Daar zitten we dan in de wachtkamer van de schemer. De trein op de tijdslijn schuift ons er op een enkele reis onherroepelijk in. De een wat sneller dan de ander, noodremmen zijn er niet.Als je geluk? hebt kom je eerst in de schemerzone van de ouderdom, bij pech? raas je met de snelheid van een TGV direct de duisternis in. Waarom Pech/Geluk? Dat is voor iedereen verschillend en afhankelijk van je conditie in hoeverre je de wachtkamercultuur ( het " antichambreren" ) nog kunt waarderen. Je kunt er luisteren naar de "kwalen"-verhalen en er eventueel aan meedoen. Ook liggen de leestafels vol met boeken over de meest uiteenlopende onderwerpen achtergelaten door hen , die ons kort/lang geleden zijn voorgegaan. Lezen? Neen , nu maar even niet. Hetgeen ik om me heen zie boeit me momenteel meer dan die overvloed aan lektuur.. Op de achtergrond nog steeds die galerij rode knipperlichten, waarvan er een constant mijn aandacht blijft trekken. THEODICEE ( God = goed en almachtig maar godallemachtig, waar komt dan dat kwaad vandaan??) Nog volop in het licht zitten legio theologen , filosofen en psychologen hun vingers blauw te schrijven en worden niet moe elkaars smaakmakende receptuur te bediscussiëren ter verzachting van het moeten slikken van de "levenstraan" Peter Sloterdijk heeft net zijn magnum Opus " Sferen" afgerond. Een mooi belletristisch staaltje van filosofie uitgevoerd in opwindende en spannende taalacrobatische toeren. Verderop zit Cees Dekker , de zeer getalenteerde moleculaire biofysicus uit Delft. Zijn net verschenen boek " EnGod beschikte een worm" beleeft nu al zijn tweede druk. Ik ga het straks lezen, benieuwd naar de wijze hoe hij weg komt met de godallemachtige problematiek van de Theodicee en hoe de prachtige constructie( Intelligent Design) van de cellen op het zeer kleine nano-niveau te rijmen valt met de walgelijke deconstructies op wereldlijk niveau??? (Ausschwitz, Dresden enz. enz.) Al wat meer in de schemer zit daar , Maarten 't Hart , die temidden van zijn reeds geproduceerde mooie boeken met een ervan ( "Wie God verlaat, heeft niets te vrezen") zijn verdrongen verlatingsangst zit weg te wimpelen. Hij doet het nog steeds in zijn broek als hij hypochondrisch reageert op het eerste beste pijntje , durft niet langer dan een dag op reis tegaan omdat hij dan zijn eigen vertrouwde bed moet verlaten.Hij heeft zelfs geprobeerd zijn eigen kussen en beddegoed mee te nemen, maar dat pikten de douaniers niet! Bovendien is ook van hem bekend dat hij niets van filosofie moet hebben, hetgeen duidelijk blijkt uit de de titel van het boek. Hoe kun je iets verlaten waarvan je zegt dat het niet bestaat ??? Maar ik ben nog niet uitgekeken . Nog even volhouden , want het kan nog erger!!
Als opgroeiende jongeling moest ik, nadat de oorlog was afgelopen, levertraan slikken. Een vieze olieachtige vette smaak , die ik nu nog langs mijn tong voel glijden. Tot kokhalzen toe. De twee gereedliggende smaakverdrijvende snoepjes werden er dan ook met raketsnelheid achteraan gejaagd, om een per omgaande retourzending te voorkomen. Dit lijdenstafereel, zo meen ik, kan mij wellicht van dienst zijn voor het enigszins verklaren van dat weerbarstige vraagstuk rondom de Theodicee ( zie mijn vorigecolumn Auschwitz - Aus-sen- Witz ). Wij als voorlopige "topwezens' wonen in onze taal. Wij zitten daar met z'n allen in opgesloten. Een paar plekken hierbinnen zijn mooi " verlicht ", zoals o.a. kunst- wis- en natuurkunde wetenschappen, waar dan ook fantastische prestaties zijn/worden geleverd. Daar tussendoor zijn er nog al wat schemergebieden , waar je op de tast moet. De vensters zijn hier geblindeerd en de deuren zitten op slot. Wel zijn hierop inscripties te lezen zoals : Lijden, Bestaan, God, Waarheid , Schoonheid, Kwaad en Goed, Levenszin , Theodicee en zo meer. Daarboven scherp rode knipperlichtjes met daaronder bordjes APORIE ( = Geen Doorgang ). Je kunt hiertegen- en met elkaar praten als Brugman , maar helaas met welke "taal-made" sleutel ook , ze zijn niet open te krijgen!! Je wordt hier taalgedwongen in de wacht gezet, tot op enig moment je naam wordt afgeroepen en de rode knipperlichten op steady groen gaan. Je kunt zelf nog wel een deur kiezen, maar er is geen "second opion" , je gaat definitief zonder een weg terug. Wat hier achter zit???? God mag het weten!!! Dat geeft geen lekker gevoel, maar we hebben die" levenstraan" maar te slikken. Zolang we nog maar niet aan de beurt zijn, hebben we kort?, eventjes? of wat langer de tijd om met onze taal "home-made be/gedachte smaakmakers een en ander te verzachten. (Wordt vervolgd).
