Over filosofie en fotografie Afwisselende teksten over filosofie en fotografie en teksten met een knipoog.
21-11-2005
Vrije wil : een mix van Nature and Nurture ??!!
In mijn artikel over Einstein schreef ik dat ik nog al moeite had met zijn gedachte dat alles door natuurwetten vastligt. Ik ben daarna eens op internet aan het zoeken gegaan , om toch eens te kijken hoe dat zit met onze vrije wil. Want , zoals ik dacht , kom je daardoor in ethische problemen , zoals: Stel , dat een serie-moordenaar gepredestineerd is tot het doen van 10 moorden. Hij begaat slechts één moord, dan zouden we hem min of meer dankbaar moeten zijn , dat hij de resterende 9 niet gepleegd heeft. Dat kan niemand toch ethisch serieus nemen. Ook mij zat dat behoorlijk dwars. Bij mijn Queeste ( zoektocht) kwam ik terecht bij een discussie over dit zeer ingewikkelde probleem tussen de Gentse professor in ruste Etienne Vermeersch en een lezer met de naam Pascal. Op basis van de moeilijke inhoud van deze discussie kwam ik tenslotte tot de conclusie, dat de vrije wil heen en weer stuitert tussen wat fysiek bepaald is en wat er rationeel minder bepaald is en tussen deze twee vinden er dan innerlijke afwegingen plaats volgens een zeer complex proces. Ik kan het daarom wel vinden in de gangbare uitspraak dat het een mix is tussen de gedetermineerde aard van een persoon en de niet gedetermineerdheid van de leefomgeving , waarin hij is opgegroeid. Korter gezegd: het is een mixture tussen Nature en Nurture Afin, u kunt de discussie zelf via de onderaan gegeven link zelf lezen, maar als u het te zwaar vindt dan bent Uom reden van het bovengestelde volkomen vrij om het niet te doen.!!
Omdat het dit jaar100 jaar geleden is , dat Einstein met zijn revolutionare theorie van de relativiteit in de wereld van de natuurkunde geweldig opzien baarde, werden er 6 uitstekende lezingen gegeven door Studium Generale in het Academie gebouw van de Universiteit van Utrecht.
Dat was smullen van een nu niet bepaald lichte kost. Je komt in een wereld terecht , die je hopeloos aan het denken zet . Tijd , ruimte licht , heelal, bigbangs en nog veel meer vliegen om je oren en ogen. Al hetgeen in voorafgaande tijden op het gebied van de natuurkunde tot gangbare feiten golden, werden door Einstein onder zware twijfeldruk gezet. Zoals vaak bij revolutionaire verschijnselen, dat deze met grote scepsis door de gevestigde denkorde worden ontvangen, zo ook met de relativiteits theorie van Einstein. Alleen al de conclusie dat de begrippen Tijd en Ruimte stoffelijke verschijnselen zijn kwam als een bom terecht in de wetenschappelijke wereld. Geen materie , dan ook geen tijd en ruimte.,zo eenvoudig is dat. Want Einstein was iemand , die ervan overtuigd was, dat de wereld wel onkenbaar , maar niet ondenkbaar was. Ja , en dat was zijn genialiteit, door zijn geweldige intuitieve denkkracht wist hij die onkenbare wereld toch op een zeer imposante wijze meer kenbaar te maken, al ging dat soms met de moed der wanhoop. Maar een wanhoop, waarbij de hoop voorop stond. Een bekende uitdrukking van hem was: Der Gott ist wohl raffiniert, aber boshaft ist er nicht. Toen het maar niet wilde lukken met zijn ingewikkelde velden- theorie, verzuchtte hij eens: ... vielleicht ist er doch eein bisschen boshaft . Als herinnering aan deze mentale Titanenstrijd is dit nog te lezen in de grote hal van de universiteit van Princeton, waar hij het grootste deel van zijn wetenschapsleven heeft vertoefd. Toen hem eens gevraagd werd door een belangstellende naar de relativiteits theorie gaf hij het volgende badinerende antwoord.: Heel eenvoudig, als jij je hand voor een minuut in een brandende kachel steekt, dan duurt die ene minuut wel een uur. Wanneer je echter een uur naast een beeldschone dame zit, dan duurt dat uur slechts een minuut. Zo werd ook de beweging gerelativeerd. Aristoteles had ook al problemen met de beweging. Van zwaartekracht had hij nog nooit gehoord. Daarom legde hij de bewegingsoorzaak bij een punt waarop elk object naar zijn oorsprong