Talen aan anderstaligen avsg,a.a.ac.zc.,kwaliteitsembleem
30-06-2005
Conceptnota nieuw decreet
Via www.ond.vlaanderen.be kunnen wij de plannen voor het nieuwe decreet inzien. Dat bevat vernieuwende ideeën, maar gaat niet ver genoeg. De versmelting van de onderwijsverstrekkers is plakwerk. Het verlaten van het "onderwijspad" naar een "levenslang lerenpad" blijft ook steken in vastgeroeste begrippen. Zo blijft de term examen overeind. Er is wel een lichte aanloop naar een leerconctract. Bovendien zou men opnieuw nieuwe instellingen creëren, die alles nog onoverzichtelijker maken. Specialisering blijft uit en dat is vooral belangrijk voor het talenonderwijs aan anderstaligen. De koppeling van niveau aan het Europees referentiekader is positief. Maar laat ons hopen dat de Covaartest beantwoordt aan een eigentijds didactisch profiel en aan de reële behoeften. Wat men hierbij met "selectie op basis van de leervaardigheid van de cursist" bedoelt blijft mij een raadsel. De bekwaamheidsbewijzen voor aanwerving worden gekoppeld aan ervaring, maar niet aan specialisering. De mogelijkheid scheppen om "native speakers" aan te werven in het talenonderwijs is baanbrekend. Hopelijk struikelt de idee niet over de taalwetgeving.
Zoals gezegd begon alles in 1967 in een oud herenhuis naast herberg "Den Beiaard" onder de kerktoren van St.-Martinus Meise. In 1969 moesten wij al uitbreiden in het Chiroheem Krogstraat 7. In 1972 trokken wij met de lagere gemeenteschool in het Willy Van den Berghecentrum Brusselsesteenweg 65C. Daar begon onze lijdensweg, want polyvalent gebruik van lokalen tussen een lagere school (later ook kleuterklassen) bracht een hoop problemen. Wij brachten het echter niettegenstaande alles op onaangepast meubilair tot 2000 studenten. In 1973 richtten wij ( Jos Chabert, schepen Herman Servotte en ikzelf, onder het burgemeesterschap van wijlen Ernest Soens) gesplitste klassen op afstand in Strombeek-Bever. Maar minister Claes stak daar zijn dirigeerstokje voor en de taalleergangen Strombeek begonnen dan zelfstandig onder het CC. Cecile Chabert werd schepen in Meise en richtte dagtaallessen op. Wij moesten toen tijdens de daglessen in de muziekschool en in de Snipper in onaangepaste lokalen. In 1987 redden wij een klasje huishoudelijk naaien in Jette. Het jaar daarop slaagden wij erin alle afdelingen achter het UZ-VUB op te starten. Binnen de kortste tijd zaten daar meer Meisenaars dan bij ons, omdat de lokalen aangepast waren. In 1990 trok ik aan de noodrem en blies alle bruggen achter mij op. De lokalen in Meise werden afgekeurd en dank zij goede verstandhouding met de zusters van Maria in de Stationsstraat in Wolvertem (door fusie gemeente Meise), mochten wij hun leegstaande lokalen huren van het internaat voor kleine jongens Kindje Jezus in de Stationsstraat 29 (ondertussen afgebroken). In 1996, op de dag van mijn vroegtrijdig pensioen, kocht de gemeente de huidige gebouwen in het voormalige Sancta Maria van dezelfde zusters. Maar ik liet mijn school niet in de steek, want ik werd voorzitter van de bestuurscommissie tot die afgeschaft werd door een nieuw decreet. Wij richtten dan maar een adviescommissie op, waarvan ik nog steeds de voorzitter ben.
1. De aan te leren taal is de voertaal, altijd. 2. Native speaker heeft prioriteit als hij beschikbaar is, life of opgenomen. 3. Voorrang van de gesproken taal d.i. voorrang voor het spreken door alle studenten 4. Geschreven taal in functie van de gesproken taal. 5. Geen theorie, maar functioneel taalonderwijs. Leer de studenten, wat ze zullen gebruiken. 6. Basiswoordenschat d.w.z. geen onnodige ballast, ook in hogere niveaus. Dit is echte aanpassing aan het niveau van alle studenten. Uitgaan van de student. 7. Democratische opstelling : iedereen is gelijkwaardig. 8. Reikwijdte vergroten : 8.1. Zoveel mogelijk, maar doordacht, audiovisueel en interactief werken d.w.z. uitgaan van authentieke situaties (prioritair life) met aanwending van een brede waaier van alle mogelijke audiovisuele (of multuimediale ) middelen buiten tekst. 9. Professioneel didactisch werk leveren d.w.z. het hele didactische proces grondig afwerken; 10. Fouten voorkomen ("Van alle fouten van de opvoedelingen, is de opvoeder de oorzaak" , uit "Het Mierenboekje" van Salzmann).
