Talen aan anderstaligen avsg,a.a.ac.zc.,kwaliteitsembleem
23-11-2010
273 Taalunie
273 Taalunie
De Nederlandse taalunie vierde haar 30ste verjaardag. Prinses Mathilde mocht als Franstalige de Nederlandse taal verdedigen als eregast. De viering stond dan ook in het teken van anderstaligen die Nederlands leren. Zij mocht de nieuwe website De wereld van de Nederlandse taal openen. Is het niet hoog tijd dat het standaard gesproken Nederlands vastgelegd wordt. Dat zou een reuzenstap voorwaarts zijn in de functionaliteit van het leren van Nederlands aan anderstaligen. En als zij het dan onder elkaar niet eens geraken, kan men het doen zoals met het Engels : 3 officiële versies. Voor Vlaanderen opteerden wij reeds voor het taalgebruik van Martine Tanghe.
De lessen worden aangeboden op de natuurlijke wijze d.i. in levende en vooraf bestudeerde dialogen.
1. Luisteren : klank : niet lezen 2. Spreken en nazeggen = conversatie door studenten uitsluitend in de aan te leren taal 3. Begrijpen gaat via beeld, eenvoudig maar 100 % wat men nodig heeft en zal gebruiken : echte en levende basiswoordenschat zonder ballast 4. De geschreven taal komt later op een tijdstip dat verschilt van taal tot taal. De fonemen moeten volledig geïntegreerd zijn via de dialogen en dat bepaalt het tijdstip van de overgang naar geschreven taal. Resultaten : 5. Vlug integreren van de basiswoordenschat van gesproken taal 6. Vlot spreken in perfecte uitspraak (mede met A.A.AC.ZC. inoefenen) 7. Belangstelling blijft en groeit voortdurend
Grammatica is de studie van een taal die men beheerst. Het is in feite een studie van de geschreven taal. Nochtans speelt de grammatica op een andere wijze, dan theoretisch onderricht, een essentiële en permanente rol in de avsg principes. De doelstelling van de grammatica is dan ook : de communicatiemogelijkheden van de les vergroten door hem te leren hoe in contact te treden met anderen, hoe hem te overtuigen, aan te spreken, in te lichten Het gaat in de eerste plaats om een functionele spraakkunst die steunt en terug wijst naar wat is en leeft in de taal, naar wat werkelijk functioneert. Zij schakelt daarbij uitzonderingen en weinig voorkomende wendingen uit. In de algemene didactiek leerden wij dat theorie via inductie geleerd wordt. ER moet dus een voedingsbodem zijn voor wat volgt. 1. De spraakkunst is geïntegreerd in de dialogen. 2. In de situatie verwerkt : zij wordt naar voor gebracht in situaties. 3. Structureel : hij werkt niet via geïsoleerde items maar met constructies, met structuren waar er wisselwerking is tussen 2 of meer morfemen. 4. Als het ware latent aanwezig, maar maakt nochtans actief deel uit van het taalproces.
270 AVSG = functioneel AVSG functioneel talen leren aan anderstaligen. Bij het gebruik van de avsg principes is het van essentieel belang dat de studenten in hun rol van acteurs de regels van het spel kennen en aanvaarden. Daarom moet men hen op de gepaste wijze inlichten over het gebruikte didactisch profiel. Het essentiële van deze informatie moet gegeven worden voor het begin van de lessen. Enkele richtlijnen die uitgezet kunnen worden : 1. Wij werken, zeker in het begin uitsluitend oraal. Het gehoor moet aangepast worden aan de nieuwe klanken. De geschreven taal komt later aan bod. Alle intellectuele gewoonten worden aan de kant gezet. 2. De methode is globaal : woordenschat, spraakkunst en fonetica worden geleidelijk geïntegreerd. 3. De lessen zijn bestemd voor studenten pop het 0 niveau in homogene groepen : men moet het spel spelen. Men moet goed kijken, nauwgezet luisteren en trachten te begrijpen. Het is uit den boze vertalingen te maken (bijvoorbeeld voor hen die het niet begrijpen), te helpen of achteraf proberen nota te nemen. 4. De methode eist geduld en vertrouwen d.w.z. 4.1. zo getrouw mogelijk het model herhalen 4.2. niet alles tot in de details willen begrijpen 4.3. zich niet verwonderen over het strenge optreden van de leerkracht voor intonatie en ritme 4.4.niet denken dat de herhaling door anderen nutteloos is : ze helpt bij de onbewuste overname van de structuren 4.5. zich niet belachelijk voelen omdat men alleen een moeilijkheid heeft 4.6. zich niet laten blokkeren uit schrik zich slecht uit te drukken, want het is beter te praten met fouten dante zwijgen 5. De methode eist regelmatige aanwezigheid.
