Na de komst van de trein krijgt men rond het station van Kalmthout aan de Heuvel rond de eeuwwisseling 19-de/20-ste eeuw ook een paar hotelletjes. De Heuvel ligt immers op een boogscheut van de Kalmthoutse Heide die meer en meer bezoekers aantrekt. En alleen een gastenkamer in de oude taverne van het Pannenhuis kan, buiten de Cambuus in het hartje van de heide, oorspronkelijk een paar week-end toeristen in de onmiddelijke omgeving herbergen.
In de eerste plaats komt daar het "Hotel de la Poste" dat aanleunt tegen de spoorweg en vandaag als gebouw gerestaureerd wordt. Dit gebouw is oorspronkelijk het landelijke café van de familie Bussers dat in oorsprong één bouwlaag omvat. De landbouwers van de Heuvel gaan er toendertijd hun witte Kalmthoutse jenever drinken. In 1882 richt men rechts van het gebouw een bijgebouwtje op, dat ook vandaag nog te bekijken is. In dit gebouwtje brengt men op dat ogenblik de post onder. Inzake posttoevoer vervangt de trein sinds zijn komst immers de eeuwenoude postkoets van Antwerpen naar de Moerdijk, zodat het traditionele postkantoor langsheen de postiljonbaan in de Achterbroekse afspanning "In Amsterdamme" een plaats moet krijgen in de buurt van het station van Kalmthout.
In 1905 dan krijgt het café Burssens er een verdieping bovenop. Daarmede ziet het "Hotel de la Poste" het levenslicht. In 1910 zal de post vanuit het bijgebouwtje verhuizen naar een nieuwe woning van Burssens pal voor het station. Dit huis zal na de tweede wereldoorlog bij de heraanleg van het stationsplein volledig gesloopt worden.
Een tweede hotel, het "Hotel des Chasseurs", is opgetrokken in de huidige Statiestraat rechtover het Wouwershof. Een in 1853 opgetrokken achterliggende hoeve met een grote binnenkoer zorgt voor "dagvers eten" voor de gasten. "Les Chasseurs" heeft dan ook een schitterende reputatie bij de Antwerpse en Brusselse recreanten die er tijdens het week-end komen verblijven.
In 1869 en 1878 ondergaat het hotel twee uitbreidingen. Het tijdens de tweede wereldoorlog geteisterde hotel is in 1953 afgebroken.
Om inzake toeristisch aanbod op de Heuvel volledig te zijn moeten wij misschien nog even refereren naar dat ander toeristisch initiatief dat zich ooit als het ware op de heide heeft aangemeld in de Oasis, het vroegere Stuyvershoekske, namelijk "Oud Antwerpen". Na het verdwijnen van de Cambuus, de barak van Moeder Key, midden op de heide, zullen de heideschilders, maar ook de toeristen, elkaar vooral in deze taverne gaan opzoeken. Aan de boorden van het Van Ganzenven ontstaat aldus een nieuwe trekpleister voor al diegenen die een bezoek brengen aan de Kalmthoutse Heide. Waar de Kalmthoutse Heikneuters ooit hun schapenstallen hebben neergepoot ontstaat een gegeerde ontmoetingsplaats voor de Antwerpse bourgeoisie. Helaas, ook die trekpleister uit het prille begin van de twintigste eeuw is vandaag al lang verdwenen.
(vervolgt)
- poëzie + -
Het winkeltje van Net ( Ward Jacobs - Kalmthouts dichter).
Daar onder de Heuvelse boeren, daar kwam het winkeltje van Net loeren. Het was daar eenvoudig en klein, maar iedereen vond het wel fijn.
Netje met haar blozende kaken, ze kon het de mensen wel duidelijk maken. Ze zou voor niemand aan de waarheid verzaken, al kon ze daar soms wel iemand mee raken.
Het rook daar heerlijk naar kruiden en snoep. Men rook het al bij de eerste trede op de stoep. Ze verkocht van alles voor de was, maag en lekkere koek, schrabben en bakken tot boven en in iedere hoek.
Toen Netje oud en moe was verkocht, kwam Della, haar dochter, die er ook brood in zocht. Ze is uit het zelfde hout gesneden, en heeft ook niet één discussie vermeden.
Nu is het ook weer voor haar bekeken. Daarmee is het winkeltje van de Heuvel geweken. We worden oud, het is waar, het is een teken. De jongeren zullen opkijken als we er nog eens over spreken. Toch verdwijnt er veel moois en innerlijk uit onze streken.
- actua + -
-Natuureducatief Centrum De Vroente, Putse steenweg, 129 Kalmthout. Tentoonstelling "Met zonnige groeten". Info : 03/620.18.30. -De toverhazelaars en magnolia's bloeien ! Het Arboretum van Kalmthout verwacht U! En op 15 april natuurlijk : Plantendag. Info : 03/666.67.41. -Op 14 en 15 april e.k. in de Rietendakschuur van de Kiekenhoeve in onze zustergemeente Essen : Tentoonstelling over de stamboom van de "Franckensen" in onze regio. Een uniek initiatief van de Koninklijke Heemkundige kring aldaar, ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van zijn afdeling genealogie. Cd over de stamboom verkrijgbaar. Iedereen welkom! -De Spijcker 2007 is uit! De Spijcker is een uitgave van de Koninklijke Heemkundige Kring van onze historische zustergemeente Essen.Hij is te verkrijgen aan 15 euro, tenminste voor diegenen die snel zijn.Info : 0473/845035.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje " Op de Heuvel (3) " en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde terug op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
Bij de aanvang van de 20-ste eeuw verschijnen rondom het station van Kalmthout , tussen de potstalboerderijtjes van de Heuvelse landbouwers, ook enkele imposante "huizen van plaisanciën". De meeste onder hen zijn opgetrokken in de destijds door de rijke bourgeoisie gegeerde neo-stijlen of vertonen de vormgeving van echte Engelse cottagewoningen. Zij zullen trouwens, door hun beschikbare ruimten, o.m. ook met verblijven voor het huishoudpersoneel, vanaf het interbellum een functie krijgen van sociale instelling.
Zo is er in de statiestraat tegen het stationsplein aan ook vandaag nog in al zijn glorie het imposante neo-classicistische Wouwershof te bekijken. Het is gebouwd in 1908 door notaris L. Vandewouwer, ere-burgemeester van Kapellen. In 1919, na de eerste wereldoorlog, is de riante villa hersteld van de oorlogsschade en vergroot. Vandaag is ze eigendom van de familie Theuns. Het Wouwershof is een typisch voorbeeld van neo-classicistische stijl..De huidige veranda vooraan refereert naar het vroegere neo-classisistische voorgevelterras met een prachtig balkon en een smeedijzeren ballustrade achter een imposante toegangstrap. Na de tweede wereldoorlog functionneert dit herenhuis een tijd als opvanghuis voor adolescenten die er geplaatst worden door de gerechtelijke instanties.
Een ander opmerkelijk " huis van plaisanciën " op de Heuvel is het "Zwaluwdak" waar vandaag de diensten van het OCMW een onderdak hebben gevonden. Met onvoldoende ruimte voor deze diensten heeft men het gebouw in 1999 met een aanbouw uitgebreid. Het "Zwaluwdak" is in het begin van de twintigste eeuw opgetrokken door de heer Frans Van Kuyck, Antwerps kunstschilder en Schepen van Schone Kunsten, Musea, Feesten en Stoeten van onze metropool. De plannen voor de woning zijn van de hand van zijn enige zoon, architect Walter Van Kuyck. Het is een landhuis in Engelse cottagestijl met bakstenen gevels en speklagen van zandsteen.Dakkapellen, erkerramen en een overhangend zadeldak onderlijnen het typisch karakter van de woning. Onder het kapelletje van de nok aan de voorgevel heeft een klokje gehangen van de gerenommeerde klokkengieter Jan Van der Ghein uit 1560. Ooit sierde dit klokje de aloude Sint-Jacobskapel op de Kapelberg in het dorp van Kalmthout. Het klokje is vandaag prachtig bewaard gebleven in de inkomhal van het OCMW en er nog altijd te bezichtigen.De Antwerpse kunstschilder Frans Van Kuyck is een fervente bewonderaar geweest van onze purpere hei.
Verder op de Putse steenweg is er dan nog het Cuylitshof. Ook hier staan we voor een landhuis in typisch Engelse cottagestijl uit het begin van de twintigste eeuw. Het is in 1928 gebouwd door Albert Wanghe die het de naam "Mastenhof" meegeeft. Reeds in 1931 gaat de eigendom over in handen van de Commissie van de Openbare Onderstand van de stad Antwerpen. Het is aangekocht met de gelden van het legaat Cuylits.Uit erkentelijkheid geeft de Commissie het gebouw de nieuwe benaming " Cuylitshof " mede. De stad Antwerpen gebruikt het gebouw als herstellingsoord voor de kinderen die de gasthuizen van Antwerpen verlaten en ook als vacantieoord voor de weeskinderen. In een recentere tijd is het een soort taverne-restaurant geweest, met een rechtstreekse toegang tot de Kalmthoutse heide. Door het oorspronkelijke domein vooraan te verkavelen voor moderne villabouw heeft het totaaluitzicht van het voor Kalmthout en de Noorderkempen historische Cuylitshof ongetwijfeld sterk aan charme ingeboet. Spijtig voor dit stukje Kalmthouts cultureel erfgoed. Het is echter niet de enige culturele doodzonde van onze Kalmthoutenaar.
(vervolgt)
- poëzie + -
Gerard zijn fiets, het lof, zijn hoed en zijn sik ( Ward Jacobs-Kalmthoutse gemeenschapsfilosoof.)
Alleman op de Heuvel kende Piet en Gerard, een broederpaar dat daar samen woonde. Piet steeds met zijn kepie van meestergast van de kwekerij van Van Geert op zijn hoofd. Hij kende de planten en bomen met hun naam als geen ander. Gerard met zijn onafscheidelijke bruine vilten hoed.Gerard werkte als hovenier van de heren, zoals men toen de gegoede burgers noemde. Hij besteeg zijn velo nog langs achter. Ge weet wel, op de achteras was een lange pin aangebracht waarop men de voet zette en zo, wip, alover de slijkvanger het zadel op.Het tempo dat Gerard met zijn velo ontwikkelde, lag tussen de 5 en 10 km per uur, hoger zeker niet. Bij 't afstappen liet hij zich uitbollen tot tegen de boom vlak voor zijn huis. Daar landde hij dan schuin tegen en de zaak was beklonken. In de dertiger jaren , die de oorlog vooraf gingen, was het 's avonds altijd lof voor de vrede. Daar moesten wij als jonge snaken steeds naar toe. Gerard was daar ook dikwijls tegenwoordig. Hij legde zijn hoed dan naast hem op een stoel, want gewoonlijk was daar plaats genoeg (het is misschien omdat er zo weinig kwamen dat de oorlog toch gekomen is). Die hoed lag steeds met het gat omhoog want daar deponeerde hij dan zijn sik in, want deze moest na 't lof nog dienen. Wij jonge gasten hadden dat ook in het oog en besloten van zodra men ging zitten, de sik daar uit te halen. Zo gebeurde het ook en met een wipje ging zij het doopvontzaaltje in. Toen het lof uit was greep Gerards eeltige hand in de hoed om de sik verder tussen zijn kiezen te duwen. Niets daarvan echter. Groot was zijn verwondering tot ons aller genoegen. Mooie tijd, helaas zolang voorbij en Gerard en Pieter van toen, bestaan nu niet meer.
- actua + -
- Permanente tentoonstelling "MET ZONNIGE GROETEN" in het Natuureducatief Centrum "De Vroente", Putse steenweg, 129 te Kalmthout. Toegang gratis. Info 03/620.18.30. - PLANTENDAG in het Arboretum van Kalmthout op 15 april e.k. . Info : 03/666.67.41. -"FRANCKENDAG" op 14 en 15 april e.k. in de Rietendakschuur van de Kiekenhoeve van onze historische zustergemeente Essen. Een organisatie van de plaatselijke Koninklijke Heemkundige Kring.Iedereen is welkom! Ook "DE SPIJCKER 2007", het jaarlijks heemkundig blad van deze heemkundige kring, is verschenen!.Geïnteresseerden moeten snel zijn!Inlichtingen kunnen steeds ingewonnen worden bij de gemeentelijke cultuurdienst. - Van Zaterdag 14 april tot en met dinsdag 24 april e.k. in kasteel "Ravenhof" te Putte-Stabroek : Indigo-groepstentoonstelling. Onze Kalmthoutse amateuristische beeldende kunstenaars Karel Van den Berghe, Germaine Van Tichelt, May Van Gool, Monica Craeyeveld en nog vele anderen stellen er hun mooiste acquarellen tentoon. De geest van de " Kalmthoutse Grijze School " is er nooit ver weg! Iedereen is er welkom! .
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Op de Heuvel (4)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linkse pijl klikken.
Aan de Punt, daar waar de Heuvel in de heide overgaat, ligt als een trots arendsnest : "Huize ten Heuvel". Rechtover de Nieuwe dreef verschuilt het zich achter de huizen tegen de grote baan aan. "Huize ten Heuvel" is bereikbaar langs een onooglijke veldwegel die zich te pletter loopt in de wijdse en weidse velden van "Vogelensanck", die grote buffer tussen de Kalmthoutse heide en het Kalmthoutse dorp. Vanuit de vensters van de dakkapellen van de villa overschouwt men een uniek panorama. Het panorama van " Vogelensanck ".
In de eerste helft van de 20-ste eeuw woont hier, als een trotse en bewuste prins van de geest, Emanuel De Bom, medebezieler , medegangmaker en medevormgever van het letterkundig tijdschrift "Van Nu en Straks", dat bij ons in Kalmthout is geconcipieerd. Op het kerkhof van Kerkeneind kan men nog altijd zijn grafzerk bezoeken, ook al gaat, in de mallemolen van de tijd, vandaag menig Kalmthoutenaar eraan voorbij.
Emanuel De Bom is op 9 november 1868 in Antwerpen geboren. Hij wordt hoofdbibliothecaris van de Antwerpse stadsbibliotheek en speelt een belangrijke rol in de opbouw van een unieke collectie aan beschikbare literatuur in onze metropool, met een ongetwijfeld, voor die tijd , grote uitstraling.
