The Eldorado dos Carajás massacre was the mass killing of nineteen landless farmers who were invading a private ranch. They were shot by military police on April 17, 1996, in the southern region of the Pará state, Brazil. These people were part of a demonstration calling for the federal appropriation of a private ranch where the MST had mounted a camp called "Macaxeira" with almost 3000 families.

On the orders of the state secretary of public security, Paulo Sette Câmara, the police were ordered to clear the highway "at any cost''

Het bloedbad Eldorado dos Carajás was de massamoord op negentien landloze boeren die een particuliere ranch binnenvielen. Ze werden neergeschoten door de militaire politie op 17 april 1996, in de zuidelijke regio van de staat Pará, Brazilië. Deze mensen maakten deel uit van een demonstratie waarin werd opgeroepen tot de federale toeëigening van een privéboerderij waar de MST een kamp had opgezet genaamd "Macaxeira" met bijna 3000 gezinnen.

Op bevel van de staatssecretaris van openbare veiligheid, Paulo Sette Câmara, kreeg de politie de opdracht om "koste wat kost" de snelweg te zuiveren.

26-04-2018 om 13:02 geschreven door Storyteller

Munduruku-indianen demonstreren voor het Ministerie van Justitie voor de afbakening van hun inheemse land Sawre Muybu in de deelstaat Pará en tegen waterkracht centrales.

Marcel Camargo / Agencia Brasil

Tapajós vrij van waterkrachtcentrales

25-04-2018 om 12:44 geschreven door Storyteller

Kolonel Fernandes, de burgervader van Mossoró, blijft alleen achter in het stadje samen met gewapende mannen, terwijl de overige bewoners al daags tevoren Mossoró verlaten hebben; de meesten namen de oude trein naar de kustplaats Arreia Branca. Lampiâo weet wat hij wil en schrijft een brief naar de burgemeester, hij wil geld, liefst 600 contos de reis, een boel geld in die tijd. Fernandes geeft hem als antwoord dat er geen papieren geld aanwezig is,  alleen maar zilverstukken. Dit maakt van lampiâo een duivel en valt aan.
     Zijn bende bestaat uit 52 man; onder hen namen die men vreest in het noordoosten zoals: Sabino, Moreno, Massilon en Jararaca. De bandieten zijn verdomd goed bewapend met o.a fuzis, type Mauser 1908. Ook aan munitie is geen gebrek, en ook zijn ze goed geinformeerd betreffende de situatie in de stad en bezitten enkele reserve paarden.
          Wat Lampiâo niet weet is dat die dag, de 13de juni geeërd wordt aan Santa Lucia, de patroonheilige van Mossoró en de Heilige van de ogen. Lampiâo had ooit gezworen nooit een stad aan te vallen waar Santa Lucia beschermster van was, daar hij zelf het licht miste in het rechteroog, dat hij verloor bij een gevecht met de politie, toen hij zijn gezicht in een cactus stootte. Buiten dat werd Mossoró óók nog eens beschermd door de heilige Antonius, dus een zware klus voor de bandieten, die bijgelovigheid vaak verwaarloosden. Met andere woorden'superstitie' kan soms helpen. Soms, daar waanvoorstellingen soms bewaarheid worden.
                          Het wordt geen verassingsaanval want men wist van het bezoek van de canganceiros. De mannen hebben zich goed gebaricadeerd in de Sâo Vincente kerk, als de bende van Lampiâo de aanval begint. 

                     De aanval begint om 16.30uur  in de middag. Na twee uur is het gevecht voorbij, dit door het hevige verzet van de mannen van Mossoró. De outlaws trekken zich terug met achterlating van één gewonde en één dode, Colchete,
die vanuit de toren van de Vincente kerk werd neergemaaid.
              Lampiâo zou later verklaren nooit meer een stad in Rio Grande do Norte aan te vallen daar: ... de kerktoren en zelfs de heilige van de kerk op ons vuurden...
De zwarte outlaw Jararaca is een van de gewonden, wordt gevangen genomen en naar een cel gebracht (het huidige museum waar ik het gesprek aan ga met Filomon). Daar verblijft de donkere outlaw een dag. Er wordt met lof gesproken over deze vangst want Jararaca ging door als de gevaarlijkste en bruutste cangaceiro, zelfs furieuzer als Lampiâo.
       Jararaca wordt in zijn cel door een dokter onderzocht en geïnterviewd door de krant. Hij weet zijn fatum maar al te goed, maar toont geen angst of berouw, alleen zijn karma is daar om te sterven als een man.                       Later brengen ze hem van zijn cel naar het kerkhof, waar al een graf gedolven was. Als hij voor de kuil staat wordt hij neergestoken met een mes en in het gat geworpen, waarna hij, al stervende nog enkele kogels krijgt. Volgens ingewijden verdiende hij niet anders. Doch Jararaca wordt een mythe, een soort half-heilige voor de arme bevolking, een martelaar en elk jaar komen er duizenden zijn graf bezoeken dit dan overstelpt wordt met bloemen.
    