Besparingen zijn aan de orde. Daarvoor neemt men subsidies af of moeten de studenten meer betalen. De overdreven wildgroei is daar o.a. de oorzaak van. Destijds nam ik deel aan de rationalisering van het volwassenenonderwijs. Men slaagde er toen niet in om de versnippering tegen te gaan. De studenten hebben geen boodschap aan de opsplitsing in netten. I.p.v. die af te schaffen kwam er een samenwerkingsverband binnen de consortia in het onderwijs. Maar de andere aanbieders van andere Vlaamse ministeries konden toen ongebreideld inrichten. Nu doen de noodzakelijke besparingen dan ook pijn. Deze week kwam Arch'educ, net als de 12 andere Vormingplus-centra, in de media omdat de minister bespaart. De argumentatie die ze aanvoeren luidt : Het recht op leren staat centraal bij de Vormingpluscentra. Daarvoor doen we heel uiteenlopende dingen. Een kwart minder kost ons kwaliteit en personeel. Een kwart minder kost de samenleving kennis. De minister haalt hiermee het recht op leren onderuit. Met een kwart minder wordt de huidige werking van Arch'educ onmogelijk. Om de oorzaak van dit pijnpunt te achterhalen moeten we teruggaan tot de oprichting van de Vlaamse regering. Lees hierover een eerdere bijdrage, die ik voor het O-ZON congres in Gent indiende.
"Spreek het uit" is een initiatief van vzw de Rand, die het Nederlandstalig karakter van de rand rond Brussel moet bevorderen en taalpromotie hoort daarbij. Aan de cd is ook een muziekvoorstelling verbonden die op tournee trekt langs de gemeenschapscentra in randgemeenten van Brussel. "De Vlaamse Gemeenschap wil de hand reiken aan alle anderstaligen die Nederlands willen leren. Schoolse inspanningen zijn daarbij niet voldoende. Het mag ook best eens plezant en ontspannend zijn en deze liedjes zijn daar een heel goed voorbeeld van. Ik hoop dat het mensen ertoe brengt zich te integreren en deel te nemen aan het gemeenschapsleven". In eerste instantie wordt de cd en de muziekvoorstelling verspreid in de rand rond Brussel, maar het kabinet van Bourgeois onderzoekt of het de cd ook kan aankopen om te gebruiken bij de inburgeringscursussen in Vlaanderen. Ook in Brussel, Wallonië en het buitenland kan het initiatief relevant zijn, zegt Eddy Frans van vzw de Rand. Via de Nederlandse Taalunie wordt nagekeken hoe de cd op grotere schaal ingeschakeld kan worden in lessen Nederlands voor anderstaligen.
Bedenkingen :
Het is aan de leerkrachten in kwaliteitskring om het didactisch materieel te kiezen. De onderwijskoepels kunnen hierbij helpen. De versnippering en wildgroei van initiatieven zet zich door. Een samnhangend en doordacht organigram zou kwaliteitsverbetering kunnen brengen. Is de didactische waarde van dit initiatief getoetst aan het didactisch profiel ?