Emanuel De Bom zal, zoals zovelen in Vlaanderen, zijn veelbelovende loopbaan afgeremd zien vanwege zijn vermeend "flamingantisch wangedrag" tijdens de oorlog. Hij tekent vervolgens, zowel in de Nieuwe Rotterdamse Courant als in de Volksgazet, voor heel wat kunstbijdragen. Hiermede werkt hij zich op tot een onmisbare "go between" binnen de Nederlandse literatuur tijdens de eeuwwisseling 19-de/20-ste eeuw en in het begin van die 20-ste eeuw. Zo steekt hij de hand uit om binnen de Zuid-Nederlandse literatuur een oudere conservatieve Prosper Van Langendonk te verzoenen met jonge opkomende toppers als een Gust Vermeylen, een Cyriel Buysse, een Stijn Streuvels en later nog een Karel Vande Woestijne, een Herman Teirlinck... . Hij gebruikt zijn relaties in het noorden, met een Gorter, een Van Eeden en een Verwey, om binnen een Groot-Nederlandse gedachte, noord en zuid cultureel dichter bij elkaar te brengen. Met onze Antwerpse Kalmthoutenaar Henry Van de Velde werkt hij aan een deugddoende kunstintegratie in Vlaanderen. Ondermeer de beeldende kunstenaars James Ensor, Georges Minne en nog anderen zullen hun medewerking verlenen aan de vormgeving van "Van Nu en Straks".
Steekt Emanuel De Bom als kunstrecencent en bibliothecaris heel wat tijd in zijn jonge literaire vrienden toch verwerft hij zelf als schrijver ook bekendheid binnen de Zuid-Nederlandse literatuur en meer bepaald als schrijver van "Wrakken". Met dit werk verschijnt de eerste psychologische roman op de Vlaamse "bühne". Een hele prestatie in de hoogtijd van de heimatliteratuur.
Met zijn jongere Vlaams Brusselse vriend August Vermeylen is Emanuel De Bom inderdaad één van de gangmakers van de letterkundige beweging "Van Nu en Straks", die Vlaamse loot van de Europese vernieuwingsbeweging op het einde van de 19-de eeuw. Hij is er meer bepaald de "Antwerpse poot" van. Maar daar komen we in latere broodjes op terug.
Tenslotte staat Emanuel De Bom mede aan de wieg van nog andere letterkundige tijdschriften. Tevens treedt hij toe tot de koninklijke Academie voor Toneel en Letterkunde en bekomt in 1940 de "Vijfjaarlijkse Staatsprijs voor de Vlaamse Letterkunde".
Op 14 april 1953 overlijdt hij in zijn huis "Ten Heuvel" op de Heuvel bij ons in Kalmthout. Hij laat een schat aan letterkundig materieel na. En ondanks een openbare verkoop op zijn "Kempens" is een groot gedeelte hiervan door het Antwerps Museum voor het Vlaam Cultuurleven toch kunnen gerecupereerd worden. Gelukkig maar. Het heeft ons Kalmthoutenaren toegelaten in 1993 met uniek materieel het 100-jarig bestaan van het tijdschrift "Van Nu en Straks" te vieren. (vervolgt) - poëzie + -
(uit het) Kerstverhaal "De Acht Zaligheden" (Emanuel De Bom - Kalmthouts schrijver ).
De vrouw lag met geloken ogen ruggelings tegen een boomstam, den mond halvelings open. Ze zag doodsbleek. 'T was een gezicht van edele snede en teer als van een heilige. Ze was deerlijk aangetakeld : haar kapmantel hing met moeite aaneen van de ontelbare lappen en de regens hadden hem verkopergroend. Er hing slijk van moerassen en van sloten aan haar kleren en kapotte laarzen. ......................................................................................................................................................... " Merie gaat 't nou beter " , murmelde de man dicht bij haar hoofd. Zwakjes lispelde ze " zijn we nog ver af " ? " We komen al onder de mensen... en ginder ligt het dorp ". " Och Joos ik kan niet verder ".
" Maar Jan ... och arme...het schaap is in zo'nen staat " ! "Wat zegde Lot : in zo'nen staat! Toch nie waar zeker " ! "Kom , steekt alle twee uw handen uit mannen en tilt ze zachtjes op, en breng ze samen in huis, en voorzichtig Verhees".
De man tilde zijn vrouwke bij de schouders op, en Verhees hield haar bij de voeten. Binnen werd ze in de canapee neergelaten en Lot zorgde voor warm drinken. " God zal 't U lonen " zei de rosse man. " Hoe is uw naam vriend " vroeg Verhees. " Jozef " antwoordde hij. De vrouw hield niet op met zuchten. De weeën begonnen. Een bed werd metterhaast op den grond gespreid, 't vrouwke er voorzichtig opgelegd... . De man zat geknield naast haar. Bekeek haar drukkelijk, hield haar hand in de zijne. Verhees kreeg een krop in de keel en moest een poosje buiten . ......................................................................................................................................................... Opeens hoorde hij uit de kamer een vreselijk en lang aanhoudend gegil. Dat verstierf in een zoet klagen. En dan ineens een geluid als van een klein scherp trompetje. " Een jonge " hoorde hij Lot gillen. " Jan ziet eens wat een ferm kerstekind. "
Maar... boven zijn hoofd aan de hemel was plotseling een vreemde klaarte gerezen. Vlak boven het huis was 't of er verwarde muziek van stemmen en snaarinstrumenten klonk. En een luister van licht begon te gloren. Het straalde en zong, en 't was of men orgelklanken hoorde ronken. Verhees versteld, riep op zijn vrouw, en riep ook de man buiten. Die liepen en kwamen uit om het te zien. En ze zagen boven hun hoofd een reusachtige goud-fonkelende ster, die haar stralen recht op het huizeke met het rieten dak aan de heide van Jan en Lot verhees liet dalen, en waarlijk daar op de Heuvel klonk hemelzoete muziek en 't leek wel of daarboven kermis werd gevierd. " T is wonderbaar! " zei Verhees. En het land lag voor hem, wijd uitgespreid in dezen wonderbare avond, en de mastenboomkens aan zijn linkerhand stonden beweegloos en feestelijk als kersteboomkens. - actua + - - In het Natuureducatief Centrum "De Vroente, Putse steenweg, 129 te Kalmthout : 1/ permanente tentoonstelling over het ontstaan van de Kalmthoutse heide en over haar verschillende biotopen; 2/ tijdelijke tentoonstelling "Met zonnige groeten" heel de zomer lang. Toegang gratis! Info 03/620.18.30. - Tot 24 april e.k. in het kasteel Ravenhof te Putte-Stabroek : Indigo-groepstentoonstelling met onze Kalmthoutse amateuristische beeldende kunstenaars Karel Van den Berghe, Germaine Tilborghs, May Van Gool, Monica Crayeveld en nog vele anderen.De geest van de "Kalmthoutse Grijze school" is nooit veraf! Iedereen welkom. - Het jaarlijks heemkundig tijdschrift "De Spijcker- 2007" van de Koninklijke Heemkundige Kring van onze historische zustergemeente Essen is verschenen. Info : cultuurdienst van de gemeente Essen. Geïnteresseerd? Haast U! Beperkte oplage! - KALMTHOUT: MET ZONNIGE GROETEN! Zondag 22 april 2007 : Opendeurdag Toerisme. Tussen 10 en 17 uur : Op de Toeristische Dienst, in het Natuureducatief Centrum "De Vroente", in het Provinciaal Suske en Wiske-Kindermuseum en in het Arboretum. Last but not least natuur-en cultuurwandelingen met gids. Info : 03/666.61.01 of toerisme@kalmthout.be .
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Op de Heuvel (5)" en vergeet het niet : om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
Aan de westrand van de Heuvel ligt het domein " de Markgraaf ". Het is zo'n 60 hectaar groot en mondt uit in het duinenlandschap van de Kalmthoutse Heide.
In de tweede helft van de 19-de eeuw gaat het hier nog om een aaneenschakeling van visrijke open waters. Zelfs de pastoor van Kalmthout heeft er zijn visvijvers. De huidige Kastanjedreef en de huidige Dijk zijn trouwens nog de dijken van weleer doorheen een waterrijk kwelgebied bezijden de hoogduinen.
Vandaag is de Markgraaf een buffergebied tussen de woonwijk van de Heuvel en de Kalmthoutse heide. Door het aanbrengen van diepe grachten die, in aansluiting op de " Zwarte Beek ", de vennen ontwateren, ontstaan drassige heideweilanden, gedeeltelijk ten dienste van de landbouw, maar anderzijds ook ideale foerageerplaatsen voor heide- en weidevogels.
Tegen de heide aan maken de duinen een uitsprong binnen de Markgraaf. Op de flanken ervan zijn er met de tijd opnieuw vliegdennen, berken en zomereiken gaan opschieten. Maar vanuit het landgoed van Donnet worden in het begin van de twintigste eeuw ook exoten binnen gehaald, zo o.m. de rodondendron. In de ondergrond van de duinenflanken heeft daarenboven lange tijd een champignonnekelder gefunctionneerd.
In het begin van de tweede helft van de 19-de eeuw behoort de Markgraaf nog integraal tot de Kalmthoutse heide en is als dusdanig op dat ogenblik eigendom van de gemeente. Op zoek naar financiën voor haar infrastructuurwerken, verkoopt de gemeente in 1855 stukken heidegrond. Hieronder bevindt zich het toekomstige domein van de Markgraaf. De eerste koper is Jan Hubertus Kistenmakers, een welgestelde burger uit de Antwerpse Metropool die graag investeert. Maar een aantal jaren later, in 1859 , verkoopt de heer Kistenmakers zijn eigendom reeds aan notaris Xaverius Antonius Gheyssens, eveneens een welgesteld Antwerpenaar. Door hem verwerft de Markgraaf zijn naam. Hij woont in de Markgravestraat in Antwerpen en brengt aldus deze naam mee naar de heidegemeente. De benaming heeft dus rechtstreeks niets te maken met het " markgraafschap Antwerpen ".
In 1859 zet hij de eerste gebouwtjes als buitenverblijven op de Markgraaf neer. In 1863 breidt hij ze uit. In 1891 dan komt de Markgraaf in handen van René Bosmans, Antwerps advocaat.Hij bouwt er in 1893 het oorspronkelijk fin-de-siècle kasteeltje dat nog steeds in de hoofden van onze oude Kalmthoutenaars verder leeft. Het is een neo-renaissancistisch gebouw met een horizontale gelaagdheid, getoogde vensters en een brede monumentale toegangstrap. Het kasteel is daarenboven voorzien van 2 boltorens, die de twee wereldoorlogen niet zullen overleven.
Het is ook René Bosmans geweest die in 1905 de hoevegebouwen laat optrekken met een woonhuis, een schuur, een varkensstal, een koeienstal, een paardenstal en een schapenstal met telkens ingekapselde dienstgebouwen.De schapenstal is oorspronkelijk nog een potstal. Naast de paardenstal is een oude waterput aanwezig.
In 1940 gaat de Markgraaf over in de handen van de familie Van Acker die rond het kasteel een waar arboretum ontwikkelt.Vervolgens is in 1950 de familie Vannooteghem eigenaar van de Markgraaf. Na heel wat "troubles" rond een mogelijke verkaveling wordt het lot van de Markgraaf in 1990 bepaald door een gemeentelijk BPA. Tegelijkertijd gaat het domein over in handen van de heer Rijsdijck, een Nederlands industrieel. Hij laat het oude kasteel afbreken en vervangt het door een groter kasteel met bijkomende stijlelementen. Het nieuwe kasteel is wel opgetrokken met de stenen van het oude. Ook de torentrap van het vroegere kasteel is in het nieuwe gebouw geïntegreerd.
De eigenlijke kasteelhoeve moet rond de laatste eeuwwisseling de plaats ruimen voor een moderne manège met binnen- en buitenpisten. De stallen zijn door de heer Rijsdijck gerestaureerd. Zo is de schapenstal omgebouwd tot zijn eerste residentie. Zo is rond het nieuwe kasteel een siertuin met parkkarakter aangelegd, opgesmukt met beelden van de Kalmthoutse beeldhouwer Eric Verhelst.
Vandaag is de Markgraaf vooral gekend voor zijn permanente tentoonstellingen die de heer Rijsdijck in de moderne manège organiseert.Maar de oudere generaties Kalmthoutenaars die denken met heimwee terug aan de Kalmthoutse boerenkermissen, die nog niet zo lang geleden door de scouts en de gidsen van Kalmthout-Heuvel in de vroegere hoeve van het domein, met haar erf, schuren, stallingen en zolders plaats hebben gevonden. En ook bij ons in Kalmthout verricht het verorberen van een Kempense boerenworst wonderen.
Heel wat Kalmthoutenaars vinden het achteraf bekeken spijtig dat onze gemeentevaderen er niet in geslaagd zijn de Markgraaf te gepasten tijde terug aan te kopen. Het zou een soort van Kalmthoutse "Kiekenhoeve op zijn Essens" kunnen geweest zijn met museum, restaurant-taverne en wandeldomein aan de rand van de heide. Helaas, "het water was (vooral financieel dan) veel te diep" .
(vervolgt)
- poëzie + -
De Markgraaf (Ward Jacobs - Kalmthouts dichter).
Wie heeft u toch ontgonnen. Wie heeft het op de heide gewonnen. Wie? Mager landschap zonder bomen. Welke moedige heeft dat klaar gesponnen.
Hij die het heeft gedaan, Die is lang voor ons gegaan. Ik ken niemand die het beter kon verstaan, Met je mooie bomenrij daaraan.
Gij zijt nog niet onthoofd door honger naar grond. Al is die witte villa middenin een diepe wond. En loopt men nog met duistere plannen in de mond. Gelukkig is de heide een goede bondgenoot daarrond.
Daar in je prachtige dreven, Daar is het goed om te leven. Terwijl een bende kauwen rond uw torentje zweven, Een paartje eenden op uw gracht de eerste liefde beleven.
Uw hoeve is de schoonste uit de streke, Men geraakt er nooit op uit gekeken. Al duurt het twintig weken, Het is te schoon om uit te spreken.
Nu ga ik tussen de mooie groene dennen, En moet aan 't mindere licht gewennen. Daarna zal ik het leven daartussen wel herkennen, Vogels allerhande, mezen, duiven zelfs herkennen. Nergens zo schoon. Ga zien ge zult het moeten bekennen.
Daar aan uw westerkant ligt dan de hei, Twee zorgenkinderen zij aan zij. O iedere Kalmthoutenaar zijt blij, Niemand in 't hele land heeft zulks iets moois als wij. Houd het vrij, houd het vrij!