Lampiâo weet met de rest van de groep te ontsnappen en vlucht richting Ceará, ondertussen plunderend, verkrachtend en dodend, de ultieme wraak.
               Zijn overvallen gaan door. In 1929 ontmoet hij Maria Gomez de Oliveira, oftewel Maria Bonita, zijn grote liefde, die zich aansluit bij de bende. Ze krijgen één kind in 1930. Zij, Expedita groeit op bij kennissen, en met droefheid laat Maria haar achter. Haar meenemen door de sertâo zou een hel zijn voor haar en een ongemak, zei Lampiâo. Voor Maria Bonita had Lampiâo een soort respect, en vaak werd door haar toedoen het leven gespaard van mensen, die anders hun hoofd werd afgehakt door Lampiâo zelf of een kogel door het hoofd geschoten.
           Doch liefde en het cangaceiro-leven vindt een eind in 1938 bij de grot van de plaats Angicos in de staat Sergipe. Daar worden ze, door verraad, verrast door de militairen van de Alagoas politie onder leiding van Joâo Bezerra, een nietpluis figuur. Sinds lang maakte men jacht op de bende van Lampiâo, en ook de toenmalige president Vargas gaf duidelijk te verstaan dat deze man moest worden opgeruimd. Basta!
Daar bij die grot sneuvelt Lampiâo samen met Maria Bonita en zijn bendeleden, Luis Pedro, Mergulhâo, Eléctrico, Quinta-feira, caixa de Fosfóro, Adilia, Cajarana, Diferente en 23 andere outlaws die als, volgens berichten, vrijwillig meereden.
Angicos 1938 uit 'Como dei Cabode Lampiâo' van Joâo Bezerra 1983, één van de velen verhalen van het laatste gevecht, ik citeer:
"Om en dwaalspoor te leggen doen de bandieten dierengeluiden na en dragen zij omgekeerde zolen met de hak aan de voorkant. Maar een kenner weet beter en een goede spoorzoeker herkent de richting
waarin mensen door deze stervende vegetatie zijn getrokken; aan wat hij ziet, een gebroken takje, een verschoven steen, en aan wat hij ruikt. De bandieten zijn gek op parfum. Ze gooien het met liters over zich heen en deze zwakheid verrradt hen. Sporen en geuren volgend komen de verkenners bij de shuilplaats van de aanvoerder Lampiâo, en na hen de rest van de soldaten. Zij kruipen zo dicht bij dat ze Lampiao en zijn vrouw horen ruziën. Mooie Maria scheld hem uit, terwijl ze op een steen voor de ingang van de grot gezeten de ene sigaar na de andere rookt en hij vanuit de grot droefgeestig antwoord. De soldaten zetten de mitraillieurs op en wachten op de order om te vuren."
De waarheid van dit verhaal moet gezien worden uit het oogpunt van Bezarra, die zich als een held gevoeld moet hebben na de dood van Lampiâo.
                    

Na gedood te zijn door tientallen kogels met Maria die bovenop hem ligt en zijn hand vast klemt, worden hun hoofden afgehakt en vertoond aan het volk. Dertig jaren later zijn de hoofden, op sterk water, nog te zien in het Nina Rodrigues museum te Salvador. De tengere bandiet, met zijn ijzeren bril en de typische nordestino kap, ook wel 'napoleonshoed' genoemd (een dwars gezette hoed met aan de voorzijde een band beslagen met zilverstukken ging de geschiedenis in als een gerechtigheidsstrijder, een soort Braziliaanse Robin Hood, beschermer der armen, waar men liederen over schreef; zoals de Amerikaanse zanger Tex Ritter, die er zelfs een ballade aan wijdde, want in de states zagen ze hem wel als een Jesse James).
             

