Over filosofie en fotografie Afwisselende teksten over filosofie en fotografie en teksten met een knipoog.
21-03-2014
Walking in the b(r)ain deel 6
Subject: walking in the b(r)ain ( deel 6 )
Geen Hoera's voorDogma's
Een kort Overzicht
Een dogma is een leerstelling,die als onbetwistbaar wordt beschouwd door een religie, ideologie of andere georganiseerde instituten.Het is een fundamenteel CONCEPT. De aanhangers van dit CONCEPT(gedachte) worden geacht er niet van af te wijken en het nooit te betwisten of te betwijfelen !!
Het dogmatisme houdt in ,dat je op een ONNADENKENDE manier dit GEDACHTEGOED hanteert, zonder de fundamenten daarvan in vraag te stellen en je niet meer van GEDACHTEN mag veranderen en zo het fundamentele CONCEPT niet mag herzien op grond van nieuwe informatie.
Het Jodendom
Formeel heeft het jodemdom geen dogma's maar wel fundamentele geloofspunten zoals:
1) G-d bestaat
2) G-d is een en uniek
3) G-d is niet lichamelijk
4) G-d is eeuwig
5) Gebed wordt alleen tot G-d gericht
6) De woorden van de profeten zijn waar
7) De profetieen van Mosje zijn waar
8) De geschreven en de mondelinge Tora zijn in de Talmoed opgenomen en door G-d aan Mosje gegeven.
9) Er zal geen andere Tora zijn
10) G-d kent de gedachten en daden van de mensen
11) G-d zal het goede belonen en het kwade bestraffen
12) De Messias zal komen
13) De doden zullen weer opstaan
Het moet gezegd worden dat deze punten ook, hoe kan het ook anders, wel drie hoofdstromingen heet veroorzaakt
Orthodoxe joden zeggen ,dat het onveranderlijke absolute wetten zijn
Conservatieve joden zeggen, dat ze wel van G-d afkomstig zijn maar evalueren en veranderen in de tijd
Liberale joden zeggen, dat het richtlijnen zijn ,die je kunt kiezen of je ze wilt volgen of niet
De Islam
Binnen de Islam is het begrip dogma onbekend, maar toch erkent en kent het de onaantastbare gedachte, dat Mohammed de
zoon van God is en niet Jezus, en de Koran het geopenbaarde woord van God is
De Upanishads
( komen de wijzen dan toch uit het Oosten??)
De Upanishads laten een geheel ander geluid horen. Het woord God komt er niet in voor maar wel de Verborgen Wijsheid en die is tot op heden de toetssteen voor de vraag wat nu uiteindelijk waar is of niet.
De teksten dateren uit ca. 800 jaar v.Chr. Hierin komen de existentieele vragen aan de orde:
Wie of wat zijn wij?
Wat is werkelijk en wat niet?
Wat is vrijheid?
Wat is de zin van het lijden?
Het zijn weer de eeuwig terugkerende vragen ,die zeker in deze dagen van snelle culturele- technologische veranderingen o.a. een sterk gevoel van onbestemdheid en daardoor vaak veel tumult veroorzaken.
MIJN Voorzichtige eindconclusie
In het bovenstaande overzicht wordt door o.a. enkele gemarkeerde hoofdletterwoorden er op gewezen, dat de lijst van dogma's en fundamentele geloofspunten bedenksels zijn. Dat geldt ook voor de lijst van deugden en ondeugden in het vorige essay.
De geschiedenis heeft uitgewezen dat niet goed nadenken over dat gedachtegoed altijd tot gedonder in de glazen heeft geleid en tot veel scherven en tot bloedens, (angs)zweet en tranen toe.
Het zijn gestolde mentale bloedproppen die het doordenken gevaarlijk blokkerenen en daardoor elke vorm van relativeren onmogelijk maken. Doordat gebrek vergeten wij dat DENKEN over die complexe "WERKELIJKHEID" niets over die "WERKELIJKHEID" zegt , maar alles hoe wij DENKEN over die werkelijkheid te zijn!! Niemand , maar dan ook niemand (dus met nadruk: ik ook niet) hier de wijsheid en waarheid in pacht heeft. Ons DENkVERMOGEN is te zwak om die hoogspanning van de frictie tussen feit en fictie te verdragen en veroorzaakt alleen maar kortsluiting. De vonken springen er vanaf en daarna zitten we met z'n allen in het donker. Met onze zelf BEDACHTE schijnwerpetjes ,maar het is en blijft alleen maar schijn (VERLICHTING en AUFKLAERUNG uit de 16de en 17 eeuw). We zoeken ermee naar uitwegen met ons arrogante maakbaarheidsgeloof , maar langs de diverse paden des geloofs liggen vele bermbommen en dat vereist oppasend handelen:
Dat is FILOSOFIE, prachtige en voorzichtig tastende stappen zetten ,die nooit definitief iets oplossen , maar alleen aflossen van de hypotheek op de prachtige villa , waarin we het geschonken leven doordacht en behoedzaam mogen beleven.
Maar ja , hoe we die als in de nacht sluipende pyromaan te pakken krijgen, want wie zonder LUCIFERS zit (dus: zonder zonde is) hij werpe de eerst brandblusser( dus: de eerste steen).!!!???.
De Katholieke, (Oosters) -orthodoxe kerken kennen 7 sacramenten:
Doop
Vormsel
eucharistie
Biecht
Priesterwijding
Huwelijk
Ziekenzalving
De reformatische Protestanten kennen 2 sacramenten:
Het Heilig avondmaal
De doop
Bijbel en Ethiek(uitreksel van Maup van tekst Frits de Lange)
De bijbel is een weerloos boek. In de geschiedenis vaak misbruikt om menselijk kwaad goed te praten en van een religieuze wijding te voorzien. Zo zijn slavernij, kolonialisme, apartheid,uitbuiting van de natuur, onderdrukking van de vrouw, doodstraf, oorlogsgeweld allemaal met de bijbel in de hand gelegitimeerd. Sterker nog: Als je sommige onderdelen van de bijbel zou aanhangen en uitvoeren zal je in aanraking komen met het thans geldende strafrecht.
Bijv.: Vrouwendiscriminatie is in strijd met de anti-discriminatiewet. (zie Num. 5 ; Cor.11, 2w; Ef. 5, 22w; Col. 3, 18; 1 Tim.2, 9w; 1 Petr.3,1)
Homosexualiteit: (Lev.18,22; Rom. 1,2 6v) moet tot de doodstraf worden veroordeeld.
Maar de bijbel slaat ook een andere toon aan:
Voorbeelden:
Geen oorlog, maar oproept tot vredelievendheid : (Matth. 5,44)
Tegen de slavernij: ( Gal. 5,1 )
Ook vraagt de bijbel meer, dan we ooit kunnen opbrengen.Naastenliefde ( Deut. 6.v4)
Dus als het om moraal gaat moeten we voorzichtigheid (prudentia) en terughoudendheid (temperentia) betrachten en niet direct maar naar de bijbel wijzen. De bijbel spreekt met 2 tongen en heeft een dubbele agenda. Het gezag van de bijbel ligt niet vanzelfsprekend in de bijbel ethisch opgesloten maar heeft een verhoudingsgewijs en een voorwaardelijk gezag.
De bijbel gold binnen de westerlijke cultuur als de Grote Code, het was de ontsluiting van de complexe "werkelijkheid"(N.Frije). Het was een huis om in te wonen.Maar door de culturele,sociaaleconomische en technologische ontwikkelingen is het dak eraf en de muren gebarsten en lekt het aan alle kanten. Kortom, het is een onbewoonbaar verklaarde woning geworden en we hebben het huis moeten verlaten en zijn op zoek gegaan. Dit betekent niet het einde van- , maar wel een wijziging van het bijbelgebruik.
De teksten van de bijbel dragen, aldus de filosoof Gadamer, de ontmoeting tussen 2 zelfstandige partners. Het gesprek tussen hen impliceert een uitwisseling van woord en wederwoord en dat lezers geargumenteerd de bijbel kunnen tegenspreken in naam van hun eigen morele ervaring en geweten. Als de bijbel het o.a. bijv. over homosexaliteit , verlossing , genade , dankbaarheid, wilsgebondenheid en uitverkoring heeft,dan kunnen de lezers onder verwijzing naar verschoven waarden en voortgeschreden wetenschappelijk inzicht van oordeel zijn dat wij nu "het beter weten dan Paulus" ( Prof. Dr. A.A. van Ruler,theoloog).MIJN VOORZICHTIGE CONLUSIE IS DAAROM:
De strakke vasthoudendheid aan dogma's, eigen opvatting en mening moet daarbj worden GERESPECTEERD, maar nooit door de ander worden GEBOMBARDEERD in de wetenschap,dat het zeker weten dat het "zo is" niets zegt over dat het werkelijk "zo is" maar alles over hoe wij DENKEN, dat het ZO IS !! Tussen feit en fictie (fact en fake) bestaat altijd frictie . Het denken dat je gelijk hebt moet je nooit verwarren met dat je het ECHT hebt. Zo ook: Het denken dat je een Ferrari hebt moet je niet verwarren, met dat je hem ECHT hebt, want dan ben je echt megalomanisch en dan wordt het hoogtijd naar een psychiater te gaan.
