Wie, net als ik, ooit deel heeft uitgemaakt van een politiekorps of iets in die aard, ervaart al gauw een aantal fundamentele veranderingen in zijn leven. Veranderingen die eigenlijk niets met je persoon, wél met je uniform of machtspositie hebben te maken.

De mensen in je omgeving veranderen. Waar je voorheen als Jan Anoniem door het leven ging, door niemand bekeken of opgemerkt, wordt alles dan anders.

In sommige winkels gaat er al gauw een procentje af van de koopwaar. In de garage word een mankementje aan je auto al vlug gratis hersteld… Je kunt er echt niet onderuit. Vanwaar die plotse ‘vriendschap’? Vanwaar die ‘vriendenprijsjes’?

Waar je vroeger enkel een paar goede vrienden had, probeert iedereen nu je vriend te worden. Zo herinner ik me mijn allereerste dag in het politiekorps. We waren met zes nieuwelingen en werden verwacht in het bureeltje van een hoofdinspecteur. Het eerste wat die man zei:

- Als je goede vrienden hebt, hou ze in ere. Want van nu af zal het moeilijk worden echte vriendschap nog te herkennen.

We begrepen het niet zo goed… maar zodra we op straat kwamen in uniform konden we er niet meer naast kijken. Want inderdaad, plots werd onze ‘vriendenkring’ reusachtig groot. Al moet ik hier ook een opmerking bij maken: onze vijandenkring steeg ook bijna evenredig.

En toch… voor wat mij betreft was ik toch gewoon dezelfde mens gebleven? Vanwaar plots al die positieve of negatieve belangstelling?

Het antwoord: het uniform. Al die mensen hadden totaal geen belangstelling voor mijn persoontje! Ze hadden belangstelling voor het uniform.

Ik liet het allemaal over me heen lopen, de wijze woorden van die hoofdinspecteur indachtig. Maar al spoedig ondervond ik dat dit niet bij iedereen het geval bleek. Sommigen voelden plots de kick van de macht. En het veranderde ze. Ja, sommigen veranderden zelfs fundamenteel. Gelukkig was dit fenomeen van echt fundamentele gedragsverandering eerder uitzondering dan regel.

Maar de meesten hadden er toch in mindere of meerdere mate ‘last’ van. Ik niet. Ik bleef wie ik was. Ik zette me in voor het naar behoren vervullen van mijn taak en vond niet dat ik daarvoor een ander persoon moest worden.

Ik moet hier wel onmiddellijk aan toevoegen: veranderen moét je wel wat in een dergelijke positie! Als je het eventuele watje blijft dat je voorheen waart straal je geen enkele autoriteit uit en lopen mensen over je heen. Maar dàt is dan enkel maar een oppervlakkige verandering die je af- en aantrekt met je uniform en je niet echt vanbinnen raakt. Tenminste, bij de meesten niet. Bij sommige anderen wél.

En achteraf bezien ben ik blij dat ik die ‘persoonsveranderingen’ van dichtbij heb mogen observeren. De kerels die genoten van de ‘macht van de macht’ zakten naar gelang de intensiteit van hun verandering, één of meerdere verdiepingen in mijn achting. De ergsten verbande ik gewoon naar de diepste kelders van mijn bewustzijn.

Ik vond ze persoonlijkheidsloze onzekeren. Hun eigen persoontje leek hen te onwaardig om enige betekenis te kunnen hebben, en dus wikkelden ze het maar in een uniform dat gezag moest uitstralen, en gingen dat gezag ook prompt misbruiken. Vond ik een beetje zielig.

Voelden ze zich nu beter? Ik hoop het, maar denk van niet. Maar nogmaals: het waren, in ons korps tenminste, uitzonderingen. Maar ze waren er wel.

Het van dichtbij meemaken van dit fenomeen heeft me ook een andere kijk op de hele samenleving gegeven: macht is gevaarlijk! En niet iedereen is tegen dit gevaar opgewassen.

Datzelfde soort macht vind je terug bij regeringen, bij artiesten, bij de TV en zowat overal om je heen. Nepmacht! Macht die afhankelijk is van een bepaalde positie. Neem die positie weg en je ziet weer de naakte persoon zoals hij is.

Want het persoontje binnenin? Dat blijft ondanks alle camouflage hetzelfde: zelfzeker of onzeker. Géén uniform of géén machtspositie kunnen daar enige verandering in aanbrengen. Dat kan enkel de persoon zélf.

Vind je je eigen persoontje niet evenwichtig genoeg? Niet slim genoeg? Niet interessant genoeg?

Dan zul je aan je binnenkant moeten werken. De buitenkant in een uniform of in welke machtspositie ook hullen, is enkel maar uiterlijke schijn en kan je echt niet de zekerheid geven die je nodig hebt.

Willy.