Graag zou ik nog eventjes de economie in zijn blootje willen zetten. Waarmee ik bedoel: ontdaan van alle franjes, van alle constructies, van alle geleerddoenerij en schandelijke trucs. Gewoon recht voor de raap vertellen waar het op aan komt! Eventjes de geïndoctrineerde openbare mening daarover op zijn kop zetten!

Ooit draaide onze industrie op hardwerkende Vlamingen. Ondernemers werden steeds rijker door de noeste arbeid van de werknemers, maar die werknemers zelf verdienden maar weinig. De levensstandaard was laag, maar er was ook weinig of geen luxe te koop en er werd ook geen luxe verwacht noch gevraagd. Men was al lang tevreden als men zijn gezin te eten kon geven en op zondag na de mis een biertje kon gaan drinken.

De uitstalramen van de winkels waren eerder schamel. In die van een elektriciteitswinkel stond hooguit een strijkijzer, misschien ook een elektrisch wafelijzer en héél misschien een grote vierkante houten bak met wat knopjes eraan. Dat moest dan een radio voorstellen. Allemaal weinig aantrekkelijk. Allemaal zomaar in de etalage gezet waar plaats vrij was. Veel verleidingskracht ging van een dergelijke etalage niet uit. Dat was ook niet de bedoeling. Het stond er te kijk voor wie het misschien nodig kon hebben en het zich kon veroorloven. Die zouden wel even aan de etalage blijven staan. Wie niets nodig had liep gewoon voorbij. 'Windowshopping' moest nog uitgevonden worden. Uitstallen was nog niet tot verleidende kunst verheven, maar eerder informatief: "als je het ooit mocht willen kopen... wij hebben het en hier staat het." Reclamefolders in de brievenbus waren eerder een zeldzaamheid. Tenzij er eens een nieuw product op de markt kwam en de fabrikant de bevolking daar wilde over informeren.

Maar overspoelende reclame zoals nu? Ik denk dat het, in die tijd, eerder zou worden aanzien en veroordeeld als 'aanzetten tot ontucht' ! Want dat is het eigenlijk ook: verleidelijke folders moeten je aanzetten tot het kopen van iets wat je niet nodig hebt. En als je het niet kunt betalen, dan zijn er weer andere folders die je een lening proberen aan te smeren die je eigenlijk ook niet zou nodig hebben moest je niet in de eerste verleiding zijn getuimeld.

En dan volgt het terugbetalen... steeds meer, tot het niet meer gaat. Maar dan weer komt de staat tussen als de reddende engel, met 'collectieve schuldbemiddeling': het gezin wordt bijna letterlijk op water en brood gezet, het inkomen bijna helemaal in beslag genomen, maar na een periode van om en nabij vijf jaar naar gelang het geval, ben je helemaal schuldenvrij! En mochten er nog een paar miljoentjes achterblijven, dan past vadertje staat die bereidwillig bij, puttend in zijn eigen schuldenberg. Zijn eigen schuldenberg daarmee vrolijk hoger en hoger makend.

Vroeger?

In de woonkamer van een werkmansgezin vond je weinig meer dan volgende attributen:

- Een tafel en een vier- of zestal stoelen naar gelang de grootte van het gezin;
- Een voorraad- en servieskast;
- Een kleerkast;
- Een Leuvense stoof voor zowel verwarming als kokkerellen;
- Qua luxe was er misschien ergens een koffergrammofoon op een standaardje;
- En héél misschien een (meestal occasie) radio.

Elektriciteitsvoorziening: een peerlampje aan het plafond en een schakelaar op de muur. Geen stopcontacten. Waar zou je dié trouwens voor nodig hebben? De gelukkige bezitters van een elektrisch strijkijzer konden de stekker daarvan in een koppelstukje tussen fitting en lamp steken. Wie zich de luxe van een radio wilde veroorloven moest meestal een elektrieker inschakelen om een stopcontact te installeren.