Nederlands voor anderstalige jongeren, een opdracht voor de gehele maatschappij!? gaat door op zaterdag 13 november om 14 u. in De Schelp (Vlaams parlement, en is een initiatief van de Marnixring. We kunnen nog eens dieper ingaan op de meerwaarde van taalonderwijs aan anderstaligen in een multiculturele context. Deze ligt in het feit dat enkel in de aangeleerde taal kan gesproken en geschreven worden. Maar het feit dat de deelnemers, van alle intellectuele niveaus en sociale achtergronden op het 0-niveau en hoger , samen zitten is ook een verrijkende en ver reikende ervaring. In het gewoon onderwijs aan jongeren is het dikwijls een minwaarde. Het Nederlans wordt er onderwezen volgens de didactiek van de moedertaal. De achterstand van de anderstaligen is een rem op het niveau van de lessen; De opdracht van het symposium moet dan ook een antwoord bieden op de vraag, hoe men deze min- en meerwaarde kan verzoenen.
Ik erger mij steeds als de opleidingsinstituten, zij het nu CVOs, Syntras of privé instellingen uitpakken voor hun gevorderden met 'Conversatie'. Dat schept een verkeerde indruk, als zou men nog moeten leren converseren op een gevorderd niveau! Van uit het didactische standpunt starten taallessen vanaf het 0-niveau met conversaties in de vorm van voorgeprogrammeerde eenvoudige dialogen. De basis van het leren van talen is conversatie. De basiswoordenschat wordt in dialogen ingeoefend. De creatieve toets komt er uiteraard bij. Men kan dat en men moet dat blijven doen om de aangeleerde taal te onderhouden. Maar de conversaties op een hoger niveau zijn rijker aan woordenschat. Ook gespecialiseerde woordenschat kan hier aan bod komen. Voor alle duidelijkheid zou men die cursussen op gevorderd niveau beter discussies, debatteren of presenteren noemen.
Powerpoint is een uitstekend hulpmiddel voor leerkrachten. Helaas! Bij presentaties valt het op dat dit software programma dikwijls didactisch verkeerd gebruikt wordt. Het zou grondig aangeleerd moeten worden in de leerkrachtenopleiding en begeleiding. Vooral de didactisch e aanpak laat te wensen over. De know-how van het Audiovisueel Centrum Collegium Linguarum werd samengevat in een PPT. De indeling is op de klassieke leest geschoeid : Historische pedagogiek Didactiek Leerplannen Didactisch management Interactief talenpracticum Bibliografie Aan de hoofdstukken is en link verbonden, zodat de gebruiker vlot kan switchen tussen de onderwerpen. Er werd rekening gehouden met de kwaliteitsvereisten van de opmaak van een presentatie. Er zouden enkele een kwaliteitscriteria moeten vastgelegd worden, zodat de kwaliteit van de presentatie kan getoetst worden.
Op 1 september ging één van de sterkhouders, met eigen stijl, van ons aller AVC met pensioen : Myriam Duyck. Zij was leerkracht Frans van 1977 tot 1.9.2010, dus gedurende 33 jaar. Enkele maanden terug werd ik opgebeld om wat materieel ter beschikking te stellen. Dat was onrechtstreeks de aanleiding tot het starten van het fotoblog http://fotoalbum.seniorennet.be/JefDC/avclmeise Ik stelde ook voor om de publiciteit van het CVO met fotoshop te bewerken en er de foto van Myriam in te plaatsen. Ik maakte tevens een haiku, waarin ik de betekenis van Myriam voor ons aller AVC samenvatte :
Ons Myriam ontspanning en inspanning perfecte balans
Bij de start in 1967 werkten wij met leerkrachten in cumul. Die zijn ondertussen allen vertrokken. Enkelen schakelden over naar een voltijds ambt in het AVC. Later werden ze nog enkel in hoofdambt aangeworven.