toe bewoog en zo kwam hij dan in de laatste fase op de constructie uit van de anomalie van de Onbewogen Beweger..Hiervan kan ik me alleen een voorstelling maken als ik bijv in de trein met een vaartje van 120 km door het landschap rijd. T.o.v. de trein zelf beweeg ik niet en zit ik onbewogen de Spits te lezen, maar als ik naar buiten kijk raas ik met een rotgang langs de bomen en palen etc. Zo ook met de tijd . En dit wordt dan nog erger wanneer ik me met de snelheid van het licht bijv. in een raket zou kunnen voortbewegen, wat er dan al niet met mij zelf t.o.v. een waarnemer hier op aarde allemaal gebeurt. Toch was Einstein, en dat vind ik een heel moeilijk punt , een rasechte determinist. Evenals Spinoza , die hij zeer bewonderde op dit punt, lagen de natuurwetten voor hem vast. Daar viel niet aan te tornen. Alles was voorbestemd en ondanks ons morrelen gaat het in het leven zoals het gaat. En daar kwam de geniale Deense fysicus Bohr tegen in t geweer. Bohr was een geniale exponent van de quantummechanica . Het wetenschappelijke conflict met Einstein in de zgn. nacht van Kopenhagen draaide om het twist punt van de samenstelling van het licht . Einstein kwam uit na zijn denk-exerecities, dat het licht een deeltjes/discreet karakter had. Bohr echter stelde dat afhankelijk van welk standpunt je innam, het licht of een deeltjes -, of een golfkarakter had. Deeltje en golf vulden elkaar aan ( theorie van de complimentariteit) , maar ze sluiten elkaar wel uit. Einstein was echter de mening toegedaan, dat het een fusie was tussen die twee aspekten van het licht. Want zo zei hij God dobbelt niet . Einstein had daarvoor zelfs een gedachten experiment bedacht dat bekend staat onder de naam van de EPR-paradox.( Einstein- Podolski Rosen experiment) van 1935. Dertig jaar later vernietigt Bell dit met een geniale mokerslag. Het wordt nog erger wanneer een jongere generatie van natuurkundigen( de zgn.knapen -fysici ) aantreden., zoals Greenberger, Horne en Zeilinger. Zij gaan niet van twee deeltjes , maar drie deeltjes uit. Zij komen daarmee uit op een tegenspraak en heeft Einstein toch ongelijk. Kortom , de stand van zaken omtrent deze kwestie is nog lang niet tot een beslissende eind gekomen. James Jeans zegt bijv. voorzichtig en tastend : Men is het tegenwoordig er in belangrijke mate over eens , dat de stroom van de kennis ons naar een niet mechanische werkelijkheid leidt; het heelal begint er meer als één grote gedachte uit te zien dan als een grote machine.
Atomen bestaan uit deeltjes , die niet uit een of andere stof gevormd zijn. Als we ze waarnemen, zien we nooit een substantie , we nemen namelijk dynamische patronen waar, die voortdurend overgaan in elkaar- het is een voortdurende dans van energie ! Er is één grootse dans zonder dansers, één grote activiteit zonder acteurs.
Steeds meer Engelse woorden dringen vooral het Nederlands binnen. Hierbij volgen een paar Acronymen, dat zijn woorden gevormd uit de beginletters van een uitdrukking of lang woord :
Yuppy : Young Upwardly mobile Proffesional. Dinky : Double Income No Kids Yet Thinker: Two Healthy Incomes No Kids Early Retirement.
Woofies: Well Off Over Fifties ( bij 50 jaar je schaapjes op het droge hebben )
De rechterlijke macht , de regering , de wetenschap , dokters en specialisten, ze hebben alemaal hun eigen werkelijkheid. Je realiseert je dat wanneer je er onverhoopt mee in aanraking komt. Regelmatig wordt er bijv . gesproken van de kloof tussen de regering en The man in the street . Maar niet alleen daarbij, maar ook heel duidelijk is dat het geval bij de rechterlijke macht. Hier spreekt men zelfs van een de jura ( de rechtspraak en alles wat daaronder valt ) en de facto ( alles wat feitelijk in de maatschappij aan de hand is). De taal alleen al , waarin de jurisprudentie zich hult is van een hoog cryptisch gehalte, of , gewoner gezegd, ik begrijp er geen donder van.. Erger nog, het maakt me woedend. Zo ook bij de notaris, je betaalt dikke bedragen voor een akte, waar ik weinig chocola van kan maken.