Ook vond je in elke woning een voorraad kaarsen, en die goede oude petroleumlamp van vroeger. Die werd angstvallig bewaard tegen dat de 'stroom' nog eens uitviel. Wat soms wekelijkse kost was.

Watervoorziening: pomp en waterput. Of hoogstens één kraantje met leidingwater, wat op zich ook al een geweldige luxe was!

Zo was het bij mij thuis tussen 1945 en 1950, zo was het bij vele anderen. Kaal toonde het daarom niet aan. De woonkamers waren klein en vroegen niet om veel en grote meubelen. Maar gezelligheid was er volop. En de mama's vulden graag de lege plaatsen op de muren met wat kadertjes, en wat heiligenbeeldjes op de kasten.

Om je daar tevreden mee te stellen hoefde je echt niet veel te verdienen. En je hoefde ook nergens van te dromen, want er was niks! Geen TV, geen PC, geen Stereoinstallatie... niks! Het moest allemaal nog uitgevonden worden.

Ja, telefoon bestond wel! Maar dat was voor belangrijke mensen zoals dokters en welstellende handelaren. Daar droomde dan ook geen enkele werkmens van! Wat zou hij dààr moeten mee aanvangen?

Auto's waren er ook. Maar in die jaren dromen van een auto stond gelijk aan in de tegenwoordige tijd dromen van een sprookjeskasteel om in te wonen.

Kortom: er was niks en niemand hoefde méér. Men ging werken met de fiets, later de bromfiets, en toen ging het veranderen. Auto's kwamen, door hogere lonen, in het bereik van werklui en de dappersten durfden het financiële risico aan van een dergelijke uitgave. En zo ging het langzaam maar zeker verder: hogere lonen, hogere verleiding, hogere uitgaven, hogere luxe.

Sedert het computertijdperk begon is alles nog maar eens in een stroomversnelling geraakt en worden we jaar na jaar met nieuwe verleidingen geconfronteerd. En ondanks de hogere lonen zijn we er niet rijker op geworden, want we slagen er telkens weer in om loonsverhogingen om te zetten in luxe, en zelfs nog bij te lenen voor nog meer luxe.

Op zich is daar niks mis mee! Hoe meer 'onnodige' dingen we kopen, hoe meer de industrie kan produceren, en dat komt de tewerkstelling dan ook weer ten goede. Zo zou, in normale omstandigheden, een verstandige maatschappij grotendeels zichzelf kunnen bedruipen.

Maar helaas! Er schuilt een addertje onder het gras! De omstandigheden zijn verre van normaal!

- In de eerste plaats zijn de looneisen ondertussen onredelijk geworden; men werkt niet langer 'om den brode' maar 'om den luxe'!
- In de tweede plaats worden door verregaande globalisatie veel artikelen ingevoerd, afkomstig van lageloonlanden! Tewerkstelling van eigen volk gaat dan teloor. Valsspelers op de markt dus! Valt niet mee te concurreren, en dus:
- In de derde plaats verhuizen onze eigen ondernemingen ook al naar lageloonlanden om de concurrentie aan te kunnen!
- In de vierde plaats maakte al die luxe, gekoppeld aan steeds betere sociale vangnetten, ons volk lui en waren onze leiders zo stom buitenlanders te gaan importeren! Aldus proberend de 'illusie' van een welvaartstaat hoog te houden zonder een poot te moeten uitsteken.

En zo komt het dat het zo pienter uitgevonden systeem van zelfbedruipend welvaartstaatje helemaal niet meer werkt zoals men het had uitgedacht! Kan ook niet anders als er zoveel vormen van valsspelen mogelijk gemaakt zijn!

Zo komt het ook dat vroeg of laat het hele systeem in duigen zal vallen, en eerder vroeg dan laat.