Zo ook : Het zeker weten , dat je een oorlog wint is een waandenken, dat dit werkelijk zo is.
Idealisme leidt altijd tot Defaitisme. Een idee fix
Op ethiek danst een ieder zijn eigen maat zonder muziek.
( Homo mensura: "De mens is de maat van alle dingen) ( " Protagoras ( circa 480 - 410 v. Chr ).
In de 6 de eeuw heeft paus Gregorius 1 een lijst van 7 deugden en 7 ondeugden opgesteld . Daar zijn vele verschillende concilies aan voorafgegaan. Deze lijst was gebaseerde op oudere lijsten. Gregorius voegde echter de drie Christelijke deugden aan de lijst van de deugden toe . De eerste vier zijn de zgn kardinale deugden. Deze hebben niets te maken met kardinalen , maar afgeleid van het latijnse woord cardo = scharnier of spil. Zij waaieren a.h.w door alle deugden heen . De 3 laatste deugden zijn de zgn. theologale deugden (geloof , hoop en caritas.).
De ondeugden:
superbia ( hoogmoed )
avaritia ( hebzucht )
luxuria ( onkuisheid, lust )
gula ( vraatzucht )
ira ( woede, toorn vraak )
arcedia ( luiheid, vadsigheid )
invidia ( jaloezie ,afgunst )
De deugden:
prudentia ( wijsheid, bezonnenheid )
iustitia ( rechtvaardigheid )
temperentia ( zelfbeheersing , matigheid )
fortitudo (moed )
fides ( geloof )
spes (hoop )
caritas ( naastenliefde /liefde )
Circa 12 jaar ben ik gids geweest van het prachtige sprookjes kasteel "De Haar" in Haarzuilens , een schitterend dorpje in de buurt van Utrecht en Amsterdam.
1) Onder de vele pas gerestaureerde Cuyperiaanse zalen en kamers bevindt zich een grote danszaal waar vele mooie antieke objecten het garnituur zijn van een zeer smaakvol hoofdgerecht. Een van die objecten zijn de zgn. misericorde banken. Deze banken hebben een opklapbaar zitblok met aan de onderzijde van dit koorgestoelte prachtige fantasierijke mens- en dierfiguren. Juweeltjes van houtgesneden miniatuurtjes. Dit alles diende voor het gemak van de kanunniken of kloosterlingen die bij de zeer langdurige koorgebeden (lamentos) geacht werden te staan, stiekem de zitblokken omlaag klapten en hierop konden steunen. Bovendien waren de armsteunen breed genoeg voor de steun van de ruim gemeten maat van de omvang van achter de ellebogen hebbende geestelijken op te vangen. Omdat het merendeel van het dienstpersoneel van de Heilige Vader in die dagen bejaarde geesten waren, zouden zonder deze geraffineerde manipulaties deze uitvaartdiensten een nog grotere hemelse vlucht genomen hebben. Zo kon dat dan toch door dit bedrogen STAAN enigszins tot staan worden gebracht.
2) "Het lekkers van Bekkers !!)
Kinderen verwekken was voor de Katholiekenv voor en na de tweede oorlog huwelijksplicht!! Dit was gebaseerd op de bijbelse opvatting : " Gaat heen en vermenigvuldigt U !!)
Sex buiten het huwelijk was taboe,
Sex binnen het huwelijk was verplicht!! , maar dan beslist zonder voorbehoedsmiddelen. Onthoudt: Onthouding!!
In 1960 werd msr. Bekkers tot bisschop van Tilburg benoemd. Hij sprak de taal van de gewone mensen, zo vond hij dat de kerk er voor de mensen was en niet omgekeerd en liet hij duidelijk doorschemeren dat de kerk als INSTITUUT veel minder van belang was.
De grote "klapper"kwam pas aan het eind van de 50 -ter en het begin van de 60 -ter jaren . De pil werd uitgevonden.
In 1963 sprak hij over de omgang tussen mannen en vrouwen en de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor hun gezin. Zonder de pil bij name te noemen sprak hij uitvoerig over het thema geboorteregeling. Zo was de weg naar de pil geplaveid. De uitdrukking "Iets lekkers van Bekkers"was geboren.
Maar Bekkers ging verder . De pil was namelijk nog alleen op recept van de huisarts te verkrijgen. Maar de strakgelovige huisartsen durfden de pil niet voor te schrijven. Tot dusver was de MACHT van de kerk groter dan het GEZAG van bisschop Bekkers. Deze deed toen een meesterlijke zet om uit dit opgelegde dilemma te komen. Hij stelde een klein comite samen bestaande uit theologen, filosofen, predikanten, medici en ethici . Na een uitvoerige discussie kwamen ze tot een gemeenschappelijke oplossing, dat de pil geen VOORBEHOEDSMIDDEL was , maar een GENEESMIDDEL om de ongemakken voor de vrouw bij de menstuatie te verzachten. Dit had tot gevolg, nu het hek van de dam was,dat de pillen als een wolkbreuk uit de farmaceutische fabrieken spoelden. De verpakkings machines konden de stroom niet aan. Geen probleem voor Bekkers. Hij liet de volgepakte kloosters met vrome nonnetjes nu de pillen aan de lopende band keurig inpakken zonder dat deze bruiden van Christus in hun vrome gemoedsrust merkten dat ze zelf werden ingepakt. De kerk voelde zich daarbij echter behoorlijk in haar kruis getast. Ter nagedachtenis aan Bekkers ga ik als niet Katholiek beslist in de rij langs de route van de geestverwante huidige Paus Benedichtus staan om hem uit volle borst toe te juichen. Er zijn al voorbesprekingen aan de gang dat hij naar Nederland komt. Hij zal het nog moeilijk genoeg krijgen met de curie in dat curieuse bastion (arena) van het Vaticaan.
Ik sta weer voor een CRUCIFIXS
en vraag : "Is dat nu niet voor niks?"
Hij hangt er maar , wij staan er bij
verbaasd, want d'ellend is nog niet voorbij
Het offer dat hier werd gebracht
is als rook in een gespookte nacht
en wij zijn nog lang niet veilig thuis
want een CRUCIFIX is en blijft
EEN DINGMATIG HOUTEN KRUIS !
Een leugentje om je best wil vind ik op z'n tijd en op z'n plaats een ondeugende deugd. Dat is natuurlijk niet altijd het geval. Er zijn contexten , waarin je o.a. met jezelf of ook met anderen weloverwogen (prudentia) , zelfbeheersing ( temperentia ) en caritas ( naastenliefde ) in acht moet nemen, zoals msr Bekkers deed(zie 2) . Hoe dat met de oude vadsige rakkers beoordeeld moet worden laat ik lekker aan u zelf over.(zie 1)
Daar heb je de tijd en de ruimte voor nodig en dat is levenskunde omgezet in levenskunst.!!!!
P.S: Paus Adrianus (1459 - 1523 ) was de eerste Nederlandse paus. Hij is echter maar 1 jaar paus geweest . In zijn wapen stond het advies: Patere et sustine = Wees geduldig en hou STAND!! Zijn levensverhaal laat zich lezen als een spannende crimi. Ook hij verafschuwde de luxe waarme de kardinalen zich omringden. Zo zei hij toen 5 kardinalen hem een uitzonderlijk tafelzilver cadeau gaven : " Deze schatten zijn meer voor een koning, jullie zouden als kardinalen beter schatten voor de hemel kunnen verwerven "
Vele geestelijken werden na het horen van de zuiverende ingrijpende plannen ,die hij wilde doorvoeren nog beduchter voor de Nederlander. De curie zat hem behoorlijk dwars . Zij probeerden de hervormingen ,die op hen van toepassing waren zo veel mogelijktegen tegen te werken . Sabotage alom!!!!.
