Arsène en ik hebben het hier in onze geliefde Provence zeer naar onze zin. We kunnen ook dit jaar weer zorgeloos genieten. We weten, door de vele mailtjes van Denise en Karoline, dat het goed gaat met mama. Zij geven haar, net zoals vorig jaar, alle twee weer die extra aandacht omdat wij er niet zijn. Ze wordt door die twee schatten van mensen enorm vertroeteld. En laat het datgene zijn waar mama zo van houdt: vertroeteld worden. “Op een enkele huilbui na is ze heel de tijd opgewekt en na onze wandeling zit mama ’s avonds lachend aan tafel met Marcel en Karoline”, mailde mij Denise. Zij en Karoline hebben mij voortdurend met hun berichtjes gerustgesteld en verzekerden mij dat mama mij niet mist.

Maar ik mis haar wel, vaak bij de kleinste dingen. Zoals deze morgen bij het ontbijt. Arsène en ik aten van de heerlijke door onze gastvrouw Andrée zelfgemaakte abrikozenconfituur. Mama was er verzot op. En hup, meteen dachten we weer aan haar. ”Weet je nog”, zei Arsène, “mama kon zelfs van de abrikozen aan de boom in de tuin niet afblijven.”

Dikwijls haalden wij tijdens onze vakantie leuke herinneringen op van toen mama er nog bij was. Heeft zij ons gemist? Wij haar wel!

Het wordt toch weer een beetje bang afwachten voor het weerzien. Zal ze mij en Arsène nog herkennen? Zal ze blij zijn van ons terug te zien? Maandag zullen we het weten.

Toch nog even van de laatste dagen in de Provence genieten!

Alzheimer of niet, de wereld draait door, het leven gaat verder. En al gaan de seizoenen aan mama voorbij zonder dat ze daar nog veel van merkt, het is weer zomer geworden. Het verlof komt er aan.

Volgende week maandag vertrekken Arsène en ik op reis. We gaan naar onze geliefde stek in de Provence. Dit jaar al voor de derde keer op rij zonder mama. Mijn bezorgdheid neemt toe met het naderen van de vertrekdatum. Zal alles goed gaan met haar? Zal ze mij missen? Zal ze mij nog herkennen als ik na drie weken terug ben? ...

Haar achterlaten valt me weer zwaar, ook dit jaar. Instructies werden al gegeven in het rusthuis. Ik blijf hen maar, waarschijnlijk tot vervelends toe voor het personeel, op het hart drukken extra goed voor mama te zorgen. Denise zal weer bijna elke dag liefdevol op post zijn voor mama’s dagelijkse wandelingen. Karoline spoorde mij ook al aan om onbezorgd te genieten. Ze is bijna elke namiddag en avond bij Marcel, en ze verzekert mij dat ze ook mama zal mee vertroetelen. Aandacht en knuffels, mama zal ze krijgen!

De laptop gaat mee op reis, en deze twee schatten van mensen zullen regelmatig verslag uitbrengen van het thuisfront per e-mail, net zoals vorig jaar. Dus toch maar zorgeloos herbronnen in de Provence?

Het filmpje van de kermis hebben we ook doorgemaild naar onze Franse vrienden. Al jaren kennen we elkaar. Ze wonen in een prachtige oude ‘Mas’, gelegen midden de wijngaarden in de Provence, met uitzicht op de Mont Ventoux. We gingen er voor de eerste keer in 1998 naar toe met mama en pa. De formule ‘chambre d’hôte’, beviel ons zo goed, dat we met zijn vieren jaarlijks teruggingen.

Na pa’s overlijden, gingen we met zijn drietjes daar onze zomervakantie doorbrengen. Charles en Andrée, de eigenaars, werden vrienden. Ze hebben mama gekend, toen ze nog gezond was. Ze merkten ook, de laatste jaren dat mama nog meeging op reis, de eerste tekenen op van haar ziekte. Haar toen al soms heel afwezige blik en het verloren lopen in de tuin, die ze zo goed kende …

Na het zien van het filmpje mailde Andrée: “Nous avons été très émus de revoir Marcella dans ce nouvel "état". On la sent vraiment heureuse à certains moments, et pour Ellen, cela doit être un réconfort, mais nous comprenons votre tristesse et combien cette situation doit être difficile à vivre !!! Vous allez bientôt pouvoir oublier un peu tout cela, et venir vous refaire une santé morale au son des cigales. A très bientôt et grosses bises de nous deux."  (Vrij vertaald: Wij waren zeer ontroerd om Marcella zó terug te zien. We zien dat zij van tijd tot tijd nog gelukkige momenten beleefd en dat is voor Ellen wellicht een troost. Wij begrijpen jullie verdriet en beseffen hoe moeilijk het moet zijn om hiermee te leven. Binnenkort kunnen jullie alles een beetje vergeten en jullie hier herbronnen bij het gezang van de krekels. Tot binnenkort en dikke kussen van ons twee.)

