Bij het begin van de Nieuwere tijd is het dan zo ver. Onze Kalmthoutenaar wordt officieel een Fransman.. Na de perikelen tussen Oostenrijk en Frankrijk, en zelfs een actieve bemoeiïng van de laatste heer van Kalmthout, Godfried Hermans, bij de Brabantse omwenteling, haalt Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden binnen. De Franse grens schuift op naar het noorden. Onze gewesten zijn niet langer meer wingewesten, kreitzen of hoe men ze ook wil noemen, maar zullen met ingang van 1 oktober 1795 voor 20 jaar franse grond worden. De Fransen delen Kalmthout in bij het "Département des Deux Nèthes". Onze gemeente brengt het binnen dit departement zelfs tot een kantonhoofdplaats.
De Franse annexatie heeft grote gevolgen voor onze gemeente. De eeuwenoude organisatie van het openbaar leven binnen de structuur van het ancien regime is vervangen door het nieuwe franse revolutionaire model. Zo komt er een einde aan de aloude heerlijkheid Kalmthout-Essen-Oost-Huibergen. Over de vragen welk dorp binnen de aloude heerlijkheid nu eigenlijk de macht heeft gehad en welk dorp de pracht zal men onder Kalmthoutenaars en Essenaars nog jaren en jaren, zelfs tot op vandaag, tussen pot en pint, blijven "zapzeveren", zoals men dat alleen maar hier bij ons in de noorderkempen zo "gezapig" kan. In ieder geval worden Kalmthout en Essen binnen de nieuwe franse constellatie nu twee onafhankelijke gemeenten met een eigen zelfstandig bestuur met aan het hoofd een "maire". De scheidingslijn tussen de twee zustergemeenten trekt men in grote lijnen langsheen het traject van de oude Mikse vaart , de turfvaart die de Nolse depressie in het verlengde van de Spillebeek verbindt met de Roosendaalse vaart aan de Horendonk. Met de splitsing van de heerlijkheid stuurt men ook de geliefde heer wandelen. De Kalmthoutenaren mogen hun geliefde abt van Tongerlo Godfried Hermans niet langer "hun" heer noemen. Ze zullen er nooit aan wennen. Bij de ingevoerde grondbelasting en achteraf de verkoop van "zwart goed" door de Napoleontische administratie smelten de Tongerlose eigendommen in Kalmthout weg als sneeuw voor de zon. Wel moet men vaststellen dat de Kalmthoutenaars zelf in eerste instantie weigerachtig staan tegenover de aankoop van "zwart goed" van "hun abdij". Het zijn meestal vreemdelingen die dit zwart goed opkopen, ook al zullen ze het dan achteraf ook aan Kalmthoutenaren doorverkopen. Ook het geheime inkopen door stromannen van de één of andere intellegente provisor kan er niet aan verhelpen dat Tongerlo zijn eigendommen kwijtspeelt. Finaal zal later de gemeente Kalmthout door de raad van State aangewezen worden als eigenaar van de "woeste gronden", de "gemene" heidegronden die ooit aan de heerlijkheid hebben toebehoord en niet als zwart goed verkocht zijn geweest.
Heel eventjes is er bij de annexatie door Frankrijk ook sprake geweest van een aparte gemeente " Neumarais ", zijnde Nieuwmoer. Zowel Kalmthout als Wuustwezel heeft zich daartegen verzet. Men kan het, ook vandaag nog, niet ontkennen dat onder de Kalmthoutse wijken Nieuwmoer de meest zelfstandige is. Deze zelfstandigheid zit in haar geschiedenis ingebakken : een nieuw turfstekersdorp uit het niets geboren in de late middeleeuwen, een invloed van inwijkelingen-turfers van eind en ver, een tijd een deel van de Essense parochie, finaal burgerlijke inlijving bij Kalmthout, omdat de franse administratie nu eenmaal van natuurlijke grenzen ( de Mikse vaart) heeft gehouden. Als troostprijs krijgt Nieuwmoer dan wel haar eigen parochie. De Nieuwmoerse gemeenschap zal deze eigen parochie binnen de Kalmthoutse context met veel liefde blijven koesteren. De andere Kalmthoutenaars respecteren dat. Zij gunnen dat uitdrukkelijk hun "koninginnewijk". En zij vergeten het daarbij nooit. De laatste witheer van Kalmthout is de pastoor van Nieuwmoer geweest. "Alleen op de Nieuwmoer heeft de abdij van Tongerlo tot in de twintigste eeuw haar vertegenwoordiger gehad", dixit wijlen Jef Herreygers, gewezen " de facto - burgemeester " van ons Nieuwmoer.
