Aan de Punt, daar waar de Heuvel in de heide overgaat, ligt als een trots arendsnest : "Huize ten Heuvel". Rechtover de Nieuwe dreef verschuilt het zich achter de huizen tegen de grote baan aan. "Huize ten Heuvel" is bereikbaar langs een onooglijke veldwegel die zich te pletter loopt in de wijdse en weidse velden van "Vogelensanck", die grote buffer tussen de Kalmthoutse heide en het Kalmthoutse dorp. Vanuit de vensters van de dakkapellen van de villa overschouwt men een uniek panorama. Het panorama van " Vogelensanck ".
In de eerste helft van de 20-ste eeuw woont hier, als een trotse en bewuste prins van de geest, Emanuel De Bom, medebezieler , medegangmaker en medevormgever van het letterkundig tijdschrift "Van Nu en Straks", dat bij ons in Kalmthout is geconcipieerd. Op het kerkhof van Kerkeneind kan men nog altijd zijn grafzerk bezoeken, ook al gaat, in de mallemolen van de tijd, vandaag menig Kalmthoutenaar eraan voorbij.
Emanuel De Bom is op 9 november 1868 in Antwerpen geboren. Hij wordt hoofdbibliothecaris van de Antwerpse stadsbibliotheek en speelt een belangrijke rol in de opbouw van een unieke collectie aan beschikbare literatuur in onze metropool, met een ongetwijfeld, voor die tijd , grote uitstraling.
Emanuel De Bom zal, zoals zovelen in Vlaanderen, zijn veelbelovende loopbaan afgeremd zien vanwege zijn vermeend "flamingantisch wangedrag" tijdens de oorlog. Hij tekent vervolgens, zowel in de Nieuwe Rotterdamse Courant als in de Volksgazet, voor heel wat kunstbijdragen. Hiermede werkt hij zich op tot een onmisbare "go between" binnen de Nederlandse literatuur tijdens de eeuwwisseling 19-de/20-ste eeuw en in het begin van die 20-ste eeuw. Zo steekt hij de hand uit om binnen de Zuid-Nederlandse literatuur een oudere conservatieve Prosper Van Langendonk te verzoenen met jonge opkomende toppers als een Gust Vermeylen, een Cyriel Buysse, een Stijn Streuvels en later nog een Karel Vande Woestijne, een Herman Teirlinck... . Hij gebruikt zijn relaties in het noorden, met een Gorter, een Van Eeden en een Verwey, om binnen een Groot-Nederlandse gedachte, noord en zuid cultureel dichter bij elkaar te brengen. Met onze Antwerpse Kalmthoutenaar Henry Van de Velde werkt hij aan een deugddoende kunstintegratie in Vlaanderen. Ondermeer de beeldende kunstenaars James Ensor, Georges Minne en nog anderen zullen hun medewerking verlenen aan de vormgeving van "Van Nu en Straks".
Steekt Emanuel De Bom als kunstrecencent en bibliothecaris heel wat tijd in zijn jonge literaire vrienden toch verwerft hij zelf als schrijver ook bekendheid binnen de Zuid-Nederlandse literatuur en meer bepaald als schrijver van "Wrakken". Met dit werk verschijnt de eerste psychologische roman op de Vlaamse "bühne". Een hele prestatie in de hoogtijd van de heimatliteratuur.
Met zijn jongere Vlaams Brusselse vriend August Vermeylen is Emanuel De Bom inderdaad één van de gangmakers van de letterkundige beweging "Van Nu en Straks", die Vlaamse loot van de Europese vernieuwingsbeweging op het einde van de 19-de eeuw. Hij is er meer bepaald de "Antwerpse poot" van. Maar daar komen we in latere broodjes op terug.
Tenslotte staat Emanuel De Bom mede aan de wieg van nog andere letterkundige tijdschriften. Tevens treedt hij toe tot de koninklijke Academie voor Toneel en Letterkunde en bekomt in 1940 de "Vijfjaarlijkse Staatsprijs voor de Vlaamse Letterkunde".
Op 14 april 1953 overlijdt hij in zijn huis "Ten Heuvel" op de Heuvel bij ons in Kalmthout. Hij laat een schat aan letterkundig materieel na. En ondanks een openbare verkoop op zijn "Kempens" is een groot gedeelte hiervan door het Antwerps Museum voor het Vlaam Cultuurleven toch kunnen gerecupereerd worden. Gelukkig maar. Het heeft ons Kalmthoutenaren toegelaten in 1993 met uniek materieel het 100-jarig bestaan van het tijdschrift "Van Nu en Straks" te vieren. (vervolgt) - poëzie + -
(uit het) Kerstverhaal "De Acht Zaligheden" (Emanuel De Bom - Kalmthouts schrijver ).