Met mama op zondagnamiddag naar de dorpskermis. Een impressie ...

Mama en ik zijn met dit prachtige zomerweer gaan wandelen. We komen voorbij de grote bloemen-, groenten- en fruitwinkel, waar mama vroeger, toen ze nog gezond was, een wekelijkse klant was. Ik piep even binnen en zie dat het er niet druk is. Dus ik stap met mama aan mijn arm naar binnen. “Kom mama, we gaan wat fruit kopen” zeg ik. “Dat is goed” antwoordt mama.

Ze is in maanden niet meer in een winkel geweest en ze kijkt dan ook heel verbaasd rond. “Mooi …mooi …” zegt ze verwonderd. Ze raakt meteen met de toppen van haar vingers de geurende perziken aan. “Niet doen”  zeg ik stilletjes, “niet aan het fruit komen.”  “Dat doe ik niet!” antwoordt ze kordaat.

Ik merk al heel vlug dat met mama de winkel binnengaan niet zo een goed idee was. Alles waar ze bij kan, wil ze aanraken. Ik houd haar bij de hand en blijf voortdurend zeggen dat ze nergens mag aankomen. Dat ik dat moet doen, vind ik heel gênant voor mama en ik voel er mezelf helemaal niet goed bij. Het dringt gelukkig niet tot haar door dat ze door haar dochter net als een klein kind wordt behandeld.

Als mama op de toog een grote kist met prachtige rode kersen ontdekt, is de verleiding te groot. Ze graait meteen met haar hand door de kersen. “Niet doen”, zeg ik nu een beetje geërgerd. “Oh, laat haar toch een kers nemen” zegt Isabelle, die samen met haar man deze zaak runt. Dat laat mama zich geen twee keer zeggen. Ondertussen betaal ik mijn rekening, want eigenlijk wil ik zo vlug mogelijk terug naar buiten. Ik zie nog net dat mama het pitje uit haar mond neemt en netjes in de bak, tussen de verse kersen, deponeert. Ik neem vlug het pitje weg en gooi het in de vuilbak, die Isabelle mij voorhoudt. “Dat is toch niet erg” vergoelijkt ze glimlachend mama. “Ze zit hier rechtover zeker?” vraagt ze nog een beetje onhandig, waarmee ze het rusthuis bedoeld. “Ja”, antwoord ik. We zeggen vlug gedag, vóór mama nog meer van die heerlijke kersen smult.

Karoline heeft gisteren aardbeien meegebracht voor Marcel en mama. Vandaag kan zij niet komen en ik heb haar beloofd dat ik er wel zou voor zorgen dat onze twee lievelingen maandag aardbeien zouden eten. Ik neem Marcel en mama mee naar mama’s kamer. Ze staan beiden geïnteresseerd bij mij als ik de vruchtjes spoel, van hun groen kopje ontdoe en op de bordjes leg. Ze drentelen achter mij aan naar het kleine eettafeltje en gaan beiden zitten. Ik snij de aardbeien in stukjes, geef hen elk een bordje en een lepeltje. Mama is uitbundig dat de aardbeien zo lekker zijn, Marcel eet rustig en bevestigd met een simpele “Ja… ja”  dat het hem smaakt. Ik ga bij hen aan tafel zitten en het tafereeltje heeft iets heel huiselijk, iets intiem. Helemaal anders dan de sfeer in de grote leefruimte. Ik vind dit best gezellig. Tot mama mij ineens met gefronste wenkbrauwen aankijkt en zegt: “Maar gij trekt goed op ons Ellen!”  Ik antwoord: “Ja, ik ben ook Ellen.”  Waarop mama reageert met “Oh” en gewoon verder haar aardbeien opeet.