- actua + -
- Natuureducatief Centrum De Vroente : Permanente tentoonstelling over het ontstaan van de Kalmthoutse heide en over haar verschillende biotopen ; bijzondere tentoonstelling over "de zon", heel de zomer lang ; toegang gratis. Openingsuren : van maandag tot en met vrijdag van 9 tot 17 u., zaterdag en zondag van 14 tot 17 u..Iedereen is welkom! - Arboretum Kalmthout : Tentoonstelling "Hofmakerij aan Linnaeus" door de kunstenaars van 't Palet. Iedere dag toegankelijk van 10 tot 17 uur.Info : www.arboretumkalmthout.be. - Cafetaria Rusthuis St.Vincentius : Tijdens de maanden april en mei 2007 tentoonstelling van de Kalmthoutse Fotokring over "Bretagne, Land van de Zee". Alle dagen gratis toegankelijk.Info : 03/666.66.14.
- Awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Op de Heuvel (6)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens weer op de linkse rode pijl klikken.
Op het einde van de Korte Heuvelstraat slaat men de aloude zandweg naar Huybergen in, die dwars doorheen de Kalmthoutse heide loopt. Het zandspoor is oorspronkelijk door de jaren heen getrokken door bijenkarren. Het verbindt in aloude tijden het dorp van "Calmetholt", "die rietplekken in het bos", met Huybergen, het huidige Noord-Brabantse dorp aan de andere kant van de heide en van de grens. Het traject loopt sinds mensengeheugenis langs het Van Ganzenven, ten noorden van de Putse Moer, zo doorheen de oude gemeentebossen, vervolgens aan de Oostkant van de "Mont Noire", om dan via de Steertse heide en duinen in Huybergen uit te monden. Het is het lievelingstraject van de sportieve Kalmthoutenaar. Een wandeling om stil bij te worden, maar die ook " goddelijk " kan onderbroken worden in een uniek degusteren van die enige Huybergse pannekoeken met appels, waar men in Noord-Brabant " alles " van af weet.
Zo'n 500 meter vanuit de Korte Heuvelstraat de heide op, ligt links van de zandweg de Oasis, één van de oudste bossen van de Kalmthoutse heide, als een echt eiland midden de vlakke zandvlakten naast het Van Ganzenven.
De Oasis die zijn huidige benaming te danken heeft aan een vlek van groenbomen te midden van het grauwgele duinenzand luistert in oorsprong naar de naam van "Stuyvershoek". Om deze naamgeving te begrijpen moeten wij terugkeren naar de tweede helft van de negentiende eeuw. De industrialisatie brengt welstand voor een gegoede burgerij, maar creëert anderzijds een armoelijdend proletariaat. In een gesloten agrarische gemeenschap als die van Kalmthout op dat ogenblik, zijn vooral de dagloners, in dienst van de landbouwers-eigenaars, de peer van de situatie. En de rijke boeren uit het dorp hebben deze " heikneuters " liever verloren dan gewonnen. Zij worden als het ware " verbannen" naar de randen van de gemeenschappelijke heide : de Bessemhei, de Acht Zaligheden en... de Stuyvershoek. Ook in de Stuyvershoek kunnen zij tegen heel goedkope prijs en bij wijze van een soort van erfpacht, hun keet optrekken. Rond hun woonst kunnen zij dan met noeste arbeid wat groenten telen. En wat zij niet voor eigen gebruik nodig hebben kunnen zij met de kar naar de markt van Bergen-Op-Zoom afvoeren. Met de vergaarde "stuyvertjes" kunnen zij dan tegen heel goedkope voorwaarden van de gemeente het stukje grond dat ze bewerken kopen.
Maar het kan verkeren zij Bredero. En de oorspronkelijke keuterboerderijtjes van de Oasis zijn tijdens de "Belle-Epoque" en later omgevormd tot riante buitenverblijven voor een rijke burgerij. Vandaag zijn er nog drie stenen gebouwen en twee houten gebouwen in de Oasis aanwezig. Eentje, " de Trientjeshoeve " uit 1894, is heden permanent bewoond. Een ander is eigendom van een spirituele Nederlandse Stichting die er vormingscursussen organiseert tijdens het week-end. Wat vandaag in de Oasis niet meer aanwezig is, is de boerderij-taverne "Oud - Antwerpen" waar de heidebezoekers , de kunstenaars, en de wildstropers, na het verdwijnen van de "barak van moeder Key" in het hartje van de heide, rustig hun verkwikkend jenevertje zijn komen degusteren. " Oud-Antwerpen " heeft ongeveer, op de zelfde hoogte, ten weste van de Trientjeshoeve gestaan. De huizen van de Oasis kunnen vandaag op de heide nog rustig in stand gehouden worden zoals ze er staan. Verbouwingen en bijbouwingen op de Kalmthoutse heide zijn echter sinds lang "uit den boze".
De Oasis met zijn gemengd dennen- en loofbos, waaronder oude beuken, is een echt paradijs voor spechten. De grote bonte, de zwarte en de groene specht : alle drie zijn ze aanwezig. In de aanwezige beuken en eiken zijn hun nestholen dan ook duidelijk te onderscheiden : het ronde hol voor de grote bonte specht, een nog groter rond hol voor de groene specht en een ovaal-gotisch hol voor de zwarte specht. Deze laatste is de grootste van de drie spechten. Hij is ongeveer zo groot als een duif. Ook pluimstaart, de rosse eekhoorn, voelt zich in de Oasis als een koning te rijk met al die grote dennenappels van de kort bij de behuizing aanwezige zeedennen. Aan de kleinere dennenappeltjes van de natuurlijke Kempense grove den heeft pluimstaart klaarblijkelijk minder behoefte.
Het Van Ganzenven is genoemd naar één van de eigenaars in de Oasis. Hij beoefende er het beroep van hovenier. Het ven wordt op de Heuvel ook wel " wasven " genoemd. De locale boeren hebben er immers in 't verleden , na het scheren van de schapen, hun schapenwol gewassen. Tenslotte hebben diezelfde boeren er ook zand gewassen. De benaming "zandven" is dan ook gebruikt geweest. Temeer nog terecht daar er in het ven ook geen kleilaag aanwezig is in de ondergrond. In de kleilaag die in de bodem van de heide ondiep aanwezig is, zijn er immers "vensters" waar deze klei ontbreekt. Het Van Ganzenven ligt boven zo een venster. En het gewassen zand wordt dan gebruikt voor het schrobben van de rode tegeltjes van de Kempense hoevekes. En natuurlijk... als dan de zondag de vrijer van de dochter van de boerin op de Heuvel op bezoek komt, maakt die dochter voor haar dankbare vrijer met het overgebleven zand de mooiste bloementuiltjes van Kalmthout op al die rode tegeltjes.
- poëzie + -
Geertje, zijn paard en de Duitsers ( Ward Jacobs, Kalmthouts schrijver van kortverhalen)
Vlak aan de Putse steenweg, daar waar de Heuvel begint, lag de hoeve van Geertje. Iedereen kende Geert met zijn door de pokken geschonden gelaat en een stevige sik achter de kiezen. Maar zo goed als we hem kende, kende we even goed zijn "poets", een donkere bruine ruin, niet bang van te trekken en te sleuren, maar ook vol ondeugende paardenstreken, stampen, bijten enz. .... Zonder stok of riek of iets dergelijks zag men Geert nooit naar de stal gaan om zijn "poets" op te tuigen.
Geert ontsnapte in de oorlog 1940-1945 evenmin aan de onaangenaamheden die de Duitsers iedereen aandeden. Zo sloegen de Duitsers eveneens zijn "poets" aan en Geert zat zonder paard. Ze trokken met de "poets" naar Hoevenen. Daar echter ontspon de "poets" zijn heldendaden. Niemand maar dan ook niemand kon nog in zijn geburen komen.De Duitsers ten einde raad kwamen terug naar Geertje en vroegen hem of hij zijn paard terug wilde komen halen. Hij trok er dus op af. Bij de stal gekomen waar de soldaten hem hadden staan, wilde de Duitsers dan toch wel eens zien hoe Geert dat klaar speelde. Groot was echter de verwondering van deze door de oorlog verharde krijgers, toen Geert zijn "poets" aansprak, deze vrolijk hinnikte en zijn prachtige paardenkop op het boerke zijn schouders legde. Zo kwam de "poets" terug naar de Heuvel en bleef nog lang bij de Geert met al zijn gaven en gebreken.
- actua + -
- Natuureducatief Centrum "De Vroente" : Permanente tentoonstelling over het ontstaan van de Kalmthoutse Heide; heel de zomer lang speciale tentoonstelling over "De Zon". Tijdens de week open van 9 tot 17 uur, zaterdag en zondag van 14 tot 17 uur. Toegang gratis. Iedereen is welkom. - Poëtische heidewandeling : 17 mei e.k., vertrek aan het info-bord van de Korte Heuvelstraat aan de ingang van de heide om 14 uur. De gids draagt gedichten en poëtische evocaties voor van Anton Van Wilderode, Alice Nahon, Stijn Streuvels, Paul Van Ostaayen enz .Info : Toeristische dienst van Kalmthout :03/666.61.01. awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Het Arboretum van Kalmthout" (1) en vergeet het niet om de reeds verschenen Kalmthoutse broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens weer op de rode linker pijl klikken.
In 1857 koopt de heer Charles Van Geert, Antwerps boomkweker, op de Heuvel twee percelen grond aan van zo'n anderhalf hectaar groot. Ze situeren zich tegen de spoorweg aan. De bedoeling is om er een kwekerij van mastbomen, fruitbomen en sierstruiken neer te poten. De heer Van Geert vindt de zwarte plaggenbodems van de aanwezige landbouwakkers (de Heuvelse boeren telen er in die tijd rogge op) heel geschikt voor zo'n kwekerij. De Kalmthoutenaars begiftigen de boomkwekerij oorspronkelijk met de naam "Van Geertenhof".
Plezierig voor ons Kalmthoutenaars is achteraf te vernemen dat niemand minder dan "de man die zijn volk leerde lezen", Hendrik Conscience, een vriend en gedeeltelijk zelfs een administratief medewerker is geweest van de familie Van Geert (Zoon Karel Prosper gaat naar school in Borgerhout, waar hij Hendrik Conscience leert kennen). Hendrik Conscience komt zelfs bij tussenpozen in de Van Geertenhof op de Heuvel werken. Achteraf zou hij begraven zijn met op zijn doodskist heidebloemen van de Van Geertenhof. Een Kalmthoutse opvatting wil trouwens ook dat dezelfde Hendrik Conscience zijn " Baas Ganzendonck " geconcipieerd heeft vanuit een hoeve aan de Kruisstraat tegen de Brasschaatse steenweg aan.
Rechtover het domein, aan de overkant van de Heuvel laat de heer Van Geert op de plaats waar oorspronkelijk een nederig Kempens huisje staat, een bureel en een pakhuis bouwen. Het secretariaat en de verkoopswinkel van de boomkwekerij zijn er ondergebracht en van daaruit vervoert men de bestelde boomplanten via het spoor. Zij worden geleverd tot in China en Amerika.
In 1885 komt dan, overeenkomstig de plannen van architect J.Boen, de woning van de "Van Geertenhof" tot stand. Het gebouw, met de allures van een echt "huis van plaisanciën", is vandaag vooraan het arboretum en tegen de spoorweg aan, zij het enigszins in licht gewijzigde toestand, nog steeds in perfecte staat aanwezig.Op oude foto's is te zien hoe het in vroegere tijden verscholen ligt achter een ongelooflijk prachtige doorkijkhaag. Deze doorkijkhaag mag zonder enige twijfel worden bestempeld als een echt kunstwerk.
In 1895 dan breidt de boomkwekerij zich uit tot een oppervlakte van dertien hectaar. Zelfs de vandaag geclasseerde Cassenboom langsheen het Heuvelspad staat in die tijd op het domein van de Van Geertenhof.
In 1897, na het overlijden van Karel Prosper Van Geert, vormt het familiebedrijf zich om tot een naamloze vennootschap, de "Société Anonyme Horticole de Calmpthout". In de mond van de Dietsvaste Kalmthoutenaar gaat het nu minzaam over "den horticol". Landbouwingenieur Antoine Kort neemt de leiding van het op dat ogenblik volwaardig geïndustrialiseerde bedrijf over.Onder zijn leiding zullen prijzen worden behaald op internationale tentoonstellingen. Het bedrijf verwerft dan ook universele vermaardheid.
In 1914 breidt het succesvolle bedrijf zich nogmaals uit tot zo'n twintig hectaar. "Den horticol" betekent iets voor de tewerkstelling op de Heuvel in Kalmthout. Op een bepaald ogenblik vinden er zo'n 40-tal werklieden een job. Piet en Jaak Van Ginderen, Frans Bussers, Frans Van Meel, de vader van Doorke Noppen, om er maar enkelen te noemen, vinden er " werk in eigen streek " .
Het domein beschikt over een beroemde coniferenlaan. In het hedendaagse arboretum is deze coniferenlaan nog altijd duidelijk visueel aanwezig.
Ondermeer het Josaphatpark van Schaarbeek en het Arboretum van Tervuren zijn met zaailingen van de Van Geertenhof uitgebouwd.
De eerste wereldoorlog zal er, ook in zijn nasleep, oorzaak van zijn dat er een sterke terugval is in de activiteit van de firma. De grote afnemers uit Amerika en Duitsland zullen ingevolge algemeen invoerverbod of te hoge invoertaksen afhaken. Dit blijft niet zonder gevolgen. Grote delen van het domein zullen finaal dan ook verdwijnen door gedwongen grondverkoop.
In 1952 verhinderen de gebroeders De Belder de volledige teloorgang van de Van Geertenhof. Zij kopen de eigendom aan en maken er een echt arboretum van. Mevrouw Robert De Belder, zelf landbouwingenieur uit het Yougoslavische Zagreb, creëert er haar "Droom van een Tuin". Met een onblusbare energie, een drang naar wetenschappelijke kennis en een uitgesproken zin voor schoonheid en creativiteit geeft zij rond de oude kern van de Van Geertenhof vorm aan dat enig mooie en wereldvermaarde Arboretum van Kalmthout, dat het onze is.
De heer en Mevrouw Robert De Belder krijgen bij hun vertrek uit Kalmthout, uit dankbaarheid voor het "in de bloemen zetten op de wereldkaart" van ons Kempens dorp , van de Kalmthoutse gemeenteraad dan ook het ereburgerschap van de gemeente aangeboden.
In 1987 koopt de provincie Antwerpen het Kalmthouts Arboretum over van de "De Beldersen".
Zonder schroom kan worden gesteld dat, onder leiding van conservator Abraham Rammeloo, het Arboretum van Kalmthout ook vandaag een educatieve parel is voor onze jeugd en voor al diegenen onder ons die openstaan voor moeder natuur, voor haar waarheid, voor haar schoonheid en voor haar schenkende vrijgevigheid.
