Rio Madeira


De spoorlijn werd aangelegd om Boliviaanse rubber te vervoeren, vanaf de rivieren Beni en Madre de Dios naar Porto Velho. Vandaar af was het mogelijk met vrachtschepen de Amazonas te bereiken. Het slavenproject kostte 6.000 mensenlevens. De meesten stierven aan malaria, gele koorts, gonorrhoe, syfilis of aanvallen van Indianen, wat vergeleken bij de ziektes een zachte dood was.
In 1908 werd begonnen met de aanleg van het 350 kilometer spoor, dwars door een ondoordringbaar gebied, afgelegen en ziekelijk.
    Al het materiaal moest van ver worden aangevoerd, per boot, muilezels of door dragers; de kolen kwamen uit Wales, het staal uit Pittsburgh en het hout, o ironie, uit Australië, want dit bleek het enigste geschikte voor de duivelsklus.
De werkzaamheden eindigden in 1913.
De schijnzegenpraal was behaald, het spoor was voltooid en kreeg de symbolische naam: 'Gekke Maria'.
'Maria Maluca' had in die tijd velen mensenlevens geëist en miljoenen goudstukken gekost, maar wat was een mensendood op de schaal van goud? De spoorlijn was tenslotte een fiasco en diende nergens meer toe, daar de rubber uit Bolivia te duur was geworden.
Ondertussen donderde de Braziliaanse rubberhandel in elkaar. De oorzaak daarvan was een Engelsman genaamd Henry Wickham, die zich had gevestigd in Santarém. De doordachte Engelsman liet rubberzaadjes naar Engeland smokkelen, waarna die, na te zijn ontkiemt werden doorgestuurd naar Azië, om daar te groeien tot bomen.
In 1914 produceerden de plantages daar 71.000 ton rubber. De rubberbaronnen van toen, die in Manaus leefden als vette koningen met hun opgedirke vrouwen, die de werkers behandelden als slaven moesten een stap terug doen.
En de arme rubberslaaf?
             Was er een alternatief voor hun? Neen. Ze werden nog armer en sommigen wisten te ontkomen en probeerden te overleven in de steden, anderen gingen noten verzamelen of bomen kappen. Weer anderen verdwenen in het grote woud, om te leven van wilde wortelen langs een van de zijrivieren, geteisterd door honger en ziektes.

Ik loop terug naar het centrum en de weg is één modderpoel. Ik koop wat fruit, sinasappelen, mangas en een voorraad bananen, dit als voorzorgsmaatregel op de bootreis.
Tegen vijven ben ik terug aan de dok waar de boot ligt afgemeerd: Santa Etelvina. Ondertussen wordt er druk gesjouwd met vracht en ik span mijn hangmat. Er zijn verder geen passagiers te zien behalve Amorin, een jonge man van tegen de 30, die op weg gaat naar Manaus om zijn broer een bezoek te brengen, een vijftigjarige vrouw Teolina, die op zoek is naar haar verloren zoon en Francisco, een grijzende man, die me verteld dat hij een handelsreiziger is. Niet dat hij zo uitziet, want in zijn sjofele kleding lijkt hij meer een zwerver, of gewezen goudzoeker. Hij loopt mank hetgeen een gevolg was van eentreinongeluk, ten minste dit is wat hij mij duidelijk maakt.
Op de kade is het een bedrijvigheid en kisten, jutten zakken met fruit en rijst worden ingeladen. Verder drank, wapens en ander onbekende inhoudskisten.
Teolina heeft een grote plastiekzak gevuld met geroosterde maniok, hard als kippevoer. Er tussen bevinden zich kippepootjes en vleugeltjes. Daar ik honger hebt doe ik ook een greep in de zak en ik hoor de harde korrels als ijzerkogeltjes kraken tussen mijn tanden.
De regen is gestopt.
De boot maakt zich los van de kade en glijdt de rivier op, terwijl de nu af en toe nog verschijnende zon,  langzaam verdwijnt achter grijze wolken en bossen, ten ondergaand aan het andere einde der wereld.
De duisternis kondigt zich aan en een andere wereld komt tot leven.

De nacht is donker en fris en harde slagregens donderen tegen het dekzeil dat inderhaast gespannen is. Ondertussen zijn er nieuwe passagiers bijgekomen, die opgepikt werden in Mutum, Cavalcante en Papaçaio, kleine nedrzettingen langs de rivier.
De meesten liggen in hun hangmat, denken, slapend, lezend of zoals ik, aantekeningen makend. Mijn gemoed doet mij filosoferen over liefde en de stroperige gekrulde lippen van een negerin, totdat de slaap mij treft en ik wegglijd in een bizarre wereld.

wordt vervolgd...