PAI ZUMÉ




Doch er zijn meer sporen van pre-columbiaanse beschaving te vinden en niet alleen van zeevaarders. Zo is er de historie van Pater Gnupa, een katholieke priester die rond 1250 naar Brazilië moet zijn gekomen. De Portugezen en Spaanse missionarissen zagen in hem de apostel Thomas. Maar er zijn ook andere theorieën levendig; er bestaat namelijk een brief daterend 1549, waarin pater Manoel de Nobrega aan zijn oversten schrijft dat er door de indianen de mythe in leven wordt gehouden, dat apostel Sâo Thomas hier gepredikt heeft, in het dorp Sâo Vincente, in het zuiden van Brazilië. Hij zou de indianen zelfs geleerd hebben hoe te eten zonder ziek te worden. Doch de inboorlingen pleegden verzet en schoten pijlen op de apostel om hem te doden. Maar door een zeker wonder maakten de pijlen rechtsomkeer en troffen de indianen zelve. Een ander gegeven was dat men voetsporen aantrof van de apostel op een hoge rots.
       Enkele jaren nadien kwam De Nobrega weer terug op dit thema om te verklaren dat de Braziliaanse inboorlingen tekens hadden ontvangen van de heilige Thomas. De indianen noemden hem: Pai Zumé. Het was doorverteld door hun voorouders, dat hij nog steeds ronddwaalde door het gebied. Tevens zei men dat er sporen te zien waren van Zumé aan de oever van een riviertje. Om zich ervan te overtuigen trekt De Nobrega zelf naar de bewuste plek en vindt er vier menselijke voetafdrukken, waarvan de indanen zeiden dat de afdrukken er waren gekomen toen ze Thomas aanvielen met hun pijlen en hij vluchtte, en dat het water zich opende en hij met droge voeten de overkant bereikte. Pay Zumé zou verklaart hebben dat hij op een dag zou terugkeren om hun te vereren met een bezoek. Dit soort verhalen vindt men echter in alle verklaringen van missionarissen uit de 16de en 17de eeuw, die berichten over karaktertrekken van de indianen. Er moet gesteld worden dat er meerdere versies zijn over de 'vertellingen' der heilge Thomas.
                        Er is het verhaal van een Franse Pater De Yvreux, die stelde dat hij in de apostel Thomas de heilige Bartholomëus zag, doch volgens Jaques De Mahieu is de Thomas of Bartholomëus niets anders dan missionarissen fantasie of overdreven geloofsijver. Maar er bestaat geen twijfel: in Brazilië, net als in Paraquai en Peru heeft Pay Zumé een vaste plek in de gedachtegang van de indianen. Het heeft vele herinneringen achtergelaten, terwijl de kerk in Rome dit alles afkeurde en beschreef als heidendomdenken.
                Er is nog een ander merkwaardig voorval, dat ik u niet wil onthouden en bestempel als zijnde 'sage'. Het gebeurde in Itapuá, een plaats op enkele kilometers van Salvador de Bahia aan een baai. Men ontdekte aldaar andere menselijke voetsporen afgedrukt in harde rotssteen. Dit deed alle Brazilianen die daar voorbij kwamen geloven dat de afdrukken van Pai Zumé waren. Aan het strand van dezelfde baai was een andere rotssteen waar de apostel zijn sporen achterliet, voetsporen met een tussenafstand waardoor men de lengte van zijn stappen kon aflezen. De plek heet nu Santo Thomé.
             Doch niets is meer verwondelijker als de weg uit wit zand in de baai van Bahia die een halve mijl door het meer naar een hol voert. Het is de overlevering, als men zegt dat de weg gemaakt werd door de heilige Thomas, toen hij in de baai predikte voor de indianen, die zich tegen hem keerden en hem aanvielen. Er ontstond plotseling een weg door de zee die hij doorwaadde. De weg sloot zich later voor de ogen van de verbijsterde indianen. Het was een mirakel en de indios noemde vanaf dat moment de weg 'Maraipá' - de weg van de blanke man, omdat er voordien géén mens met blanke huidskleur hun land betreden had. Dat is dus de oorspronkelijkheid van het verhaal der geschiedenis, alhoewel, want volgens De Mahieu en mijn oom Thomas Pieters (Thomas?) waren deze voetafdrukken wegwijzers, richting-aangevers om de wegen van de Vikingen te markeren, en had padre Gnupa, Pay Zumé of Thomas, deze niet gemaakt, maar slechts benut. De voetsporen wijze overal richtingen aan van waar apostel Thomas, volgens de overlevering van de indianen, zou zijn gekomen. Wat betreft de 'weg van de blanke man' moet het om een kade gehandeld hebben, die opgezet werd in de baai om een haven af te bakenen of als aanleg plaats dienst te doen. Hoewel De Mahieu over dit punt erg onzeker is (terecht wederom) stelt hij toch dat deze these juist moet zijn, want de baai van Bahia, met het eiland Itaparica, is een van de meest beschermd liggende baaien. Toch is ze gevaarlijk en de wind voelbaar, maar de Vikingen moeten daar één van hun belangrijkste stutpunten gebouwd hebben met een haven waarin hun schepen genoeg bescherm werden tegen wind en golfslag. De geschiedenis van de indianen zegt dat de Vikingen geen natuurlijke schutplek gebruikten maar een kade bouwden, waarvan de fundamenten in de 17de eeuw nog aanwezig waren.

wordt vervolgd....