De Kalmthoutse fransman is tweemaal diep in zijn Kempense ziel getroffen geweest. Een eerste maal als de revolutionaire franse bezetter door de afschaffing van de erediensten onze Kalmthoutenaar treft in de beleving van wat hem met de moedermelk is ingelepeld : zijn Katholiek geloof. Een tweede maal als hij als Kempenaar in een vreemd leger onder Napoleon aan talrijke franse veldslagen, waar hij als Kempenaar niets mee te maken heeft, moet gaan deelnemen. Dit wordt nog fel verergerd door het gesjoemel bij het onrechtvaardige systeem van de uitloting, waarbij kapitaalkrachtigen en "medeheulers" de dans ontspringen. Niemand minder dan de grote Vlaamse schrijver, en zoals we later zullen zien ook een beetje Kalmthoutenaar, Hendrik Conscience, heeft hierover een pracht van een roman geschreven : De Loteling. Het gaat over de geschiedenis van een gewonde blinde soldaat-kempenaar die door zijn geliefde vanuit de garnizoenstad Venlo langs een lange weg vol hindernissen met veel moeite naar zijn Kempense heimat-geboortedorp wordt teruggehaald.
- poëzie + -
( fragment uit ) De Loteling (Hendrik Conscience - 1812 - 1883)
Het was nog stikkend heet, alhoewel de schaduw der bomen zich reeds aanzienlijk op de grond verlengde; boven de heide en de velden wiegelde nog de glasachtige zomerwasem; geen windje lispelde in het loof; de vogelen zaten hijgend en stil in het roerloos gebladerte; alle natuurstemmen zwegen; zover het oog reikte kon men mens, noch dier bespeuren : de aarde scheen van afgematheid ingesluimerd. Tegen de boord van de eenzame baan, overlommerd door de takken van het eikenschaarhout, lag een soldaat met het hoofd op zijn ransel te slapen. Zijn voeten waren naakt : de schoenen stonden er bij. Een jonge boerin zat nevens hem en hield haar kommervolle blik op hem gevestigd, terwijl zij in de diepe stilte, met een berkenrijs hem de vliegen van aangezicht en voeten keerde. De soldaat lag op een bed van wilde tijm; het geurde rondom hem in zoete balsemdamp. De lieve veldklok boog haar belletjes over zijn voorhoofd; lager, aan zijn voeten, hief de hemelsblauwe gentiaan haar prachtige kelken tot hem op. Ongetwijfeld moest hij reeds een lange rust genoten hebben, want zijn gezellin blikte soms met zekere ongerustheid naar de zon, als wilde zij aan de gang van de hemeltoorts afmeten hoever de dag gevorderd was.
- actua + -
- Op dinsdag 15 augustus eerstkomende, met moederkensdag, organiseert Vrouw en Maatschappij Kalmthout een gratisch poëtische heidewandeling. Vertrek om 14 uur aan het informatiebord ten einde de Korte Heuvelstraat ( komende van de Heuvel). De Heidewandeling duurt ongeveer 2 uur.
- Op zondag 20 augustus " De Kalmthoutse Heide vroeger en nu ", een heidewandeling door de verschillende landschappen van de Kalmthoutse heide. De gids vertelt U over de specifieke flora en fauna en over de natuurkundige en cultuurhistorische geschiedenis van dit gebied. Start om 14 uur op de parking van de Putse steenweg. Info en verplichte inschrijving : Toeristische Dienst, telefoon nr.03/666.61.01.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje " De Greef (1) " en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen telkens onderaan het blog op de linkse rode pijl klikken.
|