De remedie? Die is er hoor! Maar niemand heeft het lef ze toe te passen! Er zijn zelfs meerdere mogelijkheden te bedenken, waarvan ik er alvast twee geef:

Eerste mogelijkheid;

1. Invoer beperken tot producten die we niet zelf hebben of zelf kunnen maken.
2. Ondernemingen, eens opgestart en gevestigd, verbieden naar het buitenland te trekken en hun eigen werknemers in de steek te laten. Maar dan moeten de lonen van die werknemers ook binnen de perken blijven!
3. Migratiestop en Belgen aan het werk zetten door de drempel naar sociale vangnetten drastisch te verhogen.
4. Loon naar werken! Wie gestudeerd heeft mag gerust meer verdienen dan een ander, maar hoeft nu ook niet persé monsterweddes in de wacht te slepen! Monsterweddes die de levensstandaard van de gewone man naar beneden halen. Ik denk bijvoorbeeld aan de belachelijk hoge erelonen die de ziekenfondsen ( en dus de staat) moeten betalen!

Die mogelijkheid lijkt wel draconisch! Lijkt een beetje op een ijzeren gordijn, maar het zou werken en de welvaart behouden, daar waar het huidige systeem op een steeds hogere schuldenberg draait en ooit helemaal zal moeten stilvallen!

Tweede mogelijkheid:

Gelijkschakeling van de lonen in de gehele wereld, zodat niet op dit criterium kan worden geconcurreerd. Of: alleen maar producten invoeren van 'gelijkeloonlanden'. Lageloonlanden zullen aldus verplicht worden hun lonen op te trekken als ze nog willen uitvoeren.

Omdat die tweede mogelijkheid op wereldniveau moet gebeuren, is de kans op slagen vrijwel nihil voor nog een paar eeuwen, en blijft alleen de eerste mogelijkheid over als realiseerbaar op behoorlijk korte termijn.

MAAR! Wié zou dat moeten realiseren?

Toch niet die kleutertjes daar uit de Wetstraat hé?

Voilà! Daar zit ik klem! Daar zit de buis verstopt! De laatste verkiezingen hebben nog maar eens bewezen dat de kiezer maar blijft stemmen voor dat soort Charlatans en brokkenpiloten, en dus zit er voor de komende decennia geen beterschap in de lucht! Pas als het hele dolgedraaide systeem helemaal in elkaar stort, we af te rekenen krijgen met hongersnood, en honderden mensen effectief omkomen van de honger, zal de Vlaming héél misschien zijn verstand krijgen en voor échte leiders kiezen.

... En zal Jan Jankerds hopelijk wijselijk zijn alwetende bek dichthouden.

Maar om even terug te komen op vroeger: mochten jeugdige lezers mijn relaas daarover hebben gelezen zal de eerste reactie wel zijn: "Amaai! Wat een saai en ongelukkig leven was dat"! Wel, dat was het juist niét! Er was solidariteit, er was onderling sociaal contact, we hadden nog geen TV-preekstoel in huis en dachten nog in elementaire termen. Termen die niet boven je petje gingen, zodat je maar 'gelovig' aannam wat verteld werd, zoals nu gebeurt op TV. Er werd meer, en meer oprecht plezier gemaakt dan wat wild te staan springen tussen allemaal vreemden in een zweterige, donkere megadancing!

Waarom men dan zo gelukkig was? Poepsimpel: zowat iedereen was schuldenvrij! Een heerlijke toestand voor de geest. Je had weinig, maar wat je verdiende was voor jou en moest je niet afstaan aan een of andere bank die je een of meer leningen had aangesmeerd. Het was éérst sparen, dàn kopen, en niet omgekeerd.

En vooral: door dagdagelijks hard te moeten werken voor je loon had je geen tijd om te gaan vitten over duizend en een futiliteiten. Of om massaal te gaan janken om een paar bomen die moeten geveld worden. Het elementaire telde. En als je dàt had, was je gewoon gelukkig!

Willy.