Zo ook heeft de paus ex cathedra mooi praten tegen hen die ex catheter lijden.. Een rijk bisschoppelijk bezegelde hand uitsteken naar een arm onthande en kale hand zijn twee volstrekte aan elkaar tegengestelde werkelijkheden.
Echter komt die tweedeling niet alleen voor bij instituties in het publieke domein , maar ook op het persoonlijke vlak.
Daar doen zich ook nogal merkwaardige zaken voor . In 1997 vroeg de Franse filosoof Michel Foucault zich af in zijn werkOn the genealogy of Ethics Waarom zou niet iedereen een kunstwerk van zijn leven kunnen maken? De filosofen hebben zich daarna veelvuldig over die vraag gebogen en in de afgelopen jaren heeft de filosofie van de levenskunst een hoge vlucht genomen. In de lange geschiedenis van de filosofie trouwens , is de levenskunst steeds een onderwerp van het denken geweest. Maar of ooit een fifosoof erin geslaagd is van zijn leven een kunstwerk te maken?. Kan filosofie gelukkig maken? Na een tijdje gevang stond de gifbeker voor Socrates klaar. Seneca sneed zich op bevel van Nero zijn beide polsen door. Rousseau was een extreem diep ongelukkig mens , en Schopenhauer , daar word je nu ook niet bijzonder vrolijk van. Nietzsche werd krankzinnig en de suicidale Wittgenstein was blij toen hij eindelijk doodging aan kanker. En Foucault zelf , die als de vader van de moderne levenskunst gold, ging als promiscue homoseksueel dood aan de aids. Denken over levenskunst is één, kunst om te leven is twéé. Dit alles overziend en gedacht hebbende zet ik dan ook grote vraagtekens achter de filosofische stroming , die met Epicurus al ( 341- 270 v. Chr.) als het hedonisme bekend staat. Het Griekse woord voor lust is hedone . Het hedonisme van onze tijd kenmerkt zich door een soort blinde genotzucht. Maar dit is niet wat Epicurius bedoelde . Hij bedoelde het zo: De rede ( verstand ) moet je namelijk leiden bij het genieten van lust, want de rede weet dat het eigenlijke geluk ligt in de zogenaamde ataraxia. Ataraxia nu wil niets anders zeggen dan matigheid en ascese ( à la de Stoa en de Cynici). Voor hem was bijv. het genieten van lust het drinken van koel , helder water na uren lopen in de brandende zon uit een koel bergstroompje.
Ik ga zo dadelijk aan de maaltijd en drink er smuilend en smullend op Epicurius een heerlijk koel droog wit wijntje bij. !! . En dan nog een, en nog een, en nog een want ik geloof er geen barst van!
" De natuurlijke rede treft het bijzondere lot ,dat zij zich zichzelf voortdurend vragen stelt , die zij niet kan beantwoorden. "
Emil Cioran:
" Er bestaat maar één teken, dat bevestigt, dat men alles begrepen heeft: Grondeloos huilen"
Friedrich Nietzsche:
" Dogma's zijn grotere vijanden van de waarheid dan leugens "
Maup Smits:
'" Wat ik tegen grafredes heb is dat men van de overledene meestal zegt wie hij was maar nooit is geweest maar wel graag had willen zijn. "
Maup Smits:
" Een voorbeeld van een oneerlijke verdeling is, dat door de schuld van twee mensen in de Hof van Eden wij er nu allen voor moeten boeten in de Sof van Heden. "
Paul Wouters :
" De kunst van de filosoof is zó geïnspireerd in het duister te tasten dat men er niet bij in slaap valt "
Op zaterdag, 5 november 2005, hebben vrienden van de molen en enkele plaatselijke sponsoren het mogelijk gemaakt om de molen van nieuwe molenzeilen te voorzien. De Molen ligt midden in het polderlandschap tussen Baambrugge en Abcoude / Holland. Zij dateert van rond het jaar 1680. Hoognodig tijd dus om de zeilen te vervangen. Hierbij gaat een beeld -bericht van deze gebeurtenis .