Deze week belde mij een goede vriend om me te attenderen op een documentaire, die op dat moment werd uitgezonden op de Belgische zender "Canvas" Het betrof hier een film over het bombardement op Dresden aan het eind van de 2de wereldoorlog. Ik wist niet hoe te kijken en te horen naar deze inferno. Onschuldige vrouwen, mannen en vooral kinderen, die hier letterlijk weggeschroeid zijn in temperaturen van 1300 graden Celcius. Toevlucht zoeken in vijvers hielp niet. Deze werden door die vreeslijke fosforbommen weggeschroeid. Ze zaten als ratten in de val . Zochten met hun kinderen een toevlucht in de riolen en onderaardse krochten. Dan naar de Elbe. Na twee infernale bombardementen kwamen de vliegers daarboven aanvliegen om de totaal ontredderden en weerlozen op de oevers met hun moordmachines neer te schieten. Ik ben er misselijk van geworden. Nachten niet geslapen. Zijn wij dan als die zgn. topwezens van de schepping gedoemd en verdoemd met ons verstand die toestanden nog te moeten bevatten?? Hoe gek moeten we zijn om deze totale gekte nog proberen te bgrijpen?? Ik ben woedend, nijdig en verbijsterend sprakeloos. Dit gaat elk verstand te boven . Het is Aus(sen) Witz., Hiroshima, Vietnam , Kruistochten, Afrika, Irak , Israël, 11-09-2001, Palestina, en ga zo maar door. Eén grote lange reeks van complete uitzinnigheid. En wij maar mooi zitten neuzelen over de vraag: "Als er een god is waar komt danhet kwaad vandaan en als hij er niet is waar komt dan het goede vandaan??" , de beruchte Thodicee-Problematiek. Bibliotheken vol geschreven met prachtig filosofische, theologische verstandelijk in elkaar geknutselde en gefrutselde mentale broddelwerken die volkomen de plank misslaan en alleen maar op de boekenplanken misstaan. Het is één grote verbloemingscorso. Daar moet je nooit meer mee aankomen bij die nu nog levende stakkers met de hels- ingebrande gegroefde gelaten die nog de moed en de kracht hebben over deze inferno's stamelend en snikkend iets te zeggen. Het is gewoonweg mensbelaagd en godgeklaagd!!! De volgende keer toch maar eens proberen hoe wij , als rampentoeristen, met die onzin omgaan en omgegaan zijn. Maup -=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Telkens weer de Haagse mooi klinkende belofte de regelcultuur nu maar eens te doorbreken. De bureaucratische mierenhoop aan formuleren en regels zal eindelijk belaagd en verlaagd worden. De overhead moet nu maar eens van zijn ernstige waterhoofd verlost worden. maar helaas, .... de ene operatie na de ander mislukt , sterker nog : het waterhoofd blijkt een Januskop te zijn; het groeit eens te meer en wordt als maar groter en groter. Het lijdt aan een ernstige ziekte , zo blijkt het, de zgn. Autopoiese. ( auto = zelf en poiese = produktie ). Deze ziekte wordt gekenmerkt door alles uit zijn omgeving aan te passen om zich zelf in stand te houden. Dit verschijnsel is afkomstig uit de biologie. Het geeft aan dat het organisme zijn voedsel transformeert in stoffen en verbindidngen ten bate van zichzelf. Maar niet alleen een organisme , maar ook een organisatie heeft de neiging zich zelf te reproduceren. Het is o.a. om deze reden dat complexe organisaties heel moeilijk te veranderen zijn. Goedwillende enkelingen , die pogen veranderingen aan te brengen, worden binnen de kortste keren " aangepast ", of erger nog, op een zijspoor gezet. ( denk hierbij aan de zgn. " klokkenluiders " ). Men gebruikt in dit verband wel eens de vergelijking van de gekookte kikker: Als een kikker in heet water wordt gegooid, zal hij zijn best doen uit de pan te springen. Wanneer het dier geleidelijk op gewarmd wordt doet hij echter niets. Zo ook met het Haagse. Verlichte geesten staat een hachlijk lot te wachten: òf je aanpassen òf wegwezen. Het is een kwestie van buigen of barsten. Voor het "aanpassen" wordt vaak de techniek van de "inspraak" gehanteerd. Hiermee wordt gevoelsmatig bij de innovator de indruk gewekt , dat hij er toe doet, terwijl het voor hem al is gedaan ( Repressieve Tolerantie). Maar als hij dit raffinement onderkent is het te laat en echt met hem gedaan. Protest en verzet beginnen altijd van onder op (bottom-up) en hebben een tijdelijk ( conjunctureel) karakter. De werkelijke veranderingen moeten van boven af (top-down) komen en zijn structureel van aard. Het vuur moet daarom goed opgestookt worden willen de kikkers daar bovenin eruit springen . Maar ook dit proces zal helaas geen garantie bieden voor een duurzame oplossing voor het probleem van de verstarring, want de rakkers van nu zullen, eenmaal boven gekomen , weer de regenten van morgen worden. Hopelijk zal de snelheid van de huidige technische ontwikkelingen een bres kunnen slaan in deze cirkelgang van de rigiditeit.
Vele filosofen voor Socrates, de zgn. pre-socratische filosofen, ontwierpen voor het ontstaan van het heelal een eigen denkconstructie ( een cosmogonie). Zo ook Empedocles ( 490 - circa 430 v. C ). We gaan hier niet op details in van zijn denk theorie. In grote lijnen zijn de vier elementen :Aarde, Water , Lucht en Vuur de vier zaken waar het in zijn opvatting letterlijk en figuurlijk om draait in een eeuwig bewegende cyclus. Deze vier worden dan door twee aan elkaar tegengestelde krachten aangestuurd te weten: De Liefde ( Philia) en de Haat ( Neikos ) De liefde wordt in het centrum ( de Aarde ) gedreven en de Haat bevindt zich aan de buitenzijde van de sfeer. (Sphairos = de goddelijke bol) Zo ontstaat de ons bekende kosmische indeling , met de aarde in het centrum, het vuur aan de buitenzijde en de lucht en het water daartussen. Dit alles beschrijft hij in bizonderheden in zijn leerdicht "Over de Natuur".( Peri Phusioos). Daarnaast heeft hij nog een mystiek-religieus Epos geschreven: "De Reinigingen" ( Katharmoi ). Ja en daar schrijft hij o.a. : " Ik beweeg mij onder u als een onsterflijke god- geen sterveling meer- die door allen wordt geëerd zoals het betaamt , gekroond met haarbanden en bloemkransen" Hij zou dan ook , als een ware Messias , een dode vrouw tot leven hebben gewekt en in in een vulkaankrater zijn gesprongen om zijn goddelijkheid te bewijzen. Ja , als je vanuit je tunnel-denken over springt naar een krater, dan heb je daarna een geweldige kater. Neen, dan deed Lou het handiger. Die nam ons ook in de maling , maar hij bleef genieten van zijn paling. Maup
Het tunneldenken, of zoals u wilt het verkokerde denken van de filosoof Georg Wilhelm Friedrich Hegel ( 1770 - 1830 ).