Zaterdagnamiddag staan mama en ik klaar om te gaan wandelen. Terwijl ik mijn handtas neem, heeft mama zelf haar rits van haar jasje al dichtgedaan. Meestal lukt haar dit niet, maar vandaag heeft ze daar geen enkel probleem mee. “ ’t Is al toe!”  zegt ze trots. Als we buiten komen, voelt het windje fris aan. “Ik ga ook mijn jas dichtdoen” zeg ik tegen mama. “Dat moet je doen, kind, het is veel te koud” antwoordt ze. Ik reik haar mijn handtas aan en vraag of ze die even wil vasthouden. “Hm,” lacht ze, “ als ik niet wil, moet ik ook”,  maar met alle plezier neemt ze vlug de handtas vast. Ik sta versteld van haar antwoorden deze namiddag.

In de verte komt een dame op ons afgestapt. Mama staat stil, kijkt in de richting van de dame en vraagt: “Is dat Denise? Kijk ‘n keer, want ik zie dat niet zo goed.”   Ze geeft me een beetje ongeduldig een klein duwtje en vraagt opnieuw: “Is ’t Denise?”  Ik ben echt verbaasd. Het is al zo lang geleden dat ze de naam van Denise nog uitsprak. Ik vertel haar voor de zoveelste keer al deze week, dat Denise op reis is en morgen weer thuis komt. “Dat is goed”  zegt ze. Zou ze de bezoekjes van Denise gemist hebben deze week?

We wandelen verder en mama praat ineens weer tegen de bloemen die we op onze weg tegen komen en tegen de blaadjes die op de grond liggen. De verlichtingspaal die haar verhindert rechtdoor op het voetpad te blijven, krijgt een uitbrander omdat hij in de weg staat. Van de ene minuut op de andere is ze weer veranderd in mijn ‘Alzheimer-mama’.

Na de wandeling doet ons ‘zoetemuiltje’ zich nog te goed aan een duo van chocolade-mousse. Bij het eerste hapje sluit ze haar ogen en zegt: "Goed ... goed!"  Meteen schept ze haar lepel vol en ze houdt hem mij voor. Met een veelzeggend knikje, wijst ze naar de lekkernij. Ik moet proeven! En ja, het is heel lekker. Langzaam, echt genietend, eet ze de chocolademousse op. 

’s Avonds zit ze bij Marcel en Karoline aan tafel voor het avondeten. Ik neem afscheid, geef mama een dikke zoen, krijg er één terug en ze zegt: “Voorzichtig zijn hé!”  Karoline is ontroerd door mama’s bezorgdheid: “Dat zegt ze elke keer, Ellen als jij weggaat.”  Ja, sinds papa in 1968 verongelukte, ben ik nog nooit bij haar weggegaan zonder dat ze deze woorden tegen mij zei. Zelfs nu nog niet!

Mama en ik zitten gezellig buiten op het terras. Zij heeft al verscheidene keren mij met mijn naam aangesproken, dus ze weet vandaag heel goed wie ik ben. Terwijl ze met smaak haar pannenkoeken opeet, vraagt ze: “Waar zijn mijn ma en mijn pa?”  “Die zijn alle twee thuis gebleven” stel ik haar gerust. Ze vindt dit blijkbaar goed, want ze eet rustig door. Maar plots is mama in paniek: “Waar is ons Ellen?”  Ongecontroleerd kijkt ze alle kanten op, op zoek naar mij. Ik leg mijn hand op haar arm en zeg: “Hier mama, ik ben Ellen, ik zit naast je.”  Ze kijkt me aan en nog steeds een beetje ongerust antwoordt ze: “Ja, maar dat klein ding … ik denk altijd, ik neem haar op en ik heb ze, maar dat is niet waar!”  Mama zit ineens weer heel ver in de tijd terug, de tijd toen ik nog een ‘klein ding’ was. Een vliegensvlug klein ukje, dat al rondliep onder de tafels door, toen het pas negen maanden oud was en blijkbaar niet zo gemakkelijk te pakken was. Dat verhaal werd vroeger te pas en te onpas door mijn fiere ouders en zelfs door mijn grootouders weer opgehaald. Gelukkig ebt haar bezorgdheid langzaam weer weg.