Adrianus kwam na zijn kroning tot de ontdekking dat hij de zeer grote schulden van zijn voorganger paus Leo x zou moeten afbetalen. Hij was daarom genoodzaakt een groot deel van de hofhouding te ontslaan.
Zo langzamerhand bestond de omgeving van de paus alleen nog maar uit vijanden.
Op 5 augustus 1523 werd hij ernstig ziek en op 5 september 1523 verscheen hij voor het laatst in het openbaar. Boze tongen fluisteren dat hij vergiftigd zou zijn, maar dat zal nooit meer echt kunen worden bewezen. Maar ja , de maffioso heeft onnavolgbare wegen en dat is van alle tijden.
Het zou maar al te eenzijdig zijn om alle pijlen op de institutionele RK. kerk te richten, deze rottende en ondeugdelijke praktijken komen overal voor, zo ook bij de protestanten, en daar gaan we in mijn volgende essay eens een kijkje nemen .
DE GOD is BOVENAL, EEN god is niemand en nieman(d)sdal.
Zingen is : Muziek op woorden ( inclusief, insluitend) vgl. opera en libretto, Mattheus Passion, Cantates, kortom die melodieen kun je naspelen, varieren en nazingen, maar de muziek speelt hier de hoofdtoon. Stotteren kan hier niet
2)
Spreken is : woorden met muziek ( exclusief , uitsluitend ) de woorden spelen hier de hoofdtoon, ja zodanig , dat in het Chinees en Japans bijv. met de hoogte van de toon veschillende betekenissen aan woorden worden gegeven. Zo ook kunnen wij gevoelens met de stem wisselingen uitdrukken, bijv. schreeuwen van angst, huilen van vreugde of verdriet,schelden en vloeken van woede, lachen van pret.( de prosodie ) Stotteren kan hier wel.
Bij 1 en 2 spreken we van muziek, maar u ziet al dat, ik bij 1 minder woorden nodig heb dan bij 2. We kunnen bij 1 nooit ruzie krijgen, hooguit een verschil van mening. We vinden het mooi of lelijk , maar nooit goed of fout. Bij 1 kennen we geen ethiek, maar bij 2, ho maar volop ethiek, we kunnen hierover eindeloos kauwen en mauwen. Ok , zolang dat maar het geval is , dan spartelen en grabbelen we wel , maar als dat niet meer lukt wordt het gevaarlijk. En dat is zonde , soms zelfs DOOD-zonde
Het draait dan meestal om de volgende hoofd deugden en - ondeugden, al in de 6de eeuw door paus Gregorius opgesteld:
De ondeugden:
1) superbia (hoogmoed)
2) avaritia ( hebzucht )
3) luxuria ( onkuisheid, lust )
4) invidia ( jaloezie,afgunst )
5) gula ( vraatzucht )
6) ira ( woede, toorn, wraak )
7) acedia ( luiheid , vadsigheid )
De deugden:
1) prudentia ( wijsheid , bedachtzaamheid )
2) iustitia ( rechtvaardigheid )
3) temperentia ( zelfbeheersing, matigheid )
4) fortitudo ( moed,dapperheid )
5) fides ( geloof )
6) spes ( hoop )
7) caritas ( naastenliefde, liefde )
Ja, ja dat is me nogal een lijst. Daar heeft men lang over gedaan. Daarvoor zijn verschillende concilies aan te pas gekomen . Bij de deugden, zijn de eerste vier de zgn kardinale deugden. Die hebben niets te maken met kardinalen , maar zijn afgeleid van de Latijnse naam "Cardo", hetgeen scharnier betekent. Zij openen de de deur daarmee en waaieren uit over de rest van de deugden. Ze zijn extra belangrijk omdat ze in elk andere deugd verondersteld worden. Dus als je op onwijze en onrechvaardige wijze vriendelijk zou zijn , of als je in je ONVRIENDELIJKHEID geen maat weet te houden , of niet de moed hebt om ook vriendelijk te zijn als dat gevaar oplevert , die heeft niet echt de deugd van de vriendelijkheid.
Maar allemaal mooi gezegd, maar wel langdradig als een ONVRIENDELIJKE afspiegeling van de uit langdradig geweven liturgische kleden. Kort gesneden rokken om de benen zijn nog steeds niet in de tempel Gods verschenen. De kuiten gaan via de draaideur weer naar buiten.
Ethiek is het moeilijkste domein in alle gebieden van de wetenschap. Het is echt een hoofdbrekende hersengymnastiek. De hierboven enigszins ludieke voorbeelden laten hopelijk zien , dat we er met die mooi bedachte lijsten van deugden en ondeugden ver van ons dagelijkse doen en laten zijn. Het zijn hooguit slim bedachte omschrijvingen voor een bizonder lastig cryptogram waarbij de meeste horzontale en verticale vakjes leegblijven. Als je geluk hebt vind je op de kruispunten een paar steunletters. Maar de meeste vakken blijven leeg. En dat is zeer frustrerend met het gevolg dat we gaan confabuleren, d.w.z. dat we die plekken gaan opvullen met bizonder slimbedachte verzinsels, daarbij ons vaak niet meer beseffen dat het verzinsels zijn, fantasmen, die , ik moet het toegeven, voor menigeen in grenssituaties van hun leven troostrijk (kunnen) zijn. Daarmee bouwen we kastelen, kerk- regerings-bankgebouwen,rechtbanken en zo nog veel meer in sociaal,maatschappelijk geaccepteerde instituten, waarin onze oerkrachten als angst ,seksualiteit agressie en ONDEUGDEN gekanaliseerd worden en omgezet in ambitie voor werk en kerkwerk, kunst-ateliers-concertgebouwen en wetenschapsuniversiteiten en scholen. (DEUGDEN)
In het volgende essay daarvan enkele praktische voorbeelden.
ENTROPIE is de neiging van materiaal om richting wanorde te gaan in plaats van naar meer ordening.
Om naar wanorde te gaan is nu eenmaal makkelijker dan naar orde. Het kost in de regel minder moeite (energie) om rotzooi te maken dan de rommel op te ruimen.
Het woord entropie komt uit het Grieks en-tropei = niet (om) draaien. Tevens wijst dit erop dat het probleem in alle vormen de filosofen en wetenschappers sinds de oudheid , ja en nog eerder, heeft beziggehouden. Het komt in alle belevingsvormen voor zoals o.a. in de natuur, het universum, scheikunde ,bij planten en dieren enz. De duitse natuurfysicus Clausius (1865) heeft het verschijnsel weer gestructureerd op de wetenschappelijke agenda gezet.
Je kunt er op verschillende manieren naar kijken en wel op een alledaagse - als wel op een atomaire manier. Dat laatste gaan we nu niet doen.
Voorbeeld 1:
Vloeibare stoffen
Een belangrijk aspect van en-tropei= niet-omdraaien. d.w.z dat warmte niet teruggaat, dat is een onomkeerbaar proces ( dit is zo volgens de 2de wet van de thermodynamica) U kunt bijv. in een bad met water van 0. gr. Celcius dat water nooit meer met water van 100 gr. celcius opwarmen tot het weer gaat koken.
Voorbeeld 2:
Vaste stoffen
Een glazen vaas die u per ongeluk laat vallen en in scherven en splinters uiteenvalt zal nooit meer vanzelf een vaas worden.
Een kamer waarin wordt geleefd wordt vanzelf een rotzooi. Een kamer kan maar op EEN manier VOLMAAKT worden opgeruimd zijn(pen op zijn plek, laptop op zijn plek, elk boek op zijn plek, maar op miljoenen manieren rommelig: de pen kan op de grond liggen of op de bank , de boeken op allerlei plekken liggen, dus wanneer het leven in een kamer zijn gang kan gaan, dan wordt het geheid een rotzooi , omdat er er veel meer toestanden zijn die "rotzooi"(wanorde) heten dan nette toestanden (orde).
Voorbeeld 3:
De som der delen (emergentie)
Het geheel is meer dan de som der delen. U ziet daarachter het woord emergentie staan, dat woord komt uit het engelse" to emerge", hetgeen betekent: "zomaar te voorschijn tredend" Door het proces van het samenvoegen van stukken hout , textiel, spijkers en lijm is er iets ontstaan dat als geheel een nieuwe functie kan vervullen die de afzonderlijke delen niet kunnen vervullen. Op spijkers en lijm kun je beter niet gaan zitten. Ook losse houten balkjes of een lapje stof bieden geen groot zitcomfort. Maar als je de onderdelen samenvoegt dan vormen zij samen bijvoorbeeld een stoel. Zo ook kun je in je uppie geen rij vormen, pas als er zich steeds meer mensen wachtend voor bijv een loket voegen, dan sta je al heel gauw in een rij. Een zwaluw maakt nog geen winter , maar in de zwerm- trek naar het zuiden moeten de winterkleren uit de kast. Dit kan natuurlijk ook omgekeerd , dan wordt winter/ zomer en het zuiden/ noorden en winterkleren/zomerkleren.