Welteverstaan, een geniaal denker. Een systeembouwer van je welste . Stamt uit de periode die wij historisch aanduiden als het Idealisme. Het ( systeem) denken van Hegel heeft de zgn. triade ( een soort drietrapsraket) als uitgangspunt. Eerste trap: stelling : " Er is iets" Tweede trap: tegenstelling : " Er is niets" Derde trap : samenstelling: Er ontstaat wat. (worden). En dit is dan tegelijk geniaal als banaal. Waarom banaal? Omdat hij van deze op zich geniale vorm niet meer los komt . Hij radicaliseert dat zodanig , dat alles wat zich in en aan zijn geest voordoet hij dit dwangmatig in deze vorm van these, antithese , synthese giet. Hij vormt daarvan een mal, waarin hij de werkelijkheid perst. Alles wat daarin niet past snijd hij met zijn vlijmscherp intellect geraffineerd weg. Dit werkte op een slimme student zo irritant, dat op zijn vraag aan Hegel, of dat wel allemaal klopte met de werkelijkheid , Hegel antwoordde: " DAT IS DAN DES TE JAMMER VOOR DE WERKELIJKHEID!!" Daarom kan men vanuit een strikt wetenschappelijk denken aan het werk van Hegel moeilijk enig krediet toekennen. Alles wordt bedolven onder een uiterst ingewikkeld denkwerk , waarin zowel de samenhang als de relatie met de beschreven werkelijkheid zeer twijfelachtig is. Zelfs als het systeem dus een strikt logische samenhang zou vertonen , dan zou er nog geen enkele garantie zijn , dat het ook iets met onze wereld te maken heeft. Nog nooit heeft een filosoof of wetenschapper zoveel fantasie en denkkracht vergooid aan een zo hopeloze onderneming als de hele filosofische opzet van Hegel is.
De volgende keer iets over Empedocles. Die kon er ook wat van!!
Er zijn sommige filosofen, die , zoals dat tegenwoordig zo mooi heet , getroffen worden door " tunneldenken " Zij zitten dan opgesloten in hun eigen gedachten(tunnel)gangen. Van de grote filosoof Kant ( 1724 - 1804 ) is zijn morele, ethische stelregel alom bekend. Deze luidt in vereenvoudigde vorm: Wat gij niet wilt wat ugeschiedt ,doe dat ook een ander niet " Ik draai dat altijd om in positieve zin: " Wat gij wilt dat ugeschiedt, onthoud dat ook een ander niet "Van hem is bekend , dat hij elke dag op precies hetzelfde tijdstip uit wandelen ging. Daar kon je de klok op gelijk zetten. Op deze min of meer dwangmatige wandeltochten, nam hij voor de bedelaars , die hij tegenkwam, aalmoezen mee, en dan driemaal zoveel als gebruikelijk was. Dit had tot gevolg, dat hij door de bedelaars op den duur bestormd werd. Hij moest daardoor wel het tijdstip en de route van zijn dagelijkse wandeling verleggen. Te beschaamd om de waarheid te vertellen, verzon hij een smoes. Een slagerszoon zou hem hebben aangevallen. Hannah Arendt analyseert in haar werk ' Responsibility and Judgement'(2003) vlijmscherp deze handeling . Hij kwam namelijk lelijk in de knoei met zijn eigen filosofie. Hij kon de gewoonte om zo overdadig geld te geven op geen enkele manier verzoenen met de hierboven genoemde morele stelregel, die bekend staat als de categorische imperatief en viel zo lelijk door de mand. Maar , helaas hij was niet de enige. De volgende keer zullen we zien dat de grote filosoof Georg Wilhem Friedrich Hegel er ook wat van kon.
" We are drowning in information and starved for knowledge"
" We verzuipen in de informatie en snakten naar kennis." Dit is zo ongeveer de vertaling van deze one-liner van de Amerikaanse filosoof, psycholoog en pedagoog John Dewey ( 1859- 1952 ). Het was een gedreven pragmatist. Een gezaghebbende onderwijskundige in Amerika. Heeft hier aan verschillende universiteiten in woord en geschrift zijn sprankelende en vernieuwende ideëen over Amerika uitgestort. Kortom : de toon gezet voor het amerikaanse onderwijs van de laatste decennia. Was leerling van William James , die als pragmatisch denker , het uitgangspunt had , dat " iets waar is als het werkt ". Zo ook huldigde Dewey langs dezelfde denklijn zijn stelling: " Niemand heeft ooit verklaard waarom kinderen zo vol vragen zijn buiten de school, en zo een opvallend gebrek aan weetgierigheid vertonen over het onderwerp van de schoollessen. " Hij was de mening toegedaan , dat je pas leert door te doen. Hij richtte daarvoor zelfs een proefschool in voor een nieuw schoolsysteem. Hier moesten kinderen en volwassenen van elkaar leren door met elkaar samen te leven. Dat leren moest 'levensecht zijn' en aansluiten op de natuurlijke belangstelling van de kinderen. Dus vooral niet de hele dag stilzitten achter een kaal tafeltje , maar zelf ervaring opdoen hoe de samenleving in elkaar zit , en de praktische levenskringen werken. Deweys' school moest een vooruitspiegeling zijn van de maatschappij.
