet, want dat vergt enige training. Zelf heb ik tijdens mijn studie wel een duikerspak aangereikt gekregen en de prachtigste koralen( het klinkt lekker sacraal) bekeken. Vooral de veelvuldig en mooi gekleurde koralen van de godsbewijzen trokken mijn aandacht.. Dat gaan we nu niet doen, want ik moet zeggen , dat die allemaal mooi zijn maar door de huidige wetenschappelijke ontwikkeling als "verzopen" (let wel dus niet als 'bezopen' ) worden beschouwd. Neen , wij houden nog even onze adem in om op snorkeldiepte de geweldige stroom aan informatie te bekijken die daar aan ons voorbij drijft.. Je loopt wel daarbij het risico te verzuipen. We gaan daarom dan ook weer snel naar boven om op het droge te bezien wat we uit die stroom hebben opgepikt om onze dorst naar kennis te kunnen lessen. We zullen dan geleidelijk inzien dat de huidige wetenschap , die met haar ter beschikking staande geavanceerde onderzoeksmiddelen, een verschuiving van denkkaders (Paradigmata) heeft ondergaan ( of nog moet ondergaan), die o.a de problemen , die al in voorgaande blogs van mijn hand zijn aangetipt , van een andere niet eerder be-en gedachte kant benaderen. Eén, en naar mijn menig , het belangrijkste probleem is dat van hoe het zit met de " verbinding" tussen lichaam en geest. Ook het vraagstuk omtrent ons bewustzijn speelt daarbij een niet geringe rol. Hoe is het mogelijk dat stof (in dit geval ons lichaam ) invloed uitoefent op iets onstoffelijks ( onze geest ) en omgekeerd. We kunnen daarbij concreet denken aan zoiets als het van angst in je broek doen, het gebruik van geestverruimende middelen zoals drugs en alcohol. Wel, ik ga me nu eerst weer omkleden en dan een lekker rood wijntje pakken. Proost en graag tot de volgende keer maar weer , waar vele bewonderingswekkende ontwikkelingen aan de orde zullen komen
De titel had ook kunnen luiden : " Hoe bestaat " bestaan"??.
Tijdens mijn studie filosofie botste ik veelvuldig op het begrip " de begrensde Oneindigheid". Wat ik me daarbij moest voorstellen was mij totaal onduidelijk, totdat ik in een boek of artikel ( weet ik niet meer precies) het volgende voorbeeld aantrof; het ging ongeveer zo: Een slak (mier/rups doet er niet toe, als het maar klein is) loopt over zo'n mooie sier- wereldbol heen . Hij loopt en loopt maar door, maar voor de arme zielepoot komt er geen eind aan. Wij, die verder kunnen kijken dan onze neus lang is , zien hem echter alleen maar in rondjes lopen en weten dat het voor hem een eindeloze , kringlopende(circulaire) activiteit is gelet op zijn beperkte blikveld. Wij staan hier met onze zienswijze ver "boven" en kijken er wat meewarig op neer. Voor ons is zijn oneindigheid een begrensde oneindigheid. Door onze zienswijze kunnen wij de zijnswijze van die onbegrensde oneindigheid overzien.
Dezelfde ervaring beleefde ik met het ingewikkelde begrip "bestaan" toen we de filosoof Immanuel Kant ( 1724-1804) bestudeerden. Hij constateerde , dat "bestaan" een uitzonderlijk woord is . Zijn redenering gaat dan als volgt:
Jan is GROOT. Groot zegt iets van Jan en Jan kan ik gewoon met m'n vinger aanwijzen .We noemen "groot" een Predikaat. Ik neem nu bijv 7 personen die allemaal Jan heten en zet ze naast elkaar. Ik kan dan de volgende (zinvolle) zin zeggen: Daar staan 7 Jannen: 4 zijn groot en 3 niet. Nu hetzelfde met "bestaan"
Jan Bestaat. Bestaat zegt iets van Jan en Jan kan ik gewoon met m'n vinger aanwijzen . We noemen "bestaat" een Predikaat. Ik neem nu weer 7 personen die allemaal Jan heten en zet ze naast elkaar. Ik kan dan de volgende (zinloze) zin zeggen: Daar staan 7 Jannen: 4 bestaan en 3 niet. pats boem, er is iets aan de hand met dat "bestaan" Zo ook iets korter gezegd: De man , die hier staat , rookt niet. De man ,die hier staat , bestaat niet. De grote filosoof uit Königsbergen ( dus Kant) concludeert hier uit dat bestaan geen predikaat is.