Een proletarier alleen is wellicht een communist , maar "Proletariers aller landen verenigt u !! " dat wordt pas een Communistische Partij. Mark Rutte alleen is Mark Rutte maar in het politieke (goed) gevulde domein wordt hij de leider van de Liberale Partij. Maup is Maup , maar door zijn huwelijk wordt hij echtgenoot, een individu alleen wordt nooit een volk, maar een miljoen of meer wordt dat wel, of als het een klein getal is wordt het een groep, stam ,club, geloofsgemeenschap. Voor ons als individuen gelden particuliere AFGESPROKEN omgangs regels,(daar valt over te praten) maar in het publieke domein worden dat politiek /democratisch VASTGESTELDE wetten. (daar valt over te procederen) Dan moet je naar een advocaat met een goed gevulde beurs.
Voordat we bij de "oplossing" van ons probleem komen vind ik het leuk te constateren dat met het begrip emergentie er een (in)- directe overeenkomst is met "onze ligusterhaag" Ook vormen hier de onderdelen( blaadjes en takjes ) bij elkaar samen de ligusterhaag. (zie hierboven de voorbeelden bij punt 3).
Maar pasop, voordat we er weer instinken gaan de meeste van die voorbeelden over stoelen, ligusterhaag, rijen en vogelzwermen daar kun je naar kijken en zien en aanwijzen, maar bij echtgenoot, partijen ,clubs verenigingen wordt het toch weer wat lastiger. Als u mij tegenkomt ziet u mij , maar niet direct, dat ik een echtgenoot ben. Bij bv. een moslima met hoofddoek wordt dat weer duidelijker, maar de geloofsgemeenschap als groep, krijg ik niet in beeld. Nu zegt u direkt : "Dan ga ik naar die moskee een paar straten verderop" Ook dan ziet u die geloofsgemeenschap niet, maar gewoon een gebouw, dat weer de som is van heel,heel veel stenen en daar kunt u naar binnen gaan om de prachtige beelden en versieringen te bewonderen, maar helaas , de geloofsgemeenschap ziet u nog steeds niet.
Maar nu, waar het nog interessanter wordt en waar een deel van de gerenomeerde hersen onderzoekers zijn ingetuind( excusez le mot) en zich zo hebben gefocussed op hun prachtig imposante speurwerk naar de geheimen van ons brein en de som van al die onderzoeken hebben ge-upgrade naar de slotsom van "wij zijn ons brein! " Zij zijn helaas in de valkuil van de zgn. "naturalistic fallacy" getrapt. Natuurlijk (naturalistic) ben ik m'n brein , maar tegelijkertijd heb ik een brein,een orgaan en daarmee wordt mijn lichaam (organic) op een uitermate complexe manier in deze wereld aangestuurd, zowel mobiel als emotioneel esthetisch en ETHISCH . Zo kan ik springen, dansen, een kleur krijgen als ik me schaam, lachen van blijdschap, verliefd worden, ontroerd worden door beeld en muziek. Zo wordt ieders persoonlijkheid bepaald door een onlosmakelijk geheel(holistisch) dat ik mijn lichaam ben en heb!!
U ziet, ik heb het woord ethisch al gemarkeerd. Daarmee gaan we eindelijk ons probleem te lijf en te "brain"
De titel is veranderd. Dat wil niet zeggen ,dat nu alles over de zintuigen(na)- gezegd en (na)gedacht is. Integendeel, ze zijn niet weg te denken, weg te spreken en weg te horen, en dat gebeurt o.a. allemaal in en met ons brein. Dat wordt dus een lange spannende zoektocht, waarbij betoverende paranormale ,paradoxale en horizonloze vergezichten te zien zullen zijn . Voordat we dat terrein betreden deel ik eerst wat wandelschoenen uit en treden dan eveneens in de sporen van de wanderfilosofie en lopen we hopelijk Nietzsche nog eens tegen het lijf. Daar gaan we dan:
Ons brein bestaat uit 1013 neuronen(Wytse Wadman, een befaamde hersenwetenschapper aan de UvA ) Doordat elke neuron ook nog eens contact maakt met zo'n 50.000 andere neuronen bestaan er onvoorstelbaar veel manieren waarop zij met elkaar in verbinding kunnen staan en kun je je nauwelijks voorstellen hoeveel wegen onze hersenen kunnen volgen. Van de 11.000.000 prikkels die voortdurend via onze zintuigen op ons afkomen zijn er 10.000 visueel, dus door onze ogen!! Die overheersen alles. We onthouden plaatjes beter dan woorden. Maar pas op: We zien niet alles , we zien alleen wat onze hersenen toelaten, "...... en dat is maar goed ook , want anders zouden we verward raken in de onderliggende takjes en bladeren en nooit meer onze bovenliggende mooie ligusterhaag en zo ook door de bomen het bos niet meer zien(Inlas van Maup: zie vorige essay)".... . We leren vooral door ervaring en imitatie. Ontwikkeling is de natuurlijke staat van mens-zijn. Ook blijven onze hersenen zich ontwikkelen. Daarom zijn uitspraken zoals: "Leiderschap heb je of heb je niet " of "ik kan het niet " is nu ook wetenschappelijke onzin". Er is alleen "Ik wil het niet!". (Aldus Wadman). "Een mens kan goed worden in bijna alles, maar het kost wel 10 jaar vooraleer je ergens echt goed in wordt maar het blijft nog wel even wachten op de onmiddellijke toepasbare neurokennis , de leerpil is er nog niet . Maar ze komt er wel , beloven de neurowetenschappers." Aldus Wadman.
Nou,nou, daar moet ik(we) eerst maar eventjes voor gaan zitten , want meer antwoorden door de natuurwetenschappers roepen weer steeds meer vragen bij de filosofie- "bedrijvers" op , en dat zijn beslist geen wetenschappers, maar levensstylisten, die begeren EEN wijsheid en beslist niet DE wijsheid, want tussen EEN (onbepaald ) en DE ( bepaald ) ligt een gapend gat, dat met ons ondermaanse beperkte tijd- en ruimte- notie niet te overbruggen is. Natuurkundigen beginnen met een hypothese die met alle middelen (formules, zeer geavanceerde technische gereedschap zoals o.a. cumputers , electromagnetische MRI-scans ,nano microscopen rontgenfoto apparatuur onderzoeken ze naar een rechtvaardiging (verificatie) van hun hypthese en daar komen ze op een indrukwekkende knappe wijze zeer ver mee, ja zelfs zeer ver en wij allen profiteren ervan op medisch, cultureelsociologish, en economisch gebied, kortom ons gehele bestaan wordt er door bepaald. Dat geeft ons allen een euforisch gevoel dat uitloopt in een alles moet kunnen, MAAR.... dat zgn. ALLES MOET KUNNEN,is dat grenzeloos, is dat echt waar, is daarvoor echt een pil te ontwikkelen? Er is hier wel via de weg van de ENTROPIE en het ANTROPISCH PRINCIPE zeker iets over te zeggen. Over dat laatste heb ik in een voorgaand essay al het e.e.a gezegd . Laat u zich vooral niet afschrikken voor dat moeilijke woord Entropie , want dat betekent heel gewoon : " HET GEHEEL IS ALTIJD MEER DAN DE SOM VAN DE DELEN!! En daarmee zijn we al aardig in de goede richting van ons / mijn vermeende"oplossing" van het probleem ,waarmee ik het vorige essay heb beeindigd. Het is nog wel een eindje lopen, maar ik heb u goede wandelschoenen gegeven. Bovendien zijn er een aantal rustbanken in zicht, waar we in het volgende hoofdstuk rustig zittend van een mooi panorama kunnen genieten.
Geluiden klinken, maar je kunt er lelijk bij instinken!
Ik kan hier op mijn blog onmogelijk de talloze geopperde mogelijkheden , die de taalkundigen hebben be-DACHT vermelden hoe taal is ontstaan. Die mogelijkheden lopen uiteen dat gesproken talen( let wel : dus klanken) zijn ontstaan zo'n 35000 - 40000 jaar geleden tot (schrik niet ) 2.5 tot 4 miljoen jaar geleden.
