Soms vang je, op TV bevoorbeeld, enkele woorden op die je een heel nieuw perspectief bieden op wie je bent. Tenminste, dat overkwam mijzelf deze week toch door een enkel zinnetje van een der gasten van Oprah’s praatshow. Eén zinnetje… een paar woordjes. De rest hoorde ik al niet meer want ik was het me toegeworpen been al aan het afkluiven.

De man had het over horizontaal of vertikaal leven. Een paar woordjes maar, maar ik was direct mee. En de man had gelijk. En ik acht me gelukkig dat ik tot de horizontale levers behoor. Hij was een succesvol acteur en had ‘een leven’ geleefd in Holywood. Had alles wat hij wou en vergaarde een vermogen. Tot hij doorkreeg dat het leven dat hij leidde niet het zijne was. Dat dit niet zijn streefdoel was. Tot hij ook leerde dat de mens het enige wezen is dat meer neemt dan hij nodig heeft. Toen verkocht hij zijn luxevilla, ging in een leuk ingerichte stacaravan wonen en schonk een groot deel van zijn fortuin weg. Nam enkel nog wat hij nodig had. En ging ‘horizontaal’ leven.

Horizontaal leven betekent dat je leeft in het nu. Dat je de taak die je je vandaag werd opgelegd zo goed mogelijk vervult; dat je de mensen om je heen zoveel mogelijk waardeert; dat je vandaag geniet van je maaltijd, van je werk, van je vrije tijd… van je hobby en van je vrienden. Dat je vindt dat je voldoende hebt met wat het leven je geeft. Kortom… dat je een gelukkige mens bent.

Vertikaal leven dan, betekent dat je voorbijloopt aan vandaag. Dat je de kleine dingetjes van vandaag niet naar waarde weet te schatten. Dat je voorbijloopt aan je geliefden, je vrienden, en vooral aan de mens die je zelf bent. Dat je denkt aan morgen, en hoeveel hoger je morgen op de maatschappelijke ladder wilt geraken. Hoeveel méér geld je wilt gaan verdienen. Hoeveel meer liefde je wilt ‘kopen’.

Je leven wordt dan een race. Een race tegen de tijd, tegen jezelf, en tegen de mensen die van je zouden kunnen houden. Je leven is dan niet meer jouw leven. De mens in de mens is het zwijgen opgelegd. Materiele belangen hebben dan prioriteit. Of de drang naar macht!

Maar ‘vertikaal’ heeft ook twee dimenties: omhoog of omlaag. En vermits niet iedereen omhoog kan blijven gaan, betekent vertikaal leven voor de overgrote meerderheid: omlaag! Tot zelfs in de goot. En dat zijn dan nog de gelukkigsten onder hen. Want die anderen, die inderdaad de top haalden, die hebben geen eigen leven meer. Die worden eigendom van de massa, van de firma, van de show… of van de mens die ze in wezen niet zijn! Hebben een nepleven, nepvrienden, nephuizen en nepliefdes. Het lijkt wel of er een vuurtje onder hun kont brandt en ze nooit, al was het ook maar eventjes, in een ‘horizontale reflex’, kunnen blijven stilstaan met en genieten van wat ze wél zouden kunnen hebben als die drift er niet was geweest.

Ze doén alsof ze leven, maar eigenlijk leven ze niét in de letterlijke zin van het woord! Ze willen alleen maar presteren, succesvol zijn en domineren. Het is alles of niets: de top of de goot!

En zoals op het schema hiernaast: het blauwe ‘IK’ bolletje kan omhoog of omlaag. Snel omhoog geraken gaat natuurlijk best zonder rekening te houden met alle ‘ballast’ die aan de horizontale balk kleeft. Dat is wat strevers doen.

Het IK bolletje gaat dan alleen omhoog en alles wat aan de horizontale balk hangt wordt gewoon verwaarloosd en tenslotte verloren.

Is die ‘ballast’ je echter meer waard dan je ‘stijgvermogen’, dan zul je vaart moeten minderen en in de eerste plaats aan die horizontale balk denken. Kan die al dan niet mee omhoog, of moet je er eerst een heleboel leuke zaken van af schudden? Liefst niet doen! Want wat er voor in de plaats komt is dat meestal helemaal niet waard.

Toch wil ik ook eventjes de handrem aantrekken! Natuurlijk heb ik het hier over mensen die nooit genoeg rijkdom hebben of vinden nooit genoeg macht te hebben. Niét over de mensen die hard studeren en werken om zichzelf en een gezinnetje te kunnen onderhouden!

En natuurlijk… het been zou niet volledig afgekluifd zijn als ik er niet als slot een klein zelfonderzoek aan zou hebben toegevoegd.

Een zelfonderzoek dat me mezelf weer een stuk beter deed begrijpen!

Want inderdaad: als jongeling leefde ik wel vertikaal. Vond dat ik, alvorens een nestje te bouwen, een voldoende inkomen moest hebben om dat nest ook te kunnen onderhouden. Maar zodra dat was gebeurd, verdween ook mijn vertikale denkwijze. Promotie? Macht? Interesseerde me bitter weinig.

Haalde vreugde uit mijn werk, door het zo goed mogelijk te doen. Vond ook de ‘magische sleutel’ om na de diensturen mijn verstand af te sluiten van de job en aan het gezin of aan mezelf te denken.

Aan mezelf? Natuurlijk! En wel in de eerste plaats! Egoisme? Neen! Want enkel als je jezelf op zodanige wijze kunt sturen (door hobby’s en zo) dat je gelukkig bent en goed in je vel steekt, kun je voldoende energie opdoen om er ook voor je gezin te zijn. Zoniet raakt je batterij leeg en daar heeft niemand voordeel aan. Vandaar ook het wijze gezegde: ‘help uzelf, zo helpt u god!”

Een en ander in ogenschouw genomen vind ik wel dat ik voldoende horizontaal heb geleefd en blijf leven.

En, mañana es otro dia, zoals ze in Spanje zeggen.

Of deze kleine studie psychologisch verantwoord is? Of psychologen iets in die zin voorgeschoteld krijgen aan de univ? Zou ik voor die studenten een onontwarbaar vreemd wezen betekenen? Het zal me worst wezen! Het is zoals ik het zie. Het is ‘ik’.

Of dit stukje psychologisch verantwoord is weet ik ook niet en wijs dus elke verantwoordelijkheid in die zin af.

Neem het aan, of laat het vallen. Of drink een ‘eerlijke’ pint en vergeet het.

Gezondheid!

Willy.