Het wordt nog een tikje lastiger, wanneer ik let op het zinnetje tussen de komma's , waarmee ik naar de Jannen / Man wijs. Wanneer ik het aanwijsbare Jan of Man vervang door God / god. Doe het maar eens , dan hobbel je van de ene onzinnige naar de andere zinloze zin. Nu zegt Immanuel Kant , dat komt omdat God een onduidelijk niet aan te wijzen notie is . En alles wat je daarover wilt zeggen d.m.v een predikaat slaat letterlijk nergens op. Of anders gezegd : Zo'n predikaat zegt helemaal niets . De begrippen "God ", "Wijsheid", "Verlangen" " Euwigheid", "Oneindigheid"en nog vele meer zijn onduidelijke, niet goed te definiëren begrippen. ( indistincte begrippen) En aan deze begrippen kun je geen eigenschap toekennen en al helemaal niet met het begrip bestaan, dat zoals we hierboven gezien hebben , geen Predikaat is.!!
Om me niet helemaal op de (opper)vlakte te houden, hoop ik hiermee voor de liefhebbers een snorkeltje aangereikt te hebben, waarmee ik hoop de volgende keer een klein beetje de diepte in te kunnen gaan. Wanneer u echter watervrees hebt, niet doen, en gewoon het moment afwachten tot iedereen weer met beide benen op de grond staat. U kunt ons dan weer op het matje van de werkelijkheid (terug)roepen: " En nu met jullie ogen, die door onder het water te kijken gewend zijn geraakt alles opgelost te drinken, maar weer op de kern der WERKELIJKHEID gaan kauwen. !!!!"( vrij naar : R.M Rilke ).
Voordat ik het donkere gebied binnenga , wil ik wel eerst enige staptegels zoeken ter oriëntatie. Daarom her en der in boeken en hoeken gezocht. Ook het discussie programma "Buitenhof ' van vorig jaar 2 januari bekeken en beluisterd. Resultaat: geen donder opgeschoten (zoals verwacht ), alleen maar ergernis en irritaties opgedaan . Dat had ik kunnen weten . In 'buitenhof" zaten in het kader van "wetenschap en geloof" ,een item dat voor het jaar 2006 op de agenda stond, een groep geleerden bijeen . Zij kwamen uit verschillende disciplines( biologie natuurkunde biochemie en zoal meer) . Het boek van Cees dekker " Eenschitterend ongeluk of sporen van ontwerp" ( 2005) was weer het "hot item" Ik zal u al het heen en weer geargumenteer besparen. Vooral de beta-wetenschappers ( wis-en natuurkunde) toonden zich hier weer als betweterschappers. Zij zaten weer comfortabel in hun denkraamwerk van feiten die toepasselijk zijn in het zoeklicht van de heersende theorie ( paradigma). Die feiten moeten meetbaar, herhaalbaar en kwantificeerbaar zijn . Ja , en dat is hun goed recht , ja zelfs hun plicht . Maar als je het over de vraag wilt hebben of God nu wel of niet bestaat dan moet je en kun je het niet meer (be)grijpen met het hierboven genoemde denkraamwerk, want ieder wezenlijk aspect van het menselijk bestaan gaat iedere verificatie te boven. Maar nee, hoor de betweterige hooggeleerden blijven comfotabel op hun mentale steunzolen ronddarren. Ze maken van een Heet hangijzer een obsessief Weet -dwangijzer. De arrogantie straalt er met dikke lagen vanaf en leidt tot de verbijsterende uitspraak van o.a. onze methodische scherpslijper Herman Philipse : Een christen denk niet goed na " een vorm van arrogante ethiek , die leuk is voor een goed gesprek over "iets' maar uiteindelijk leidt tot gekwek over "niets". Het is gewoon weer het slijpen van de messen , terwijl er al lang geen ham meer op de tafel ligt. Casimir vergelijkt wetenschappers , die zich zo gedragen met een timmerman die hij gekend heeft , die, als hij 's avonds in beschonken toestand , zijn vrouw aldus toesprak: " Dit huis is gemaakt door een timmerman,de stad is gemaakt door timmerlui, de hele wereld is gemaakt door timmerlui, ik ben ben een timmerman, kniel voor mij neer!!" Het is weer het probleem van ons denken en de de armoede van de taal . Wij kunnen heel gemakkelijk spreken over de quadratuur van de cirkel ( de vierkante cirkel) maar om hem te tekenen lukt nu eenmaal niet . Ik heb het nog nooit gezien, tenminste . Wittgenstein en ook Ryles hebben het ieder op hun eigen manier al gezegd , dat wat in termen van natuurwetenschappen te beschrijven is, is slechts een eiland in de oceaan van het onuitsprekelijke Alles wat denkbaar is , is bij lange na niet kenbaar.Maar ja, de geleerde betweters zijn zo langzaamhand de gevangenen geworden in de cel van hun denkkaders. Ze zitten vast en gaan er met allerlei rationalisaties nog prat op ook. Het is een geraffineerde vorm van denk- narcisme. Maar goed, stoppen ermee. Want als dit weer te ver gaat krijgen we er alleen maar meer herrie en heibel over en dat leidt tot pure blasphemie. Gerard van het Reve antwoordde eens op de vraag van een jonge man , die hem vroeg : Bestaat God volgens u nu wel of niet?" , jongen luister goed , god heeft dat begrip bestaan niet nodig!!"