Met GEDACHTEN kun je gelukkig als mens creatief de mooiste draden spinnen en verzinnen, ( zie de hierna volgende zijsprong) maar voor KLANKEN lukt dat niet, daarvoor geldt dat niet de klanken in de lucht hangen maar alles wat wij erover ZEGGEN: ergo: HERSENSPINSELS! zijn. Bij heel mijn lange zoektocht deze week op mijn taalverwervingsreis op internet ben ik er met mijn onomatopeeen zelf ook lelijk ingestonken en wel :
1.) Er is bij mijn weten op deze aardbol geen mens meer te vinden die mij kan vertellen hoe die klanken echt hebben geklonken.
2.) Bovendien zou hij ze ook moeten nabootsen, maar ja , een nagebootste klank is een imitatie van de echte weggevloeide (flux/flow) klank. Mocht ik het onwaarschijnlijke geluk hebben nog een tweede, derde enz persoon te treffen dan hebben we weer te maken met een nabootsing enz. enz. etc. etc. ,dus een oneindige regressieve onverifieerbare voortgang van imitaties.
Nu eerst even een fabelachtige zijsprong die ik nodig heb om de ingewikkeldheid van het onomatopeische probleem in een volgende essay enigszins helder te krijgen:
In het bijbelse symbolische scheppings verhaal wordt door God in zeven dagen de schepping voltooid. Hij deed dat d.m.v een logos( een goddelijke woord): God SPRAK: "ER ZIJ LICHT" , en hij ZAG, dat het goed was. Enz, etc. Op de laatste dag schiep hij zo de mens (Adam). Die stond daar in z'n uppie alleen te wezen naar het evenbeeld van God in een prachtig paradijs. Hij zag de planten, dieren water en ademde de levens lucht.(atman)in . Geen goed en geen kwaad , maar ook geen taal. Hij Stond daar met een "Benediction de Dieu dans le Solitude",omringd door de vrijzwevende en ongebonden dierengeluiden. Die klonken alle kanten op in de vorm van erratische (zwerf)klanken. Geen imitatie en communicatie mogelijk. Daar was een contrastvloeistof voor nodig en die spoot God in met een organischmiddel uit de rib van Adam. Eva, de stammoeder van het nageslacht was spontaan ontstaan. De erratische zwerfklanken veranderde in erotische extatische liefdes klanken . Dit veranderde abrupt door de satanische verleidings kunsten van de slang om Eva en daarna Adam van de verboden appel te laten eten. God verjoeg ze uit het paradijs met o.a. de opdracht."GAAT HEEN EN VERMENIGVULDIG U !!" Gevolg, dat we door de tijden heen beland zijn in een veranderde context van :" VERMENIGVULDIG U EN GAAT HEEN!!" en terecht gekomen zijn vanuit Het HOF VAN EDEN IN DE SOF VAN HEDEN!!.
Dit is dus duidelijk weer een van de parafrases die ik aan het scheppingsverhaal heb toegevoegd. Maar al met al, het blijft een symbolisch fabelverhaal.Ik blijf nog even doorgaan:
In Spanje zijn tekeningen in een rots gevonden ,die 48.000 jaar oud zijn. Dat zijn dus voorBEELDEN, die zijn te zien , dat staat rotsvast. Een betere verificatie kun je niet hebben. En dat overtuigt mij in mijn mening dat het onmogelijk is voorBEELDEN van klanken te zien, zoals ik in mijn gemarkeerde scheppingsverhaal heb toegevoegd. Let wel, er komt heel misschien nog eens een ontdekking dat men een notenschrift vindt, (bijv een stukje "partituur"), en dat zijn inderdaad weer BEELDEN, maar geen KLANKEN en hupsakee daar gaan we met onze onomatopeeen. Maar ja we kunnen nog EVEN op een bedachte fabelachtige oplossing wachten , maar niet zolang , want onze aardse korte tijd verliest het van de eindeloze goddelijke eeuwigheid en dat is een gebed zonder end.
In het volgende essay ga ik een poging wagen hoe deze spagaat uit te houden is.!?!?
Er zijn zeer vele mogelijkheden in taal KLANKnabootsingen te maken. Maar wij gaan het hier specifiek hebben over de nabootsing van dierenGELUIDEN . Zoals u ziet kunnen deze GELUIDEN soms zeer sterk verschillen . Zoals u uit het onderstaande overzicht kunt vaststellen hebben de meeste talen hun eigen manier om die dierenGELUIDEN weertegeven. In enkele talen lijken die GELUIDENsterk op elkaar bijv.:
eend: Kwak (ned)
cuac ( spaans)
quack ( eng )
Maar de overgrote meerderheid geven deze geluiden in een grote verscheidenheid van klanken weer:
een haan: Kukelekuu ( ned ) een kat: miauw ( ned)
cock-a-doodle - doo ( eng ) nryka ( Russisch )
Kikeriki ( duits )
cocorico ( frans ) een hond : waf of woef ( ned)
quiquiriqui ( spaans ) guau ( spaans )
chickirichie ( italiaans ) ouah - ouah ( frans )
cuenricu ( portogees ) arf-arf ( italiaans )
een varken: buu ( japanees ) een paard : i-go-go (russisch )
nyihaha ( hongaars )
Ikzit bij het raamterwijl ik aan het typen ben. Door het raam kijk ik op de mooi glad en in strakke vorm geknipte ligusterhaag. Mooi geschoren in strakke rechte lijnen. Boven deze mooie overzichtelijk , geordende vorm dwalen mijn blikken naar onderen en zie ik een chaos aan vertakte wortels en kriskras met en in elkaar verstrengelde takkjes en blaadjes . Ik besef nu dat met het door de mens vervaardigde snoeimes cultureel is ingegrepen op het natuurlijke groeiproces van de ligusterhaag. Dit is een vorm van techniek die wij als mens letterlijk in de hand hebben. Het geeft ons een gevoel van maakbaarheid, een gevoel dat in de culturele periode van DE VERLICHTING (16/17de eeuw ) ons heeft opgeduwd naar een rationele verklaarbaarheid waarvan de gevolgen nog steeds voelbaar zijn. Aangestuurd door de prachtige ontdekkingen van een rij van geleerden in het domein van de natuurwetenschappen zoals physica, biologie astronomie heeft dat geleid tot een grenzeloos met het aan arrogantie grenzend optimisme:" ALLES MOET KUNNEN". en dat gold ook voor VEEL , maar niet voor Alles. En dat is even wennen, die vele deels oplosbare vragen oproept , maar daarnaast voor veel meer onoplosbare problemen zorgt. En u weet, naar ik hoop, nu inmiddels wel dat dit volgens mij ook altijd onoplosbaar zal blijven en daarvoor hebben wij het verlangen naar wijsheid nodig en dat heet met een "vreemd" woord Philosofie!! .Ik begrijp volledig , dat u zich langzamerhand afvraagt wat dat met de klanknabootsingen van dierengeluiden te maken heeft. Daarvoor moeten we eventjes de diepte in. Om niet verzeilt te raken in academisch philosofisch gepraat , waar ik ver vandaan wil blijven, probeer ik om aan de hand van concrete voorbeelden die onoplosbaarheid transparant te krijgen.
Wanneer wij met elkaar praten doen we dat met generaliserende woorden, want zonder dat kunnen we niet communiceren. dus vliegtuigen, appels , peren, kortom alle concrete voorwerpen zijn generalisaties. Stelt u zich eens voor, dat we die mogelijkheid niet hadden , dan zou u, net als bij die ligusterhaag in een wirwar van details terecht komen om tenslotte nooit bij het generalisatie- begrip Vliegtuig ,Appel, Peer enz. uit te komen. Want die begrippen bestaan dan niet. U moet dan het WORDINGSPROCES zoals kleur, gewicht materiaal enz enz paraat hebben om tot een zekere vorm van PRODUKTKENNIS te komen en dat haalt u nooit.