Peter Sloterdijk behoort vandaag de dag tot één van de spraakmakende cultuur- filosofen. Hij maakt regelmatig gebruik van de media om zijn controversiële standpunten onder discussie te stellen. Zo is hij regelmatig te zien op de duitse TV met o.a. het programma Das Philosophisch Quartet , één van de weinige goede programmas tussen al die visuele lucht- en ether- vervuiling die onafgebroken elke avond rijkelijk je huiskamer besmeurt. In zijn werk getiteld Chancen im Ungeheuren poneert hij de volgende uitdagende stelling :
Modern is wie gelooft ,dat je tot het laatst toe iets anders kunt doen dan je voor God en hogere machten te buigen.De moderne mens wil die hogere machten niet ondergaan, maar zijn
Uit het tijdperk van de Verlichting stamt de overwaardering van onze rede(ratio) Deze periode is gekentekend door een optimisme, waarin wij met onze ratio van alles kunnen klaarspelen. Wij zijn, zo stellen de rationalisten , in staat met onze rede de wereld naar onze hand te kunnen zetten. Een zeer aanlokkelijke constatering, die echter een bedriegelijke is gebleken. Wij kunnen veel , maar lang niet alles. Het besef , dat we met onze rede niet alles kunnen liet de hierna volgende periode ons duidlijk worden in de Romantiek . Het was een reactie op de keiharde , koele berekeningsfilosofie van de Verlichting . Maar zie: de geschiedenis herhaalt zich. En dat heeft Sloterdijk in de bovengenoemde stelling wllen uitdrukken. We zijn weer door de vele mogelijkheden , die de overduidelijk aanwezige techniek ons elke dag weer biedt, weer bij een arrogantie aangekomen , die zich op alle lagen en niveaus van onze samenleving manifesteert. We bevinden ons weer in een tweede Verlichting , maar een die nog sterker is, en die ik Oververlichting zou willen noemen.
Uiteraard heeft de wetenschap een enorme vooruitgang in kennis geboekt, maar het verraderlijke is dat de mensen op grond daarvan ook zijn gaan denken dat dit op het gebied van de moraal geldt. En dat is een illusie. In een tijd van veralgemeniseerd activisme , mobilisering en zelfontplooiing is God de grote Onbruikbare geworden en wel precies omdat hij voorheen altijd het privilege van de Almacht bezat. En juist als Almachtige werd hij een vreemde op aarde , een buiten- wereldlijke verstoorder van het eigenzinnige civilisatorische bedrijf , aldus Peter Sloterdijk.
Het goede leven vindt men niet in dromen over de vooruitgang , maar juist door de tragische wisselvalligheden van dewereld met opgeheven hoofd tegemoet te treden.
Enkele foto's , die de sacrale sfeer weergeven van de dag waarop de RK kerk haar doden herdenkt. Zij zijn genomen in de kapel van de zusters Augustinessen in het Klooster ' De Stad Gods " te Hilversum /Holland. Klik hieronder op de link om de foto's te bekijken. Groetjes , Maup
Mijn zoon van morgen naar Schiphol gebracht. Druk, druk , al die duizenden mensen naar een vlucht op de vlucht.. Bij het aanzien van deze monadenhoop, gingen onwillekeurig mijn gedachten terug naar zon 6 miljard jaar geleden, het ontstaan van de mens. Die eerste mensen , die Plato in zijn dialoog de Staatsman als ongevleugelde tweevoeters karakteriseerde, waren in deze begin periode voortdurend on the move . Ze moesten wel, om te overleven. Ze trokken door de nood gedreven steeds maar voort om weer nieuwe gronden aan te boren, waarop ze dan weer konden akkeren en jakkeren. Pas met de entrée van die revolutionaire uitvinding : De Ploeg, veranderde hun status van vagabonderende -natuurmens in een agrarisch statisch- cultuurmens. Er kwam nu een einde aan hun natuurlijk nomadenbestaan. Ze werden sesshaft Het land kon tot akker worden omgeploegd. Het agrarische tijdperk was begonnen. Moe kon thuis blijven en zorgde voor de kinderen en de akker en pa ging op jacht met pijl en boog voor het hoognodige vlees. Maar de mens als met rede begiftigd wezen ging steeds verder. Na lange jaren werd de ploeg tot zeer geavanceerde landbouwmachines ontwikkeld en uit de pijl en boog ontstond preciesie wapentuig. Kortom de gehele rimram liep uit op de industriële revolutie. Daarna de electronische revolutie met o.a high-tech apparatuur die zn weerga niet kent. En dat alles met steeds kortere tussenperioden. En het eind is nog lang niet in zicht. De ongevleugelde tweevoeters van Plato zijn tot meervoudige gevleugelde tweevoeters verworden. Het luchtruim : Met zijn allen vliegen we er in. We zijn weer on the move . Ma heeft het huis verlaten met zelfs het vers gebaarde kind , zo los van de moederkoek in een frontaal buitenbaarmoederlijke draagdoek. Pa als draagvader met een puilende kofferdracht gaat toch ook weer een beetje op jacht. Zijn het toch wellicht nog relicten van onze natuurlijke , primitieve aard, die door de techniek letterlijk op een hogere niveau terecht gekomen zijn? Thuisgekomen trok ik direct mijn jogging pak aan. Als ik dan toch door natuurlijke drift gedreven on the move wil graag,( nou ja, graag?), maar dan wel met de beide benen op de grond.