De volgende keer wil ik u graag wat meer filosofisch inzicht geven in dat begrip bestaan.
In het donker zoekt een enigszins beschonken man naar iets onder een brandende lantaarnpaal. Een voorbijganger vraagt hem wat hij verloren heeft. Met ietwat dikke tong antwoordt de roesige man " Mijn sleutels.!" . "Waar denk je dat je ze ongeveer verloren hebt ? ", vraagt hij. Een wat uit balans geraakte arm zwaait in de richting naar een gebied, dat buiten de lichtcirkel van de lantaarn valt.. Op de vraag van de passant , waarom hij dan daar in eerste instantie niet zoekt krijgt hij het antwoord: " Omdat het hier licht is.!!!". Dit verhaal van Rudie Kousbroek, geeft in essentie weer wat er afgelopen zondag in het uitstekend programma " Boeken" ( ned. 2 van 11.30 - 12.00 uur) aan de orde was. Hier vond een confrontatie plaats tussen twee hooge(l)eerde heren t.w : Prof .dr . Herman Philipse en Prof.Dr. Cees Dekker. De eerste bekend vanwege zijn boek " Het atheïstisch Manifest " , de tweede met zijn boek : " En God beschikte een Worm " Een doorberekende filosofisch methodische atheïst tegenover een celbiologische goedgelovige christen, die beiden hun wetenschappelijke sporen verdiend hebben.
Nu heb ik een aantal lezingen van beide heren gevolgd . Herman Philipse laat zijn oratie dan vergezellen met een aan twee kanten volgetypt A-viertje waarop een indrukwekkende hoeveelheid aan boeken wordt vermeld, die(in) direkt verband houden met het onderwerp , u raadt het alweer' " Bestaat God nu wel of niet ? " Cees Dekker vertoont bij zijn orale exposé een reeks indrukwekkende Nano-foto's op een scherm waarop je inzicht krijgt in de macro-micro wereld ,die op zijn zachtst gezegd , verbijsterend indrukwekkend is. Op basis hiervan legt hij een oorzakelijk verband tussen de netelige kwestie van het bestaan van een Schepper en al deze indrukwekkende schoonheid.
U begrijpt, en dat is altijd weer de makke van deze uitzendingen, dat een half uur volstrekt onvoldoende is om de lading van dit probleem te torsen.
Maar , afin, Philipse vuurde gelijk een regen aan ratio-logische opgezette argumenten en redeneringen af. Logisch gezien: klaarhelder . Het zijn weer de op maat gesneden formuleringen vanuit de logica/ systeemleer, met de daaraan gekoppelde argumentatieleer. Vanuit die sterk "verlichte" optiek kun je alleen maar euforisch, en enigszins een aangeschoten optimist worden t.a.v. van dit onderhavige problematische onderwerp. Maar ja , het is niets nieuws onder de zon, oftewel onder de brandende lantaarnpaal. De rasechte optimist onder de filosofen, Gottfried Wilhelm Leibnitz ( 1646 - 1716 ) is hem daar langgeleden al in voorgegaan. Hij zag ook al de wiskunde als oplossing voor alle nog bestaande problemen . Zelfs politieke en religieuze twisten zouden er mee opglost worden. Volgens de moraalfilosofe Neiman: " Zijn bekendste toekomstvisioen is/was dat 2 mensen , die over politiek en religie strijden dan hun zwaarden zouden inruilen voor potloden" De wiskunde , zo Leibnitz, zou verbroedering onder de mensen teweeg brengen. Dit zou dan moeten uitlopen , door de tijd heen gezien, op Beethovens negende symfonie "Alle Menschen werden Brüder!!"
Vanavond maar weer eens kijken wat er aan "Bruderschaft" op ons nationale TV- afvoerkanaal /journaal te zien is.