( vervolgt )
- poëzie + -
Wat hangt ge daar te praten (Guido Gezelle)
Wat hangt ge daar te praten aan die blomme, o bruine bie; waarop, waaruit, waarover ik u ronke hore en zie? Gij zijt er met uw' neuze en met uw'tonge al ingegaan, gij hebt er aan geroken en van alles aan gedaan, daarom, daarin, daarover op uw vlerken alletwee ik wonder hoe die blomme u laat geworden, zo terlee! Och was ik in hun plaatse, ik liet U varen en ik sloot zoo seffens al dat werk, al dat geruchte uit mijnen schoot en 'k ... : "Rap uit mijnen weg en uit mijn zonne, dat ik zie : houdt op en laat mij werken of ik strale u! " zei de bie.
- actua + -
- NEC "DE VROENTE : Nog heel de zomer lang "Met zonnige groeten", interactieve tentoonstelling over zon en zonne-energie. Info 03/620.18.30. - ABORETUM KALMTHOUT : Nog tot 27 mei e.k. "Hofmakerij aan Linnaeus", een tentoonstelling van 't Palet in 't kader van het Linaeusjaar. Info : www.arboretumkalmthout.be. - POETISCHE HEIDEWANDELING : 17 mei e.k., 14 u., start einde Korte Heuvelstraat aan ingang heide. Info en inschrijving : Toeristische dienst 03/666.61.01. - PLOEGENKWIS ARVICOLA : vrijdag 18 mei, 19u.45 refter Gitok. Inschr. : 0474941411. - HALSSNOER MAKEN MET PARELS.16 mei e.k.,19u.30, Karel Vroomcentrum, creales Viva-SVV. Info : 03666.69.46.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Het Arboretum van Kalmthout (2)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde weer op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
Zoals reeds gezegd is het hedendaagse arboretum van Kalmthout met zijn onbetwistbare internationale uitstraling voor alles tot ons gekomen als de vrucht van het volgehouden en stimulerende werk van Mevrouw Jelena De Belder - Kovacic.
Zij is in 1924 geboren in het voormalige Joegoslavië . In de jaren vijftig behaalt zij haar diploma van landbouwingenieur aan de universiteit van Zagreb. Toen Robert De Belder in 1952, samen met zijn broer Georges, de Van Geertenhof "ofte den Horticol" aankoopt, komt Jelena Kovacic aldaar als studente-stagiaire aangeland. En... " de liefde kent geen grenzen ". Robert De Belder en Jelena Kovacic treden samen in het huwelijk. Al heel vlug zal blijken dat Jelena "de" drijvende kracht wordt achter de omvorming van de gevestigde boomkwekerij naar een modern arboretum.
Met veel geduld, maar ook met veel creativiteit en vooral liefde voor de natuur, komt een initiatief tot stand dat Kalmthout,Vlaanderen, België en de wereld een "droom van een tuin" zal schenken. In hoofde van Jelena De Belder betekent dit in eerste instantie een plantentuin met een wetenschappelijke waarde. Maar dat is niet voldoende. Jelena's tuin moet ook een efficiënt instrument worden in de natuureducatie van mensen. En zelfs dat dekt nog onvolledig de doelstellingen van Jelena De Belder. Haar "droom van een tuin" moet ook tegemoet komen aan de sociaal-culturele, recreatieve en estetische behoeften van deze mensen.
Op wetenschappelijk vlak worden de inspanningen die door Charles Van Geert zijn ingezet en door A. Kort voortgezet volgehouden. Het benoemen van de planten (wat geen naam heeft bestaat niet), het vaststellen van hun herkomst ( in het Kalmthouts arboretum ademt de wereld), het inventariseren van hun eigenschappen ( "ieder diertje heeft zijn pleziertje" ) maken van het Arboretum van Kalmthout een universeel plantenlaboratorium.
De educatieve doelstelling is daarbij heel breed opgevat. Samen met het overbrengen van kennis wordt ook in algemene zin, heel sterk en toch op een uitnodigende wijze, de eerbied voor de natuur gestimuleerd.
Recreatief en estetisch wil men de bezoeker een tuin aanbieden die uitnodigt tot wandelen, tot meditatie, tot ontspannen en genieten. Een wandeling op een zonovergoten hoogzomerdag in het Arboretum te Kalmthout maakt ons mensen dan ook "als koningen zo rijk". In die "droom van een tuin" vindt ieder bezoeker inderdaad zichzelf terug.
De socio-culturele functie van het Arboretum van Kalmthout krijgt doorheen de tijd vorm in de organisatie van talrijke tentoonstellingen, allerlei cursussen en het aanbieden van mogelijkheden tot geleide groepsbezoeken.
De onderwerpen van de tentoonstellingen worden daarbij zeer breed opgevat, zodat een zuiver biologische "approach " binnen deze tentoonstellingen ingebet wordt in een breed menselijke benadering van de levende dingen die tot ons komen.
Dit is de wijze waarop Mevrouw Jelena De Belder een oude boomkwekerij uit de "belle-époque" gedecideerd heeft omgetoverd tot haar, maar ook onze Kalmthoutse "droom van een tuin".
En ... het hedendaagse arboretumbeheer waakt er met een vat vol dynamisme over dat de door Jelena De Belder uitgezette gedragslijn angstvallig gevolgd wordt, het Arboretum van Kalmthout ten goede, Jelena De Belder ter ere!
(vervolgt)
- poëzie + -
De Averulle en de blomme ( Guido Gezelle).
Daar zat ne keer een Averulle en lekte met ne zom, zom,zom, den dauw vanop de blaren, die klaar bedreupeld waren lijk met een dreupel rom rom, rom.
Wanneer zij fraai gedronken had, zoo vloog ze scheef en krom, rom, rom, al neuzlen en half dronken, tot waar de kleêrkes blonken, van eene schoone blom, lom,lom.
De blomme die ze kommen zag en viel niet al te dom, dom,dom, maar riep zoo, loos van zinnen : "Hei, Kobbe, kom mij spinnen een kobbenet rondom, om,om".
En Kobbe, die was seffens g'reed, en steld'heur pootjes krom, rom,rom; zij spon heur looze netten om heur daarin te zetten, en zat daar stille en stom, tom,tom.
En als de Rulle kwam nabij geflodderd, krom en slom, lom,lom, zo is ze in 't net gevlogen, en deerlijk uitgezogen, ofschoon zij jankte : "Zom, zom, zom!"
De looze bloeme loech ermeê, die looze, booze blom, lom,lom, eilaas!zo menig jonkher wordt uitgezogen pronker, om eene schoone blom, dom!dom!
( Averulle, Rulle = meikever, Kobbe = spin.)
- actua + -
- woensdag 16 mei e.k. : Halsnoer maken met glasparels, crea-les, 19u.30 Karel Vroomcentrum. Org.Viva-svv. Info : 03.666.69.46. -donderdag 17 mei e.k. : Poëtische heidewandeling; 14 uur, start einde Korte Heuvelstraat ( info-bord van de heide ). Info en inschrijving : dienst toerisme : 03/666.61.01. - vrijdag 18 mei e.k. Kwis, 19u.45, refter Gitok, Prijs 12 euro per ploeg. Org. Arvicola zwemclub. Info en inschr. : 0474941411. - De Kalmthoutse Esperantoafdeling vestigt er de aandacht op dat op 25,26 en 27 mei e.k. in het Esperantohuis, Frankrijklei , 140 te Antwerpen de internationale ontmoetingsdagen plaatsvinden van deze wereldtaal. - awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Het Arboretum van Kalmthout (3) en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de linker rode pijl klikken.
In concreto mogen in de conceptie van Mevrouw Jelena De Belder de sporen van de oude conifeerderij niet uitgewist worden. Integendeel, de groenbomen van weleer zullen als het ware als ruggegraat fungeren voor Jelena's "droom van een tuin". En inderdaad, ook vandaag nog is de oude conifeerderijlaan nog steeds een begrip in het arboretum van Kalmthout. Het is op een bepaald ogenblik o.m. zo geweest dat de Van Geertenhof uitdrukkelijk gekend is geweest voor het creëren van nieuwe specimen van zilversparren.
In de moderne visie van Jelena De Belder mag het arboretum geen louter systematische aaneenschakeling van plantengroepen worden. Centraal staat in haar visie het "samenleven" van planten. En dit is in de eerste plaats een ecologisch gegeven.
Maar naast dit kerngegeven besteedt zij ook in belangrijke mate aandacht aan de relatie tussen mens en plant en vooral de noodzakelijke harmonie die daarmee moet gepaard gaan.De aanplantingswijze tovert het Kalmthouts arboretum dan ook om tot een aaneenschakeling van pareltjes van echte "natuurschilderijen". De verschillende bloementuinen geuren daarenboven als lusttuinen uit het oude Hellas.
En inderdaad, naast het ecologisch gegeven speelt ook het estetisch gegeven, ook vandaag nog , een belangrijke rol in het Kalmthouts arboretum.
Het kleurenspel begint al in de wintermaanden als de toverhazelaars en de winterheide bloeien.Tussen haakjes, het is nog landbouwingenieur A.Kort geweest die met de toverhazelaars in het arboretum is gestart. Maar Mevrouw De Belder heeft de Kalmthoutse toverhazelaars uitgebouwd tot een wereldberoemde verzameling van eigen variëteiten.
De kleurenweelde zet zich verder in de prille lente als de narcissen zingen.De kleurenvreugde kent geen einde als in mei en juni zich de rodondendrons en de azaleas aanmelden.
Maar ook de Kempense bomenweelde uit het oude atlantisch loofbos van zo'n 10.000 jaar geleden draagt bij tot de kleurenharmonie in het Kalmthouts arboretum, meer bepaald als in de Herfst eerst de slanke "witzilverberk" gaat gelen en later de imponerende zomereik geel-bruin uitslaat. En beseffen onze Kalmthoutenaars wel voldoende dat vanuit Engeland de, in de wereld van de tuinen gegeerde, "Awardprijs" aan ons arboretum is toegekend voor de speciale wilgencollectie die de naam "De Belder" heeft meegekregen. Het is trouwens niet de eerste "Award" geweest. Het arboretum van Kalmthout heeft de gegeerde Engelse prijs een eerste keer gekregen voor "de tuin in zijn geheel". Als men beseft dat de Engelsen wereldvermaarde tuinen voortbrengen, dan is het bekomen van zulk een Engelse "Award" toch indrukwekkend.
Het is niet de bedoeling van deze bijdrage alle planten op te sommen die ons in het Arboretum van Kalmthout verblijden. Dit zou ons trouwens veel te ver leiden en daarenboven trouwens onmogelijk zijn. Maar misschien kunnen we naast de reeds opgesomde plantengroepen toch ook nog even de rozenfamilie vermelden met haar franse en provençaalse rozen, maar ook met haar "rozenachtigen", zoals daar zijn : de lijsterbes, de appel en de peer. En de vroeg bloeiende Japanse kerselaars, de Robino's, de varens, de magnola's, verdienen ook wel onze aandacht.
Maar zelfs dan hebben we nog vele planten niet vernoemd uit dat arboretum,bij ons in Kalmthout. En ... de enige manier om ze in "grote getale" te leren kennen is ongetwijfeld ze "ter plekke" te gaan ontdekken en er in het arboretum zelf te gaan van genieten.
- poëzie + -
Boombeschrijving (Hans Andreus)
Bomen zijn werkelijk, Hun bladeren praten werkelijk met woorden veelzeggend en letterloos.
Hun toppen zingen. Hun stammen zwijgen Hoorbaar.
Hun wortels houden van de aarde.
Bij een boom staande moet ik wel ademen als een boom.
Naar een boom ziende zie ik hemel en aarde in elkanders armen.
Want een boom, een boom is een bruiloft.
- actua + -
- Woensdag 23 mei e.k. : Gelukkige verjaardag Carolus Linnaeus, tuintheater met monoloog Anton Cogen. 20. u.. Arboretum Kalmthout. Info : info@arboretumkalmthout.be .
- Vrijdag 25 mei e.k. : Debat Antwerpse kopstukken n.a.v.verkiezingen. 20 uur parochiezaal Heide. Org. VVB. Info : danielle.vanneck@vvb.org.be .
Bijzondere aandacht Binnen een paar weken ontvangen de Kalmthoutse broodjes, niet zonder enige trots, hun twintigduizendste bezoeker. In de " week van de twintigduizendste" wordt de lopende chronologische aflevering over onze heidegemeente even onderbroken voor een feestelijk intermezzo.Ditmaal betreft het een "ODE AAN ONZE KALMTHOUTSE CULTURELE VERENIGINGEN"
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze School (1)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de linker rode pijl klikken.
Een mens leeft niet van brood alleen! Zo is ook bij ons in de Kempen, door de eeuwen heen, de kunstzinnige mens aanwijsbaar aanwezig. En in onze lage landen bij de zee is deze kunstzinnige mens in zijn bewuste " daden om het niet" uitermate visueel begaafd. De wijdse horizonten van de vlakke Kempense heidevelden, met daarboven een steeds variërend licht- en schaduwspel van drijvende wolken stimuleren er in de eerste plaats de landschapsschilder.
Maar deze Kempense landschapsschilder gedijt ook binnen de muren van een Europese kunstgeschiedenis. Bij de komst van de humane renaissance in de 16-de eeuw is onze Pieter Breughel de Oude er als de kippen bij om de Kempense mens en zijn leefwereld op doek te interpreteren.
Meer noordwaarts in het land tussen Schelde en Maas gaat trouwens ook een Jeroen Bosch dit vlakke land met verf en kwast vorm geven op dat linnen doek. En in de daarop volgende barok zal ook onze Antwerpse kleurenmagiër Pieter Paul Rubens naar de Voorkempen afzakken om er die unieke natuur van dat enige " land van zand " op zijn uitgeproken barokale wijze te beleven.
Wanneer dan in de tweede helft van de 18-de eeuw het wetenschappelijk positief denken onze Westerse maatschappij beroert, streeft men ook in de wereld van de kunst naar een "edele eenvoud en een waardige grootsheid".
Vanuit onze regionale kunsttempel, de aloude koninklijke Academie van Antwerpen, doet het classicisme bij ons zijn intrede. In de teken- en schilderkunst gaan de zuivere lijn en een systematische opbouw binnen een klare en heldere compositie primeren op een levensecht en door de kunstenaar beleefd landschap. Het classicisme is dan ook een "objectiverende" kunst. Het laat weinig ruimte voor particulariteit en kunstenaarsgemoed. Daarbij wordt het landschapsschilderen herleid tot een ateliergebeuren. Het landschap wordt in het atelier geconcipieerd vanuit het geheugen en vorm gegeven op basis van de wetenschappelijke vastgestelde criteria van de Oude Grieken.