Op 2 september 2010 overleed Robert Garcia. Hij was schepen in Jette van 1976 tot 1999 en lag zo aan de basis voor de oprichting van de vestigingsplaats Jette van het AVC Meise. Eresenator Garcia zetelde in deze eerbiedwaardige instelling van 1988 tot 1995. Hij was tevens voorzitter van de raad van de Vlaamse Gemeenschapscommissie van 1989 tot 1992 en van 1995 tot 1999. Hij streefde naar een democratisch uitgebouwd Brussel, met respect voor het intellectueel en cultureel zelfbewustzijn van de Vlaamse minderheid in een stad van minderheden. Ik heb tijdens mijn carrière steeds een nauwe samenwerking gehad met deze zelfbewuste Vlaming, die moest optornen in zijn toen kleine partij in Brussel tegen en met de Franstaligen. Hij bereidde voor het AVC de intrede in de toen verpleegsterschool achter het AZ VUB voor. Dat ging via een uitzonderlijk K.B. op maat voor het volwassenenonderwijs, die het mogelijk maakte vestigingsplaatsen te creëren met behoud van het programma van de hoofdschool. Ik voorspelde hem 500 studenten vanaf het tweede jaar. Hij streefde ernaar de meerkost voor het AVC te dragen in Jette. Maar onder druk van het gemeenschapsonderwijs evolueerde dat tot een te zware kost voor huur van die lokalen voor de gemeente Meise.
De Jules Van Campenhoutprijs. De organisatoren van de poëzieavond hebben, met de steun van het gemeentebestuur van Meise, een wedstrijd uitgeschreven voor Nederlandstalig dichtwerk. Het bekroonde gedicht wordt tijdens de poëzieavond voorgedragen en de auteur ervan ontvangt de Jules Van Campenhoutprijs. Belangstellende auteurs, dichters, moeten hun kans wagen en kunnen voor verdere inlichtingen steeds terecht op het secretariaat van het Audiovisueel Centrum. Leg in elk geval nu reeds de volgende avond vast : vrijdag 20 maart 1981 3de Internationale poëzieavond met 1ste uitreiking van de Jules Van Campenhoutprijs in het Audiovisueel Centrum Meise Raymond Van Herrewege
Tot en met de editie 1998 richtten wij dat in. De editie 2000 werd ons ontnomen door de Cultuurraad. Het Schepencollege legde echter de verplichting op tot samenwerking met het AVC , maar deze verwaterde en momenteel is alles in handen van de Muze van Meise, met een lokale jury.
Poëzie in de gemeentelijke taalleergangen. De derde Internationale Poëzieavond in 7 talen. Een vreemde taal leren houdt in de eerste plaats verband met de taalpraktijk, de oefening, de kennisoverdracht, het leren van woorden, structuren, enzovoort. Waar doorgaans minder aandacht aan besteed wordt zijn de affectieve componenten : iemand die een vreemde taal leert zal dit met des te meer overgave en geestdrift doen, naar gelang hij of zij van de taal houdt. Dit houden van is een zeer ruim begrip en dekt vele ladingen : het sociale en culturele milieu waar de taal gesproken wordt, het volk dat de vreemde taal spreekt en de cultuur van dit volk. In dit kader wordt er jaarlijks in het Audiovisueel Centrum een Internationale Poëzieavond gehouden. Een uitstekende gelegenheid voor alle studenten om de vreemde talen die zij leren op een andere manier te benaderen. Een uitstekende manier om met bepaalde facetten van de vreemde literatuur kennis te maken en aldus beter het culturele erfgoed van het betrokken volk te benaderen. Op een prettige audiovisuele manier voorgesteld, met aangepaste muzikale omkadering, wordt er Nederlandse, Engelse, Duitse, Franse, Italiaanse, Spaanse en zelfs Russische poëzie voorgedragen. Er is momenteel nog een samenwerking tussen de Muze van Meise en het nu CVO Meise .
In ons tijdschrift Audiovisueel verscheen in nr.4 van november 1980 volgende artikels : Op de cover kondigde de schepen Marcel Belgrado (nu burgemeester) de opkomst van 1500 studenten aan. Hij benadrukte de nood aan lokalen en de betekenis van het succes voor de tewerkstelling. Hij deelde ook mee dat sedert 14.10.1980 de personeelsleden zich konden verheugen over zicht een volwaardige vaste benoeming; Hieraan ging een bitter juridisch geschil aan vooraf ingeleid door het personeel, waar de gemeente zich bij aansloot.