Devolgende keer is Cees dekker aan zet. Dit zal na de kerst en de jaarwisseling zijn. Vooralsnog wens ik u voor het feest van het licht ook weer de daaraan onlosmakelijk verbonden duisternis toe. Sterker nog: Hoe meer licht , hoe dichter de duisternis, en zo hoort het ook op dit ondermaanse bestaan.
In Documents 6 ( 1929) verklaart onze ludieke filosoof Victor Bataille ( 1897 - 1962 ) de grote teen tot het meest menselijke deel van het menselijke lichaam. Over het algemeen beschouwt men de grote teen als lelijk en onsmakelijk. Bij de Chinezen is het de man zelfs verboden naar de voeten van de vrouw te kijken en in Turkije is het bij bepaalde bevolkingsgroepen een plicht met de sokken aan te slapen. Jawel , en let op: Het kan nog erger. De Spaanse graaf van Villamediana is smoor verliefd op koningin Elisabeth. Hij wil dan ook niets liever haar tenen aanraken . Daartoe bedenkt hij een list . Hij steekt haar huis in brand om daarna de koningin in zijn armen het huis uit te dragen. Maar helaas , een loederige dienstbode ontdekt het en veraadt hem bij de koning. Deze jaagt de graaf genadeloos een kogel door het hoofd.
Circa 2/3 weken geleden vond er in het TV- programma "Tegenpolen" een discussie plaats over het tegenwoordig in het spotlicht staande onderwerp geloven . Gespreksleidster ,de theologe Jacobine Geel , zat keurig in het midden met aan de ene zijde de rabbijn Raphaël Evers met daartegenover de hersenspecialist Dick Swaab . Deze laatste beweerde op basis van klinisch researchwerk, dat de hersenen d.m.v chemische verbindingen ons totaal gedrag bepaalden , waaronder ook het geloven viel en nog veel meer mentale verschijnselen. Wij werden gereduceerd tot slechts materie , dat werd aangestuurd door een vat (ons brein ) vol chemische processen, en dat was het dan . Ik vond persoonlijk het verweer van de Rabijn interessant , die stelde dat Swaab daarbij vergeleken kon worden met een radioluisteraar die het apparaat radio gelijkstelt met de muziek of gesproken stem. Die zouden dan ook niet meer zijn dan de transmittertjes en de electrische vonken die in het radioapparaat plaats vonden. Daar had de rabbijn wel een punt. Het is het probleem van verhouding /verbinding tussen lichaam en geest, dat al vanaf de vroegste tijden het denken van de mensen bezighoudt nl. hoe kan het bijv. dat een geamputeerde nog steeds pijn voelt in de afgezette ledematen (arm en/of been), het zgn Phantoom verschijnsel. Het wordt nog complexer: Er zijn Softenonkinderen geboren zonder armen en/of benen , die precies voelen of ze die ledematen wel hebben , met vingers, tenen en pijnen en al. Ook de zgn "tweelingenpijn", waarbij de ene eeneiïge tweeling soms precies de pijn voelt die de andere helft heeft, hoe groot de afstand tussen die twee ook is. En zo kunnen we nog wel even doorgaan met nepmedicijnen(Placebo's) , die toch soms werken. Zo ook met het op afstand aanvoelen dat er met een sterk emotioneel gebonden persoon ( bijv: ouders en kind , geliefden ) iets ernstigs is gebeurd. Nou ja, u kunt uit eigen transpersoonlijke ervaringen, zo denk ik, nog wel meer aanvullingen geven, waarvan u achteraf zegt hoe dat mogelijk was.
In het donker zoekt een enigszins beschonken man naar iets onder een brandende lantaarnpaal. Een voorbijganger vraagt hem wat hij verloren heeft. Met ietwat dikke tong antwoordt de roesige man " Mijn sleutels.!" . "Waar denk je dat je ze ongeveer verloren hebt ? ", vraagt hij. Een wat uit balans geraakte arm zwaait in de richting naar een gebied, dat buiten de lichtcirkel van de lantaarn valt.. Op de vraag van de passant , waarom hij dan daar in eerste instantie niet zoekt krijgt hij het antwoord: " Omdat het hier licht is.!!!". Dit verhaal van Rudie Kousbroek, geeft in essentie weer wat er afgelopen zondag in het uitstekend programma " Boeken" ( ned. 2 van 11.30 - 12.00 uur) aan de orde was. Hier vond een confrontatie plaats tussen twee hooge(l)eerde heren t.w : Prof .dr . Herman Philipse en Prof.Dr. Cees Dekker. De eerste bekend vanwege zijn boek " Het atheïstisch Manifest " , de tweede met zijn boek : " En God beschikte een Worm "
