Zien wij in de man met bolhoed (fig 3 en 3bis) niet meteen een aantal letters- en cijfervormen ? En zijn dit dan niet evenzoveel aanknopingspunten om het karakteristieke in deze kop te ontdekken ? Zelfs wanneer wij dit zouden overdrijven en een karikatuur van de kop maken , dan zullen letters en cijfers ons helpen om te komen tot een komische en onverwachte uitbeelding . Maar niet alleen de bijkomstigheden worden ons door deze wijze van onderzoeken duidelijk . Heel dikwijls zullen wij met behulp van letter- en cijfervormen ook de expressie van een bepaalde houding , van een gebaar of beweging beter leren zien en dus gemakkelijker kunnen weergeven . Wij herleiden de vorm als het ware tot een soort schema en hoe treffend dit kan zijn ziet je in de drie aardige schetsjes van fig. 4 en 5. Dit is dan ook een van de vele voordelen van de A.B.C.- methode . De beginneling , veelal in de war gebracht door een voorwerp met zoveel details , weet niet hoe te beginnen ; welke de eerste lijn op het papier moet zijn . Hij heeft geen oog voor het wezenlijke , voor de belangrijke lijnen , waaraan hij later de details , die hem fascineren , kan ophangen . Wij zouden tot in het oneindige en op elk gebied met voorbeelden , zoals wij nu terloops gaven , kunnen doorgaan . Uw eigen inzicht echter , uw vermogen tot waarnemen en vereenvoudigen van vormen zijn thans wakker gemaakt en zullen stellig leiden tot talrijke eigen ervaringen waaraan u veel plezier zal beleven . Om de algemene vorm en verhouding van een bepaald voorwerp gemakkelijker te kunnen bepalen , kunt je eveneens gebruik maken van nog eenvoudiger lijnen , horizontaal , verticaal of diagonaal of van eenvoudige meetkundige figuren als vierkanten , rechthoeken en verschillende veelhoeken , waarmee het voorwerp kan worden omsloten (fig. 6). Het is van zelfsprekend dat een dergelijke manier van werken niet mag leiden tot een obsessie , zodat de manier gaat overheersen . Het gaat er namelijk niet omdat wij tot elke prijs een bepaald onderdeel van een waargenomen voorwerp om gaan vormen tot een letter . Het is slechts een middel waarvan wij ons bedienen . Een middel om de belangrijke lijnen te ontdekken waarmee wij onze tekening opbouwen .
Het tekenen in lijn .
Allereerst gaan wij u dus leren een tekening te maken in een enkele lijn . Dit kan een doel op zichzelf zijn , doch ook een voorbereidende studie tot meer uitgewerkte tekeningen . Vele schetsen en tekeningen , zoals de bewonderenswaardige composities van Japanse kunstenaars , danken hun kracht aan de eenvoud van lijn . Bovendien is het noordzakelijk dat we eerst een vorm in lijnen opzetten , voordat verder gegaan kan worden met het aanbrengen van licht en schaduw of kleur . Kortom , we bepalen ons thans dus tot de lijntekening . De weergave in een enkele lijn is de meest eenvoudige en iedere bedoeling om relief aan het voorwerp te geven is ver verwijderd . Om de vormen tevoorschijn te roepen en deze voor het oog zichtbaar te maken zullen wij deze moeten aangeven met een lijn . Natuurlijk bestaan er in werkelijkheid geen lijnen om een voorwerp . Ieder vooorwerp , of het nu mensen zijn of dieren en planten , staan vrij in de ruimte ; geen enkele lijn begrents hun vormen . Toch zullen wij van lijnen gebruik moeten maken om de omtrek van het te tekenen model op het papier neer te kunnen zetten . Het gaat hier dus alleen maar om het weergeven op papier ; laten we zeggen om een bepaalde vorm van schrijven ! En precies zoals ons schrijven , dat langzamerhand een bepaalde vorm heeft aangenomen , onze persoonlijkheid uit doet komen door zijn stijl , door het aangeven van dik en dun , precies zo zullen onze tekeningen iets laten zien van onze persoonlijkheid , door de wijze waarop wij de lijnen neerzetten , dik of dun , vloeiend of enigzins stug .
Het natekenen .