Ik word altijd weer aangenaam getroffen door innoverende denkers in t' algemeen en door onderwijs -pedagogen in het bizonder. Tegelijkertijd komen er dan ook steeds weer vragen bij me op zoals : mooi bedacht , verfrissende denkconstructies van bizondere signatuur, maar ( het beruchte " maar" ), wat is er van terecht gekomen. Als ex-praktisch onderwijsgevende zie ik me dan aan het eind van de cursus ( zo eind juni, begin juli , dus hoogzomer) vrijdagmiddag, laatste lesuur , in een snikheet noodgebouw met plat dak voor een groep , pakweg 30 turbulerende pubers staan , om hen nog enig duits te slijten. Dat is hete soep serveren, die ze met een vork naar binnen moeten krijgen. Daar krijg je echt geen trek van, in tegendeel, het is kokhalsen alom.. dat werkt niet, dus is het niet waar! Daar heeft William James een punt . Zijn alternatieven zijn prachtig en meeslepend. Je was wel gek om dat niet te beamen. Maar ze werken tot op heden nog steeds niet , dus zijn ze óók niet waar. Nog steeds zitten we opgescheept met kale tafeltjes , waar leerlingen gestressd achter toetsen , testen, proefexamens aan moeten zitten. Idem dito is het vergaan met Ivan Illichs' "Deschooling Society". Het barst nog van de scholen, de een nog groter dan de ander. Kortom , we hobbelen zo maar wat heen en weer tussen paradoxen en dilemma's. Hoe komt het toch, dat alle utopisten, dat wat ze zich voorstellen , niet tot stand kunnen brengen. Het lijkt wel een vorm van onhandig urineren tegen de wind in. Dat lucht in nood wel even op, maar daarna sta je wel in je (natte) hemd. Ik voel me daar nog steeds niet echt lekker bij. Ik stop er nu maar even mee want ik moet weer zo nodig.
's Avonds, na een warme dag in Italië, kinderen slapend in de Alpenkreuzer, wij , onder een mooi besternde Italiaanse hemel, genietend van een kopje Nescafé uit een kampeermog. Daarna wijn uit een theeglas. Dat alles smaakte zo heerlijk, dat wij besloten , eenmaal weer thuis te zijn, deze zelfde combinatie van poederkoffie uit een mok en wijn uit een theeglas voort te zetten. Één grote teleurstelling . Hoe kon dat nou, zo vroegen wij ons af. De mok, het theeglas , de koffie en de wijn waren toch gebleven. Ja, maar concludeerden wij,er was wat anders aan de hand. De situatie, de omgeving, of zoals dat tegenwoordig zo mooi heet : de context was veranderd. Geen romantische avond in Italië, maar een koud en vochtig Nederland , geen camping met een Alpenkreuzer, maar Breukelen in een vertrouwd huis. Dat was wellicht de oorzaak, dat wij daardoor zo werden beïnvloed ,dat ,gatverdarrie, de koffie en de wijn niet meer smaakten. Ik ben dus anders wanneer ik thuis ben. Weer anders als ik achter mijn piano zit, in de auto rijd, voor een groep mensen sta te praten, alleen ben of in een menigte sta. etc, enz. Travestieten forceren zelfs dwangmatig die context door mannen-/vrouwenkleren aan te trekken. Naar analogie van wat Wittgenstein voor de taal heeft gezegd, dat de betekenis van een woord door zijn gebruik wordt bepaald ( " the use is in the meaning "), zo word ik door mijn context, mijn omgeving bepaald. Maar dat " anders zijn " zet zich ook door op de tijd lijn van ons leven . Als kind, jongeling ,puber, adolescent "volwassene" , senior, grijsaard ben ik steeds veranderd door mijn leefomgeving. Ben ik ooit wel dezelfde , zo vraag je je af???, ofwel heb ik een "ik", kan ik ooit mezelf zijn?? Dat ben ik me bewust, dus een bewustzijn heb ik. Maar als mens heb ik ook een zelfbewustzijn, dat ik zelf kan weggommen als het me teveel wordt. Dit heet dan zelfmoord. Dit , in tegenstelling tot een dier, dat nooit zelfmoord kan plegen, dus alleen maar een geconditioneerd bewustzijn heeft. En nu wordt het pas echt interessant: door mijn zelfbewustzijn ben ik verantwoordelijk voor mijn handelen .Een hond, kat ,vlieg amoebe etc nooit. Als ik bijv. het vlees onachtzaam op het aanrecht laat staan en ik even daarna onze kat erop "betrap" heerlijk daarvan te smullen , dan is dat nooit zijn, maar alleen mijn schuld. Het beestje straffen hoort daar dus niet bij.! Probleem: we hebben dus een ego , maar we zijn het niet. Dat is even lekker!! Filosofen hebben daar hun 'denken' aan vol . Om die zwaarwegende zelf-verantwoording te ontlopen bezigen wij de sluwe vaak gehoorde uitdrukkingen: " Je moet me maar nemen zoals ik ben", of " " Zo ben ik nu een maal". Vooral dit laatste vlucht excuus klopt in de letterlijke betekenis van het woord "maal' , maar zo bedoelen we het helemaal niet. Het is een oneigenlijk gebruikte uitspraak . Onze alter ego's rollen achter elkaar aan als op een rollerbaan. Het wordt nog erger als we onze ego door zware omstandigheden van overmacht geheel kwijt zijn en er verschrikkelende dingen kunnen gebeuren of reeds gebeurd zijn. Voor de rechtbank zijn we dan na psychiatrisch onderzoek, ontoerekeningsvatbaar of niet en vallen dan in de kategorie " met voorbedachte rade". Moeilijk, moeilijk !! Maar ja, we moeten wat . Kennelijk is ons Ego wel denkbaar , maar niet kenbaar. Voor psychiaters kennelijk wel . Daar moet ik toch eens achteraan ,hoe ze dat precies doen.. maar ja, we moeten wat. Ik ga zo dadelijk pasfoto's laten maken , omdat mijn pas verlopen is . Ik trek daarbij , voor zover me dat lukt , mijn mooiste gezicht t.b.v. een moment-opname van mijn "ik" . Kom ik het "pas"-hokje weer uit , dan klopt die foto eigenlijk al niet meer. Hij is nog wel recent maar niet meer coherent. Daar moet ik dan ook nog 6 Euro voor betalen. Dat komt , zo vind ik eigenlijk, niet van pas.
