|
Alles over najaarskruiden
Enkele inlichtingen : Wat verstaat men onder najaarskruiden. Welke behoren er tot deze kruiden? Hoe gebruiken? Voor wat
gebruiken? Zalven, enz... Dank reeds op voorhand voor het opzoekingswerk. Vriendelijk groeten geschreven door Frieda Van Den Dooren 06-10-2005
Najaarskruiden zijn;
Kruiden zijn gewassen met sappige, niet-houtachtige stengels, waarvan zowel de bladeren, de bloemen, de zaden als de wortels worden gebruikt om gerechten op smaak te brengen. Vaak worden ze ook gebruikt in de vorm van een thee of een zalf voor hun genezende werking. Specerijen zijn de gedroogde delen (bloemen, zaden, bladeren, bast en wortels) van aromatische planten die voornamelijk in de tropen groeien.
Vers of gedroogd?
Voor nagenoeg alle kruiden geldt dat het aroma het sterkst is voor vers geplukte kruiden. Sommige kruiden kunnen ook gedroogd als smaakmaker worden gebruikt, bijvoorbeeld salie, oregano, tijm en rozemarijn. Andere kruiden zoals basilicum, dille, kervel, korianderblad en mierikswortel verliezen eenmaal gedroogd haast al hun aroma. Zij kunnen daarom beter diepgevroren worden bewaard. Vries de fijngehakte kruiden in kleine porties in in diepvrieszakjes of met water erbij zodat je kruidige ijsblokjes bekomt die je zo naderhand aan gerechten kunt toevoegen.
Kruiden zijn gemakkelijk te kweken in de eigen tuin of als potplantjes op het terras of het balkon. Heb je geen groene vingers, dan kan je ze ook makkelijk vinden bij de groenteboer of in de supermarkt. Er is een ruim assortiment van schaaltjes met geplukte kruiden of van potjes met kruidenplantjes.
Zoals er seizoengroenten en -fruit zijn, zijn er ook seizoenkruiden. Door de teelt in serres zijn verse kruiden nu echter doorgaans het hele jaar beschikbaar. De meeste groene kruiden worden het best jong verwerkt. Zij hebben het fijnste aroma vanaf het kiemen in het voorjaar tot voor de bloei in de zomer. Zodra de planten bloemknoppen beginnen te vormen worden ze vezeliger, de stengels verhouten, de bladeren verdrogen en ze verliezen geleidelijk hun fijn aroma. Voorbeelden zijn kervel, peterselie, basilicum, dille, bieslook, salie, munt, dragon, oregano, koriander en lavas.
Sommige kruidensoorten groeien meer in de vorm van een struik en hebben meer houterige stengels of twijgen en dikkere bladeren. Hun smaak is het meest geconcentreerd na de bloei in de zomer. Het zijn typische najaarskruiden. Voorbeelden zijn tijm, rozemarijn en laurier.
Kruiden die voornamelijk om de bloemen en niet om de bladeren worden gekweekt, zoals bonenkruid, moeten tijdens de bloei worden geoogst.
Verkoudheid
Provençaalse kruiden, Rozemarijn, Rozenbottels, salie en Tijm, helpen tegen verkoudheden.
Als iemand hier in huis ligt te hoesten en te proesten halen we vlug de rozenbottels uit de keukenkast. Ik maak altijd rozenbottelthee van zelf geplukte hondsroos-bottels (voor de vitamine C). Ik oogst in de herfst en droog ze op de verwarming tot ze keihard zijn. Deze harde, verrimpelde bottels plet ik dan tussen twee houten boterhamplanken. Soms maal ik ze ook wel eens met een elektrische molen, maar als je dan niet oplet heb je dadelijk poeder. Eén theelepel van die geplette bottels overgiet ik met een kop kokend water. Ik laat de thee 10 minuten trekken. De rozenbottelzaden zitten namelijk goed verpakt. Ze moeten daarom iets langer trekken. De thee smaakt nog lekkerder als je er een schijf citroen of sinaasappel in legt. Daarbovenop kan je nog wat gedroogde vlierbessen leggen.