Doch ook was Lampiâo een dictator geworden, geleid werd door compromissen met sommige corroneis, grootgrond beztitters van de sertâo. Hij bouwde een reputatie van een meedogeloze killer, die geen enkel probleem had zelfs de armste boer af te troggelen. Er zijn verhalen die zeggen dat hij diegene die hem beledigde zwaar strafte. Zo was er ooit een oude vrouw die hem vervloekte zonder te weten wie hij was. Ze werd naakt de doornestruiken in gejaagd, waar ze moest dansen dat de dood er op volgde. Diegene die hem trouw waren werden beschermd, anderen vervolgd tot in de dood. Anderzijds was hij een charmeur tegen over vrouwen, een bende lid die een vrouw iets aandeed werd meteen gedood. Hij gaf de armen geld om het leed te verlichten, hij was verworden tot een soort god/duivel figuur, ook gemaakt door het verleden en de ongerechtigheid dat zich steeds meer verspreidde in het arme noordoosten, de expolotatie door grootgrond beztitters (hetgeen vandaag de dag niet veranderd is) de uitbuiting, de sociale afgrond en de opstand. Het was méér dan een sociaal geval, het was de onberekenbare macht van de rijken, die mensen als Lampiâo maakten, zij die er moesten zijn, er nog steeds zijn.
          

Virgulino Ferreira da Silva ging ver, te ver misschien en dwaalde af van zijn doel gerechtigheid, of was het gewoon de wraak om zijn vermoorde vader en broer Antonio (die met hem streed en werd gedood)? Want was hij niet ooit een gewone jongen die werkte op zijn vaders boerderij? Of was het zijn destinatie, zijn lot, dat ieder van ons in zich draagt sinds zijn geboorte?
  Voor de historie dwaalt zijn geest nog immer rond boven de drooge sertâo en danst hij al schietend rond de cactussen, want zoals in vele liederen en 'literaruur  van de Cordel' rijmen werd hij nooit toegelaten tot de hel, want daar was hij zelfs te bruut voor,  en men zegt dan ook dat zelfs Lucifer hem terugstuurde naar de woestenij van Noordoost Bazilië, waar zijn geest nog steeds parten speelt.

Maria Bonita


Met Maria (rechts) en andere strijdster



Virgulino


De hoofden van gesneuvelde canganceiros, onder, midden tussen de napoleonshoeden, Lampiâo, er boven Maria Bonita




penschets van Lampiâo


Canganceiros
 

bijlage: Een nog jonge Jararaca
Bende van Lampiâo
Cover van Cordel (Nooroostverhalenblad) Lampiâo maakt rotzooi in de hel

Bijlagen:
fotos brasil'''' 003.jpg (41.9 KB)   
lamp_03.jpg (35 KB)   
lamp_05.jpg (22.9 KB)   

     reisverslag 1995               

braziliaanse jesse james,

Ik ga op zoek naar de geschiedenis van Lampiâo. Er is veel over geschreven en mijn verhaal zal helaas te kort zijn om deze outlaw te omschrijven. Doch probeer ik een goede impressie te geven. Allereerst het 'Museu Histórico Lauro de Escosia'. Dit is gehuisvest in een oud pand, d.w.z een laat 19de eeuws, dat nog dienst deed als petoet. Boven is er een ruimte ingericht voor de geschiedenis van de canganceiro, en Lampiâo in het bijzonder. Waarom? Wel, deze struikrover, nou is dit een te minne benaming, overviel met zijn bende de stad Mossoró in Rio Grande do Norte, op de voor de stad zeker, belangrijke dag, 13 juni 1927. 
                In het kleine museum ontmoet ik Filomon Rodriques, een zestiger en lid van de sociëteit die zich bezig houdt met de studie over het fenomeen Cangaco.
   De man is vriendelijk en open en verteld honderd uit over het item.
             Eerst de betekenis van het woord Canganceiro: in de dictionair van de Braziliaans Portugese letterkunde staat vermeld: Cangaco, s,m = de wapenen van de Cangaceiros; bende van Cangaceiros, leven of handeling van Cangaceiros.
Cangaceiro = Bandiet van de Braziliaanse Sertâo. Duidelijk moet gesteld worden dat de hier bedoelde bandiet exclusief betrekking heeft op het noordoosten, een fenomeen typisch voor deze streek waaronder geografisch de volgende staten vallen: Ceará, Rio Grande Do Norte, Paraíba, Pernambuco, Alagoas en in zekere zin Sergipe en Bahia.
      Wie was lampiâo?
Men zegt dat hij zijn bijnaam te danken heeft aan de legende dat hij zodanig en veelvoudig zijn pistool gebruikte, dat de loop roodgloeiend werd gelijk een lampion. Hij werd geboren in 1897 als Virgulino Ferreiro Da Silva, in het binnenland van Pernambuco. Zijn leven was eenvoudig en was bedreven in kleermakerij. (men zegt dat hij later samen met Maria Bonita hun canganco out-fit ontwierp)
       Zijn vader, die een klein farm bewoonde, werd vermoord door pistoleiros ingehuurd door rijke grondeigenaren waarmee hij problemen had. Dit was de aanleiding voor wraak voor de toen 17 jarige Virgilino en zich aansloot bij een bende 'cangaceiros'.
                          