Wetenschappers van de Universiteit te Leipzig hebben een netwerk in een centrum van het menselijk brein gelocaliseerd., dat de schoonheid van beelden beoordeelt. Vijftien proefpersonen moesten in totaal 200 foto's beoordelen, waarvan de helft op schoonheid en de andere helft op compositie. Daarbij werd de bloedstroom in de hersenen met een zgn. hersenspintomograaf gemeten . De beslissing over mooi of lelijk viel al na 1,3, seconden. Groetjes Maup
Waar dit aanschouwelijk maken zoal niet toe kan leiden? Ik neem maar eens een paar ontwikkelingen uit het verre verleden onder de loep.
De heilige Heinrich Suso ( 1295 1366) at altijd een appel in vier partjes: 3 partjes in naam van de drieëenheid en 1 partje voor de manier waarop de hemelse moeder Maria haar kindje Jezus een appeltje te eten gaf. Hij at dan ook dat vierde partje met schil , omdat kleine jongetjes appels ongeschild aten. Maar enige dagen na Kerst at hij dat vierde partje niet, maar offerde het aan Maria , om dit aan haar zoon te geven. Zijn dronk nam hij altijd in vijf teugen gedachtig de vijf wonden des Heren , maar omdat uit Christus zijde water en bloed vloeiden, nam hij de vijfde teug dubbel.
Ook werden de tekens van de altijd bereide goddelijke genade steeds meer , naast de sacramenten bloeiden aan alle zijden de benedicties , zo kwam men van de relieken tot de amuletten, de kracht van het gebed werd geformaliseerd en verzakelijkt tot de rozenkransen. De kerk deed haar best een goede onder- en afscheiding te maken tussen sacramenten en sacrementaliën, maar helaas , het volk was niet te stuiten , maar had alle hoop alleen maar gevestigd op die magische en bontgekleurde galerij van beelden . Het was een voortdurende herleiding van het onbegrijpelijke tot het begrijpelijke. Vincent de Clemanges en Pierre DAilly probeerden de ontaarde profinasering en overdadige ver-beelding in te danmmen, maar tevergeefs. De beelden van dronkenschap en honger worden onbeschaamd toegepast op het zich verbonden voelen met Christus . Zo kon Johannus Brugman ongestraft alle eigenschappen van de dronkaard , die zich zelf vergeet , geen gevaar ziet , niet kwaad wordt om zijn bespotting , alles weggeeft , toepassen op Jezus menswording.
Ook de bloedfantasie , voortdurend door het geloof in de transsubstantiatie levend gehouden, uitte zich in de bedwelmdste uitersten van rode gloed. Ook zo met het advies voor het eten van het Paaslam: Gij zult het eten in het gloedrode vuur gebakken , maar niet aangebrand
Ja ja het wordt nog erger !!!Zo werd Christus, zo dacht men, de zoete Jezus op Goede Vrijdag aan het spit van het waardige kruis gestoken, bevestigd en gebonden , tussen de twee vuren van de bange dood en lijden. Tevens werd hij wegens de zeer brandende liefde , die hij voor onze zielen had , langzaam gebraden en gebakken om ons te redden.!!!!
Ik bedoel maar: De mensen zijn zo gek , dat er een speciaal soort gekte nodig is , omniet gek te zijn.