Dat is om gek van te worden, want zoals de volksaardige uitdrukking luidt: DOOR DE BOMEN ZIE JE HET BOS DAN NIET MEER !! We zouden net als die baby in zijn alleerste stadium van taalontwikkeling in een oeverloos gebrabbel en gekabbel van woorden terecht komen omdat je zelf de enige bent , die het nog net snapt m.a.w. je zit in je eigen referentie kader opgesloten en dat is het gekkenhuis. Jaren geleden ontdekte men de zgn wolfskinderen en berenkinderen Deze waren opgegroeid bij repectievelijk wolven en beren en nooit in contact gekomen met mensen. Daarmee zijn afschuwelijke dingen gebeurd , die nu als grove kindermishandeling gelden. Al in de oudheid zijn hiervan door de Griekse historicus Herodotus (ca.485 voor Christus ) van pharao Psammetichus verteld dat deze twee kinderen adopteerde om ze tussen wolven te laten opgroeien om er"achter" te komen of ze nog talig gevoelig zouden zijn. Welnu ,slechts wolven taal spraken ze d.w.z. brullen , janken en huilen was het resultaat. Ze hebben nooit meer normaal leren spreken. En zo verhaalt de geschiedenis van nog meer afschuwewelijke experimenten.We hebben het tot nu nog over concrete objecten gehad, maar hoe zit het nu met abstracte begrippen. Kun je daar ook refereren aan generaliserende begrippen , zoals bij de aanwijsbare concrete objecten (ligusterhaag, auto's vliegtuigen enz?) Ja,nee,ja,nee, het geruzie hierover staat in de geschiedenis bekend als de zgn.UNIVERSALIEN STRIJD!!
Met universalien strijd wordt de eeuwige strijd met betrekking tot de status van algemene BEGRIPPEN (universalia) bedoeld , die een hoogtepunt beleefde in de Middeleeuwen. Met recht, een eeuwige strijd , want deze netelige kwestie heeft de filosofen al vanaf de oudheid beziggehouden. Hierbij kwamen vragen aan de orde zoals: "Zijn het slechts namen die wij aan dingen geven , of bestaan ze onafhankelijk van ons denken en bestaan ze dan in een wereld, die buiten ons BEGRIPPEN- apparaat valt?? . Spannend , maar of het gelukt is om hier tot een oplossing te komen. ?? Dat de klanknabootsingen hierbij een doorslaggevende rol spelen is bij die ingewikkelde speurtocht naar mijn weten nooit echt of voldoende aandacht geschonken. De strijd bij de universalia is nl. een BEGRIPPEN -strijd , en klank nabootsingen zijn (talige)flow/flux Klanken en geen begrippen en helemaal geen dingen. Spreken en denken zijn, zoals we hier boven hebben vastgesteld , wel te onderscheiden ,maar niet te scheiden. !! Raar,maar(en) waar???
Het wezen ( de essentie) van luisteren zijn KLANKEN.
BEELDEN staan stil, we kunnen ze ophangen, neerzetten, belichten, omdraaien, manipuleren (foto's bijv ), beetpakken , kortom het zijn concrete objecten.
De context bij onze taalverwerving speelt zich af in BEELDEN en KLANKEN!
Baby's van circa 1 tot 2 jaar zien bewust allereerst beelden. Het grijpen en tasten ernaar begint langzaam op gang te komen Verder in de ontwikkeling horen ze vanuit de omgeving( de context dus) de daar bijHORENde klanken, die voor hen niet meer te grijpen en te betasten zijn. In ongecoordineerde klankstootjes en brabbeltaal wordt daarop gereageerd. In de verdere groei worden dat langzaam voor ons herkenbare woordjes, die verderop in de knop komen tot voorzichtige zinnetjes om dan heel wat later uit te groeien tot een prachtige volwassen boom met wortels, vertakkingen en bladeren tot de wonderbaarlijke configuratie van onze moeder/vadertaal! EEN MAGISCH WONDER VAN PRACHT EN SCHOONHEID!! Poezie, romans,verhalen en veelzeggend spreken zijn daar sprankelende voorbeelden van. Dat is de taal in de context van het discours, de zgn omgangstaal. Maar ook hier bepaalt de context weer de gevoelslading van die taal. Toespraken bij feesten, bruiloften , crematoria aula's ,promoties, oorlog, ruzies, preken in kerken,conferances , thuis en zo verder en zo meer. Maar u ziet, ik heb DE KUNST in mijn opsomming niet genoemd. Geen toeval, maar opzet. We komen hier nl. aan bij de taal in de context van de kunst die tot uiterst interessante problemen leidt. , en wel , omdat hier pas echt duidelijk wordt dat de omgangs taal hier buitengewoon grofmazig is in vergelijking met de buitengewone complexe functionaliteit van ons BREIN! De esthetica( beeldende kunst , musische kunst (muziek, zangkunst ) literatuur ja, ja, en dan nog de cognitiviteit (denkkunst). Esthetica is het verzamelbegrip voor de kentheorie, waarin diep wordt ingegaan hoe onze zintuigen gedeeltelijk werken en hoe wij mogelijk denken. De grondbetekenis van theorie is AANASCHOUWELIJK MAKEN,( theater ) dus kijken hoe het nu precies zit ( in het engels betekent "theatre" ook operatiezaal (kijkoperaties)
Voor ons is het nu van belang wat en hoe we horen, en wat en hoe we kijken bij de beeldende en musische kunst. Welnu beelden zijn statisch
geluiden zijn dynamisch
Beelden krijg ik dus via mijn ogen naar mijn brein in z'n geheel binnen en geluiden via mijn oren achter elkaar. ( in a flow).
Geluiden zijn in een flow als zwevende,fragiele zeepbellen met iriserende(afwisselende) kleuren, die niet te grijpen en voor ieder individu verschillend zijn . De zeepbel is dus voor iedereen wel hetzelfde ,maar het kleurenpalet op die bel voor iedereen verschillend . Dit noemen we eenheid in verscheidenheid.( de IN VARIETATE CONCORDIA). Nu, en dat is het grote , maar ook gelijkertijd het uiterst boeiende probleem van onze tekortschietende taal om de complexe functionaliteit van onze brein in woorden te vangen . Het lokt daarom vaak heftige discussies uit omdat we nogal in onze arrogante koppigheid niet toegeven dat onze zeepbel opeens ook uiteen zal spatten. Over smaak valt NIET te twisten.( deftig heet dat: De gustubus non disputandum est)
Over geluid voorlopig genoeg voor deze week, maar er valt nog veel meer over te zeggen. Daar komen we een volgende keer nog over te spreken. Dat wil dus zeggen iets zeggen over het zeggen en spreken over het spreken. Maar eerst gaan we het over de klanknabootsingen hebben. Daar gaat het voor mij om een groot raadsel, dat naar mijn weten nog steeds niet is opgelost. En zo hoort het ook, want u weet , in de filosofie gaat het nooit om oplossingen, maar alleen om de juiste vragen te stellen. Want denk je de oplossing gevonden te hebben, dan heb je echt niet goed gezocht!!!
"De context is de totale omgeving waarin IETS zijn betekenis krijgt", zo luidt de definitie. Met dat "IETS" kan zowel een tekst, als een situatie of betrokken personen worden bedoeld. Dit gaat dus over geschreven en gesproken taal, op papier, met woorden en door sprekende personen. Taalkunde dus. Maar dan zijn we er natuurlijk nog lang niet. Voor ons (voor mij althans) is de prangende vraag "hoe zit dat nu met de taal van de muziek??!!, in een bepaalde context??!!" (1) We gaan daarvoor maar eens luisteren naar onze favoriete muziek op een CD in de context van onze woonkamer, lekker luierend luisterend zittend op de bank. Toevallig hebben we ook die muziek op een DVD.(2) We zien nu de musici spelen o.l.v. van de dirigent. We noemen dit het zien van "het gebaar van de muziek" (3) Vervolgens beluisteren en bekijken we naar dit alles weer in het concertgebouw. En zo kunnen we nog wellicht doorgaan met nog bredere contexten, waarin dat gebaar nog meer onze belevenis van de muziek intensiveert. Voor mij was dat bijv. het geval toen ik op vakantie 's avonds om 11 uur in de heerlijke Italiaanse zwoele lucht de prachtige uitvoering van Verdi's opera Aida mocht meemaken in de thermen van Caracalla in Rome. Dit was voor mij de subliemste belevenis van de muziek , mede bepaald door een context gevuld met jubelende bravo roepende Italianen staande op hun zitplaatsen om nog steeds meer toegiften ( encores)!! Ik begreep toen volledig Schopenhauer, die de kunst in het algemeen , maar de muziek in het bizonder de hoogste plaats in de hierarchie van de kunsten plaatst in zijn filosofie. Hij vond dat muziek de allerhoogste vorm van kunst was. Dit behoeft voor mij geen verdere dicussie.