Een reactie van de in sé vrijheidsminnende kunstenaar kan dan ook niet uitblijven. In de eerste helft van de 19-de eeuw streeft de romantieker naar een persoonlijke geestelijke vrijheid. Daarbij wordt het " terug naar de natuur "de nieuwe lijfspreuk van de kunstenaar. Deze gedragslijn heeft voor alles een grote betekenis voor onze landschapsschilders.
In Engeland trouwens zullen de romantische schilders als een John Constable en een Joseph William Turner niet aarzelen om inderdaad met hun schildersezels resoluut het Engelse landschap midden in de natuur te gaan herexploreren.
Bij ons in de Kempen zullen wij nog moeten wachten op de tweede helft van de 19-de eeuw om de echte landschapsschilderkunst binnen het realisme opnieuw te zien dagen. Daarbij wordt de rode loper ontrold voor " De Kalmthoutse Grijze School ".
(vervolgt)
- poëzie + -
Schone Heide ( E.P. Hilarion)
Hoe schoon de heide de wijd-gespreide naar ver - weg deinen van heuvellijnen! Verblauwde domen van loverbomen aan einders rijzen als droompaleizen. Op onbetreden verlatenheden bleef de oude zegen van stilte wegen.... O stijgen, nijgen in plechtig zwijgen van wolk-doorschoven gewelf daarboven! Schoon is de heide.
- actua + -
- "Met zonnige groeten" : nog heel de zomer lang een tentoonstelling over de zon en de zonneenergie in het Natuureducatief Centrum "De Vroente" , Putse steenweg, nr. 129 te Kalmthout.
- Nog tot 31 oktober 2007 in het Arboretum van Kalmthout : tentoonstelling " Lucky Lambic, pluk je geluk! ". Info : www.arboretumkalmthout.be .
BIJZONDERE AANDACHT. binnen een paar weken ontvangen de "Kalmthoutse Broodjes", niet zonder enige trots, hun twintigduizendste bezoeker. In de week van de "twintigduizendste" worden de lopende chronologische afleveringen over onze mooie heidegemeente even onderbroken voor een feestelijk intermezzo. Ditmaal betreft het een "Ode aan onze Kalmthoutse culturele verenigingen". -----------------------------------------------------------------------------------------------------
- awdoe + - tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze School (2)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde weer op te roepen onderaan het blog telkens weer op de linker rode pijl klikken.
De wortels van de Kalmthoutse Grijze School liggen in hun prille begin ingebet in het "terug naar de natuur"-principe van de romantiekers. De meeste van de kunstschilders die de school vorm hebben gegeven zijn trouwens leerlingen geweest van de romantische landschapsschilder Jacob Jacobs aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten te Antwerpen, die Aloude, die sinds Rubens, Jordaens en Van Dijck wereldfaam heeft verworven.
De echte aanzet naar het effectieve "plein-airisme" - het landschapsschilderen in volle natuur - één van de hoofdkenmerken van onze "Kalmthoutse Grijze School"-schilders, zijn dezen effectief gaan zoeken bij de Franse realistische landschapschilders van Barbizon.
In Frankrijk stelt Gustave Courbet in de tweede helft van de 19-de eeuw zijn "Pavillon du realisme" tegenover de "grande peinture", waarin het klassicisme, ondanks de romantiek, toch naar inhoud, maar vooral naar vorm, is blijven verder leven. Tegenover de "verheven ideeën" uit het verleden stelt hij het "uiterlijke gezicht" van zijn tijd. In de realistische schilderkunst doet dan ook het "gewone volk" zijn intrede en met het "gewone volk" de omstandigheden waarin ze leven.
In de landschapsschilderkunst zijn het daarbij inderdaad vooral de schilders van Barbizon, met een Corot en een Debaugny op kop, die terzake de toon zetten. De echte uittocht naar het platteland en de dagelijkse mens is in de landschapsschilderkunst ingezet aan de rand van het bos van Fontaine-bleau op zo'n 65 kilometer van Parijs. Het schilderen in open lucht, dat "plein-airisme", krijgt er zijn echte diepe betekenis : het ter plaatse ondergaan van het "reële" landschap.
Maar met dat ondergaan van het reële landschap komt al heel vlug "l'impression", de "eerste indruk" naar boven gedreven. Midden in de natuur gaat de landschapsschilder die natuur aanvoelen en ondergaan. En uit de osmose tussen de visuele werkelijkheid en het kunstenaarsgemoed ontstaat een waardegevoel dat de kunstenaar treft. De concrete realiteit wordt door het gemoed van de kunstenaar gefilterd en omgezet in een aangevoelde syntheserealiteit. "The impression is born". Zij ligt ten grondslag van de vormgeving op het doek.
En in een landschap is vooral het spel van licht en schaduw determinerend voor "l'impression". Dit spel van licht en schaduw brengt daarenboven de aanwezige natuur in beweging. De realistische landschapsschilder ontdekt er ter plaatse het zonnelicht en de schaduw, die elkaar afwisselen, de morgen en de avond, die elkaar opvolgen en de vier seizoenen die komen en gaan. De reële natuur is "in beweging". De landschapsschilder die er midden in zit, ondergaat deze beweging.De realiteit krijgt een vierde dimentie: de tijdsdimentie. De realiteit in het landschap is een zich wijzigende realiteit.
De landschapsschilders van Jacob Jacobs en de toekomstige Kalmthoutse Grijze School laten Barbizon niet aan zich voorbijgaan. Zij trekken naar Frankrijk, komen er onder de invloed van de "Barbizonisten" en zullen de opgedane indrukken meebrengen en vertalen naar dat unieke natuurlandschap van onze Antwerpse Kempen.
In het duin van Kalmthout, opgebouwd met het zand vanuit de oude Scheldevallei achter de Brabantse wal, en in de wijdse heidevlakten van Wechelderzande trekken de landschapsschilders van de Kalmthoutse Grijze School mede de lijn van een visueel "descriptief" realisme naar een beeldend "synthese"-realisme, het volgens sommigen zogenaamde "inheems impressionisme". Dit "inheems Belgisch impressionisme" zal zich van het echte impressionisme in Frankrijk vooral onderscheiden door zijn getemperde kleuren . De kunstenaars van de Kalmthoutse school zijn trouwens op het einde van de 19-de eeuw niet de enigen in Vlaanderen die zich overgeven aan dit "inheems impressionisme". Ook in het Zoniënwoud te Tervuren in Vlaams Brabant, in de Leiestreek ten zuiden van Gent, in het Scheldeland van Dendermonde en in de Limburgse Kempen zijn de gevolgen van een effectief "plein-airisme" aanwezig.
(vervolgt) ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Ter gelegenheid van de twintigduizendste bezoeker bij onze Kalmthoutse broodjes onderbreken wij volgende week voor heel even de chronologische bijdragen over de geschiedenis van onze mooie heidegemeente voor een feestelijk intermezzo met een speciale editie. Ditmaal gaat het over een "Ode aan onze Kalmthoutse Culturele verenigingen". De week daarop gaan we dan verder met de "Kalmthoutse Grijze School" (3). ----------------------------------------------------------------------------------------------------- De speciale editie is opgedragen aan al diegenen die Kalmthout een warm hart toedragen en in het bijzonder aan die onbekende 20.000-ste bezoeker van Kalmthoutse broodjes. -----------------------------------------------------------------------------------------------------
- Poëzie + -
Oneindig (Anton Van Wilderode)
Oneindig ligt de heide tot de einder en zonder weg of wijzer altijd wijder terwijl ik loop met veren in de voet het eindeloze licht als begeleider.
- actua + -
- Van 4 tot 8 juni 2007 Sportweek voor 55+, gratis sport- en bewegingsactiviteiten in heel Kalmthout. Org. Welzijnsraad en Seniorenraad in kader van BOEBS Valpreventie. Info : 03/620.22.12. - Van 2 juni tot 24 juni 2007 Pigment Kinderacademie Linnaeustijdperk. tentoonstelling in het kader van het Linnaeusjaar, Arboretum Kalmthout; info : www.arboretumkalmthout.be
- awdoe + : tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje " Ode aan onze Kalmthoutse Cultuurverenigingen" Ditmaal gaat het over een speciale editie ter gelegenheid van onze 20.000-ste bezoeker. Daana zetten we onze reeks over "De Kalmthoutse Grijze School" gewoon verder met het derde deel. En vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde terug op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
72. Ode aan onze Kalmthoutse cultuurverenigingen .
@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ !!!!!!!!!!!!!!SPECIALE EDITIE VOOR DE TWINTIGDUIZENDSTE BEZOEKER !!!!!!!!!!!!!!!! @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ @ ODE AAN ONZE KALMTHOUTSE CULTUURVERENIGINGEN (volwassenen) . @ @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@ Opgedragen aan al diegenen die Kalmthout een warm hart toedragen en in het bijzonder aan die onbekende 20.000-ste bezoeker van Kalmthoutse Broodjes. ---------------------------------------------------------------------------------------------------- Ter gelegenheid van de twintigduizendste bezoeker van Kalmthoutse broodjes onderbreken wij voor heel even de chronologische bijdragen over de geschiedenis van onze mooie heidegemeente Kalmthout voor een speciale editie.Volgende week zetten wij deze bijdragen gewoon verder. @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@
Eigenlijk zijn Kalmthoutenaren gelukkige mensen. Na de onvermijdelijke en soms stresserende dagtaak vallen zij in hun eigen gemeente niet alleen terug op een prachtige natuur, maar krijgen zij ook de kans om er, volgens eigen geaardheid en samen met vrienden, zichzelf te realiseren in één van de zo maar eventjes meer dan zestig sociaal-culturele verenigingen (volwassenensector) die onze heidegemeente in zijn vijf wijken rijk is.
En staat het niet in de bijbel geschreven "een mens leeft niet van brood alleen"! Hij moet m.a.w. naast zijn activiteiten die gericht zijn op de "struggle for live"ook nog kunnen doen wat hij graag doet! En waar zou hij dit beter kunnen doen dan onder medemensen die blijk geven van een gelijklopende interesse?
Na de tweede wereldoorlog zijn het voor de volwassenen, ook bij ons in Kalmthout, vooral de organisaties voor sociaal-cultureel vormingswerk die de spits afbijten. Hun werking enten zij op een veelzijdige menselijke ontplooiing binnen de eigen leefsituatie. Ook in Kalmthout betekenen deze organisaties voor heel wat mensen een reële cultuurbemiddeling van de tweede kans. Het valt niet te loochenen dat zij samen met het veralgemeende onderwijs van na de tweede wereldoorlog aan de basis liggen van onze hedendaagse culturele democratie.
In oorsprong veelal gericht naar specifieke groepen binnen onze lokale gemeenschap, hebben zij een drempel weggenomen waardoor de plaatselijke cultuurbeleving zich in solidariteit kan ontwikkelen. Wij kunnen niet genoeg hulde brengen aan onze Kalmthoutse KVLV's,KAV's, SVV's, CMBV's, FVV'S, Landelijke Gilden, KWB's, VTB's, de Davids- en Vermeylenfondsen enz. ...( en uiteraard ook hun hedendaagse opvolgers, die in sommige gevallen al een andere naam dragen) die zulk een primordiale rol hebben gespeeld in de culturele ontplooing van onze mensen.
Een tweede culturele sector die de Kalmthoutse gemeenschap heeft verblijd is deze van de amateuristische kunstbeoefening. Muziekmaatschappijen allerhande zijn traditioneel aanwezig in onze verschillende wijken. Maar zoals onze harmonieën en fanfares zich voor en na de jongste eeuwwisseling zijn gaan realiseren met in sommige wijken al dat jong en creatief geweld en zoals onze zangkoren onze Kalmthoutse dennen al hebben doen ruisen kan het niet anders of onze muziekminnende Kalmthoutenaar moet zich goed voelen in zijn vel.
Weren onze auditief begaafden zich als een duiveltje in een wijwatervat dan moeten onze visualisten zeker niet blozen. 't Palet, Calluna, Indigo, Nieuwmoerse teken- en schildersgroep Ontspan, wier leden telkens weer de Kalmthoutse mooie natuur zijn gaan interpreteren roepen herinneringen op aan die landschapsschilders van de Kalmthoutse grijze school van weleer. Ook onze menigvuldige toneel- en dansgroepen en onze gilden laten zich in deze sector nooit pramen. In een wereld waar men de bewuste mens steeds meer en meer aanspreekt in een gemanipuleerde persoonlijkheid is het goed telkens weer tot zichzelf te kunnen komen op die onbetaalbare aventijn van de menselijke kunstzinnigheid.
Over een derde sector binnen ons Kalmthouts cultureel gebeuren, die wij gevat in een notendop misschien deze van de wetenschapsbeleving, de milieuzorg en het cultureel toerisme mogen noemen, willen wij ingevolge de grote verscheidenheid onder deze organisaties twee accenten leggen. Onze keuze viel op twee organisaties wier werking niet alleen een betekenis heeft voor Kalmthout maar ook voor de "wijde wereld".
In de eerste plaats denken wij daarbij aan de mensen van onze Esperantobeweging "La Erikejo". De volgelingen van wijlen Edward Simoens willen in het bezielde Europa van morgen uitdrukkelijk ook een stukje van hun "Vlaming zijn " terug vinden. Daarom bieden zij mede Europa het Esperanto aan , een eenheidstaal die met veel geduld studie en overleg tot stand is gekomen uit de bestaande talen van ons avondland, zonder daarbij ook maar één taalgemeenschap te miskennen.
Tot slot willen wij eindigen met de lokale afdeling van de Vereniging voor Natuur- en Stedeschoon van Louis Verpraet die zoveel gedaan heeft voor ons Kalmthouts cultureel erfgoed. Dank zij de inzet van haar leden, dank zij hun daarbij betoonde idealisme, dank zij hun nooit aflatende strijd en Kempense vitaliteit, schenken ze niet alleen Kalmthout en de Kempen, maar morgen ook Europa en de wereld, die uniek geconserveerde Kalmthoutse heide. In hun nevenbedrijvigheid is trouwens ook een Vlaams Natuureducatief Centrum tot stand gekomen, een Gemeentelijk Bijenteeltmuseum, een bosleerpad, vogelvriendelijke Maatjes en nog zoveel andere dingen die van ons Kalmthout in Vlaanderen en morgen ook van Vlaanderen in Europa een regio maakt waar het goed is om te leven.
- poëzie + -
De Heidebloemmars (Jan Marijnissen)
Wij zijn de heidebloem, de muzikanten van ons klein Nieuwmoer, steeds aan onze plicht getrouw, zo zal het zijn.