Let op : De foto met het gedicht staat duidelijk leesbaar als laatste foto van de dia show: (zie de link onderaan)
In augustus naar Gent geweest . Een prachtige stad met zeer veel kerken, met natuurlijk de St. Baafskathedraal en de Sint Niklaas op het prachtige St.Baafsplein als sacrale blikvangers
Ik werd getroffen o.a. door deze tekst, die ik in een van deze gebedshuizen tussen een woud van beelden en afbeeldingen aantrof. Als een nu niet bepaald eerste rangs gelovige vond ik de inhoud van dit gedicht toch enigszins in tegenstelling staan met de beeldende en beeldige cortège , die zich aan mijn ogen voltrok. Juist deze door geloof gedreven prachtige beelden en afbeeldingen , zo vind ik , hebben in de met name Rooms katholieke kerken een geheel andere betekenis. Zij dienen de gelovigen ( en misschien ook wel de anders gelovigen) te helpen het onbegrijpelijke tastbaar te maken. Het zijn visuele steunzolen om het voor de struikelende voeten over het met scherpe kiezelstenen bezaaide levenspad vol verraderlijke valkuilen wat gemakkelijker te maken. Welnu , deze tekst maakt het er nu juist niet gemakkelijker op. Hier worden de rollen juist omgedraaid . De kerk met al haar gebruiken en rituelen, ja met haar daarvan in de loop van 2000 jaren afgeleide macht kan het voor ons niet doen. Daar krijg je alleen maar gedonder van, die door de hele kerkgeschiedenis als één groot klokkengebeier heen klinkt. Het is nu eenmaal niet anders, dat de mens opgezadeld is met een verstandelijk onvermogen , dat geloofszaken niet (be)-grijpen kan. Wellicht is dat het wonder waarop gewacht wordt nl.: door nu eindelijk met zijn allen te erkennen dat niet God in de lucht hangt, maar alles wat we over hem te zeggen hebben .Dit ene prachtige gedicht plaatst al het kerkendom op stukke voeten in plaats van op voetstukken. De kerk als bolwerk betekent een steeds minder volle kerk. Haar speculatie leidt tot èèn grote secularisatie. Haar arrogantie is slechts gebaseerd op ignorantie Dat is wel even schrikken en slikken, maar gelukkig geldt dat zonder uitzondering voor ons allemaal. In het geloofs - domein zijn het alleen maar vraag- en nooit uitroeptekens die we elkaar te bieden hebben.
Nikolaus van Kues (1401 1464) zei het al in zijn filosofisch werk Over de Geleerde Onwetendheid De docta Ignorantia !!
Je moet er lijn in aanbrengen, lijnenspel, zij heeft een mooi lijntje, hij/zij is aan het lijnen, aan de zij -lijn staan, de hoofdlijn aangeven, lijn 143 rijdt vandaag niet. Het zijn enkele uitdrukkingen, die aanduiden dat lijnen in onze beleving van de werkelijkheid een belangrijke rol spelen. Met ons oog , en daar gaan we weer, zien we die lijnen niet bewust, sterker nog , ze bestaan niet. Maar toch..... ze zijn niet weg te denken . Een paradox? Misschien wel. We zien ze met ons brein en kijken er naar. Hierbij is het zien van het geheel meer dan de som van de delen ( beeldelementen ) Het leuke van onze camera is , dat die kijkt. Het geheel is hier de som van de delen ( beeldelementen) We zien bijv. met onze ogen een waslijn, die lijn kunnen we niet pakken. Wat we wel kunnen pakken is een draad. Maar we blijven hem voor de communicatie waslijn noemen Een foto van diezelfde lijn levert juist geen draad op maar wel een lijn. Daar kun je wat mee(o.a. dikker maken, een lineaal langs leggen, vervagen ) De camera is daarom een echte lijntrekker. Je zou hem /haar enigszins met een potlood of pen kunnen vergelijken. Fotograferen betekent met licht schrijven Net zoals we een lijn op papier kunnen trekken met pen/potlood, kunnen we dat ook o.a. met een camera. Ja wel, maar het gaat hier natuurlijk wel anders. Met de camera gaat het minder direct. Het schrijfgerei zetten we direct op het papier , trekken een lijn en klaar. Dat lukt met de camera niet. Wij moeten eerst met ons brein aan de gang om bepaalde lijnen in het tafereel te zien. We noemen dat abstraheren d.w.z. vanuit het totaal beeld proberen we ons bewust op lijnen te concentreren, zodat we ze niet alleen zien, maar ook er naar kunnen kijken. Wij moeten dus a.h.w. een tandje lager met ons waarnemen om op het niveau van onze camera zien te komen. Het half dicht knijpen van onze ogen, zodat we nog maar door onze oogspleten kunnen kijken kan daar bij van dienst zijn.Ook een kadertje met onze vingers maken of met een kartonnen raampje wil ook nog wel eens helpen. We stremmen daarmee de overall blik en komen dan van het geheel naar de delen. We zetten onze ogen op dieet om te kunnen lijnen. We moeten goed leren kijken.