Arm en arm maken we nog een korte wandeling, genietend van het zonnetje. En dan is mama weer plots bij de tijd, want ze vraagt heel gewoon: “Binnenkort vertrekken wij weer naar Frankrijk zeker?”  Mijn haren komen recht als ik dit hoor, een rilling gaat dwars door mij heen. Jaren ging ze met ons mee op reis naar de Provence, maar nu kan dat niet meer. Door mama’s ziekte heb ik geleerd, dat een leugentje om bestwil, wel eens kan. Maar het is zo verdomd moeilijk. Ik antwoord heel stilletjes: “Ja, binnenkort gaan wij terug naar Frankrijk.”  Ze kijkt me lachend en tevreden aan, waardoor ik mij nog ellendiger voel.

Vandaag is het Vaderdag. We profiteren van de schaarse opklaringen om met mama, Karoline en Marcel even een blokje om te gaan. Arsène schiet ondertussen zijn eerst filmpje met ons nieuw cameraatje. Marcel loopt stilletjes, zoals we het van hem gewend zijn, aan Karoline’s hand. Mama loopt tevreden aan mijn arm. Ze babbelt of maakt van die gekke geluidjes. Ze vindt dat zelf heel grappig, want ze moet er hartelijk om lachen.

Na de wandeling gaan we met zijn allen iets drinken op het terras van de cafetaria. Mama is druk, doet weer een beetje gek en Marcel heeft er enorm plezier in. Een dame, die schuin tegenover ons zit, staart mama voortdurend aan. Ik weet dat het voor een buitenstaander raar om zien is, maar toch vind ik het niet leuk dat ze zo wordt in de gaten gehouden.

Misschien de volgende keer maar dadelijk reageren, in plaats van mij nu langzaam te zitten ergeren?

Als ik vrijdagmorgen bij mama kom, zit ze intriest in ‘de stoel’ op haar kamer. Wat ik ook probeer om haar op te monteren, het lukt maar niet. Ze wil voortdurend geknuffeld worden en als ik haar vast neem, huilt ze er maar op los. Waarom ze weent, kan ze in het geheel niet uitleggen.

Terwijl ik haar haar in de krulspelden draai, zegt ze plots: “Ik zal hem maar houden…”  Ik vraag haar wie ze wil houden. “Pa …” antwoordt ze, “het is een brave man.”  Ik houd het voor haar en mij gemakkelijk, leg niet meer uit dat mijn stiefpa al zeven jaar geleden is overleden. Ik zeg gewoon: “Ja, mama, pa is een brave man.”  Ik denk dat ik het goed heb gedaan, maar ze barst weer in tranen uit: “Ja, maar papa dan? … hij zal …”. Mama is flink in de war, en totaal buiten zichzelf blijft ze het uitsnikken. Ik begrijp nu wat haar zo radeloos maakt deze morgen. Ze denkt dat ze nu twee echtgenoten heeft: Urbain, mijn papa die jong stierf in een auto-ongeluk en Aimé mijn stiefpa, die ze jaren na papa’s dood leerde kennen en met wie ze hertrouwde.

Arme mama, ik neem haar gewoon in mijn armen en laat haar uithuilen.

Terwijl ik mama troost, die weer verdrietig in ‘de stoel’ zit, komt een oude man op ons afgestapt. Hij blijft bij ons staan. Lief kijkt hij mama aan en zegt in mijn richting: “Dat is mijn vriendin.”  Terwijl ik een beetje onhandig het tafeltje van de stoel tracht af te nemen, antwoord ik: “Oh ja? En ik ben haar dochter.”  Maar of ik nu het nichtje ben of de dochter, of om het even wie, daar trekt de bejaarde demente man zich niets van aan. “Zij is mijn vriendin” herhaalt hij. Zachtjes wrijft hij met zijn hand over mama’s betraande gezichtje. “Je bent mijn vriendin” zegt hij nu stilletjes tegen mama, waarop zij haar handen naar hem uitsteekt en wenend antwoordt: “Dat is goed, geef het mij maar.”  Hij neemt mama’s uitgestoken handen aan en begint ook te wenen. Opstandig en totaal van de kaart, gaat hij, wijzend op de stoel waar mama vast in zit, verder: "Vind jij dat normaal wat ze hier met de mensen doen? Ze maken ons hier helemaal kapot!"  De arme man is onlangs opgenomen en kan nog niet overweg met de leefregels op de dementenafdeling. Hij heeft er zich nog niet bij neergelegd. De tranen rollen over zijn kaken en ik heb zo met hem te doen. Mama is ondertussen uit de stoel, gaat naast hem staan en kijkt hem bezorgd aan. Het is een heel aandoenlijk tafereeltje. Wat moet ik daarmee aan? Ik kan niet anders dan hen beiden troosten en ga dan met mama naar haar kamer. De ergotherapeute ontfermt zich over de man.

