Luisteren naar het geluid van je keuze, dat is stilte

Stel dat je geconcentreerd muziek beluistert,of een boeiend boek aan het lezen bent, of naar het nieuws luistert. Wat doe je spontaan als je plots door iemand in je muziek beluisteren, het lezen van je boek, of het beluisteren van het nieuws wordt gestoord?

Juist: je maakt een afwerend gebaar met je handen alsof je het lawaai van de indringer wilt verdrijven. Het betekent: 'Weg met dat lawaai, ik kan niet meer luisteren!'.
Meestal brengen wij ook ook nog onze wijsvinger naar de mond en fluisteren: "Ssssst...". Wij spreken slechts de twee eerste medeklinkers uit van het woord 'stilte'. Eén woord zou je stilte reeds storen en lawaai veroorzaken.
En het gebeurt dikwijls dat wij daarna onze handpalm achter ons rechteroor brengen. Wij willen doordoor onze oorschelp vergroten. Ja, om beter te kunnen horen.
Deze drie tekens: 'weg met dat lawaai' - 'Sssst...' en 'onze oorschelp vergroten' helpen ons begrijpen welke waarde de stilte voor ons heeft.

Een stilte om te snijden

Stilte betekent niet dat er geen geluiden meer te horen vallen. Stilte betekent dat er geen 'lawaai' wordt gemaakt, want lawaai belet ons te luisteren.
Positief: 'stilte' is de sfeer die wij door inspanning bekomen om daarin het geluid van onze keuze zo zuiver mogelijk te beluisteren.
Mag ik dat illustreren met een voorbeeld? Een vriend van mij vertelde dat hij de uitzonderlijke kans kreeg om de uitvoering van de negende symfonie van van Beethoven bij te wonen. Door fileproblemen kwam hij tien minuten te laat. De deuren van de concertzaal waren al gesloten. Een zaalwachter deed iets wat eigenlijk niet hoorde: hij liet mijn vriend toch binnen in de concertzaal. Hij zag daar 1200 luisteraars zitten op rood fluwelen zetels. Het was er muisstil. Alle blikken, alle oren, waren gericht naar de muziekkanten. Een stilte 'om te snijden heerste daar', zegde hij. En dat terwijl 120 muziekkanten volop aan het musiceren waren.

Er is nood aan een cultuur van de 'stilte'

Er is nood aan een cultuur van de 'stilte'. Wat is 'cultuur'? Denk aan 'agricultuur' of 'horticultuur', enz. 'Cultuur'e betekent: 'bebouwen'. Het betekent je arbeid in iets steken. Je moet je er voor inspannen, moeite voor doen. Je moet eraan werken om tot cultuur te komen.
Wat is het tegenovergestelde van een 'cultuurgewas': 'onkruid' (maar laten wij voorzichtig zijn in het gebruik van dat woord!). Het is onkruid omdat het staat waar het niet moet staan. Als een eik bijvoorbeeld midden in aardappelveld staat.
Het verschil tussen beide ligt in de tussenkomst van de mens. Netels komen en groeien zonder de arbeid van de mens. Netels wijzen juist op de afwezigheid van mens.
'Werk aan de cultuur van de stilte' betekent dus: je kan de stilte enkel vinden door cultuur! Zo is er de stilte die wijst op de afwezigheid van de mens; meestal hebben wij dan een 'woestijn'.

Ik publiceerde deze tekst eerst op de parochiebladzijde van Kerk en Leven. Onze parochie ligt in het stiltegebied van de Oost-Vlaanderen en Pajottenland.