" Wees uzelf , zei ik tegen iemand, maar hij kon niet want hij was niemand.!!.
" Wij leren niet voor de school maar voor het leven.!! " Zo luidt de vertaling van deze klassieke mooi -klinker. Maar volgens de veelzijdige denker Ivan Illich ( 1926 - 2002 ) is het een vals-klinker!! In zijn belangwekkende boek " Deschooling Society " ( Ontscholing van de maatschappij uit 1971) betoogt hij dat de school het echte leren alleen maar in de weg staat. Voor hem ware het dan beter de spreuk maar om te draaien tot : "Wij leren niet voor het leven , maar voor de school." let wel : hij bedoelt dan HET ECHTE LEREN en dat is nadat de basisvaardigheden van lezen en schrijven via de basisschool zijn aangeleerd. Daarna , dus in het vervolgonderwijs begint de ellende pas echt . Hier laat onze westerse cultuur zich ongenadig gelden. Zij staat daar op slechts de 2 poten van taal en wis/natuurkunde vast overeind en is niet om te krijgen. De mentaal begaafden hebben daar geen moeite mee , want die redden zich overal, dus ook in dat voortgezet onderwijs, maar , ach en wee voor de anders ( dus beslist niet MINDER) getalenteerden, die worden juist door die school om bovengenoemde reden tot minder getalenteerden gebrandmerkt. De kreet , " gelijke kansen voor iedereen " die destijds veelvuldig werd geroepen door minister Van Kemenade en daarna in vele toonsoorten als " mavo-projecten" , leer- en studie- huizen" hebben nagegalmd uit de politiek rood omrande monden van de diverse ministers, zijn helaas, tenkoste van veel geld en inspanning van leerling en leraren(essen) in een lijkzang geeindigd. De gelijke-kansen -theorie,een schoon en ambitieus ideaal , kwam in frontale botsing met de keiharde structuur van ons onderwijssysteem, dat historisch van boven naar beneden volgens het "top-bottom -model is vastgeschroefd. Niet om te krijgen.!!!! Illich betoogde in 1971 al dat zo'n systeem het echte leren alleen maar belemmerd. Zijn boek is dan ook één groot pleidooi dat zo'n school eenvoudig weg moet, omdat deze in de sterk en zich snel veranderde samenleving nu niet meer past. En ziedaar, alle inspanningen van o.a. de netelige Netelenbossen en de barbie-popperige v/d Hoevens ten spijt, zitten we nu in en met hooggestapelde mega- scholen, waar de steeds weer terugkerende scheuren met aan bouwfraude grenzende dure plastische vulmiddelen tevergeefs worden weggepoetst. ( In het duits heet dat zo mooi Hochstaplerei = luchtfietserei ). De gelijke kansen passen niet in deze verticaal voorgevormde lagenconstructie van voorwetenschappelijk - hoger-middelbaar - en lager voortgezet onderwijs. De mentaal goed uitgerusten zitten daar boven in goed. Die redden zich , waar je ze ook neerzet , altijd wel. De anders getalenteerden worden door deze onderwijsstructuur nog steeds tot minderbedeelden gebrandmerkt. De middelste lagen zijn nog voor enkelen onder veel gehijg en gezucht haal- en bereikbaar, maar beneden in de kelder is het gekreun en gesteun niet van de lucht. Om de wond- pijn hier wat te verzachten verstrekt men er een soort (l) uierzalf in de vorm van schoolonderzoeken van A-,B-,C-, en D- niveaus. Resultaat : een totaal geïnflateerd diploma , dat niet meer waard is dan de kostprijs van het papier en de schoonschrijver. Dat alles slechts ten faveure van de school en totaal niet van het (beroeps)-leven van de leerling . Hij wordt gevoelsmatig met " iets" beloond dat later, als het vaak al te laat is, " niets" blijkt te zijn. Illich trekt dan terecht tegen dat soort bedrog fel van leer. Dit soort onderwijs , zo betoogt hij, zorgt dat mensen afhankelijk gemaakt en geïndoctrineerd worden en niet leren zelfstandig te denken. Hij gebruikt voor zo'n school zelfs de bijbehorende termen : terreur, knechting en slavernij. En daar komt , zoals we allen weten narigheid van. Zei Goethe het een paar eeuwen geleden al niet zo: " Ihr führt ins Leben uns hinein Ihr lasst den Armen schuldig werden, Dann überlasst Ihr ihn den Pein Denn jede Schuld rãcht sich auf Erden
( Goethe , Lieder des Harfners in " Wilhelm Meister" ) Maup .
Hoe Simone de Beauvoir tenonder ging in de valkuil van haar eigen denken!!!
