'......Ja, die Maurits moet een schrander iemand zijn geweest, iemand die totaal opgetogen was over het mooie land waar hij de scepter zwaaide. Hij was de man die Recife en Olinda beeldig maakte, ook haalde hij schilders naar Brazilië zoals Frans Post, Albert Eckhout en Zacharias Wagener. Ze schilderden de eerste solide schilderijen van Brazilië, en potreteerde de Indianen op een natuurlijke manier, vooral Wagener bleek een ware portrettist te zijn. Zacharias werd geboren in Dresden in Duitsland. ging naar Amsterdam, waar hij als schrijver werkzaam was en zich het tekenen meester maakte. Op 26 jarige leeftijd monstert hij aan op het oorlogsschip 'Amsterdam' in opdracht van de WIC en vertrekt naar Maurits stad (Recife), Maurits achterna, die het kunstenaarschap in Braziel bevorderde. 

        Maurits was een onorthodoxe bestuurder en dat verwoorde hij in de verhoudingen tot minderheidsgroepen, zoals Joden en Indianen.

     Tevens stelde hij zich gematigd op tegenover de katholieke gelovigen, hoewel hij ettelijke katholieke ordes uitbanden. Van de andere kant kreeg hij te maken met zwaar verzet der kolonisten. Zo klaagden de afgevaardigden van Paraíba dat er een gebrek was aan negerslaven en vroegen daarom toestemming om Indianen als slaaf te kunnen gebruiken om het suikerriet te oogsten.

    Ook was de kolonisten-eis: dat opperhoofd Pieter Poti zou worden afgezet (al in 1625 werden belangrijke Indianen vanuit het noordoosten naar Nederland gebracht om te indroctrineren, vooruitlopend op de verovering van Pernambuco. Pieter Poti was een van hen. Hij was een opperhoofd van het Potiguar-dorp Marsurepe in Paraíba. Poti sprak goed Nederlands en streed aan de zijde van de Hollanders. Ook probeerde hij andere stammen  over te halen zich aan de zijde van de hollanders te scharen.)

             Maar volgens de kolonisten was Poti slecht, verwerpelijk en gevaarlijk en kon een dergelijk iemand geen gezag toevertrouwd worden. Maurits had goede betrekkingen met de Indianen en liet hen in hun dorpen wonen onder eigen gezag, maar onder controle van een Hollander, die erop moest toezien dat alles op hun plantage goed verliep. Deze persoon moest tevens toestemming geven aan de suikerbazen, om Indianen te gebruiken als slaven op de suikerrietfabrieken... en een zeker toezicht houden dat ze niet werden misbruikt. Doch corruptie, die ook in die tijd tierde, deed die opzichter zijn ogen sluiten.

   Maurits had veel bewondering voor de cultuur van de Indianen en hij zou de inboorlingen behandeld hebben als zijn naasten? Hij liet zelfs een levengroot portret maken, waarop hij omringd werd door Indianen, doch dat leek meer op snobisme of hovardij, dan ware affectie voor de inheemsen. Alhoewel hij kwam er als integer persoon van af. Zo berechte hij ooit enkele bevelhebbers die de indianen niet naar zijn zin behandelde, maar in het Brazilië van toen werd een zodanige straf nooit uitgevoerd. Johan Maurits (ook wel de Braziliaan genoemd) werd in 1646 teruggeroepen (meer op bevel) naar Holland, daar de Heeren van de West Indische Compagnie geen geld meer wilden besteden aan het hopeloze Braziel, dat door oorlogen veel guldens gekost had,  terwijl  Maurits meer geld vroeg, alleen voor zijn persoonlijk cultuur inzicht. Basta!                                                            

                                           Zeiden de Hoge Pieten op zijn oer-Hollands, en de Hollandse Braziliaan moest terugkeren. De geschiedenis verteld dat hij naar de kust werd gebracht door treurende kolonisten, maar aangekomen bij het strand werden deze op zij gezet door Indianen, die Maurits op hun schouders door de branding naar de sloep brachten. Naar vijf jaren van overvallen, het platbranden van plantages en bloedbaden, konden de Brazilianen de Hollanders terugdrijven in een enclave bij Recife. De Hollanders kregen nog versterking vanuit zee, maar het einde was nabij. Het doek viel en werd beslist in twee uitvoerige zeeslagen in 1648 en '49 bij Guararape, even buiten Recife.

   Hier werd de legermacht van de Hollanders gebroken, maar hoe dan ook ze bleven tot 1654 bij Recife. Het einde van een droom? Nou ja, gezien uit het perspectief van de toenmalige heersers, want we weten nu wat koloniën teweeg kunnen brengen; heerschappij, onderdrukking en armoede.

wordt vervolgd...

Werk van Frans Post 1612-1680; 'Paisagem de Paraíba' olie op hout  45/33 cm archief Nationaal museum van Rio de Janeiro



Frans Post    'paisagem de Pernambuco'  olie/hout, 34/47 cm  archief museum der schone kunsten, Rio



Albert Eckhout  1610-1655  'Negerhoofd met Tulband'  oile op doek, 58*45 cm, collectie Beatriz e Mario Pimenta, Carmargo, SP



Gedetailieerd boek over de geschiedenis van de Hollanders in Brazil 1624-1654 (oorspronkelijke titel 'The Dutch in Brazil' Ned. vert. H.G Nijk)  - uitgegeven bij Atlas isbn  90 254 01953 (aanbevolen door storyteller) :idea:
 
omslag schilderij: Albert Eckhout "Afrikaanse vrouw met kind" oile op doek, Braziel  1641


bijlagen:
brasil 002  Tabakspotten van Delfsblauw
003  Hollandse 'florins' Gulden in Braziel
004  Gevelsteen uit Recife: Niet sonder Got
Dans van de Tarariús schild. Zacharias Wagenaar