In 1922 heeft hij zich opgewerkt tot leider van een bende en zijn strijd tegen politie, grootgrondbezitters en overheid neemt aanvang. Ook iedereen die hem iets in de weg probeert te leggen of zich verzet tegen zijn ideeën wordt uit de weg geruimd. Zijn grootste vijanden zijn de rijken, die op hun beurt weer 'jagunços' inhuren om hun te beshermen tegen de aanvallen van de outlaws. Doch wie dan ook de moed nam de cangaceiros uit te dagen werd vervolgd en gemarteld of naakt tusen de catussen geworpen of als hij niet dat geluk had, de keel overgesneden of gedood met enkele kogels.
                                Het is ook de tijd dat Luiz Carlos Prestes, revolutionair en communistisch politicus, de regio wil besturen, (dit is een verhaal op zich wat ik misschien later op in ga) waarbij de regering via tussenkomst van Padre Civero steun vraagt aan Lampiâo. Ook padre Cicero is een afzonderlijk verhaal, een soort heilig verklaarde conservatieve blauwogige priester uit Juazeiro de Norte. 
              Virgulino maakte gretig gebruik van het aanbod, want zijn bende krijg wapens en munitie in overvloed. Er volgen velen overvallen. Er is een boek apart over te schrijven, maar dit zou een te grote tijd vorderen.
             In 1927 valt hij Mossoró aan.

Terug naar Filomon Rodrigues en ik vraag hem of ' Lampiâo' daadwerkelijk een held was zoals de overlevering zegt, stelen van de rijken vóór de armen, of een gewone bandiet die wraak nam om zijn vader? Filomon: 'Wel... hij sloot zich aan bij een bende in 1917 om de moord te wreken op zijn vader... dat is hij tijdstip dat de rebel 'Lampiâo' geboren wordt. Hij is hier in onze streken samen met padre Cicero de belangrijkste figuur uit de historie. Het ging niet alleen om die overvallen senhor... neen... het had te maken met de toestand in het noordoosten... de ongerechtigheid, het socioale klimaat, er is veel over te vertellen...'
                        We lopen naar binnen uit de brandende zon en in zijn klein bureau zoekt hij in een lade en laat me een krantje zien. Met trots verteld hij dat er ook een artikel van hem in staat: 'Hier in vindt u veel informatie en achtergrond over de cangaceiro, lees het maar eens door...'
   Zijn artikel is wetenswaardig genoeg om een beter beeld te krijgen en is getiteld 'Caso Sociológico', een maatschappelijke stand van zaken. Hij verteld in zijn verhaal dat er veel is geschreven over Lampiâo, de chef van  de groep, die zich liever 'Capitâo' was gaan noemen.       
       Hij werd de leider in een een tijd die gemarkeerd werd door sociale ongerechtigheid, armoede en honger. Een tijd dat ook politiefunctionarissen en 'coronéis' (grootgrondbezitters), zich verborgen onder de dekmantel van de cangaco om hun eigen bestwil, want ieder beefde voor de bende van Lampiâo. Voor sommigen was hij een bandiet, een koelbloedige killer, die mensen die hem niet aanstonden onthoofdde of een kogel door zijn hoofd schoot.             
                Voor anderen was hij een held, die de armen hielp, het blijft een sociaal vraagstuk, doch mét de nadruk op het barre ongerechtige leven in de sertâo als uitgangspunt.
De 13de juni 1927 is echter de datum die men in Mossoró nooit meer vergeet als de bende aanvalt.

wordt vervolgd...

Lampiâo


bijlage: krant uit Mossoró over de Cangaco, die ik kreeg van Filomon Rodriguez met in het midden een foto van de burgemeester kolonel Fernandes, die de verdediging leidde tegen de aanval van de outlaws...
De Sâo Vincente kerk, waar de verdedigers van Mossoró zaten, en waar men rechtsboven/midden nog de kogelgaten ziet van de strijd, er werd me verteld dat deze zorgvuldig worden bijgehouden...

Bijlagen:
fotos brasil'''' 009.jpg (64.5 KB)   
fotos brasil'''' 012.jpg (53.9 KB)