Collegium linguarum. Onze bijscholing startte op zaterdag 26.11.1980 met op het programma Talenpracticum : organisatie, mogelijkheden en werk van resp. programmator en observator met 18 leerkrachten talenpracticum. De cyclus wordt verder gezet met o.a. 1.doelstellingen, 2.audiovisuele methode in de algemene didactiek en de historische pedagogiek, 3.talenpracticum : observatie oefeningen programmatie, 4. De audiovisuele structurele globale methode in de praktijk en 5. De audiovisuele middelen in de taallessen. Uitwisseling van native speakers. Wie als native speaker eens wil spreken met de studenten in onze klassen, kan hiervoor bij mij terecht. J. De Cuyper, Directeur A.V.C.
Lily Van Haelen, voorzitter van de Studenten en Oud Studentenbond kondigde de activiteiten aan. Raymond Van Herrewege maakte de derde poëzieavond en uitreiking van de Jules Van Campenhoutprijs bekend. Zie onze fotoreportage op
Wie verantwoordelijkheid neemt werkt op basis van informatie, neemt initiatief en krijgt inspraak.Dat werkt binair d.w.z. in de twee richtingen.Daar tegenover staat het niet nemen van initiatief of het zich verstoppen : het struisvogelsyndroom.Dit is een vorm van zachte hypocrisie.
Schema :
Tussen informatie en inspraak staat initiatief, op de verticale as. Deze zijn interactief verbonden in twee richtingen.. Op de horizontale as ligt initiatief tussen verantwoordelijkheid en struisvogelgedrag. Informatie moet je dus krijgen, maar ook vragen. Dat geldt ook voor inspraak. Verantwoordelijkheid is binair verbonden met inspraak en informatie.
Wij hebben twee maal meegewerkt aan de opkomst van dit fenomeen. De eerste keer op 24.9.1990 voor Lernhout&Hauspie. Telefonisch moest een woordenlijst ingesproken worden. Voor deze medewerking stortte de firma 500 BF aan Plan International. De tweede maal was dat voor N.V. Space Connections. De formule was dezelfde, maar de toepassing van hun systeem situeerde zich bij de telefoonbeantwoorders.
Reeds in de jaren zestig pleitten wij voor een vereenvoudiging van het onderwijslandschap. Herhaaldelijk kloegen wij de wildgroei aan. Nu komt men met een nieuw begrip aandraven, dat op hetzelfde neerkomt : verrommeling. De onderwijsbevoegdheid van de provincies zou overgeheveld worden naar het Vlaamse niveau. Maar zeker in het volwassenenonderwijs, kan het eenvoudiger : afschaffen van de netten. Als men de grootte van de gemeenten samen zou laten vallen met het rekruteringsgebied van de instellingen, zijn we ook een stap verder en wordt een onderliggend probleem opgelost. De hinderpaal van de territoriale beperking van de gemeenten valt dan weg. Maar die zou ook reeds weggevaagd worden door het afschaffen van de netten en een bestuur dat naar het model van de Vlaamse Onderwijsraad zou opgesteld worden. Veel succes aan de beleidsmensen die vooruit denken!