Wij brengen U muziek en mooie klanken van ons heideland, groeten zo de mensen, rijken elkaar de hand.
- actua + - - Nog tot 24 juni in het Kalmthouts Arboretum : ter gelegenheid van het Linnaeusjaar; tentoonstelling van de leerlingen van de Kalmthoutse tekenacademie Pigment.Info : www.arboretumkalmthout.be . - Heel de Zomer lang in het natuureducatief Centrum De Vroente; Putse steenweg nr. 129 te Kalmthout : permanente tentoonstelling over het ontstaan van de Kalmthoutse heide en haar verschillende biotopen; speciale tentoonstelling over " de zon en de zonneënergie ". - awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze School (3) en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
Als een voorloper van de Kalmthoutse Grijze School duidt de kunstgeschiedenis, naast nog anderen zoals een Theodoor Verstraete uit Brasschaat, ondermeer François Lamorinière aan . Zijn innige verbondenheid met onze Kalmthoutse Heide en zijn uitdrukkelijk talent als landschapsschilder zou het onvergeeflijk maken hem hier niet in het daglicht te stellen. Hij is in oorsprong nog een leerling van de landschapsschool van de romantieker Hendrik Leys. Hij zelf evolueert al heel vlug naar een "realistische" benadering van het landschap. De verdere stap naar het "inheems impressionisme" is er echter ogenschijnlijk niet van gekomen. Dit is waarschijnlijk de reden waarom hij als voorloper en niet als volwaardig vertegenwoordiger van de school wordt aangeduid. Nochtans is Lamorinière naar Barbizon geweest.
Zijn groot talent bezorgt hem in 1885 de leiding over de afdeling landschappen aan de Koninklijke academie te Antwerpen. Hij zal een hele tijd resideren in een paviljoen tegen de Kalmthoutse heide aan de Oude Postbaan naar Nederlands Putte. Iedere dag rijdt hij met de trein van Kalmthout naar Antwerpen en terug. Zijn koetsier brengt en haalt hem naar het station van Kalmthout. De rit gaat van daar telkens door een stuk van de Kalmthoutse heide ten noorden van de Putse Moer. Hij kent de Kalmthoutse heide dan ook door en door. Zijn schilderijen liegen er niet om : wijdse heidezichten zoals "Venen in de Kempen", "Moeren" of "landschap met reigers", maar ook intieme hoekjes met riante bosschages en huppelende konijntjes, zoals "Het huis van de boswachter" en het "sparrenbos".
Is François Lamorinière een realist , dan is hij er toch één van de bijzondere soort. Het is juist dat het Kalmthoutse heidelandschap in zijn werken haarfijn is geïnterpreteerd. Toch schuilt in zijn grafische schilderkunst een harmonieuze fijngevoeligheid die getuigt van een aristocratische geest. En het kan niet ontkend dat in de evenwichtige opbouw van zijn voorstellingen de "Oude Grieken" nog steeds aanwezig zijn. Anderzijds kondigt zijn keuze van "opbeurend" licht koloriet toch al een beetje "l'impression" aan.
Lamorinière is als uitdrukkelijk landschapsschilder zo maar niet een voorloper van de Kalmthoutse Grijze School. Hij is er gewoon de gids van die de weg toont.
Het is daarbij voor een hedendaagse Kalmthoutenaar boeiend te mogen vaststellen dat deze kunstzinnige heraut van het landschap van de Kalmthoutse heide intiem bevriend was met Hendrik Conscience, met Peter Benoit, de man die onze Kalmthoutse Henry Vandevelde initieerde in de melodie van "Waar Maas en Schelde vloeien" en met Charles Van Geert die als tuinarchitect ten grondslag ligt van "Onze droom van een tuin": het arboretum van Kalmthout. Bij ons in Kalmthout gaan natuur en kunst doorheen de tijd hand in hand. (vervolgt) - poëzie + -
Kalmthouts Panorama (Jan Caluwaerts)
Achter ruggen van golvende Hazenduinen, langsheen de aloude zandweg naar Huybergen, ontvouwt zich purpergeel en wijds het heideruim en 't loopt verloren langs de Vossenbergsporen.
Heel ver aan d'horizon links witzilverberken, in de lucht een buizerd met gespreide vlerken. Tussen het Cambuus- en het Wilgenduin een droom, innig ontstaan en geboetseerd uit Kempenschroom.
- actua + -
- nog tot 24 juni in het Kalmthouts Arboretum: ter gelegenheid van het Linnaeusjaar; tentoonstelling van de leerlingen van de Kalmthoutse tekenacademie pigment: info: www.arboretumkalmthout.be - Heel de zomer lang in het Natuureducatief Centrum De Vroente, Putse steenweg nr. 129 te Kalmthout: permanente tentoonstelling over het ontstaan van de Kalmthoutse heide en haar verschillende biotopen. - Sint-Jorisgilde van Nieuwmoer, Gildenfeesten 2007 op zaterdag 23 en zondag 24 juni ek. : schieten, dansen, roffelen en vendelen, nergens klopt het gildenhart zo fel als "bij ons op de Nieuwmoer".Info www.sintjorisgildenieuwmoer.be .
- Awdoe + -
Tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje " De Kalmthoutse Grijze School (4)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
Tot de Kalmthoutse School worden effectief gerekend :
1/ Jacques Rosseels, geboren te Antwerpen in 1828 en er overleden in 1912; 2/ Isidoor Meyers, geboren te Antwerpen in 1835 en gestorven te Brussel in 1917; 3/ Florent Crabeels, geboren te Antwerpen in 1829 en er overleden in 1896; 4/ Adriaan-Jozef Heymans, geboren te Antwerpen in 1839, gestorven te Schaarbeek in 1921; 5/ Theodoor Baron, geboren te Brussel in 1840, gestorven te Saint-Servais in 1899.
Rosseels, Meyers,Crabeels en Heymans zijn alle vier leerlingen van de romantische landschapsschilder aan de Koninklijke Academie te Antwerpen Jacob Jacobs. Theodoor Baron daarentegen komt voor korte tijd vanuit de Brusselse regio naar de Kempen over. Tijdens deze periode speelt hij, vanuit een sterke principiële artistieke visie, nochtans een belangrijke rol in de uitbouw van de schildersconceptie van de Kalmthoutse Grijze School.
De benaming Kalmthoutse School is vandaag algemeen aanvaard. In de centrale Kempen spreekt men nochtans nog altijd graag van de Wechelse School. De meeste van de betrokken schilders hebben minstens evenveel in de vlakten rond Wechelderzande geschilderd als in de hoogduinen van Kalmthout. Hun geschilderde landschappen zijn in ieder geval deze van de Antwerpse Kempen. Wel zullen later enkele onder hen uitzwermen naar 't Scheldeland rond Dendermonde en daar dan eveneens het etiket van lid van de Dendermondse school opgeplakt krijgen..
De Kalmthoutse School noemt ook wel eens de Grijze School, vandaar mijn "poëtische" samentrekking "De Kalmthoutse Grijze school". Het adjectief " Grijs " heeft ongetwijfeld zijn bestaan te danken aan het feit dat de betrokken kunstenaars in de gebruikte kleuren een voorliefde vertonen voor grijze tonen. Deze tempering in het kleurengebruik stemt zowel overeen met het uitzicht van onze Kempense grijze landschaps-output, als met de weemoedige gemoedstoestand die er door opgewekt wordt.
Dit zal trouwens juist één van de gegevens zijn die het "inheems impressionisme of poëtisch realisme" van de Kalmthoutse School zal onderscheiden van het impressionisme zoals dit zich ten volle , in al zijn kleurenfelheid,vooral in Frankrijk, uit.
Maar welke zijn nu in grote lijnen de premissen die ten grondslag liggen van de plain-airisten van de School van Kalmthout? Inhoudelijk gaat hun voorliefde naar de desolate vlakten van de Antwerpse Kempen met hun wijdse horizonten. Aan de driedimensionele ruimte koppelen zij een vierde dimensie : de tijdsdimensie. Aan de dingen wordt in het grote geheel vorm gegeven zoals ze zich op een bepaald ogenblik in de moederschoot van de ruimte voordoen en door de kunstenaar aangevoeld worden. De gevoelde impressies worden daarbij onmiddellijk naar licht en kleur raak weer gegeven. In de praktijk mondt de losse toets van de schilder uit in een vluchtig spel van licht en schaduw dat gaat primeren op de vaste vormen. "Je voudrais peindre sans fixer les contours" waren de woorden van Adriaan-Jozef Heymans. Daarvoor wordt er vooral gewerkt met uitgesmeerde kleurenvlekken . En de kunstenaars, zoals reeds gesteld, gebruiken bij voorkeur grijze tonen, die het naar voorgeschoven kleurenspectrum temperen.
Rosseels, Meyers en Heymans komen dikwijls het week-end in Kalmthout doorbrengen. In de taverne "'t Pannenhuis" kunnen zij in die tijd over een pracht van een gastenkamer beschikken. Vanuit deze gastenkamer, met een unieke open haard, hebben zij een enig zicht op de vallei van de Kleine Aa, die toen nog een volledig open vallei is. Tevens huren zij een woonwagen waarmede zij 's morgens vroeg en 's avonds laat op de heide kunnen verblijven om er het landschap in het morgenlicht of de avondschemer te vatten.
(vervolgt)
- poëzie + -
(uit) De Zon op de Heide ( Jan-Matthijs Winters-1905)
Zijn stil en dromerig heideveld, dat vreedzaam zonder roeren in 't vredelievend zonneoog zo stil daar ligt te loeren,
dat groot, onvoorzienbaar wijd zijn bruinen mantel openspreidt en ginder waar de hemel valt op verre en na niet uitscheidt
dat vlakke vrije veld bezaaid met blauwrooi heidebloemen met zonnedauw en kiewitbloem met kruiden niet te noemen.
Mij heide lief, zo komt uw beeld nu voor mijn geest verrijzen, onzeggelijk schoon en groot en met geen woordenpraal te prijzen
maar vatbaar slechts voor hem die vroom uw deugd wist 't achterhalen en in de milde zonneschijn mocht door uw steppe dwalen.
- actua + -
- Vlaanderen Feest : ook bij ons in Kalmthout! Op 7,8,9,10, en 11 juli e.k. verschillende culturele activiteiten. Info :www.kalmthoutfeest.be .
- Heel de zomer lang in het Strijboshof : parkconcerten. Info : www.parkconcerten.be.
- Ook in het Natuureducatief Centrum De Vroente een hele zomer lang : permanente gratis tentoonstelling over het ontstaan van de Kalmthoutse heide en haar biotopen.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze School (5)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde weer op te roepen onderaan het blog telkens op de linker rode pijl klikken.
De onbetwistbare vlaggendrager van de " Kalmthoutse Grijze School " is zonder twijfel Adriaan-Jozef Heymans. Hij ziet het levenslicht in 1839 in de schaduw van de Onze Lieve Vrouwe Toren. Als 8-ste kind binnen een Antwerpse glazeniersfamilie draagt hij de typische burgerlijkheid van de Antwerpse middenstander heel zijn leven met zich mee. Wanneer hij op zevenjarige leeftijd zijn vader verliest, verhuist hij naar Wechelderzande, waar een oom zich over hem ontfermt. Het kleine dorpje in de centrale Kempen wordt zijn tweede thuis.
Adriaan-Jozef ontdekt er in zijn prille jeugd de ingekeerdheid van de Kempenziel. Deze ingekeerdheid stimuleert hem tot een omzeggens heilig respect voor stilte en eenzaamheid. In Wechel wordt langzaam maar zeker de poëtische ziel gecreeerd van een toekomstig groot visueel begaafd kunstenaar. Een timide jongen uit de Kempen groeit aldus op tot een echte landschapsfilosoof. Daarbij zijn de wijdse heide- en weidevelden van Wechelderzande en naar de volwassenheid toe ook het duinenlandschap met de verre horizonten van Kalmthout nooit ver weg.
In 1853 gaat Adriaan-Jozef Heymans studeren aan de aloude academie van Antwerpen. Hij volgt er de landschaps- en dierschildering in het atelier van Jacob Jacobs. In de "Aloude" worden de principes van de "gulden snede" en van de "kleurenharmonie" met de paplepel ingelepeld. Zij treden dan ook onbetwistbaar uit zijn werk te voorschijn.
In 1856 trekt Adriaan - Jozef Heymans, samen met Isidoor Meyers, naar Parijs. Daar komen ze in aanraking met de schilders van de school van Barbizon. Twee onder hen, Debaugny en Corot zullen een grote invloed uitoefenen op Heymans. Debaugny met zijn uitgestrekte ruimten, waarin de dingen opgaan, komt vooral tegemoet aan Adriaan-Jozef's inhoudelijke ingesteldheid. Corot brengt hem de impressies bij van de "grote massa's", die geënt worden op determinerende toonwaarden.
Bij een eerste indruk speelt de tegenstelling licht-schaduw visueel een grote rol. Deze tegenstelling relateert zich naar de vormen toe. Men schildert weliswaar wat men ziet, maar dan binnen de context van een bepaald ogenblik. En juist de "licht-schaduw-tegenstelling" op dat bepaald ogenblik legt het beeld vast van de wijze waarop de dingen in het geheel opgaan.
Geeft Adriaan-Jozef Heymans in zijn evolutie de gevoelde impressie naar licht en kleur waarheidsgetrouw weer, dan wijzigt zich dit nochtans in een tweede fase. Omstreeks de jaren 1850 schakelt hij, naar het voorbeeld van Seurat, over naar de techniek van het " pointilisme " ( er wordt gewerkt met kleurenstippen). Al heel vlug verlaat hij echter het pointilisme en gaat over naar een divisionistische schetsmatigheid met het gebruik van een rijke verfmaterie. Men zal gaan spreken van zijn " tachistische periode" tijdens dewelke hij op een synthetisch poëtische wijze heel dicht blijft aansluiten bij de natuur. Maar zegt hij zelf : " Ik wil schilderen zonder kleuren te omgorden ".
Op zijn hoogtepunt eindigt hij bij het luminisme. De nuances tussen ochtend- en avondschemering worden nu volop weergegeven en daarbij verdwijnen de zwarte omlijstingen volledig rond mens , dier en plant.
