We hebben er reeds op gewezen dat er oorspronkelijk op het grondgebied van Kalmthout slechts één stationnetje bestaat, het station van Kalmthout op de Heuvel . Het eerste gebouw is er opgetrokken in 1854. Het gebouw is tegelijkertijd de woonst van de stationschef én een wachtzaal voor de reizigers. In 1866 breidt men dit hoofdgebouw uit met 2 bijgebouwen, een bijkomende wachtruimte voor de reizigers van 3-de klasse en een bureau voor de stationchef. Reeds in 1886 dringt het gemeentebestuur van Kalmthout aan op een groter gebouw ingevolge de stijging van het toenemend aantal reizigers.
In 1897 dan trekt men het huidige station van Kalmthout op. Het bestaat uit een hoofdgebouw en 2 bijgebouwen met een noord- en westluifel. De eerste stationchef van Kalmthout is Guilielmus Jacobus Van Beringhen. Het nieuwe hoofdgebouw bestaat uit twee bouwlagen, drie geritmeerde traveeën, lijst en puntgevels uit baksteen, een arduinen sokkel, een leien zadeldak, rondbogige muuropeningen beneden en getoogde vensters boven, een occulus in de zijgevel en in dezelfde zijgevel een verdiept paneel met de naam van het station. Deze stationnetjes getuigen van een ecclectische architectuur, een verzameling van 19-de eeuwse neo-stijlen. Het voorste bijgebouw bestaat uit één bouwlaag met 5 traveeën en is oorspronkelijk een bijkomend reizigerslokaal. Het tweede bijgebouw omvat een plat dak met golfplaten.
In 1887 krijgt het door de Antwerpse bourgeoisie via de trein ontdekte "kleine Zwitserland " Heide-Kalmthout, toen nog steeds de ongerepte grote Suyderheide, een eigen stopplaats. Het zal echter nog duren tot 1911 voor dat Heide zijn eigen station krijgt. Wel komt er in 1909 op het perron naar Antwerpen al een betonnen loods waarin de reizigers kunnen schuilen.
In 1911 komt dan het huidige "Belle-époque-stationnetje" tot stand. Centraal staat de stationschefwoning met twee bouwlagen en vier traveeën. Errond trekt men twee reizigers- en dienstgebouwen op met respectievelijk tien en twee traveeën. Zadeldaken, bakstenen lijst en puntgevels, een breukstenen onderbouw, gele bakstenen speklagen, getoogde muuropeningen, overkragende daken en een glazen luifel langs de spoorzijde geven het unieke stationnetje van Heide het "type drie karakter" van de Belgische stationsgebouwen van de Belle-époque mede.
In 1932 dan ten slotte, tijdens het interbellum, krijgt Kijk-uit een bijkomende stopplaats. Dit tot groot jolijt van alle Kalmthoutenaars. Vanaf nu staat het onbetwistbaar vast : Kalmthout en niet de historische zustergemeente Essen heeft "de macht". Zeker in spoorwegtermen bekeken bestaat daar geen twijfel meer over : heeft Kalmthout nu niet immers drie stopplaatsen langs "den ijzeren weg" en Essen maar twee?
De Kijk-uit ! De man van "Jantje met de fiets en de ploem, ploem, ploem" en van de "Slaap als een reus,slaap als een roos, slaap als een reus van een roos, reuzeke rozeke zoetekoeksdozeke ", die grote Vlaamse dichter na Guido Gezelle, Paul Van Ostaayen, kan er op de Kalmthoutse heide komen vrijen met zijn geliefde prinses van Djidji, juffrouw Vander Veken, ooit de tante van wijlen de echtgenote van onze gepensioneerde schoenmaker en gewaardeerde en druk gesolliciteerde gemeenschapsfilosoof uit de Kijk-uitstraat, Vic Van Alphen .
En tenslotte, om deze bijdragen over "den Ijzerenweg " te besluiten, doen er zich van bij de aanvang op het grondgebied van Kalmthout van het zuiden naar het noorden volgende overwegen voor :
1/ Overweg "De Minnedreef" (thans Withoefstraat-Beekstraat-Minnedreef). Deze overweg is een onbewaakte overweg en verzekert een rechtstreekse verbinding tussen de Oude-Withoef en de latere Geusenback. Een schuifboom voorzien van een hangslot sluit de weg af voor voertuigen. Men moet voor het openen van de schuifboom de sleutel op de Oude-Withoef afhalen en die bij het sluiten na de overtocht terugbrengen. Hij bestaat niet meer.