Simone de Beauvoir ( 1908 - 1986 ) publiceert in 1949 een werk onder de titel " De tweede sekse ". Hierin doet ze een voor mij onbegrijpelijke uitspraak nl.: " Je bent niet als vrouw geboren, je wordt vrouw ". Zij schrijft dan o.a. dat de mens niet bepaald is door zijn natuur , maar door zijn tweede natuur , die gewoonte heet. De verschillen die bestaan tussen man en vrouw zouden dan een product van de westerse cultuur zijn. Als je geboren wordt is er nog geen principieel verschil, pas als je opgroeit maakt de cultuur je tot vrouw. Je zou dat onder meer al aan de taal kunnen zien. Vooral het Frans maakt dat goed duidelijk; als je het over een groep van 100 vrouwen hebt en één man , gebruik je toch het mannelijk meervoud: "ils". Als je het over de mens hebt , zeg je " l'homme", wat ook de man betekent. Hier beginnen dan de problemen te komen , die het gevolg van de vangnetten van iedere taal zijn. Voor het nederlands, duits en engels is dat weer anders. Ik geef toe dat bij ons dat verschijnsel zich ook nogal eens ridicuul krampachtig voordoet. Je hebt het dan niet meer over mankracht maar over menskracht, de mooie jachten zijn niet meer bemand maar bemensd , misschien ook nog een mens een woord, i.p.v. een man een man een woord eenwoord?? Maar helaas , met alleen de de taal kom je er niet, Neen , ik denk dat het probleem dieper ligt. Simone zegt dat de natuur ons geen antwoord geeft op het verschil tussen Hij en Zij. Ik wil echt niet flauw doen, maar toen ik dat las ben ik toch even naar de douche gelopen om een en ander te controleren. En zie daar, , ik ben helaas een geboren man en dat zelfde geldt ook gelukkig voor mijn vrouw. Waarom nu " helaas" man en " gelukkig " vrouw . Omdat ik denk dat juist de natuur in de eerste en de cultuur in de tweede plaats een antwoord kan geven op dit ingewikkelde vraagstuk, want complex is het , daar ben ik het met Simone de Beuavoir hartelijk eens. ---------------
In 1930 /1931 publiceerde Sigmund Freud zijn belangwekkende opstel : " Das Unbehagen in derKultur ". Hierin betoogt hij dat de mens in tegenstelling tot het dier een cultuur schept. Wij hebben daarvoor een ratio gekregen , al weet ik nog steeds niet precies van wie.Maar hij heeft hiermee op het gebied van techniek en kunst weergaloze prachtige culturele ontwikkelingen tot stand gebracht. Op het natuur/biologische vlak is het ons echter als man wat minder goed gegaan. Daar moeten we onze natuur onderwerpen aan de cultuur en dat bezorgt ons een groot onbehagen dat soms kwalijke psychische gevolgen kan hebben . Dit echter in tegenstelling tot het dier. Dat schept geen kunst en techniek. . Voor hem zou ik willen zeggen, geldt dan ook alleen een " Behagen in der Natur " waar de voortplanting nog , genitaal en geniaal is geregeld. Moedertje natuur zorgt nog organisch voor de instandhouding van de soort. De zwakken gaan het eerst dood en alleen tijdens de balts wordt er door de sterkste stier vruchtbaar gewalst.. Hier spontane natuur en goddank geen repressie door de cultuur. Hoe anders is dit verworden door de cultuur bij de mens, en wel m.n. bij hem . Een groot spanningsveld tussen natuur en cultuur is zijn deel. Geen regulerende balts maar een voortdurende walts, waarbij zij is gericht op kids en hij op orgastische top-hits. Lukt een en ander niet , dan" steunzoolt "de culturele techniek. Voor haar de mechanische reageerbuis voor zijn niet genitaal reagerende buis. Zij een geaarde dragende moeder,en hij een ontaarde en ondraaglijk loeder. Hij op jacht en zij zorgt wel voor zijn dracht. Omdat de man door de natuur te uitbundig van een libido is voorzien verloopt daar de confrontatie met de cultuur explicitiet uitdagend . Bij haar , die van nature meer impliciet afwachtend is geaard verloopt die confrontatie voorbeeldig en benijdenswaardig . Kortom : beiden gelijk - waardig maar beslist niet gelijk-aardig. Daar heeft Simone m.i. een grote denkfout gemaakt door het culturele aspekt te radicaliseren en de natuurlijke geaardheid van beide kunne te negeren. Zij had moeten inzien dat zijn vaak door een te hoog testosteron aangedreven libido in en door de cultuur tot een vaak walgelijk en riducuul hanengedrag is gesublimeerd. Nog steeds lopen zij letterlijk met hanenkam en al dominant te wezen. Kukelekuen rivaliserend tegen elkaar , hebben al gelijk voordat ze het gekregen hebben. De culturele viagra moet hen , zo menen ze , daarbij behoeden voor het natuurlijke zo gevreesde slappe gelul. Deze chemische oppepper maakt hem zelfs nog tot een irritante en zelfoverschattende bejaarde opschepper. De verdrongen ranzigheid bezorgt hem dikke "wallen" onder de ogen. Met hem maar al te vaak gedonder in en om haar vooronder. Maar hoe gracieuzer en sierlijker verloopt dat bij de dames . In plaats van tegen elkaar te spreken , spreken zij gezellig met elkaar. In de ogen van de hanen hebben zij nooit gelijk, maar ze krijgen het wel. Daarom dames, ga zo door. Verwar de emancipatie niet met " in de man z'n plaatsie", dat leidt tot manwijverij. Maar neem als een prachtige hemelse engel plaats naast die gefrusteerde bengel. Dan loopt het zeker en vast beter af dan met Simone de Beauvoir. Zij is diep gefrusteerd tenslotte aan alcohol en amfetamine ten onder gegaan. En dat zijn die kerels niet waard. ( De hierbijgevoegde foto moge daarvan een bewijs zijn!!). Maar vrouwen, vrouwen, hoe dan ook , ik blijf van ze houwen. Maup -=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
Wij "kennen" hem wellicht niet onder zijn oorspronkelijke Chinese naam K'oeng Foetse ( = Meester Koeng). Hij was een beroemd denker en sociaal filosoof uit het oude China , ver voor de vorming van het Chinese keizerrijk. Hij is jaren na zijn dood een dominant denker gebleven in China. Hij kwam uit een adellijke , maar arme familie. De Analecten, een verzamelwerk met discussies , die hij met discipelen had , zijn na zijn dood verzameld. Het bevat de belangrijkste hoofdgedachte van zijn leer. Zijn vader K'oeng Sr, was al 60 jaar toen hij na veel mislukte pogingen om een volwaardige opvolger te verwekken eindelijk succes had bij zijn 15- jarig buurmeisje. Hij kwam met grote oren en een platte mopsneus ter wereld . Aan de grote knobbel op zijn voorhoofd heeft hij zijn bijnaam naar de gelijknamige berg Tsjoe te danken. Toen hij 3 jaar was stierf zijn vader en bleef hij alleen met zijn jonge moeder achter.Hij ontwikkelde een innige band met haar , zodat gezegd wordt dat daardoor zijn eigen huwelijk mislukte.Dat een en ander zijn dwangneurotische neigingen tot gevolg had, is wellicht o.a. aan de de ongewone band met zijn moeder te danken. Zo liep hij nooit door het midden van de paleis poort naar binnen en stapte hij nooit op de drempel. Alvorens hij ging zitten moest hij eerst zijn matje recht leggen. Ook sliep hij nooit in de houding van een lijk en zijn kleren moesten een speciale tot op spelddikte afgemeten lengte hebben. Misschien sublimeerde hij zijn te grote oren in een van zijn beroemde citaten:
Een mens heeft 2 oren en 1 mond om twee keer zoveel te luisteren dan te praten.!!