Niemand minder dan de grote Constant Meunier zal hem de titel meegeven van "de Wagner van het landschap". Zijn leerling, onze Antwerpse Kalmthoutenaar Henry Van de Velde, de grote jugenstyl architect, maar zelf ook kunstschilder en -ambachter zal over hem schrijven : "Zowel vroeger als thans zoekt hij voortdurend naar een werkelijk schilderkundig vakmanschap, maar zijn uiteindelijke bedoeling is niettemin altijd geweest : meer dan het landschap zelf, het aanvoelen daarvan weer te geven. Zijn hoog peil spruit in ruime mate voort uit de eenvoudige en diepe ontroering die alleen door de dingen van de natuur worden opgewekt". Bij Adriaan-Jozef Heymans primeert de poëtische eenheid op de afzonderlijke dingen. Ruimte en tijd gaan daarbij hand in hand. Weemoed en poëtica staan centraal. Zij accentueren de vrede, de gelatenheid en de ... mythische extase zo eigen aan onze Kempenaar.
( vervolgt )
- poëzie + -
Weg door de Heide ( August Coppens - 1899)
Een brede zandweg, heel doorgroefd met grauwe wagensporen, - God weet hoe oud, hoe lang bereên door biemanskarren - spreidt Zijn donkergele lengte door de heide en loopt verloren Daar ginder, onafzienbaar verre, in diepe oneindigheid.
Bezijden van weerskanten ligt het heidevlak te bloeien, - Een zee van purperrood gebloemte -, oneindig ook en stil. Ja plechtig stil, met weinig meer beweging op dan 't stoeien Van 't honingvolkje en geen gerucht dan heimelijk biegetril.
En rechts, heel verre, donkert blauw, haast zwart van duisterheden En weer oneindig uitgestrekt, het dichte dennenwoud, Omzoomd door 't helder wit en groen der berken, slank van leden, Door 't leven dunkt mij, dat de wacht om 's wouden doodsheid houdt.
Oneindig boven woud en weg en heide lacht de hemel, Lichtblauw, en hier en daar beklad met zwervend wolkgewemel, Dat vast aan 't purper van de hei zich zat gedronken heeft.
O, zandweg, hemel, donker woud, o Kempenlandse heide, Is 't wonder, dat wanneer ik stil en eenzaam mij vermeide In uwe oneindigheid, mijn ziel dan Godwaarts wil en streeft.
- actua + -
VLAANDEREN FEEST : KALMTHOUT OM TER MEEST !!!!
- Zaterdag 7 juli 2007, 19 u., avondwandeling VMPA in de Kalmthoutse heide; - Zondag 8 juli e.k. , 10 u.30, aperitiefconcert in het Strijboshof; 14 u. en 15u.30, wandeling VMPA in het Arboretum waar men doorlopend Mandala kan tekenen. 20 u.," An inconvenient Truth" : filmvoorstelling en duiding in het Strijboshof. - Maandag 9 juli e.k., 10 u., wandeling VMPA/NEC, grootouders en kinderen. 19u.30 tot 23u.30 : Parkconcerten, Vlaamse programma's : De Schil en De Marva's. -Dinsdag 10 juli e.k., 14 u. Fietstocht VMPA. -Woensdag 11 juli e.k., 10 u. Poëziewandeling VMPA in de Kalmthoutse heide; Slotmoment 14 u. : seniorennamiddag Parkconcerten met Mama Jodi, John Larry, Paul Severs en Eddy Wally 17 u. ,Stoofvlees met friet voor 11 euro, Parkconcerten; 19 u. Spreker Jurgen Constant, Vlaams Neutraal Ziekenfonds; Trekking winnaars ballonvaart en vertrek ballonwedstrijd : wie Vlaamse Leeuw uithangt tijdens 11-daagse krijgt tombolaticket in zijn brievenbus. 20 u. Kalmthout Zingt met De Wit en Koo. Info : Gemeentelijke Cultuurdienst : 03/620.22.66.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze School (6) en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde terug op te roepen onderaan het blog telkens op de linker rode pijl klikken.
Op de lijn die loopt van het "descriptief realisme" naar het synthese zoekend "inheems impressionisme" of "poëtisch realisme" is Isidoor Meyers ongetwijfeld diegene die onder de leden van de Kalmthoutse grijze school het meest aanleunt bij de eerste benaderingswijze.
Inhoudelijk gaat zijn aandacht meer naar de concrete intieme hoekjes van de heide, zoals afgezonderde bosschages, eenzame heidehutten, ingesloten moeren. De wijdse desolate heidevelden komen bij hem veel minder aan bod dan bij de anderen. In sommige van zijn werken krijgt men trouwens de indruk geconfronteerd te worden met een naturalistisch ontledende benadering van de werkelijkheid. Het opgaan van de dingen in de eenheid is in zijn landschapszichten dan ook minder aanwezig. Een en ander gaat daarbij ten koste van het desolaatsheidsgevoel dat de heidewijdsheid bij de andere leden van de school intens oproept.
Naar de vormgeving toe is de grafische omlijning bij Isidoor Meyers dan ook een gegeven. Een gedifferentieerde heldere kleurkeuze gaat in heel wat van zijn werken deze grafische omlijning nog accentueren.
Wel zet dit kleurengebruik zich af tegen al te schrille tegenstellingen. Vooral een aanwezig lichteffect trekt het veelzijdig kleurgebruik een harmonisch kleedje aan. Dit aanwezige lichteffect trekt dan ook een dam op tegen een al te opdringerig naturalisme.
Het is trouwens dit lichteffect dat Isidoor Meyers volwaardig aansluiting geeft bij de Kalmthoutse grijze school.
Wanneer omstreeks de jaren 1860 de groep van de Kalmthoutse Grijze School uit elkaar gaat wordt Isidoor Meyers leraar aan de Koninklijke Academie van Dendermonde waar zijn vriend Jacques Rosseels directeur is geworden.
Samen zullen zij in Dendermonde de kern vormen van wat men achteraf de "Dendermondse school" is gaan noemen. Voor heel wat kunstcritici is de "Dendermondse School" echter in grote mate een doortrekken van de lijn van de Kalmthoutse Grijze School.Sommigen onder hen verwerpen daarom zelfs de doortrekking van het begrip "Kalmthoutse grijze school" naar "Dendermondse school".Tussen haakjes, het begrip "school" moet men in deze kontekst wel met de nodige omzichtigheid benaderen. De betrokken kunstschilders vertonen immers, ondanks de artistieke gemeenschappelijkheid, toch heel wat individueel afwijkende benaderingswijzen.
Ook in Dendermonde zal Isidoor Meyers zijn picturale kwaliteiten als "matièrist" laten gelden, waardoor hij ook als een typisch vertegenwoordiger van deze school kan worden gecatologeerd.
- poëzie + -
Herfststilte (Felix Timmermans).
De navond komt beneden, het licht schuift van het land; een klok roept om gebeden door d'herfst van goud omrand. Staalstille vijvers wenken, en verre horens galmen... . Het edel hert is dood... nu naert de stilte, groot en bloot, zoals een slang in 't duister een kamer binnen glijdt... . Mijn God, mijn God ik luister of g'in mijn hart nog zijt! En langzaam trekt z'haar masker aan op d'horizont : de rode maan.
- actua + -
Vlaanderen feest!Kalmthout om ter meest! Maandag 9 juli : 10 u., wandeling voor grootouders en kinderen op de heide onder begeleiding van VMPA-gidsen, afspraak aan ingang NEC "De Vroente",Putse steenweg nr. 129, duur 2 u.. 19u.30 tot 23u.30, Parkconcerten, info : 0497221022. Dinsdag 10 juli: 14u., VMPA-Fietstocht van 30 km door 3 natuurgebieden, info 036664803. Woensdag 11 juli: 10u., Poëziewandeling op de Heide onder begeleiding VMPA-gidsen. Afspraak : Korte Heuvelstraat-infobord, duur 2u.30. 14u tot 18 u. Seniorennamiddag Parkconcerten, info 0497221022. 19 u., Strijboshof : 11 juli-toespraak :spreker Jürgen Constant. 20 u., Strijboshof : Kalmthout zingt uit volle borst.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze School (7) en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
Florent Crabeels kan men onder de leden van de Kalmthoutse Grijze School de meest "impressionistisch getinte" kunstschilder noemen.
Hij schildert omzeggens uitsluitend met vlekken. De omlijning is als dusdanig in zijn werk als het ware volledig afwezig. Daarbij zijn zijn lichtschakeringen ongewoon helder (= luminisme) en suggereren zij de beweging. Grijze landschappen en luchten vol wit licht zijn voortdurend in beweging. De dagindeling en de seizoenen treden eruit te voorschijn. Bescheiden luidjes en dingen in eentonige vlakten vormen er de inhoud van. De heide treedt er steeds in haar geheel naar voor. Binnen dit geheel vervloeien de dingen in elkaar. Het licht eet daarbij de vormen op.
Florent Crabeels schildert vooral in Wechelderzande. Hij is er dikwijls de gast in de aloude en gekende taverne " De Keyzer ". " Hij vertolkt er de bescheidene, in stille, nederige kleuren gedoste, evenals door nederige luidjes bewoonde natuur van de Antwerpse Kempen ", aldus Pol De Mont.
De uitgestrekte eentonige vlakten worden geaccentueerd, de luchten zijn in vele gevallen zwaar en dreigend weer gegeven. De mensen en de dieren vormen onbeduidend kleine stippen in de grote heideruimte.
Enkele bekende werken van Florent Crabeels zijn : "In de Kempen", "Terugkeer van schapen bij nacht" en "Terugkeer der kudde".
Het is ook Pol De Mont geweest die over hem nog schrijft . "Crabeels had de moed triomfantelijk te weerstaan aan iedere invloed van ouderen en modernen, van groten en kleinen en eenvoudig te schilderen zoals hij het zag, zo niet zoals hij het voelde".
(vervolgt)
- poëzie + -
(uit) Land en Leven in Vlaanderen (Stijn Streuvels 1923).
Als de heide levend wordt, aan 't bloeien gaat, is't alsof een wonderlijke adem, over 't oppervlak geblazen, heel de streek ineens aan 't gloeien heeft gebracht : één vloed is't van 't edelste purper, een schuimende wijndroesem met vonken van levend vuur.
In een land met die ene horizontale streklijn, in die uiterste eenvoud, neemt de natuur de vorm aan van een oneindige grootsheid.
In deze droomwereld schijnt alle geweld onmogelijk, is 't of de vreemde elementen tot rust zijn gekomen, in eeuwige sluimer gedompeld liggen. Geen enkel gedruis dat van de afgelegen verte tot hier doordringen kan. Alle beroerte wordt hier getemperd door de etherische helderheid der heile luchten, in de doorschijnende zuiverheid van de dampkring.
De dag door beschrijft de zonnewagen zijn glorierit over de zilverbaan van het zenith, boven een wereld die verlaten ligt als een verschroeide planeet.
Zo, in afzondering, verlaten, eenzaam ligt de heide hier, heel vlak, heel wijd, in een tragische grootsheid met onbepaalbare pracht.
- actua + - - Heel de zomer lang.Gezinsfietstocht, Zeskerkenpad, 36 km. Prijs : 2 euro. Org.KWB Kalmthout; info : http://home.scarlet.be/kwbkalmthout. - En nog heel de zomer lang : Ontdek je plekje, wedstrijd met wandeling op de heide, met mooie prijzen. Org. : NEC De Vroente; Info : 03/620.18.30. - Op 22 juli e.k.Zomerwandeling St-Amands, 7 km. aan de Schelde; 12u45, vertrek Volkshuis. Org. : ATB De Natuurvrienden; Info : O3.666.42.07. - Op 23 juli e.k. om 20 uur in het arboretum van Kalmthout : "De zomer van ATV"; stoel meebrengen.; Info : www.arboretumkalmthout.be
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze school (8)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de linker rode pijl klikken.
Jacques Rosseels kunnen we schilderkundig misschien naar voor schuiven als "the go between" tussen een Isidoor Meyers en een Florent Crabeel. Hij ontdoet zich al heel vlug van zijn al te realistische donkere en sombere tonen en geeft het lichtspel meer kans in zijn kleurencompositie. Hierdoor vervagen de vormen en vloeien de dingen als het ware stilaan in elkaar over. Het Kempense zand, de grijze luchten en de waterspiegels van de vennen creëren daarbij een atmosfeer die een overheersende indruk van een grijstoon in de hand werkt.
Ook zijn schildertoets vertrekt al heel vlug vanuit een lossere pols. In zijn uitvoering heeft ook hij meer oog voor het geheel dan voor de detaillering. Eerst legt hij zijn landschap vast en daarna vat hij er het wisselend licht in. Hierdoor vervagen vormen en omtrekken. De melancholische sfeer van de heidevlakten vervangt de donkere kleuren van een oorspronkelijk palet door krijtachtige tonen, zo typisch voor de schilders van de Kalmthoutse school.
Een paar gekende werken van Jacques Rosseels zijn "Heide", geschilderd in 1884 en "In de Kempen", geschilderd in 1887.
Ook Jacques Rosseels is een leerling van de Antwerpse leraar Jacob Jacobs. Daarenboven volgt hij ook nog les bij landschapsschilder H. Van der Poorten.
In de periode tussen 1858 en 1865 schildert hij in de Antwerpse en Limburgse Kempen.
Daarna wordt hij echter geroepen om in de Academie van Dendermonde het directeursschap uit te oefenen.
Hij ligt er mede ten grondslag van de Dendermondse School, die door vele kunstcritici aangeduid wordt als een verlengstuk van de Kalmthoutse school, zij het dat het Kempens landschap als inhoud plaats ruimt voor het land van Schelde en Dender.
In Dendermonde zal het inheems impressionisme van de Kalmthoutse Grijze school in ieder geval evolueren naar het expressionisme van Sint-Martens-Latem, o.m. met de Dendermondse "reus" Frans Courtens.
In 1878 zal Jacques Rosseels terugkeren naar de Antwerpse Kempen om er samen met A.-J. Heymans het landschap van Wechelderzande opnieuw te exploreren.
- poëzie + -
Zomeravond (Prosper van Langendonck - 1892)
O zomeravond smachtend neer gevlijd op 't gele veld in 't westen goud getint... Teerkreunend ruisen van den avondwind, die langs de vlakte in zuiver weemoed glijdt... O melodie uit lang verleden tijd, waarvan ik zin nog woorden wedervind.
O rust, o stilte, blauwe avonddoom! Doorzichtig ligt ge op verre velden neer... Zo schouwt mijn geest de beelden van weleer door 't wazig scheemren van een weken droom. 't Verleden rimpelt, onbepaald en loom, - verzonken stad in 't stilgevallen meer.
Verheerlijkt glinsteren! onbereikbare trans! O vloeiend glinsteren! zo hoog verbreid. De zwoele nacht doortrekt uw majesteit, de aarde is een matte weerschijn van uw glans: zacht om mijn slapen vloeit uw stralenkrans mijn zwellend harte vult de onmetelijkheid.