2/ De bewaakte overweg van het station van Heide. Hij is in 1955 verbreed en recht over het spoor getrokken.
3/ De onbewaakte overweg van de Barreelstraat. Deze staat bekend als de "valschuif". Hij is bediend vanuit het roethuisje van de bewaakte overweg aan de Kijk-Uitstraat door "een getrokken bareel met belgerinkel". In 1904 overlijden er drie oude lieden. Daar zij het belgerinkel niet gehoord hebben zitten zij met hun karren "als ratten in de val". De Kijk-Uit kan immers niet meer verwittigd worden als er iets misloopt. Pas in 1952 vervangt men de getrokken bareel door licht en belgerinkel door de trein zelf bewerkstelligt.
4/ De bewaakte overweg van de Kijk-uit heeft steeds over een schuifbareel beschikt.
5/ Ook de onbewaakte overweg van de Vogelenzang heeft een paar dodelijke ongevallen gekend. Slechts in 1957 is hij van automatische licht- en geluidssignalen voorzien.
6/ De overgang van Kalmthout station kent van bij de aanvang een normale schuifbareel.
7/ Tussen de erven Brughmans, verdeeld links en rechts van het spoor, is een onbewaakte overweg uitsluitend voor privégebruik voorzien. Hij is in 1920 afgeschaft.
8/ Een onbewaakte overweg aan de Ijzerenwegstraat-R.Willemestraat sluit men in 1901 om over te schakelen naar een overweg aan de Frans Raatstraat. Ook deze overweg is onbewaakt, maar krijgt in 1957 als het ware in compensatie de eerste electrisch automatische halve slagbomen in België.
9/ Een overweg aan de Boterbergen verdwijnt in 1958 voor de viaduct over het spoor, samen met het Neerhof in de onmiddellijke buurt.
10/ Nog twee andere overwegen ten bate van de locale grootgrondbezitters van De Greef en het kasteel van Donnet moeten verdwijnen. De ijzeren ingangspoort van de overgang Donnet naar het kasteel is nog steeds aanwezig.
11/ Aan de grens met Wildert langsheen de oude turfvaart is er dan, heel eventjes maar, nog de overweg van de Gageltjes.
- poëzie + -
Een Lied (Paul Van Ostaayen)
Een vrouw die, een heide-heuvel afdalend, kleine paarse
heidebloemen strooit over het
hoofd van de welbeminde
en lacht, zo zijt gij tot mij
gekomen,
zonnelik reël, sterker,
ziel van buiten, geworden tot mijn ziel;
kracht, die weer buitenwaarts gaat.
- actua + -
- Davidsfonds en VTB/VAB organiseren op donderdag 16.11 e.k. om 20 u. in Trefpunt Heide een reisreportage : BOLIVIE EN PERU waarin GUIDO VERVOORT het heeft over de Andes en het Amazonewoud. De opbrengst van de avond gaat naar de ontwikkelingsprojecten van de Brug. Info : 03.666.96.36.
- Het Bijenteeltmuseum van Kalmthout (Putse stwg, 131) organiseert op vrijdag 17.11.e.k. om 18u.30 : Koken met Honing, een demonstratie met fijnproeverij. Info 03/666.61.01.
- Kiekenhoeve Essen : Week van de Smaak. In het Karrenmuseum Essen Moerkantse Baan, 48 organiseert de locale Heemkundige Kring uit onze historische zustergemeente Essen een Week van de Smaak met een speciale tentoonstelling met mogelijke rondleiding van 17 tot 24 november e.k. en een aansluitende proeverij op 25 november e.k.. Info : karrenmuseum@skynet.be.
-Sint Vincentius Rusthuis : Op zondag 19 november eerstkomende organiseert ons rusthuis zijn "Familiedag", met o.m. om 10 uur een Plechtige Eucharistieviering voor iedereen, opgeluisterd door onze Nieuwmoerse Rietsanck.
- Awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Onze Kalmthoutse Benjamin : Heide (1)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode pijl links klikken.
13-11-2006 om 00:00
geschreven door Jan Caluwaerts
|