Maar laten we wel wezen. In de praktijk doen we dat meestal niet. Ik tenminste niet. Ik zal een paar voorbeelden van fotos van onze clubleden op de website van onze foto/videoclub tonen. , waarvan ik bijna zeker ben dat ze die spontaan hebben geschoten. Pas achteraf, bekijk je de foto en daar valt je dan het lijnenspel op. Dat is dan mooi meegenomen en zo is dat. Bij de methode oogspleet/kartonnen raampje in combinatie met concentreren en abstraheren, krijg je toch een ander effect. Een bomenrij langs een weg bijv. Elke boomstam is een verticale lijn en de boomstammen een brede lijn. De onder- en bovenkant van de bladeren van alle bomen vormen ook weer een lijn. Door herhalen van lijnen ontstaat een structuur, zoals de bruine boomstammen, het groene gebladerte en het grijze asfalt van de weg met de witte strepen. Op een foto kan dit nu nu juist heel sterk werken, ook al lijkt de weg met bomen erlangs op het eerste gezicht saai. We zijn dan echt met ons ogendieet bewust op lijnen uit ....
Zijn we beperkt door de lijnen ,die het te fotograferen object ons aanbiedt, dan is dat bij het tekenen en schilderen niet het geval. Hier kunnen we onbeperkt creeëren met lijnen ( zie bijv. de voorbeelden van Curtis ). Toch bieden de geavanceerde technieken van verschillende beeldbewerkingsprogrammas tegenwoordig ons mogelijkheden ook op de lijnentour te gaan, zodat door de digitale techniek de lijnen tussen tekenen en schilderen beginnen te vervagen. Een hoogst interessante ontwikkeling, waarvan we op het internet talrijke inspirerende voorbeelden kunnen bewonderen. ( Click maar eens op: http://www.combi.nl/content/vraagbaak/topics/beeldbew.htm , een prachtige fotosite is je deel!!).
Maup
P.S.: De voorbeelden zijn te zien op onze web-site onder de knop: Eigen Werk http://www.fotovideoclubloenen.nl/
Evenals we dat voor de lijnen hebben vastgesteld , zo ook voor de vorm. Driehoeken ,cirkels rechthoeken , etc., enz. , geldt dat ze geen massa hebben. Ook hier kunnen we met geen mogelijkheid de voornoemde vormen vastpakken in de werkelijkheid rondom ons. Weliswaar hebben we allemaal zon plastic ding als een geodriehoek op school bij de wiskunde les in onze handen gehad., maar let wel, dat is een artefact dus zoals het woord het zegt een kunstmiddel. Het zijn in de materie nagemaakte vormen van iets in de werkelijkheid dat er niet is , maar wel bestaat. De wiskunde is daarop gebaseerd, een wonder van de menselijke geest, immaterieel maar toch aanwezig in onze geest. Wij kunnen ze echter vanuit de multi dimensionale werkelijkheid binnen de twee-dimensionale beperking van het papier en de foto weer concreet maken . Op papier trekken we cirkels, vierkanten etc. We kunnen ze arceren met een bepaalde kleur, er lijnen in trekken hoeken berekenen en ga zo maar door. Ze worden door de beperkende twee dimensies van het papier en de foto tot dingen waarmee we veel kunnen doen in de wiskunde, maar ook in de fotografie. Zo kun je een huis zien en tekenen als een rechthoek met een driehoek daarop. Kinderen doen dit dan ook spontaan, zodra ze de ongecontroleerde bewegingen van hun armen en benen na de geboorte shock te boven zijn.
De fantastische mooie tekeningen van bijv . Nijntje zijn daar een sprekend voorbeeld van.U hoeft daar voor in Google alleen maar het woord Nijntje in te te tikken. Er verschijnt dan een prachtige site van Dick Bruna, waarop u kunt zien hoe hij met deze basisvormen op geniale manier omgaat. Kinderen over de hele wereld , maar ook volwassenen zijn er zot op. Ik tenminste wel. Wat doen we nu met dit gegeven in de fotografie? Deze bovengenoemde basisvormen kunnen we in het beeldkader van onze camera rangschikken. Je kunt in een landschap een zodanig standpunt innemen dat bijv. bomen en boerderijen een zodanige vormplaats innemen ten opzichte van elkaar, dat er een spel van vormen ontstaat, waardoor de foto een toegevoegde zichtwaarde krijgt. Zo ook geldt dat bijv. voor het fotograferen van een aantal ronde hooibalen met plastic erover. Wanneer je hier geen rekening houdt met de basisvorm Cirkel, krijg je een foto waar de verschillende hooibalen tegen elkaar aan liggen. In plaats van ronde hooibalen heb je dan een dikke lijn hooibalen en dat willen we nu net niet. Het beeld wordt echter sprekender, wanneer de hooibalen als losse cirkels naast elkaar liggen in een groen weiland. Je bereikt dit door je camera goed te laten kijken. Je moet daartoe heel zorgvuldig je standpunt bepalen.
