|
We varen stilaan naar het zuiden, tussen een wirwar van eilanden en diepe fjorden.
Er is een stop in Tromsøya. Het is een eiland zonder strand, maar dat is
ook niet nodig, want het ligt nog circa 350 kilometer ten noorden van de poolcirkel,
dus zonnebaden is niet direct aan de orde.
Op de satellietfoto zit het onder de blauwe punaise.
Tromsø is de naam van de lokale stad, die voor een deel ook op het vasteland ligt.
Het stadscentrum bevindt zich onder de blauwe punaise op volgende foto.
Vanuit deze stad vertrokken en vertrekken de meeste expedities naar de
Noordpool en de Zuidpool.
Deze plaats ligt nagenoeg op 70° noorderbreedte, wat overeenkomt met de
geografische breedte van Alaska en Siberië. Van eind november tot half januari
heeft de stad te maken met de poolnacht, en het wordt dan nooit echt licht.
Tromsø is in het bezit van enkele merkwaardige records.
Het is de grootste stad van gans Scandinavië ten noorden van de poolcirkel,
en herbergt de meest noordelijke universiteit (gesticht in 1968), de meest
noordelijke brouwerij en ook meest noordelijke kathedraal ter wereld.
De universiteit is vrij gespecialiseerd en omvat het Noorse Instituut voor
Poolonderzoek en een instituut dat onderzoek naar het noorderlicht doet.
Aan de universiteit is een universitair ziekenhuis verbonden.
De stad leeft hoofdzakelijk van onderwijs en onderzoek, en de vangst en
export van vis en satelliettechnologie.
Tromsø is een dynamisch centrum, ingekapseld in een prachtig fjord- en
berglandschap.
De tamelijk recent uitgebreide stad telt 63000 inwoners, waarvan ongeveer 50.000
op het centrale eiland wonen. Met een oppervlakte van 2558 km²,
enerzijds gelegen op het Noorse vasteland, en daarenboven verspreid over
meerdere eilanden, is de gemeente Tromsø een van de meest uitgestrekte
steden van Europa.
Na de oorlog groeide de stad snel. In 1960 verbond een brug Tromsø met
het vasteland.
De meer dan 1000 meter lange brug situeert zich op de foto hieronder,
direct rechts van de naamvermelding Tromsø.
Je kunt op de satellietbeelden zien dat het eiland ook nog verbonden is met
het vasteland (rechts) met een lange tunnel. Via een andere lange brug kan
je moeiteloos naar het eiland Kvaløya, aan de linkerkant. De Noren hebben
handig ingespeeld op de aanwezigheid van de winning petroleum op zee, en
een groot deel van de inkomsten uitgegeven aan een fantastisch netwerk van
bruggen en vooral tunnels over het ganse grondgebied. In Tromsø is sinds 1964
is het inwonersaantal verdubbeld, en op het eiland is ook een luchthaven gebouwd.
Met de kabelbaan kan men naar boven om te genieten van een prachtig panorama
van de stad en de omgeving. Vanaf zeeniveau stijgt men direct naar een hoogte
van 421 m, op de berg Storsteinen. Het panorama op de stad is fantastisch.
In de brug is in het midden een opening voorzien om supergrote schepen door te
laten. Het witte driehoekje, net naast de brug aan de rechterkant, is de Arctische-
of IJszee kathedraal.
Boven op de toendraheuvel heb je een breed zicht op een reeks eilanden in
de buurt, die er een beetje wazig bijliggen, maar zorgen voor sfeervolle foto’s.
Honderd jaar geleden zag Tromsø er heel anders uit. Deze archieffoto toont ons
een klassiek piepklein vissersdorpje, met een kerk en een verborgen haventje,
midden in de prachtige natuur. Alleen enkele lokale vissers maakten de dienst uit.
Vandaag treft men in de stad meer dan honderd verschillende nationaliteiten aan.
Vooral dankzij de universiteit, die talloze uitwisselingsstudenten van over de hele
wereld aantrekt.
Russen en Finnen zijn de belangrijkste minderheden (behalve andere
Scandinaviërs).
Boven op de berg leeft nog een traditionele Lappenfamilie, en geen nep deze keer.
De tenten zijn nog van het traditionele type, maar de materialen zijn aangepast,
en ze beschikken over gemotoriseerd vervoer.