Als je preventief, elke dag drie koppen van dit drankje drinkt, is de kans groot, dat je een heleboel van de hoestdecibels voorkomt.
Mijn favoriete verkoudheidsthee maak ik met rozemarijn, salie en tijm. Van deze mengeling neem ik één theelepel en ik overgiet die met kokend water. Ook hier laat ik tien minuten trekken. Als ik die kruiden toevallig niet in huis heb, neem ik gewoon één theelepel Provençaalse kruiden voor mijn thee.
Een schijf citroen of enkele Rozenbottels geeft extra smaak en vitaminen.
Voor wie geen thee lust, is er nog de vliersiroop. Ook die kan verlichting brengen. Drie eetlepels per dag van je zelfgemaakte of gekochte vliersiroop volstaan.
Onlangs kreeg ik van een collega-herborist een hoestdrank tegen zware verkoudheid. Een drankje om duimen en vingers bij af te likken. In de glazen fles zaten telkens drie handgrote takjes van acht verschillende kruiden : anijs, citroenmelisse, lavendel, pepermunt, rozemarijn, venkel en wijnruit, Op het recept stond : doe bij de kruiden 300 g kandij suiker. Giet er 1 liter opleg-graanjenever op en laat de mengeling vier maanden op een warme plek trekken. De kruiden mogen in de drank blijven, of je kan ze eruit zeven. Neem bij verkoudheid 1 soeplepel ´s morgens en ´s avonds.
Keelpijn
Kriebels in mijn keel probeer ik ´s morgens zo vlug mogelijk weg te jagen via een boterham met smeerkaas die ik vol strooi met ajuinsnippers. ´s Middags komt zo´n gesnipperde ui op mijn rauwkostschotels en ´s avonds op mijn boterhambeleg. Ik doe ook wat goudsbloem- of uierzalf op mijn zere keel en leg er een prop watten op die ik doordrenk met Zweedse kruiden.
Zonder de onderliggende zalf, die dient als beschermlaag, reageert de alcohol van het Zweeds bitter te fel op gevoelige huid. Dat levert dan vervelende irritaties op.
´s Morgens en ´s avonds vernieuw ik mijn ronde, met Zweeds bitter doordrenkte make-up-watje.
Heesheid
In tijden van hese nood gingen onze voorouders op zoek naar lijsterbessen. Juist, die zijn rauw niet te eten. Ze zijn zelfs giftig. Sorbinezuur en blauwzuurglycociden zijn bijvoorbeeld stoffen die vooral in niet volledig rijpe bessen zitten. Als je dus eet van die bessen zou je een maag- of darmontsteking kunnen krijgen. Je pupillen worden dan groter en je staat misschien vol uitslag. Je mag daarom nooit rauwe lijsterbessen eten ! Onze voorouders wisten dat ook wel. Maar zij kookten of droogden de lijsterbessen. Zo verdwenen de giftige stoffen en kon je ze zonder problemen gebruiken. Als je geen decibels meer uit je strottenhoofd krijgt, dan zijn er nog altijd de lijsterbessen. Laat zo´n bes tien minuten heen en weer wandelen tussen je tanden. Doe dat verschillende keren per dag. Bij sommigen is het resultaat verbluffend.
Op dit moment van het jaar zijn er natuurlijk geen lijsterbessen meer te vinden in de natuur. Een natuurwinkelier of apotheker kan je misschien helpen.
Kruidenthee
Tijm
Tijm is een natuurlijk antibioticum.Hij leent zich uitstekend om thee tegen verkoudheid en griep van te maken, samen met andere Provençaalse kruiden.