Een geheel andere vraag is hoe het komt dat er zoveel verschillende vragen en smaken zijn van wat mooi en lelijk is? Hoe komt het dat ik bijv. hard rock geen muziek meer noem, maar radioactief afval of het ene schilderij mooi vind en voor een ander geen waardering heb. Hoe komt het dat ik nog nooit in een museum mensen heb gezien, staande voor een schilderij , die bravo en encore riepen of boeh schreewden.? De filosofische dicipline , die zich hiermee bezighoudt is de Esthetica. Daar gaan we de volgende keer maar eens even op bezoek. Tot dan.
Het vorige blog eindigde ik met met mijn opmerking , dat er nog wel haakjes en oogjes aan het geluid zitten. Hiermee bedoel ik nu niet in de negatieve , maar in de positieve betekenis en wel in de vorm van een versiering,een opluistering, zo ongeveer als een garnituur bij het hoofdgerecht. Maar wel een bijzondere garnituur vol verbijsterende schoonheden,mysteries en magie.
Omdat duidelijk te krijgen staan we stil bij de volgende vraag: HOE LEREN DOOFGEBORENEN/KINDEREN SPREKEN?!
Dit zijn de zgn. prelinguale gevallen. Zij kunnen zichzelf en de omgeving niet horen. Vaak maken zij gebruik van een eigen gebaren taal. Daarin is het aanleren van intonatie zeer moeilijk,waardoor zij meestal monotoon praten. Ook bestaan er in deze taal niet de mogelijkheid de lidwoorden ,zoals "de, het en een" te produceren . Ook spreekwoorden,uitdrukkingen ,gezegden leveren grote problemen op. De woordenschat is ook zeer beperkt. Kortom grote problemen. Zonder gespecialiseerde logopodisten kunnen zij met grote inspanning vaak moeilijk (of niet) goed leren spreken. Gelukkig beschikken wij nu over instituten en scholen, waar wij , dankzij grote auditieve technische hulpmiddelen, toch een heel eind kunnen komen.Hierbij worden van visuele en tactiele eigenschappen (kijken,voelen en tasten ) optimaal gebruik gemaakt. Daartoe wordt ook de hand van de patient vaak op de keel van de logopodist(e) gelegd om zo de "juiste"klank en stemintonatie te krijgen. Ook kunnen ze tot op zekere hoogte leren liplezen door een bizondere methode , genaamd "spraakafzien" Maar hierin zijn slechts 10 klanken goed van de mond aftelezen. Woorden zoals:"paard, haard, baard ,waard " zijn voor hen zeer moeilijk te onderscheiden. Als u nog meer details en verbluffende technieken wilt leren kennen geeft het boek van Corrie Tijsseling: "ANDERS DOOF, EEN NIEUW PERSPECTIEF OP DOOF ZIJN"
(ISBN: 9077822119}een goed overzicht. Liplezen is eigenlijk een verouderd woord. Officieel heet het "SPRAAKAFZIEN", omdat het niet alleen om de lippen gaat , maar ook juist om het hele gezicht van de spreker. Diens lichaamshouding,zelfs de situatie daar om heen ( de context en het embeddedment ) zijn van groot belang. Lchaamstaal is hierbij een heel belangrijk sleutelwoord.
In het volgende blog komt de filosofie aan het woord , over welke mysteries en magie een onopmerkelijke en raadselachtige rol spelen bij onze taalverwerving. Een rol, die filosofisch nogal dikke stof doet opwaaien en nogal voor wat gekuch en gerochel zorgt. We gaan luisteren, maar of we ook wat horen wachten we maar af.!!?? Tot dan.
Je oor te luister leggen, je luistert wel maar je hoort niets.
Geluid en en licht, het blijven lastige "rakkers", die moeilijk te grijpen zijn ( zie ook mijn blog over licht ). Maar eerst nu geluid. Daartoe maken we even een duik in de historischculturele geschiedenis van de filosofie.
We gaan eerst terug naar het eiland Samos. Hier werd in 580 Pythogoras geboren. Een zeer getalenteerde denker. Hij leerde dat alles wiskundig van aard is. Zo ook het geluid. Hij is voor de muziek als de grondlegger van de tonaliteit niet meer weg te denken. Nu, het geniale was dat hij louter en alleen door wiskundige berekeningen er achter kwam, dat de hemellichamen zich in cirkelvormige banen bewegen. De stralen van deze banen verhouden zich als de tonen van een octaaf. Door hun beweging in deze banen brengen de hemellichamen muziek voort: DE HARMONIE DER SFEREN. Die muziek is niet hoorbaar, maar, let wel, het concluderende resultaat van een "eenvoudig" harmonisch en mathematisch concept. Het geniale ervan is dat dit mathematische concept juist is gebleken.( DE KWINTENCIRKEL ) Natuurlijk kloppen die cirkels niet want Johannes Kepler (1571-1630 ), ook al zo'n kei, (astronoom,astroloog en wis-en natuurkundige) werd vooral bekend door zijn studie van de hemelmechanica en in het bizonder vanwege de berekening van de planeetbewegingen en de daarover geformuleerde wetten,. Maar ja , u weet wellicht nog wel dat Pythagoras in het tijd perk leefde dat de aarde het middelpunt van de aarde was. Pas bij Galileo Galilei ( 1564 ) kwam niet de aarde ,maar de zon in het middelpunt te staan, waar de kerk weer onder levensbedreiging van Galileo heftig te keer ging. DE WETTEN VAN KEPLER. De 1ste wet van Kepler zegt dat alle planeten zich om de zon bewegen in elliptische banen. Isaac Newton (geb. 1643 ) zou deze ontdekkingen door zijn algemene wetten van de zwaartekracht natuurkundig verklaren.
Nu de VRAAG
Is er geluid in het heelal?? ( onze woestijn )?
Neen,In de ruimte is het ontzettend stil,er is daar niks te horen.,terwijl er eigenlijk heel veel gebeurt. Denk bijv. aan botsende meteorieten, enxploderende sterren. Ja zegt u , maar hoe zit het dan met radiogolven ? De grote radiotelescoop in Westerbork zendt radiografische GOLVEN tot ver in het heelal uit maar daarbij hoort een heel ander verhaal waar we het tzt over zullen hebben. , hier hebben wij het over geluidsTRILLINGEN, en die hebben maar circa 340 m/per seconde reikwijdte. Ergo: die ronkende motor produceert geen geluid, want het is inharent aan een gedachteexperiment dat je extreem kunt denken. Nu het extreme hier is dat er helemaal , maar dan ook echt helemaal geen luisterend oor in de omtrek is die de geluidstrillingen opvangt en zoals het hoort, zit een oor altijd aan een hoofd met daarin een brein. Maar ,zoals gewoonlijk, zitten hier toch ook weer een paar haakjes en oogjes(een paradox) aan , maar dat is voor de volgende keer.
Charles E. Yeager doorbrak op 14 oktober 1947 als eerste de geluidsbarriere. Dat was toen een spannende en gevaarlijke spectaculaire gebeurtenis, omdat men dacht, dat het vliegtuig door de tegendruk van de lucht zou kunnen ontploffen en dus levensgevaarlijk kon zijn. Maar achteraf bleek , dat de ontwikkelde techniek van toen al zover gevorderd was, dat de angst voor de verpletterende druk op de plane overbodig was. De piloot kreeg nog wel een supersonische schok te verduren en wij, op aarde kregen een geweldige knal te horen, die min of meer aardig bij het komende gedonder op 31 december a.s. zou passen.
In mijn vorige essay hebt u kunnen lezen dat de lichtsnelheid niet te doorbrekn is, dat lukt dus wel bij de snelheid van het geluid. De geluidssnelheid is nl. slechts een slakkegangetje vergeleken bij die van de lichtsnelheid.De snelheid van het geluid bedraagt "maar" circa 343 m/per seconde ofwel 1194 km /per uur bij een luchttemperatuur van 20 gr/ Celcius.
In water is dat ca. 1500 m /per seconde en hoe zouter het water, hoe sneller. Dolfijnen,orka's,walvissen en nog vele andere waterdieren beschikken dus over een groot communicatie netwerk, een soort waterinternet.
De snelheden van het geluid varieren per medium, zoals in vaste stoffen,vloeistoffen, gassen en dampen bijv:
In koper 3800 m/per seconde
In staal 5950 m/per seconde
In rubber 50m/per seconde
In steen 3600m/per seconde etc.
Geluiden worden door trillingen via onze oren langs zenuwbanen naar het geluidscentrum in onze hersenen gebracht. Daar horen WIJ het geluid. Wij horen dus niet met onze oren maar met ons brein.
Ik nodig U graag uit na het oud/nieuwjaars geknal bij een hapje en een snackje over de volgende gedachte te filosoferen:
Midden in de grote Sahara woestijn staat helemaal alleen en van god en iedereen verlaten op een volle dieseltank een ronkende motor te draaien.