Net als op andere plaatsen in de bergen staan overal piramiden van losse stenen,
die wandelaars achterlaten als geluksbrenger. Dit is de laatste foto die ik hier kan
nemen, want Greta is al tot de helft in het Lappendrijfzand aan het verzinken,
en roept super dringend mijn hulp in voor een heldhaftige redding.
We hebben een jonge vrouwelijke Nederlandse gids ter onzer beschikking,
en een autocar om ons op het eiland rond te rijden. We bezoeken de univ,
het oude gezellige stadscentrum, en langs de kant van het vasteland gaan we een
blik werpen, maar niet letterlijk, in de Arctic Cathedral.
Het is een prachtig maar eigenlijk sober gebouw, dat onmiddellijk alle aandacht
naar zich toe trekt als je er in de buurt komt. Ergens doet het me een beetje
denken aan het operagebouw van Sydney. Het moderne gebouw heeft
een glazen 35 meter hoge gevel, en werd in 1965 ingewijd.
Binnenin is er helemaal geen pracht en praal te zien, zoals wij
dat wel gewend zijn in de katholieke kathedralen. Alles is heel
minimalistisch, maar stijlvol opgebouwd.
De structuur en lijnenspel van de orgelpijpen past perfect
bij de muren en de gewelven.
Aan de kant van het altaar staat een buitengewoon
gebrandschilderd glasraam. Het is 23 meter hoog
en heeft een oppervlakte van 140 m². Het bedekt de
gehele oostelijke wand van de kerk en weegt 140 ton.
We hebben een bijzonder goede gids, die het “warme”
Nederland heeft ingeruild voor een vaste stek in Tromsø,
en het hier best gezellig vindt.
Voor het laatste bezoek op het eiland brengt ze ons naar het
Tromsø Museum. Dit staat onder meer in het teken van de Lappen.
In het begin van de twintigste eeuw is er een Noorwegisatie geweest van de
Lappen, waarbij de taal en de cultuur moest verdwijnen, maar nu heeft men het
roer weer omgegooid. Een compleet overzicht van de (vorige) levenswijze en
cultuur moet bewaard worden voor het Scandinavische nageslacht.
De Scandinavische bevolkingsgroep die bij ons bekend staat als Lappen, heet
officieel “Saami”. Spreek uit sa-a-mi, zonder een letter “l” ergens in het midden.
Na een lange periode van verdrukking, laat deze groep zijn aanwezigheid opnieuw
voelen. De meeste Samisch sprekende inwoners immigreerden naar Tromsø
vanuit andere Samisch sprekende streken in het Noorden en Oosten van
Scandinavië.
Het Tromsø Museum in het Volkspark houdt alle nuttige info bij over de
natuurkundige en culturele geschiedenis van Noord-Noorwegen. Dat houdt ook in:
uitgebreide informatie over het verleden en heden van de Saami.
Hier zie je de fameuze rode Lap, waar de stieren zo beducht voor zijn.
Dit is nog een ander huiselijk tafereel, met achteraan rechts een Lappenmand, en
op de voorgrond een dronkenLap die niet meer recht geraakt. Links hangt een
ketel aan een ketting. In Lapland krioelt het ook vandaag nog van de ketellappers.
Senioren in onze streken kennen zeker nog de uitdrukking: “een Lap op de ketel
zetten”. De ketel staat al klaar. Het is nu nog wachten op een Lap.
Deze transportabele Lappenwoning bevat de woonkamer, badkamer en
slaapkamer(s). Enkel de keuken is buiten goed zichtbaar, onderaan rechts.
Lappen hebben geen koeien. De rendieren nemen die rol in de voedselketen over,
maar tegelijk worden ze ook gebruikt als transportmiddel.
Vraag het maar aan de Kerstman.
In het museum worden ook tal van andere thema’s behandeld, zoals natuurbehoud,
historische vondsten, religieuze aspecten enzovoort.
Teveel om op te noemen en te fotograferen.
Let nu goed op!
Op deze foto zie je rechts een gewone Lap, ditmaal in een houten tent.
De linker Lap daarentegen is een topLap.
Hoe ik dat weet? Hij werkt al met een laptop.
Ik vermoed zelfs dat de rechter Lap een zuipLap is, want hij houdt een verdachte
container in zijn hand en hij zit daar zomaar doelloos te niksen met een warrige blik.
De linkse met zijn PC, is een uitgesproken laptop Lap.
Nochtans: het toetsenbord ziet er niet zo gesofisticeerd uit.
Hij gebruikt duidelijk nog geen top laptop.
|