De vrouw lag met geloken ogen ruggelings tegen een boomstam, den mond halvelings open. Ze zag doodsbleek. 'T was een gezicht van edele snede en teer als van een heilige. Ze was deerlijk aangetakeld : haar kapmantel hing met moeite aaneen van de ontelbare lappen en de regens hadden hem verkopergroend. Er hing slijk van moerassen en van sloten aan haar kleren en kapotte laarzen. ......................................................................................................................................................... " Merie gaat 't nou beter " , murmelde de man dicht bij haar hoofd. Zwakjes lispelde ze " zijn we nog ver af " ? " We komen al onder de mensen... en ginder ligt het dorp ". " Och Joos ik kan niet verder ".
" Maar Jan ... och arme...het schaap is in zo'nen staat " ! "Wat zegde Lot : in zo'nen staat! Toch nie waar zeker " ! "Kom , steekt alle twee uw handen uit mannen en tilt ze zachtjes op, en breng ze samen in huis, en voorzichtig Verhees".
De man tilde zijn vrouwke bij de schouders op, en Verhees hield haar bij de voeten. Binnen werd ze in de canapee neergelaten en Lot zorgde voor warm drinken. " God zal 't U lonen " zei de rosse man. " Hoe is uw naam vriend " vroeg Verhees. " Jozef " antwoordde hij. De vrouw hield niet op met zuchten. De weeën begonnen. Een bed werd metterhaast op den grond gespreid, 't vrouwke er voorzichtig opgelegd... . De man zat geknield naast haar. Bekeek haar drukkelijk, hield haar hand in de zijne. Verhees kreeg een krop in de keel en moest een poosje buiten . ......................................................................................................................................................... Opeens hoorde hij uit de kamer een vreselijk en lang aanhoudend gegil. Dat verstierf in een zoet klagen. En dan ineens een geluid als van een klein scherp trompetje. " Een jonge " hoorde hij Lot gillen. " Jan ziet eens wat een ferm kerstekind. "
Maar... boven zijn hoofd aan de hemel was plotseling een vreemde klaarte gerezen. Vlak boven het huis was 't of er verwarde muziek van stemmen en snaarinstrumenten klonk. En een luister van licht begon te gloren. Het straalde en zong, en 't was of men orgelklanken hoorde ronken. Verhees versteld, riep op zijn vrouw, en riep ook de man buiten. Die liepen en kwamen uit om het te zien. En ze zagen boven hun hoofd een reusachtige goud-fonkelende ster, die haar stralen recht op het huizeke met het rieten dak aan de heide van Jan en Lot verhees liet dalen, en waarlijk daar op de Heuvel klonk hemelzoete muziek en 't leek wel of daarboven kermis werd gevierd. " T is wonderbaar! " zei Verhees. En het land lag voor hem, wijd uitgespreid in dezen wonderbare avond, en de mastenboomkens aan zijn linkerhand stonden beweegloos en feestelijk als kersteboomkens. - actua + - - In het Natuureducatief Centrum "De Vroente, Putse steenweg, 129 te Kalmthout : 1/ permanente tentoonstelling over het ontstaan van de Kalmthoutse heide en over haar verschillende biotopen; 2/ tijdelijke tentoonstelling "Met zonnige groeten" heel de zomer lang. Toegang gratis! Info 03/620.18.30. - Tot 24 april e.k. in het kasteel Ravenhof te Putte-Stabroek : Indigo-groepstentoonstelling met onze Kalmthoutse amateuristische beeldende kunstenaars Karel Van den Berghe, Germaine Tilborghs, May Van Gool, Monica Crayeveld en nog vele anderen.De geest van de "Kalmthoutse Grijze school" is nooit veraf! Iedereen welkom. - Het jaarlijks heemkundig tijdschrift "De Spijcker- 2007" van de Koninklijke Heemkundige Kring van onze historische zustergemeente Essen is verschenen. Info : cultuurdienst van de gemeente Essen. Geïnteresseerd? Haast U! Beperkte oplage! - KALMTHOUT: MET ZONNIGE GROETEN! Zondag 22 april 2007 : Opendeurdag Toerisme. Tussen 10 en 17 uur : Op de Toeristische Dienst, in het Natuureducatief Centrum "De Vroente", in het Provinciaal Suske en Wiske-Kindermuseum en in het Arboretum. Last but not least natuur-en cultuurwandelingen met gids. Info : 03/666.61.01 of toerisme@kalmthout.be .
- awdoe + -
tot volgende week met weer een Kalmthouts broodje "Op de Heuvel (5)" en vergeet het niet : om de reeds verschenen broodjes in chronologische volgorde op te roepen onderaan het blog telkens op de rode linker pijl klikken.