De fotograaf tussen kijken en zien met zijn camera
De camera kijkt , het oog ziet.
Bewegingsonscherpte, een overbelichte beeld, een lantaarnpaal uit iemands hoofd zien komen, scherpte diepte etc.??. Hebt u ze ooit met het oog gezien.? Neen , ik nooit, hetzij dan, dat ik met mijn snufferd vlakbij een voorbij rijdende trein sta. Ik heb het vandaag nog geprobeerd. Kwam duizelig en misselijk thuis. Ook vandaag hevig met mijn hoofd geschud en geknikt, maar van bewegingsonscherpte was niets te zien. Vervolgens naar de tennisbaan bij mij in de buurt gegaan. Ik heb verschillende rallies gevolgd, u kent het wel, regelmatig je hoofd met de bal mee bewegen naar links en naar rechts. Daarbij ook tegelijk de achtergrond in het oog gehouden. Bewegingsonscherpte; ik heb het niet kunnen ontdekken.Wel weer een zekere mate van duizeligheid. Vervolgens mijn vrouw voor een scherp door de zon verlicht raam geplaatst. Het enige wat ik zag , een geïrriteerd gezicht, maar van onderbelichting was weer geen sprake. Daarna , oh arme, haar voor paal gezet door te vragen even voor de lantaarnpaal voor ons huis te gaan staan, de paal kwam niet uit haar hoofd, maar keurig achter haar te staan. Daarna een vaas met bloemen tegen de muur gezet. Ik ervoor gaan zitten , eerst mijn ogen op de bloemen scherp gesteld, daarna op de muur, scherpte diepte , nooit gezien!!
Hoe nu met de camera.? Het verhaal wordt dan heel anders. De boven omschreven taferelen worden voor de lens (objectief eigenlijk) een probleem. En juist gaat het nu bij de fotograaf er om met dat probleem iets te doen , of te wel van de nood dus een deugd te maken.
Wat dat iets dan wordt, hangt van hem en de camera af. De camera heeft geen hersens en kijkt , het oog kijkt , maar wordt tegelijk aangestuurd door ons brein en ziet. Tegen die hersens kan geen computer , laat staan een camera op. Een groot gedeelte van het fotograferen berust op een voortdurende spanning tussen ons perfecte zien met het oog en het mankerend kijken van onze camera.Tussen die perfectie en het mankement is het de kunst om met de camera iets af te leveren,wat we met ons oog hebben moeten inleveren. Die spanning biedt ons een mogelijkheid daarmee creatief om te gaan. Daarbij gaan bijv beeldelementen, zoals :
· Lijn
· Toon
· Perspectief& standpunt
· Beeldhoek & perspectief
· Beweging
· Kleur
een belangrijke rol spelen.
Ook biedt die spanning ons de mogelijkheid realistisch, impressionistisch en abstract te fotograferen.
Onderstaand bericht trof ik aan in een tijdschrift voor psychologie:
1.Er is een verklaring voor dat iedereen zijn eigen kind het mooist vindt. De aanblik van ons eigen kind activeert het zgn. beloningscentrum in onze hersenen, een gebied dat ook actief wordt bij het eten van een lekkere maaltijd. We krijgen er een heerlijk gelukzalig gevoel van. Daarnaast worden ook hormonen aangemaakt die cruciaal zijn voor de band tussen kind en moeder..Het aantal negatieve emoties en het vermogen om kritisch te beoordelen, nemen dan af. Geen wonder dus dat we ons eigen kind het allerbeste en het allermooiste vinden.
Ik vroeg me af , of dit ook voor o.a. fotografen zou gelden, het citaat zou er dan als volgt uit zien:
Er is een verklaring dat elke fotograaf zijn eigen foto het mooist vindt. De aanblik van zijn eigen foto activeert het zgn. beloningscentrum in onze hersenen, een gebied dat ook actief wordt bij het eten van een lekkere maaltijd. We krijgen er een heerlijk gelukzalig gevoel van. Daarnaast worden ook hormonen aangemaakt die cruciaal zijn voor de band tussen de fotograaf en zijn foto. Het aantal negatieve emoties en het vermogen om kritisch te beoordelen , nemen dan af . Geen wonder dus dat we onze eigen foto de allerbeste en de allermooiste vinden.