Bernard Mandeville ( 1670- 1733 ) groeide op in het toen nog file-vrije Rotterdam. Hij promoveerde hier tot doctor in de geneeskunde . Vestigde zich als zenuwarts in Londen, waar hij menige adellijke dame met de toendertijd geheten "vapeurs (flauwtes) met zwalpende baarmoeders" behandelde en die wij nu gewoon hysterica noemen. Tussen deze wankelende wonderbaarlijke moeders door dacht hij als geengageerd denker ook diep na over moraalfilosofische problemen. Zijn bekendste werk is " The fable of the Bees ",( 1714 ) een politieke satire in dichtvorm. Kern van zijn denken is dat de mens van nature niet goed is. In de bijenkorf gaat luxe dan ook gepaard met gefleem, schijnheiligheid en bedrog. Advocaten kloppen hun cliënten geld uit de zakken en doktors zijn meer bezig met hun inkomsten dan met hun patiënten. Maar van een afstand gezien loopt alles op rolletjes. De korf bloeit en groeit en is een toonbeeld van orde en regelmaat.. maar , ja daar komen de moraalfilosofen uit hun denkhoek. De heerschappij van de deugd moet worden ingevoerd en iedereen moet voortaan eerlijk zijn. En zie het gevolg: De advocaten hebben geen werk meer, de doktors genezen hun patiënten , maar komen op zwart zaad te zitten. De grondprijzen dalen , de economie valt stil en de hele bijenkorf gaat ten gronde aan hongersnood. Zijn conclusie : Het zgn " hogere" is volgens Bernard slechts een bedenksel van filosofen en machthebbers. De mens komt nu juist via zijn ondeugden tot grote daden . Ofschoon op eigenbelang gericht , leiden zijn daden tot maatschappelijke vooruitgang. " Private ondeugden hangen samen metsocialebaten." Aan deze ironische paradox dankt Mandeville zijn reputatie.
Ik dacht hieraan bij het horen, dat de flitspalen veel ongelukken veroorzaken, omdat de bestuurders bij het naderen ervan plotseling te strak op hun rem gaan staan om een te hoge boete te voorkomen met alle gevolgen van dien. We staan , volgens Bernard, met die morele dingen gewoon voor paal. Zo ook met die vermaledijde drempels. Gewoon weg ermee . De wegen niet meer onderhouden en de mensen gewoon in hun eigen valkuilen terecht laten komen. Geen wegennet uitbreiden, maar gewoon lekker auto's blijven kopen. Het algemene file -probleem lost zich dan vanzelf op. De hele werel wordt dan op den duur een groot monolytisch blok , niet van steen maar van blik. De mens gewoon door zijn eigen mobiliteitsdrang immobiliseren.. Niets mooier dan een snelheids duivel in zijn 250 km boleet in de hel van het Rijndal in zijn broeiend vastgelopen blik te zien zitten. Het hele raderwerk loopt dan tenslotte eindelijk vast. Maar let op ,dan geen geluidshinder en luchtvervuiling meer. Geen gedonder meer in het Midden Oosten om de olie. Geen ongelijk meer tussen arme en rijke landen . Het rijke Westen weer op hetzelfde niveau als het arme Oosten , met dit verschil: zij in een een behaaglijke warme zandwoestijn en wij ten bate van hen duurzaam ingeblikt . Eindelijk gerechtigheid.
Zo , en dan ga ik nu eerst nog snel een ritje maken in m'n pas gekochte private ondeugd met de blik op dit oneindig zalige vooruitzicht en natuurlijk met m'n verstand op nul .