Het letterwoord staat internationaal voor de audiovisuele structureel-globale methode : een didactisch doordachte methode voor talen aan anderstaligen, met eigen didactiek. In het volwassenenonderwijs stonden in het begin uitsluitend leerkrachten die hun hoofdambt uitoefenden in het dagonderwijs (12 tot 18 jarigen). Gemakshalve of bij gebrek aan beter, gebruikten zij de methodes die gebaseerd waren op een didactiek voor moedertaal. Daar klinken de doelstellingen echter anders. Avsg breekt hiermee grondig en beantwoordt aan wat de volwassenen missen uit hun vooropleiding of wat ze zoeken : een taal kunnen spreken. De studenten vallen dan ook uiteen in twee groepen : valse beginnelingen en echte beginnelingen. De slechte gewoontes van mensen die met gebruikelijke methodes leerden, zijn helaas moeilijk af te leren. Met echte beginners, o-niveau of blanco kennis, zijn de resultaten verbluffend. Voorrang gaat dan ook naar spreken. In een echte beginnerscursus op het 0-niveau wordt dan ook uitsluitend gesproken. Het materieel bestaat uit eenvormige, eenvoudige en autochtone conversaties, vergezeld van aansluitende beelden (dia's). Beeld en klank = audiovisueel. In het begin leren de studenten luisteren. Want een vreemde taal die men nooit hoorde is zoals muziek. Scherp luisteren en onmiddellijk gebruiken zijn dan ook de sleutelwoorden. De conversaties bevatten bijna uitsluitend de meest frekwente woorden in de gesproken taal. Als men die niet kan zeggen, zonder nadenken in de context van de dialogen, zal men een taal nooit vlot spreken. Dat aantal woorden heb ik onderzocht op grond van alle mij bekende lijsten. Na vergelijking met de computer distilleerde ik een lijst van 800 woorden (NEDcl 12 talen). Als men die dan vergelijkt met de aangeboden conversaties in de traditionele methodes, dan stellen wij vast dat het aloude beginsel van "op het niveau van de student" veraf is. Dus : alle ballast eruit en werken met het essentiële. In die zin is de methode echt funktioneel. Het inoefenen moet 95% opleveren voor iedereen en alles wordt voldoende herhaald. Op die manier met inoefening in een AACC-talenpracticum, met voldoende lesuren, echte beginners en gespecialiseerde leerkrachten moeten de studenten op 3 maanden vlot kunnen converseren.
Het einde van het schooljaar nadert weer. Dat is de tijd van de examenstress. Ik heb destijds de benaming examen vervangen door : " Bespreking van het eindverslag van de gespreide evaluaties van het jaar". Dat is het eindpunt van het leerproces. Het begin ervan heb ik niet meer kunnen aanpassen. Dat zou het opstellen van een contract zijn tussen leerkracht en student. Het is onvoorstelbaar hoe volwassenen dikwijls behandeld worden als kinderen. Er zou een definitieve breuk moeten komen tussen VO en O. Bovendien beantwoordt de terminologie die ik voorsta, aan een didactisch verantwoorde benadering. De mokerslag op het einde van de stressperiode, die men examen noemt, moet definitief verbannen worden! De verplichtingen, die het ministerie oplegt aan de scholen, houden voldoende speelruimte in, om eigentijds en vooral didactisch verantwoord te werken, ook administratief. Daaruit vloeit mijn definitie van een perfecte leerkracht voort : " De leerkracht weet precies, op elk ogenblik van het jaar, voor alle studenten, waar ze exact aan toe zijn". Dat houdt wel in dat zij de gelegenheid krijgen om met de beste didactische hulpmiddelen te werken. Het vereist ook vorming waarbij de reikwijdte van de leerkracht vergroot wordt. Toen ik dat in de practijk bracht vond ik bevestiging van mijn streven in de "Kwaliteitsrevolutie" van Tom Peeters (Amerikaanse managementsgoeroe). Ik heb deze theorie omgezet naar het onderwijs en ze getoetst in een eindwerk management in mijn school. Ik werd euforisch van de resultaten.