Over het algemeen zal de beginneling zijn toevlucht zoeken tot het natekenen . Dergelijk werk kan van enig nut zijn , doch al spoedig zal hij bemerken dat hij er weinig of niets mee opschiet . Want wat is eigenlijk tekenen ? Het is het weergeven van een vorm die in werkelijkheid drie afmetingen heeft ( lengte , breedte , diepte ) op een vlak met twee afmetingen ( lengte en breedte ) . Wanneer men dus gaat natekenen begint men met een opgelost probleem . Op de na te tekenen foto of plaat zijn alle afmeetingen ,verhoudingen richtingen van de lijnen al vastgelegd en dus gemakkelijk meetbaar en te controleren . Door natekenen maakt je dus alleen maar een nauwkeurige reproductie , eveneens op plat vlak . Al wordt de handvaardigheid er misschien enigszins door ontwikkeld ; het leren zien wordt er niet mee bereikt . Bovendien zult u door natekenen nimmer een eigen stijl kunnen ontwikkelen , omdat je bij dit soort werk de manier van zien en tekenen van anderen overneemt . De beginnende cursist , die zich nog niet sterk genoeg voelt om de eerste stappen te zetten , zouden wij het natekenen kunnen vergeven . Hij dient dit natekenen dan echter te zien als een manier om vlugger de grens tussen het natekenen en het tekenen naar de natuur te kunnen overschrijden . Iedereen kent de manier van " vergroten op ruitjes " . Op het na te tekenen model maken wij een ruitverdeling . Dezelfde ruitverdeling maken wij op ons blad papier , waarbij het aantal ruitjes uiteraard gelijk is aan die op het origineel . Moet de tekening vergroot worden , dan worden de ruitjes op het blad papier ook groter gemaakt ; het aantal ruitjes blijft dan natuurlijk ook even groot . In de ruitjes op het papier brengt men vervolgens alle lijnen van het origineel over ; een geduldwerkje dus , maar eigenlijk kinderachtig . Toch kunnen we van deze manier veel nut hebben wanneer het er om gaat een eigen schets te vergroten of te verkleinen , wanneer wij er een uitgewerkte tekening van willen maken . Wij gaan nu zelf deze methode eens toepassen door twee of drie tekeningen van fig. 7 te vergroten . Al tekenende zult je weldra begrijpen , waarom wij je opwekken tot deze taak , die eigenlijk in tegenspraak is met onze stelregels . Je zult namelijk ontdekken dat je gaat zoeken naar de lettervormen om op die manier vormen en richtingen van lijnen over te brengen . Ten overvloede lieten wij dit zien in de tekeningen van fig. 8 .
ART . NR . 1 . - TEKENEN - OEFENING VAN HAND EN OOG .
Art . Nr . 1 .
Oefening van hand en oog .
De drie onderdelen van de A.B.C. - Methode
Ten eerste :
HET SCHRIFT als onbewuste tekening.
Als je kunt schrijven, kunt je ook tekenen.....
Alleen maar een mooie slagzin ? Nee , dit is een onbetwiste waarheid ! Reeds in de oertijd was het tekenen de enige manier van schrijven. Alleen door middel van voorstellingen konden onze verre voorvaderen hun gevoelens en eenvoudige gedachten overbrengen . Uit deze simpele tekeningen zijn langzamerhand de namen en de woorden onstaan . Men kan dan ook zeggen , dat de geschiedenis van het Alfabet in de grotten begint . Het schrijven was dus niets anders dan een vereenvoudige vorm van tekenen , zoals fig. 1 ons duidelijk laat zien . In deze langvervlogen tijden konden dus alleen zij schrijven , die konden tekenen . Tegenwoordig is het juist omgekeerd . Iedereen , of bijna iedereen , kan schrijven . Op school hebben wij de letters leren schrijven ; hen naast elkaar gezet en op die wijze woorden en zinnen gevormd , zodat wij onze gedachten kunnen uitdrukken en overbrengen . Er is natuurlijk geen sprake van , dat wij de lange weg van hiéroglyfe tot letter terug zullen gaan , maar de vaardigheid van de hand welke wij bereikt hebben door het schrijven , kan ons zeer goed van pas komen bij het leren tekenen . Want waarom zou de hand ons wel gehoorzamen als het gaat om het op papier zetten van een lettervorm en niet wanneer wij een andere , zij het een vaak ingewikkelder vorm willen vastleggen ? Maar dan zullen wij, om te beginnen , het oog moeten oefenen om die vormen vereenvoudigd te leren zien , zodat wij uit de veelheid van lijnen juist die weten los te maken , welke van belang zijn om tot een eenvoudig beeld te komen .
Ten tweede
DE LETTER als sleutel om te leren waarnemen.
En kijk, om deze lijnen nu te ontdekken , temidden van de kleinigheden die ons oog in verwarring brengen , zullen wij onze toevlucht nemen tot de letters van het alfabet . Tussen de vormen in de natuur of door mensenhanden gemaakt en de letters , zullen wij vaak grote overeenkomsten ontdekken . Natuurlijk zal er geen zuivere gelijkvormigheid zijn . De juiste vorm van C, een S, een L enz. zal vaak misvormd lijken zoals je in de tekening van de stoel ( fig. 2 ) kunt zien . De letter is vaak langer of breder dan normaal of de richting is anders . Maar bij het waarnemen berust het juist op vergelijking en een verre verwantschap tussen het eigen voorkomen van een bepaalde letter en dat van een onderdeel van het voorwerp . Dit nu zullen wij moeten leren zien . Op deze manier kunnen wij de belangrijkste lijnen ontdekken . Hierbij dienen wij echter rekening te houden met de overeenkomsten en met de verschillen . Bekijk nu de stoel van fig. 2 eens en zie hoe de K's, de H's, de Y's en andere letters ons helpen om een geraamte van de stoel te tekenen , om de zitting in zijn juiste vorm te kunnen weergeven en de perpectief te kunnen vastellen.
Beste leerlingen of bezoekers jullie kunnen de afbeeldingen vergroten door er op te klikken , en nogmaals vergroten met rechts onder te klikken op het icoontje .