Nederland gaat de komende drie weken weer gebukt onder de Drie-kus plaag. Tot 21 januari ( volgens de etiquette) mogen we elkaar onder luid zoengeklap het allerbeste voor 2006 toewensen. Omdat ik 1 januari ook nog jarig was kan ik tot die tijd een dubbele lading verwachten. Wellicht is deze (ver)zoenrage ontstaan doordat wij wereldwijd allemaal te snelle contacten kunnen leggen d.m.v. de moderne media. Alleen zijn deze contacten virtueel, zodat wij deze "kinetische Verelendung" graag sussen door elkaar overvloedig te kussen. Zeg dat wel: overvloedig, ik word dan ook dubbel overspoeld door deze uitbundige lippendienst. Je kunt , zo heb ik vernomen, nu al badges kopen waarop vermeld staat dat je van deze dienst afziet. Ik zal dat niet doen, omdat je echt nooit precies weet wat je tegenkomt. Ik houd een en ander liever zelf onder controle . Per slot van rekening heb ik mijn rechterarm niet voor niets gekregen. Door deze te strakken kan ik selectief zijn om te beslissen welke vloedgolf ik aan mij voorbij laat gaan. Dat hangt o.a. , u raadt het al, wie ik tegenover me heb. --------------
Nu dacht ik in deze soms pijnlijke keuze -situatie steun te kunnen ontlenen aan de grote filosoof Immanuel Kant ( 1724- 1804 ). Die heeft , zoals het een goed filosoof betaamt, in zijn werk " die praktische Vernunft " diep nagedacht over dit ethische probleem. Hij kwam daarbij uit bij de stelregel (maxime) die o.a. zo luidt: " Handel slechts volgens die stelregel, waarvan u tegelijkkuntwillen dat deze tot algemene wet wordt ! " Wij hebben deze maxime vereenvoudigd tot de bekende slogan: " Wat u niet wilt dat u geschiedt,doe dat ook een ander niet. " Maar helaas , Immanuel, ik heb er ook over nagedacht, maar deze regel raakt in de boven beschreven situatie van de Drie-kus" "Kant"noch wal. Stel, ik sta tegenover een prachtig door het leven gerimpelde gerespecteerde dame . Ik kan dan ,weliswaar, de Drie-kus niet willen maar wellicht zij juist wel. Ontmoet ik echter daarna een prachtige in de nog kreukelvrije zone van het leven verkerende persoon van een andere kunne, dan vind ik dat het juist wel moet kunnen maar de "andere kunne" niet. In dit laatste geval draai ik voor mij zelf de regel maar om tot:" Wat u wilt dat u geschiedt, onthoud dat ook de ander niet " Neen, Immanuel, hier klopt het van geen kant. Zou het misschien komen, dat je je hele leven nooit een stap buiten je geboorteplaats Koningsbergen hebt gezet en dus het nooit van een andere Kant hebt kunnen bekijken????
Enkele 'reflections' (be)spiegelingen van/over tijd bij de jaarwisseling.
Click voor vergroting op de foto
1. Het 'nu' is een oneindig dunne grens tussen twee dingen, die niet bestaan en wel: het verleden is niet meer en de toekomst moet nog komen.
2. Het zuivere heden heeft geen duur. Het heden is een omslagpunt van het verleden in toekomst. Maar dit niets is mijn AL: een nul -punt dat de dimensie van mijn leven vormt.
Deze 2-bovenstaande uitspraken vertegenwoordigen een lineaire (rechtlijnige) opvatting van tijd. Toen de kerkvorst Augustinus gevraagd werd , wat 'tijd' nu eigenlijk is, antwoordde hij " Zo lang je mij er niet naar vraagt , weet ik het , maar vraag je me er naar , dan weet ik het niet meer! " Toch heeft hij een zeer opmerkelijke uitspraak gedaan over de 'tijd'. Hij heeft nl. de lineaire tijd geïntroduceerd. ( dus: verleden, heden en toekomst op een rechte lijn gebracht). Voorheen vatte men de tijd mijstiek op als verlopend in cirkels ( circulair). Volgens deze opvatting voltrok de geschiedenis zich in cirkels ( circulair ) - de seizoenen volgden elkaar op als een soort eeuwige wederkeer van hetzelfde. Dit wordt nog als een relict gespiegeld in de vormgeving van het analoge horloge met ronde wijzerplaat en nummers van 1 tot 12. Dit alles is echter achterhaald, hetgeen zich manifesteert in de rechtgelijnde moderne digitale tijddragers. De hedendaagse mens denkt in een rechte lijn. Het gevolg: Altijd haast. Dit beperkt zich niet tot een select groepje yuppen, dat wekelijks 70 à 80 uur werkt en dus AL-tijd tijd te kort komt.. Het is een geconditioneerdheid geworden van de moderne mens. ( condition humaine). We leven steeds meer vanuit het besef , dat de tijd op een bepaald moment op is. Bij de geboorte zijn we meteen alweer ten dode opgeschreven. We zijn wandelende tijdbommen. Maar onze ronde horloges versluieren dat. De ouderwetse zandloper houdt ons daar echter niet voor de gek. Die houd er na een poosje gewoon mee op!!
Toch wens ik u allen circulair het dubbele van wat u mij toewenst en dat het beste van 2005 voor u het slechtste voor 2006 moge zijn/worden.
Blaise Pascal was een geniaal frans wiskundige, natuurkundige, polemist, wijsgeer en apologeet. In zijn beschouwelijk hoofdwerk, " Pensées "( gedachten) stelt hij zich de volgende vraag:
Hoe komt het , dat we ons niet ergeren aan een kreupele , maar wel aan een kreupele geest?
Zijn antwoord luidt:
Omdat een kreupele erkent , dat wij recht lopen, terwijl een kreupele geest beweert dat wij het zijn die mank gaan !!
" We are drowning in information and starved for knowledge"
De grote zoektocht!!
Nederland gaat de komende drie weken weer gebukt onder de Drie-kus plaag. Tot 21 januari ( volgens de etiquette) mogen we elkaar onder luid zoengeklap het allerbeste voor 2006 toewensen. Omdat ik 1 januari ook nog jarig was kan ik tot die tijd een dubbele lading verwachten. Wellicht is deze (ver)zoenrage ontstaan doordat wij wereldwijd allemaal te snelle contacten kunnen leggen d.m.v. de moderne media. Alleen zijn deze contacten virtueel, zodat wij deze "kinetische Verelendung" graag sussen door elkaar overvloedig te kussen. Zeg dat wel: overvloedig, ik word dan ook dubbel overspoeld door deze uitbundige lippendienst. Je kunt , zo heb ik vernomen, nu al badges kopen waarop vermeld staat dat je van deze dienst afziet. Ik zal dat niet doen, omdat je echt nooit precies weet wat je tegenkomt. Ik houd een en ander liever zelf onder controle . Per slot van rekening heb ik mijn rechterarm niet voor niets gekregen. Door deze te strakken kan ik selectief zijn om te beslissen welke vloedgolf ik aan mij voorbij laat gaan. Dat hangt o.a. , u raadt het al, wie ik tegenover me heb. 