Mama is al vlug weer aan het lachen en we gaan pannenkoeken eten op het terras van de cafetaria. Denise, die er ook is komen bijzitten, zegt ineens: “Ellen, er staat daar achter het raam voortdurend een man naar je mama te kijken!”  En ja hoor, het is ‘de vriend’ van daarnet. Wat verder op staat zijn echtgenote op hem te wachten om samen te gaan wandelen.

Met de dood van Hugo Claus op 19 maart 2008 laaide in heel Vlaanderen het euthanasiedebat weer in alle hevigheid op. Documentairemaker Ludo Penninckx maakte voor Panorama een confronterende reportage over alzheimerpatiënten die het voorbeeld van Claus hebben gevolgd, of dat willen doen.

Uitzending gemist? Klik dan hieronder op de grote startknop in het midden van het filmvenster. Wilt u echter deze film bekijken op groot scherm, klik dan op deze link: http://www.123video.nl/playvideos.asp?MovieID=518857 en klik tijdens het afspelen op het rechthoekje onderaan rechts.De reportage duurt 44' 29''.

Mama zit vandaag weer wenend in ‘de stoel’. Verwoed wrijft ze zenuwachtig over het tafeltje vóór haar, dat haar belet de stoel uit te komen. Ik bevrijd haar vlug en we gaan samen naar haar kamer. Ze wil me iets duidelijk maken, maar het lukt haar niet. Mama geraakt niet uit haar woorden. Plots stampvoet ze woedend op de grond, ze slaat met gebalde vuisten tegen de muur aan en barst uit in een hevige huilbui. Ze is radeloos. Ik neem haar vast en ze huilt het uit op mijn schouder: “Ik kan niet meer klappen …”. Opnieuw, voor de zoveelste keer, heeft ze even kort besef van wat er met haar aan de hand is. Deze keer huil ik stilletjes, terwijl ik haar in mijn armen hou, machteloos met haar mee. En zeggen dat er mensen zijn die er van uit gaan dat een dementerende niet lijdt. Vaak genoeg hoor je als troostende woorden, weliswaar steeds goed bedoeld : “Oh, het is het ergste voor de familie, zij beseffen het zelf toch niet meer!”  Een algemene misvatting, ik weet wel beter. Voor mama is het op zo'n  moment echt afzien.

Gelukkig brengt de komst van Denise de hoognodige afleiding. We gaan samen wandelen en iets drinken op het terras van de cafetaria, genietend van de schaarse zonnestralen. Het valt me op dat mama zich inspant om aan het gesprek deel te nemen, wat voor haar een onmogelijke opgave is. Maar ze wil er toch zo graag nog bij horen. Het doet mij goed als mama van het uitje met Denise en mij weer helemaal blij is geworden.

Als we even later aan de eettafel zitten, samen met Karoline en Marcel, gaat het er weer vrolijk aan toe. Karoline’s prachtige krullen maken altijd indruk op mama. En als ze de kans krijgt wil ze er altijd even voorzichtig met haar vingers doorheen. Karoline die gek is op mama, buigt het hoofd in haar richting: “Doe maar Marcella, kom maar eens aan mijn krullen.”  Meteen aait mama Karoline’s krullenbol. “Ja, ik kan het niet laten … ik moet dat doen, raar hé?” zegt ze een beetje verontschuldigend in mijn richting. Karoline lacht en ik ben blij dat mama nu wel even uit haar woorden geraakt!

Eén van de punten op de agenda was de bespreking van de werking van de nachtdienst.

"Nachtdienst: hoeveel medewerkers zijn er ’s nachts aanwezig, hoeveel beloproepen zijn er gemiddeld ’s nachts en wat is de gemiddelde wachttijd?

- 3 Medewerkers zijn er werkzaam in de nachtdienst en dit van 21 u tot 7 u
- Gemiddeld aantal beloproepen varieert van afdeling naar afdeling (tussen de 10 en 25)
- Gemiddelde wachttijd: het grootste aantal van de beloproepen worden beantwoord binnen de 20 minuten"

Het woon- en zorgcentrum biedt opvang en zorg aan voor 162 bewoners in het rusthuis, waarvan 81 dementerenden. Er is ook een kort verblijf voorzien voor 6 bejaarden. Bejaarden, die nog zelfstandig kunnen wonen, krijgen daar de kans toe in de 32 service flats. Het rekensommetje is vlug gemaakt: meer dan 200 bewoners. Drie medewerkers 's nachts voor zoveel zorgbehoevende senioren!