Van in het begin hadden wij ons voorgenomen, het beste op het gebied van het ecucatieve audiovisuele materieel in huis te hebben. Mijn kennismaking met de P.C. was het Plato-project van de V.U.B. Ik verkreeg van de firma demonstraties op de didactische beurzen, waarop wij verschenen. Ik heb zo voor de minister van onderwijs een stand ingericht waarop wij een programma "auto-racen - hoofdrekenen" lanceerden. Het succes was enorm. Onze eerste computer was de ZX81, een pocket-formaat waarbij het opslaan van de gegevens op een cassetterecorder gebeurde. Het toeval wou, dat de huidige directeur ook over zo'n speeltje beschikte. Ik vroeg hem i.p.v. te oefenen met het aantal appelen, peren.., zoals de oefeningen voorschreven, het eens echt te proberen met onze administratie. Zo ging de bal aan het rollen. Hij programmeerde op dat ding de basis van onze administratie. Toen hij daarop uitgespeeld was hebben wij hem een Apricot gekocht. Later kreeg hij achtereenvolgens steeds betere apparatuur en zo werd onze volledige administratie van inschrijving tot diploma geautomatiseerd onder de naam ADMcl. De kostprijs was miniem, omdat wij alles zelf deden. Een systeem om de toelatingstesten snel en efficiënt af te nemen liet niet op zich wachten. Luc programmeerde EVAcl op basis van didactische gegevens die ik hem aangaf : een multiple - choise test met itemanalyse en administratieve verwerking. De testen werden zo van jaar tot jaar aangepast en verbeterd. Wij hebben getracht het in ons net te veralgemenen. Maar daar koos men voor een commerciëel systeem. Momenteel staat alles op netwerk, met verbinding naar alle vestigingsplaatsen. Er werd ook een systeem van afstandsleren opgestart in samenwerking met enkele andere scholen. Ons motto klonk : anders, maar vooral beter en uniek!
Wat is nu de objectieve meerwaarde van het talenpracticum? De keuze was gebaseerd op extra mogelijkheden. Ir. Ley zorgde op de bandrecorders, via een vertragingslus die de weergave van de klank uitstelde, voor toevoeging van de principes van geprogrammeerde instructie : onmiddellijke vergelijking en zelfverbetering. Dat werkte zo sterk dat de studenten na de demonstratieles, hetzelfde eisten. Dat vergde echter extra voorbereiding, die ter plaatse, onbezoldigd gepresteerd werd. De blanco's op de banden moesten verlengd worden. Ik heb in 1968 op de Messe in Hannover alle verkopers van banden afgedweild om aangepaste banden te kopen. Niemand wou het doen. We stonden alleen en deden het dan zelf. Om bijvoorbeeld het zinnetje "I am happy" in te oefenen, moest op de band een dubbele blanco komen. De eerste liet toe het zinnetje na te zeggen. Tijdens de tweede blanco hoorde de student wat hij gezegd had en vergeleek aldus. De zelfverbetering was mogelijk als die cyclus met hetzelfde zinnetje onmiddellijk herhaald werd. Later berekenden wij hoeveel maal de herhaling nodig was, om een optimaal resultaat bij iedereen (95 %) te bereiken. Dit onderzoek bestaat in het Nederlands en in het Engels (verkrijgbaar bij mij op vraag). Het werd echter nooit gepubliceerd, omdat de firma's SBR en later Körting de productie afvoerden. De overgang naar cassette-systemen sloot de lus uit. De digitale systemen op P.C. (Sanako) voerden het gelukkig opnieuw in.
Ons programma voor interne opleiding van leerkrachten zag eruit als volgt : 1.audiovisuele structureel globale methode o.l.v. Rik Degraef 2. geschiedenis van het talenonderwijs en materieel o.l.v. Raymond Van Herrewege 3. o.l.v. Jef De Cuyper 3.1. systemen 3.2. audio-actief - acief comparatief - zelfcorrectief talenpracticum 3.3. observeren 3.4. oefeningen 3.5. doelstellingen 3.6. avsg in de historische pedagogiek 3.7. kwaliteitsrevolutie Alles is bij mij beschikbaar.
Wij hebben in het AVC van in het begin het principe van levenslang leren voor iedereen gepromoot. In het begin was het zelfs uit noodzaak. Wij stonden immers aan de spits en in het brandpunt van de belangstelling. We namen echter de optie, onze medewerk(st)ers niet te overbelasten. Want iedereen deed zijn taak in bijambt. De meesten stonden in het onderwijs in een dagtaak. Daar werd reeds voldoende vergaderd. Bij ons werd aangevuld voor de specifieke noden : anders en beter. In 1977 wierven wij de twee eerste leerkrachten aan in hoofdambt. De wet op de cumulatie (wet De Croo) verplichtte de leerkrachten tot een minimum in bijambt. Ik werd ook vanuit een andere hoek beperkt (verbod cumulatie van 2 hoofdambten, wet Tindemans). Daaruit vloeide logischerwijze voort, dat de mensen die bij ons voltijds aan de slag gingen, door de school bijgeschoold werden of naar externe opleidingen gestuurd werden. Bovenaan de lijst (externe) stond Mons : postgraduaat in de audiovisuele structureel globale methode, die wij toepasten. Dat was toen de enige methode die werkte volgens een eigen didactiek van talen aan anderstaligen. Reeds in 1968 volgde ik met Rik Degraef deze opleiding in het Frans. Wij moesten een ongekende taal volgen. Rik koos Servocroatisch en ik Russisch. Wij hebben deze stage eens zelf ingericht in een afgeslankte versie en in het Nederlands met het echtpaar Devriendt - De Man (de auteurs van de avsg-methode Nederlands. N.a.v. ons tienjarig bestaan startten wij ook eigen opleidingen onder de benaming Collegium Linguarum (vandaar cl, maar nu bij mij).