Neem hiervoor een theelepel kruiden (liefst verse). Als je die niet bij de hand hebt neem je een theelepel Provençaalse kruiden, doe er een schijfje citroen bij en overgiet met kokend water. Laat 10 tot 15 minuutjes trekken. Giet de thee door een plastic of rieten zeefje. Je voelt de weldaad onmiddellijk.
Salie
Saliethee is misschien niet zo lekker. Maar als je enkele blaadjes met kokende melk overgiet en vijf minuten laat trekken, valt het al een tikkeltje beter mee. Nog even wennen en het is zelfs te drinken. Eventueel kun je aan de thee een lepeltje honing toevoegen. Als je de honing bij de kokend hete drank doet, breek je de waardevolle voedingsaspecten van de honing af. De honingsmaak verandert natuurlijk niet, maar het is zonde van die stoffen. Dus laat je de drank best eerst wat afkoelen.
Drie kopjes thee per dag is meer dan genoeg.
Hoestsiroop op grootsmoeders wijze
Rammenas
Vul een diep bord met schijfjes rammenas. Strooi er bruine rietsuiker over en zet er een ander bord bovenop (geen plastieken). Laat 24 uur trekken. Zeef en doe de inhoud in een flesje. Bewaar dat op een donkere plek. Kinderen krijgen 3 keer per dag een theelepel, volwassenen drie keer een eetlepel.
Ui
Snij een grote ui in ringen en leg die in een grote kom.
Doe er een laagje zuivere natuurlijke honing over en laat een nachtje staan.
Zeef s anderendaags het hoestdrankje en neem hiervan 4 tot 5 soeplepels per dag.
Als je taai slijm niet weg krijgt kan ui echt wel helpen. Ui is net als prei, bieslook en knoflook een telg uit de Alium-familie. Ze werken desinfecterend en zuiveren je keel, luchtwegen en ingewanden.
Tijmsiroop
50 g verse of 25 g gedroogde tijmblaadjes
600 ml kokend water
300 g vloeibare honing
250 g kandijsuiker
Giet het kokend water over de tijm en laat 20 minuutjes trekken. Zeef de tijm er dan uit. Doe het aftreksel bij de honing en de suiker en verwarm alles (liefst in een roestvrij stalen, of geëmailleerde kookpot). Warm alles op tot de brij begint te schuimen. Schep het schuim eraf en laat inkoken op een zacht vuurtje tot je siroop de gewenste dikte heeft. Giet alles kokend heet in kleine potjes, boordevol, zet het metalen schroefdeksel erop en laat omgekeerd afkoelen.
Neem hiervan 2 theelepels, drie keer per dag. Als je hoest echt acuut is neem je best elke twee uur een soeplepel.
Honing:
Honing is een slijmoplossend middel. De suikers in honing trekken vocht aan. Hierdoor vermindert de slijmvorming. Honing bevat ook etherische oliën die het slijm verdunnen en de hoestprikkel verminderen.
Honing werkt geneeskrachtig bij een zere keel en verkoudheid. Honing heeft een boel bacterieremmende eigenschappen. Dat komt door de enzymen en andere stoffen die desinfecterend werken. Al die eigenschappen verdwijnen als sneeuw voor de zon als je de honing in kokend hete thee doet. Wacht daarom tot je thee drinkklaar is en doe er dan een lepel honing bij. Bij een verkoudheid kies je best voor tijm- of eucalyptus honing. Als je de pot goed afsluit, blijft honing lang goed. Vloeibare honing zal na een tijdje versuikeren. Daar is niks mis mee. Het betekent niet dat je de honingpot in de vuilbak moet kieperen want de kwaliteit en de smaak blijven hetzelfde. Je kan de honing weer vloeibaar maken door je pot op te warmen au bain marie op een temperatuurtje van 40 graden. Beslist niet meer. Sommige honingsoorten versuikeren vlug, andere doen er een jaar over. Je voorkomt versuikering door regelmatig in de pot te roeren.
Mvg. Ronny
|