We formuleerden destijds de doelstellingen i.v.m. de bijscholing over het talenpracticum volgens de systematiek van prof. De Block. De volledige lijst beslaat 4 paginas en is ter beschikking. Daarop werd aan alle leerkrachten in functie de opdracht gegeven de doelstellingen voor hun talenonderwijs te formuleren. Er werd hun reeds gevraagd dit te doen in het kader van hun lesvoorbereidingen en ze te formuleren in hun agenda. Hierbij werd het systeem van een inspecteur lager onderwijs voorop gezet : operationele doelstellingen. Hiermee werd het vakmanschap van de leerkrachten aangescherpt. Want hun taak is geen vrijblijvende bezigheid, waar het maar al te vaak om gaat. Ook in het bestuur en de begeleiding is vakmanschap noodzakelijk. Daar moet uiteraard een grondige managersopleiding aan toegevoegd worden. Maar ook hier mag dat niet vrijblijvend zijn. De visie moet ingrijpen op alle échelons. De kwaliteitsrevolutie van Tom Peters is hier de aangewezen weg. Onze eigen aanpak van struisvogelsyndroom is daarbij een mooi sluitstuk. De 5 laatste jaren van mijn carrière heb ik dit met alle mogelijke middelen in de praktijk omgezet. Met de focus op pure kwaliteitsverbetering werd toch, tegen alles in, de negatieve spiraal omgekeerd tot een positieve tendens.
Ik pleit voor een didactisch model waarin observeren en onderzoek geïntegreerd worden. Een voorbeeld is de evaluatie met de computer. Voor multiple choice kan software ontwikkeld worden waarin de mogelijkheid geboden wordt aan de leerkracht om vragen in te voeren. De verwerking daarvan moet er uiteraard ook bij in een vorm van statistische analyse. Zelfs een item-analyse hoort hierbij, zodat alles onmiddellijk geëvalueerd wordt en kan bijgestuurd worden. Wij hadden reeds ons EVAcl, dat we zelf ontwikkelden in het avc. Het is echter nooit ten gronde afgewerkt. Op dit ogenblik moet dit mogelijk zijn met Excel. Clickx pakte enkele maanden geleden uit met een workshop om multiple choice mogelijk te maken. Ik ben eraan begonnen, maar geraak er niet goed uit. Survey-monkey biedt dan een gratis versie aan van een programma met zeer veel mogelijkheden. Ook andere mogelijkheden van antwoorden staan er in een rijtje. Maar bij de gratis versie ben je beperkt tot 10 vragen. Bij ons waren er standaard 30 vragen. In EOS vonden wij een uitstekend adres i.v.m. uitstervende talen : http://www.unesco.org/culture/en/endangeredlanguages Er worden momenteel over heel de wereld nog 6.700 talen gesproken, maar van de helft is niet zeker of ze deze eeuw zullen overleven. De site heet Safeguarding engangered languages.
Jaap Dronkers gebruikte in zijn studie (verslag DS) het Pisa-onderzoek van http://pisa.oecd.org Dit is een test die om de drie jaar wordt afgenomen bij vijftienjarige scholieren in 57 landen. Hij peilt naar taalvaardigheid en naar de kennis van wis- en natuurkunde. In mijn reactie (zie vorige bijdrage) moet ik iets corrigeren. Dat onderzoek moet niet overgelaten worden aan pedagogen, maar ze moeten erbij betrokken worden. Zon onderzoek moet interdisciplinair gevoerd worden. Want in het artikel komen de zwaktes duidelijk op de voorgrond. Kennis wordt uitgeroepen tot het wondermiddel. Hier worden de doelstellingen op het laagste niveau gehanteerd. We moeten komen tot integratie (didactische doelstelling De Block). Er is ook sprake van een Vlaams onderzoek van Mieke Van Houtte, waarin aangetoond werd dat autochtonen meer interetnische vriendschappen krijgen op gemengde scholen dan allochtonen. Heel de benadering van deze problematiek zou vanuit didactische parameters moeten bekeken worden. Het gaat hier over een beginsituatie die uiteindelijk tot resultaten moet leiden, die vastgelegd worden via de doelstellingen. De randfenomenen kunnen via het didactische proces opgevangen worden. De auteurs van de avsg methode hielden reeds in 1986 een congres over multiculturaliteit in het talenonderwijs aan anderstaligen in de VUB onder de titel Apprentissage des langues, plurilinguisme et pluriculturalisme. De resultaten werden gepubliceerd in Revue de phonétique appliquée 82-83-84 1987 onder redactie van prof. Raymond Renard.