- actua + - - Arboretum Kalmthout : Elke Zon- en feestdag om 14 uur een GELEIDE WANDELING, prijs 4 euro. - Heel juli en augustus : ONTDEK JE PLEKJE in het Natuureducatief Centrum De Vroente; een wedstrijd met wandeling op de heide met mooie prijzen; info : 03/6201830
awdoe + - :
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "De Kalmthoutse Grijze School (9) en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes terug in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
Om deze bijdragen over de Kalmthoutse Grijze School te beëindigen moeten wij het finaal nog even hebben over Theodoor Baron.
Zoals wij reeds hebben aangehaald komt Baron voor zeer korte tijd, van 1865 tot 1867, van Brussel naar Wechelderzande. Eigenlijk is hij lid van de School van Tervuren. Hij maakt aldus de binding tussen de landschapsschilders van het Brabantse Zoniënwoud en die van de Antwerpse Kempen.
Hij wordt door de kunstcritici uitdrukkelijk aanzien als een man met discipline, inzicht en principes.
Theodore Baron wordt in de kunstboeken voorgesteld als de voorloper van het impressionisme in België.
Hij beschikt over een verbazingwekkend grote technische kennis en schenkt veel aandacht aan stevige composities. Zijn landschapsvisie is er eerder één van de objectieve benadering.
De keuze van zijn koloriet is zeer "ad rem". Hij gebruikt daarbij dikke verf met een voorkeur voor een bruine okerkleur. Toch gebruikt ook hij het licht dat hij in de materie laat doordringen, zodat ook bij hem de omgording van de dingen erin opgaat. Hierdoor geeft hij, zoals de andere schilders van de Kalmthoutse School , een organische eenheid aan de diversiteit van deze dingen.
Theodoor Baron wordt bedacht met het directeurschap van de academie van Namen. ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Om te besluiten : De Kalmthoutse Grijze School ! In de tweede helft van de 19-de eeuw ontdekken leerlingen van de aloude Academie van Antwerpen de Antwerpse Kempen. Het "terug naar de natuur" is hen door hun romantische leraars ingelepeld. Maar in de wijdse zandvlakten van de Kempen ontdekken zij , te midden van een barre woeste natuur, de dagdagelijkse herder met zijn schapen . De "struggle for live" is er hard. Maar "een mens leeft niet van brood alleen". En zij zien de herder te midden van een eindeloze heidevlakte en te midden van zijn schapen, zichzelf vinden. Hun kunstenaarsdrang is niet in te tomen. Ze vatten de herder en de dingen die hem omringen met dik uitgestreken olieverf op hun linnen doek. " In den beginne" gebruiken ze daarvoor veel omtrekken en lijnen, maar langzaam aan overstijgen zij in de expressie met hun verfvlekken de louter materiële output en vatten zij in een kader van licht wat met woorden niet te vatten is : de ziel der dingen . Dat de hoogduinen van de Kalmthoutse heide in het noordwesten van de Kempen mede een belangrijke inspiratiebron zijn geweest voor dit "poëtisch realisme of inheems impressionisme" toont aan hoe in onze mooie heidegemeente natuur en cultuur doorheen de tijd, inderdaad, hand in hand zijn gegaan. -----------------------------------------------------------------------------------------------------
- poëzie + -
Heide (Jozef Simons)
Vaalgroen omkranst door het loofdichte bos, Purper de heide in zomerse dos.
Geelwit de weg waar op kriepende maat, dwars door het landschap de wagen in slaat.
Hoog in het blauw boven 't dennengeruis kringende sperwer als zacht-zwevend kruis.
Hellicht de ruimte, van zonbrand doorgloeid, vuurglans die schilfert op alles wat bloeit.
Stil is de vlakte, een stilte die suist, zoals een zee in de verte verbruist... .
Zwijgzame vrede, o tijdloos genot... voelbaar aanwezig de adem van God.
- actua + -
- Heel juli en augustus : Ontdek je plekje ! ,wedstrijd met wandeling op de heide, met mooie prijzen; een organisatie van het Natuureducatief Centrum De Vroente; info : 03/620.18.30. - Kalmthoutse heide : op 4 augustus e.k.geleide natuurwandeling met gids, samenkomst om 19 uur aan de parking Zuid van de verbindingsweg; info : VMPA 03/666.84.03. - Zeelandroute : op 5 augustus e.k.fietstocht, 10 uur, vertrek Volkshuis; organisatie ATB De Natuurvrienden ; info :03.66649.66. - In de loop van de maand September komt er in de Markgraaf een tentoonstelling over de Kalmthoutse of Grijze school. Info : 03/666.61.01
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Van Nu en Straks (1)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde weer op te roepen onderaan het blog telkens weer op de linker rode pijl klikken.
In de tweede helft van de 19-de eeuw neemt de industriele ontwikkeling in ons Europees avondland een hoge vlucht. Deze vlucht wordt geschraagd door een sterke positief wetenschappelijke inbreng, die zich uit in een doorgedreven mechanisatie. Een koloniale rijkdom en een organisatie van het kapitaal werken daarbij deze industriële ontwikkeling nog meer in de hand. Eén en ander komt ten goede aan een welstellende burgerij.
Helaas is er ook een andere kant aan de medaille. Met de mechanisatie doen werkeloosheid en lage lonen hun intrede in de maatschappij. Gevolg : een verpauperd proletariaat lijdt honger, woont in krotten en leeft in mensonterende omstandigheden.
Een reactie kan dan ook niet uitblijven. Op het eeuweinde groeit bij de arbeiders op maatschappelijk vlak een toenemende ontvoogdingsdrang, die zich uit in felle stakingen en in een syndicale en politieke zelforganisatie.
Maar ook op algemeen cultureel en artistiek vlak gaat een jonge opkomende generatie intelectuelen zich afzetten tegen een "schamele" burgerij, waaruit men meestal zelf is ontsproten, en tegen een uitgebuit proletariaat. Volgens het eigen temperament vervoegen sommigen onder hen de arbeiders. Anderen ontdekken doorheen hun strijd het anarchisme. En nog anderen die het niet langer aan kunnen, ontvluchten gewoon het maatschappelijk gebeuren.
Op het eeuweinde krijgt deze ontvoogdingswil ook duidelijk vorm binnen het filosofisch, educatief en artistiek gebeuren. In Vlaanderen luistert de eruit ontstane vernieuwingsbeweging naar de naam van "Van Nu en Straks". De beweging geeft een tijdschrift uit dat luistert naar dezelfde naam.
En onze mooie heidegemeente Kalmthout mag mede de stille getuige zijn van de ontplooiïng van de beweging en haar tijdschrift. Ten huize " Vogelenzang " of achteraf het " Withof ", daar waar de Vogelenzangstraat uitmondt op de Kapellensteenweg, wordt het eerste nummer van het algemeen cultureel en letterkundig tijdschrift "Van Nu en Straks" ontworpen.
Het domein " Vogelenzang " strekt zich toendertijd uit van aan de villa op de Kapellensteenweg tot op een tweehonderd meter van het station van Kalmthout.
Onze Antwerpse Kalmthoutenaar, eerst kunstschilder, daarna kunstambachter en later gerenommeerd jugendstylarchitect Henry Van de Velde , zoon van een Antwerps apotheker, verblijft er rond 1890 , om gezondheidsredenen, bij zijn zuster Jeanne. Hij wordt daarbij de belangrijkste illustrator van het tijdschrift " Van Nu en Straks " en speelt aldus te Kalmthout gastheer voor de bij de uitgave van het tijdschrift betrokken kunstenaars. Langs het Heuvelspadje wandelen dezen rond de eeuwwisseling 19-de/20-ste eeuw van het station van Kalmthout, langsheen de Cassenboom, naar de villa " Vogelenzang ", daar waar nu dokter Van Peel woont.
In de schaduw van de Cassenboom ontwerpen zij "Van Nu en Straks" dat als tijdschrift gelezen wordt tot in Moskou en Rio de Janeiro.Op de villa "Vogelenzang" prijkt vandaag nog de VTB-VAB-plaat met de woorden : "Hier werd Van Nu en Straks in 1892 ontworpen".
(vervolgt )
- poëzie + -
De Zwerver (Prosper Van Langendonck - 1912).
De heide ontrolt haar bruine vacht langs de eindeloze avondvlakte, waarop een grauwe wolkenvacht in klamme neevlen zakte. De raven gieren krassend rond, loom zwoegend door de locht, en stuwen traag ten horizont haar hongerigen tocht.
Waar ligt nu 't doel? Waarheen de gang al door die woeste heiden? Geen jachtroersknal, geen klokkenklank kan d'ouden Zwerver leiden, die, stijf en stram en moe van 't al, zo hopeloos alleen, een spoor zoekt dat hem voeren zal ten uitkomste of waarheen? ...
- actua + -
- Nog heel de zomer lang : Gezinsfietstocht "Zeskerkenpad", 36 km..Deelnameprijs : 2 euro. Organisatie KWB Kalmthout. Info http;//home.scarlet.be/kwbkalmthout.
- En nog heel de zomer lang : Ontdek je plekje: wedstrijd met wandeling op de heide, met mooie prijzen. Org.NEC De Vroente; info : 03/620.18.30. .
- awdoe + :
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje " Van Nu en Straks (2) " en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde weer op te roepen onderaan het blog telkens op de linker rode pijl klikken.
In Vlaanderen is het algemeen cultureel en letterkundig tijdschrift "Van Nu en Straks" , zoals het ten huize Vogelenzang het levenslicht heeft gezien, de catalisator geweest van alle intelectuele, artistieke en sociaal-politieke vernieuwingsbewegingen op het einde van de 19-de eeuw.
De geest van het tijdschrift is er één van opstandigheid en verzet tegenover een kleinburgerlijke maatschappij. Gedurfde avant-gardistische, artistieke en sociaal-politieke ideeën liggen eraan ten grondslag.
En wat opmerkelijk is, is dat deze geest niet alleen tot uiting komt door de sociaal-politieke revolutionnaire inzichten van de schrijvers, maar ook - zeker in de eerste afleveringen - door de uiterlijke "art nouveau"- presentatie die de illustrators het tijdschrift meegeven. Dat bij deze illustrators onze Antwerpse Kalmthoutenaar Henry Van de Velde een onbetwistbare hoofdrol speelt kan ons vandaag alleen maar verblijden. Zijn "jugenstyl"-letters zijn een revolutie op zichzelf in een tijd dat de "fin-de-siècle"- moeheid hoogtij viert.
De grote inspirator, filosoof en denker van de beweging en het tijdschrift "Van Nu en Straks" is nochtans ongetwijfeld de Vlaamse Brusselaar August Vermeylen.
Want we mogen hier in het noord-westen van de Kempen af en toe wel eens chauvinistisch zijn, maar we moeten wel serieus blijven. Brussel en de Vlaamse Brusselaar August Vermeylen liggen voor alles ten grondslag van het doordringende succes van "Van Nu en Straks".
Op het einde van de 19-de eeuw is Brussel niet alleen een bruisende stad op gebied van gemeenschapsleven, maar ook op het vlak van het cultureel leven. Gelegen op het kruispunt van meerdere West-Europese culturen is die stad in die tijd het centrum van de "Art Nouveau"-stijl in kunst en architectuur op het Europese vasteland. Victor Horta creëert er zijn ijzeren vormtaal, Dupont organiseert er zijn beroemde volksconcerten die uitmonden in een Frans-Belgische Wagnercultuur en de Brusselse universiteit wordt overspoeld door een golf van sympathie voor het anarchisme. In verscheidene clubs en kringen voert het intelectuele kunstleven er hoogtij.
Eén van de voornaamste Brusselse kunstkringen rond de eeuwwisseling is "Les XX" : schilders en beeldhouwers, tekenaars en architecten, schrijvers en dichters vinden er elkaar. Ze zetten zich in hun werken af tegen een verkalkte maatschappij.
Ze beoefenen originele kunststijlen : impressionisme, pointilisme en jugendstyl. Heel wat leden van "Les XX" hebben meegewerkt aan de vormgeving van "Van Nu en Straks"..
In de schoot van deze Brusselse kunstkringen hebben de "Van Nu en Straks"-ers kennis gemaakt met de franstalige schrijvers van "La Jeune Belgique", waarvan ook franssschrijvende Vlamingen als Verhaeren en Maeterlinck deel uitmaken.
"La Jeune Belgique" is trouwens het grote voorbeeld voor de beweging van "Van Nu en Straks".
Het is ongetwijfeld het Brusselse fenomeen dat "Van Nu en Straks" gemaakt heeft tot wat het geworden is : een kwalitatief hoogstaande culturele beweging met Europese aspiraties. Zonder Brussel, zonder zijn Vlaamse Brusselaar August Vermeylen, zou "Van Nu en Straks" nooit het wereldpodium hebben kunnen betreden, zoals het dit heeft gedaan.
(vervolgt)
- poëzie + -
Wijding aan mijn vader (Karel Van de Woesteyne)
O Gij die kommerend sterven moest en vader waart - en mij liet leven, en me teder leerde leven - met uw zacht spreken, en uw strelend hande-beven - en toen ge stierft, wat late zon op uwen baard;
- ik, die thans ben als een die in de avond vaart, en moe de riemen rusten laat, alleen gedreven door zwoele zomerwinden in de lage reven, en die soms avond-zoete waterbloemen gaart,
en zingt soms, onverschillig; en zijn zangen glijden wijd-suizend over 't natte water, en de weiden zijn luistrend, als naar eigen adem, naar zijn lied...
Zo vaart mijn leven in vrede en waan van dood begeren tot, aangeland in de spiegel-rust aan dieper meren, neigend, mijn aangezicht uw aangezicht ziet. - actua + -
- Heel augustus en september. Fototentoonstelling, leden Kalmthoutse fotoschool. Alle dagen toegankelijk,Cafetaria rusthuis St.Vincentius. Organisatie : Kalmthoutse fotokring vzw.. info : 03/666.66.14. - Heel juli en augustus. Ontdek je plekje, wedstrijd met wandeling op de heide, met mooie prijzen. Organisatie : NEC DE VROENTE. Info 03/620.18.30. - Poëtische heidewandeling : Zondag 19 augustus e.k.,10 tot 13 uur, Kalmthoutse heide, vertrek Korte Heuvelstraat, infobord van de heide; inschrijving Dienst Toerisme : 03/666.61.01.
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Van Nu en Straks (3)" en vergeet het niet om de reeds verschenen broodjes chronologisch terug op te roepen onderaan het blog telkens op de linker rode pijl klikken.