En hoe verloopt de verzorging op de afdelingen van de dementerenden? Mama weet niet eens meer dat ze kan bellen voor hulp!

Personeelstekort blijft hét nijpende probleem. Op de volgende familieraad komt er "een voorstelling werking van de nachtdienst".  Hopelijk komt er dan een goede oplossing voor het probleem van de onderbemande nachtdienst?

Hoe ons Alzheimer-mama moederdag beleeft: een impressie ...

Tijdens onze wandeling in de tuin van het rusthuis, ziet mama een kalende man. “Kijk daar, wat een ‘kletskop’,”  zegt ze weeral totaal ongegeneerd. “En dan heeft hij nog niet eens gedronken!”  doet ze verder. Ik kijk haar verwonderd aan en vraag: “Word je dan kaal van teveel te drinken, mama?”  Ze nijpt me lief in de arm en antwoordt: “Ja, maar dat wist jij nog niet hé!”

Mama is flink opgeknapt. Arsène en ik nemen haar mee naar de tentoonstelling, georganiseerd naar aanleiding van de ‘Week van de Amateurkunsten’. We hebben natuurlijk veel aandacht voor mama’s schilderijen. Maar mama zegt het totaal niets. Ze kan zich helemaal niet herinneren dat zij diegene is die deze schilderijen maakte.

Van 24 april tot 4 mei worden de amateurkunstenaars in de schijnwerpers geplaatst. Voor die gelegenheid worden in heel Vlaanderen activiteiten georganiseerd.

Ook in het rusthuis hier worden de werken van bewoners en personeel tentoongesteld. Een prachtig initiatief, vind ik. Er werd ook aan mij gevraagd of mama wou deelnemen met haar schilderijen. Dat vond ik prima. Arsène en ik haalden nog enkele werken van zolder, die jammer genoeg door plaatsgebrek om ze op te hangen, daar staan opgestapeld. Enkele werken werden tijdelijk weggehaald van mama’s kamer.

De deelnemers konden op 28 april, de centrale dag van het hele gebeuren, van 14 u tot 16 u trots hun werk tentoonstellen en gaven graag uitleg over hun hobby: kantwerk, tekenen, op zijde schilderen, pergamano, allerlei handwerk en bloemschikken. Hoewel mama er zelf niet bij kon zijn, - ze weet zelfs niet eens meer dat ze vroeger zo graag schilderde -, werden op die manier enkele van mama’s schilderijen voor het eerst “openbaar” tentoongesteld. Arsène maakte vlug nog een kleine affiche met wat tekst en uitleg om uit te hangen bij haar schilderijen (klik op de bijlage).

Toen mij gisteren iemand feliciteerde met het werk van mama, was ik apetrots.

Bijlagen:
Alzheimer en Kunst.doc (254 KB)   

Arsène is aan de betere hand, mama herstelt goed. Oef! Het bleek bij mama dan toch geen blaasontsteking te zijn, maar een zware infectie van de luchtwegen.

Als ik rond vier uur in het rusthuis kom, vertelt mij de verzorgende dat mama net in bed is gelegd. Ze was al de ganse dag op, maar nu was ze plots heel moe. En als ik op mama’s kamer kom, ligt ze inderdaad te slapen. Ze ziet er al stukken beter uit. En als ze even de ogen opendoet, herkent ze mij meteen: “Oh zoete, zijde gij daar? Heb je een beetje water voor mij?”  Ik geef haar meteen wat te drinken. Plots krijgt ze een zware hoesbui. “Ik heb een grote vlalling”  zegt ze met haar nog steeds zware en roestige stem. “Ja, je hebt een grote valling, mama”  antwoord ik. “Ja, een grote vlalling”  herhaalt ze. Ze beseft blijkbaar dat er iets niet klopt. De tranen zijn er weer, ze kijkt me hulpeloos aan: “Ellen, ik kan niet meer knapen!”  “Klappen”  help ik haar. “Ja, ik kan niet meer knapen…”  klinkt het verdrietig. Maar zo snel de tranen gekomen zijn, zo snel zijn ze ook weer verdwenen. En ze “knaapt”, onverstaanbaar voor mij, gezellig voort met een denkbeeldig iemand of iets, die bij haar in bed zit.
 
‘s Avonds eet ze flink haar drie boterhammen met kaas, een yoghurt en een kiwi. Ik ga met een gerust hart naar huis.

Door de opname van Arsène in het ziekenhuis, ging ik niet naar mama. Nu hij, één dag vroeger dan voorzien al thuis is, wil ik toch even bij mama langs. Net als ik wil vertrekken, rinkelt de telefoon: het rusthuis! Een verzorgende vertelt dat mama ziek in bed ligt. Ze heeft meer dan 38° koorts en omdat het zondag is, hebben zij de huisdokter van wacht gebeld.

Als ik bij mama op de kamer kom, staat aan het voeteneinde van haar bed een oud lief meneertje. Hij is onlangs opgenomen. “Ze is ziek”  zegt hij beteuterd en bezorgd. “Ja, ze is ziek”  antwoord ik. Mama herkent mij, maar reageert met moeite. Haar gezicht is opgezwollen, haar stem is roest, haar neus loopt. De lieve meneer, blijft maar rondhangen op de kamer. Hoewel ik hem zeg dat hij beter kan weggaan, zodat hij ook niet ziek wordt, toch blijft hij bezorgd aan mama’s bed staan. ”Ze is zo ziek…”  herhaalt hij. Hij blijft ervan overtuigd dat hij bij mama én op deze kamer hoort. Als ik hem beloof dat van zodra ik meer weet, ik hem zal vertellen wat er scheelt, wil hij eindelijk de kamer uit.
 
Voor mij is het ongeduldig wachten op de dokter. Mama valt af en toe in slaap en is zeer onrustig. Ik kijk even de gang in, het meneertje zit op een stoel rechtover mama’s kamer en is ingedommeld. Clarysse, een hoogbejaarde dame, die voorbij wandelt, spreekt me aan. “Weet u soms de weg naar huis? ’t Is toch wel erg, niemand hier kan mij de weg wijzen naar huis”  zegt ze verdrietig. “Kom, ik loop wel even met je mee”  troost ik haar. Ze neemt mijn arm en ik breng haar naar haar kamer. “Niet hier, ik wil naar huis”  pruttelt ze een beetje tegen. “Dan zal je eventjes moeten wachten op jouw dochter”  probeer ik. “Ik heb geen dochter!”  zegt ze overtuigend. Ik weet dat Clarysse twee dochters en een zoon heeft. “Toch wel, je hebt twee dochters”  zeg ik. Beschaamd slaat ze haar hand voor de mond: “’t Is waar. Dat ik dat kan vergeten!”  Ze lacht een beetje verlegen en stapt haar kamer binnen.

Ik keer terug naar mama, ze is in slaap gevallen. Het wachten op de dokter duurt lang voor mij. Ik loop weer ongeduldig de gang op. Marcel, die doelloos door de gangen draaft, stapt met me mee. “Straks komt Karoline, jouw vrouwtje”  zeg ik. “’t Is te hopen”  antwoordt hij kort. Ik ga weer bij mama zitten. Even later is het niet de dokter, maar Karoline die aan de deur staat. Terwijl we een kort babbeltje maken, komt haar man Marcel de hoek om gewandeld. Maar hij heeft niet eens erg in zijn vrouw. Hij herkent haar niet eens meer. Karoline heeft het daarmee de laatste tijd heel moeilijk en haar ogen zien rood van het wenen. Wat een miserie toch!

Eindelijk arriveert de dokter. Na het inkijken van mama’s medisch dossier begint hij haar met zachtheid te onderzoeken. Ze kan zelf niet in het minst aangeven wat er scheelt. Mama, die totaal niet weet wat er met haar gebeurt, stribbelt tegen. Als ze op haar zij moet gaan liggen, maakt ze zich zo stijf als een plank, zodat het voor de verzorgende een lastige karwei is mama om te draaien. Het gaat gepaard met geroep en gekerm. Ik sta er machteloos op te kijken. De dokter beslist om antibiotica voor te schrijven en een koortswerend middel. Ik dacht aan een zware verkoudheid, hij denkt aan een blaasontsteking. Als de dokter weg is, blijf ik nog even bij haar zitten. Dan valt ze in slaap, dan begint ze weer te wenen.

Wat een ellende dat wereldje van dementie.