Vraag: MAAKT DIE MOTOR NU NOG GELUID??!!
Als het antwoord ja of nee is hoe controleer je dat dan?
We naderen de finish van 2013. Het feest van het Kerstlicht komt weer in zicht.of korter gezegd: "Het licht komt weer in zicht" Maar met het in ZICHT komen van het LICHT hebben we weer een verukkelijk inzichtelijk probleem om over na te denken onder de Kerstboom.
Zoals u wellicht weet heeft het licht een snelheid van 300.000 km per seconde. De afstand van de aarde naar de zon is 150 miljoen km . Een auto die 100 km per uur rijdt heeft 171 jaar nodig om naar de zon te komen. Een lichtstraal doet daar maar 8 minuten en 7 seconden over. De afstanden in het heelal zijn zo onvoorstelbaar groot, dat we reuze getallen krijgen als we de km als maat zouden gebruiken. Daarom is de afstandmaat LICHTJAAR ingevoerd. Een LICHTJAAR is naar boven afgerond 9,5 BILJOEN km. Dus als je met een vliegtuig naar de zon zou vliegen ben je 18 jaar onderweg.
De volgende ster , die het dichtst bij de aarde staat is de ALPHA CENTAURIS op een afstand van 4.0 biljoen km of in het kort 4 lichtjaren. Het zou dus alleen mogelijk zijn met lichtsnelheid bij deze ster te komen Helaas is onze techniek nu nog niet zover ontwikkeld dat we nog niet met lichtsnelheid kunnen reizen. Daar kunnen we op dit moment alleen nog maar over fantaseren in science fiction.
Voordat het voor u te draaiierig wordt en het kerstmaal niet meer smaakt volgt hier dan nog een hopelijk kalmerend voorgerecht in de vorm van een u reeds bekende filosofische rijmelarij:
Wij surfen op de golven van de tijd
en leiden een wankelend bestaan
maar ons brein is een wonderorgaan
en beschikt gelukkig over de handigheid
om ons geen kopje onder te laten gaan.
Filosofen, theologen,neurologen, psychologen, kortom elke tak van wetenschap kan niet om de tijd heen en komen steeds weer voor de spannende paradox te staan van : "wij KIJKEN er naar , maar hebben nog steeds de bottomline van de tijd niet GEZIEN"!! Onze hersenen hebben nl. ook tijd nodig om informatie te verwerken Onze hersenwetenschappers zijn ieder op hun eigen wijze, maar vaak op een eigewijze manier bezig naarstig te zoeken naar een locatie dat stukjes tijd meet. Maar ondanks het feit dat erop dat gebied nog niets is gevonden zijn we ons toch bewust van tijd. Hoe doen onze hersenen dat????. Waarom vliegt de tijd op een feestje ( we zeggen dan"gezelligheid kent geen tijd") , maar ook weer "waarom duurt wachten zo lang??".
In ons alledaagse leven kunnen we naar dingen KIJKEN en ze BEKIJKJEN en ZIEN. WE KUNNEN ZE AANRAKEN, BETASTEN, VOELEN EN RUIKEN EN HOREN. Dat lukt met het licht niet, toch zien we licht . Augustinus zei het al:
"ZOLANG JE MIJ MAAR NIET VRAAGT WAT LICHT IS, DAN WEET IK HET WEL"
Ik wens u allen een goede kerst toe met heel veel LICHT!!
Wie mijn log regelmatig bezoekt , heeft mijn interessen naar de verwonderings- en bewonderingswaardige werking van onze zintuigen in het algemeen kunnen volgen. In het hierna volgende heb ik mijn gedachten in het bizonder gericht op het"horen"en "zien". Dat is eigenlijk niets bizonders,want, zoals u weet, hebben in de historie van onze cultuur- en geestgeschiedenis daarover op spectaculaire wijze grote geesten nagedacht. Wat dat betreft niets nieuws onder de zon, maar toch??!!.. je weet het nooit echt zeker. Om maar eens te beginnen met Plato(427 v. Chr. - 347 v. Chr.) Zo zegt hij in de "Staatsman"2.86 a,b:
Voor sommige dingen bestaan er van nature overeenkomsten,die zintuigelijk waarneembaar zijn....Vraagt iemand om nadere uitleg over die dingen, .... dan valt het helemaal niet moeilijk om deze overeenkomsten aan te duiden en kan men afzien van een relaas in woorden. Maar voor de belangrijkste en kostbaarste dingen bestaat er geen enkele afbeelding....In deze gevallen kan er niets zichtbaars aangewezen worden om de zoekende geest te bevredigen. ....Daarom is het nodig dat we onszelf trainen om .... van elk ding een verklaring in woorden te geven. Want de dingen die niet zichtbaar zijn.... en dat zijn juist de schoonste en voornaamste die er bestaan....zijn enkel in woorden aantoonbaar, ze kunnen niet op een andere manier gevat worden.
Plato is wel zo eerlijk om het probleem van de zeggingskracht van woorden en zinnen te onderkennen. In "zijn" zevende brief richt hij zich tegen het schrijven. We laten even in het midden of dat door hem zelf geschreven is of door een van zijn hoogbegaafde leerlingen. Hierin wordt dan wel geschreven, dat het schrijven "de kiem van de vergetelheid zal zaaien"; wanneer we vertrouwen op het geschreven woord zullen we "ermee ophouden ons geheugen te trainen " Hierdoor verklaart hij dan o.a. een groot wantrouwen tegen het geschreven woord. Dat gaat dus precies tegen het hierboven vermelde fragment uit de "Staatsman"!!! Ja, hij gaat zelfs zover te zeggen , dat het geschrevene niet kan antwoorden op vragen en rekenschap van zichzelf kan afleggen en zich verdedigen en niet kan kiezen tot wie het zich richt. Het valt daardoor vaak in verkeerde handen en "zwalkt het overal rond"
Welnu zijn we in het strijdperk beland waarin het filosofisch gevecht wordt gestreden tussen de relatie van ons zien, denken en ons bestaanszijn . Ik sluit vooralsnog dit eerste essay daarom af met mijn eigen "gerijmelde"conclusie:
Kierkegaard ( 1813 - 1855 ) deel 11 (slot deel 2 en einde )
(op) slot deel 2 en einde ) In Nederland wordt de laatste tijd een heftige discussie gevoerd over het voorlopig proefverlof van Benno Larue , die meer dan 100 kinderen, ja zelfs baby's, seksueel heeft misbruikt. In kranten, op radio en vooral op TV , wordt heftig gediscussieerd tussen voorstanders ( advocaten, rechtsgeleerden, openbaar ministerie) en ouders van de slachtoffertjes. De woordenstrijd is een strijd tussen emoties(ouders) en de ratio ( Juris Prudentia ) Deze laatste groep beroept zich op de harde in wet vastgelegde regels , de ouders echter op de geest van de wet. Waarom ik dit afschuwelijke voorval hier ten tonele voer , ligt daarin , dat hier de dubbelzinnigheid van de taal duidelijk wordt. Woorden als rechtvaardigheid , waarheid, leugen, gevaar voor de samenleving , schuldgevoel frustratie en nog een teveel om hier op te noemen woorden rollen hier als klotsende golven tegen de rationeel gefundeerde in de wet vastliggende artikelen en tegen de emotionele vrijzwevende gevoelens van de ouders , kennissen en vrienden meelevende omstanders. Dit alles resulteert in een spetterende branding met veel schuimende koppen. Het is het overbekende probleem van de controverse tussen collectivum en individu. De wetsartikelen en de wet dienen voor de gemeenschap als onvoorwaardelijk collectief en de geest van de wet zweeft daar tussen de regels van de wet door en beoogt het belang van het individu. De wet is daar bij voorbaat pretentieloos, maar het individuele geval ligt bloot aan het gevaar van een kettingreactie aan pretenties te veroorzaken met de connotatie van vrijheid , gelijkheid en broederschap. "Waarom jij wel en ik niet?" Zolang er mensen zijn , en dat is al heel lang , is dit een moraal / ethisch probleem, waarover filosofen , psychologen en theologen hun hoofd hebben gebogen. Maar u weet: "Zoveel hoofden, zoveel zinnen." Een terrein bezaaid met booby- traps. Bezonnenheid (prudentia) , beheersing (temperantia) , geloof (fides), hoop (spes) en liefde (caritas) zijn daarbij onherroepelijk noodzaak om daartussen door te laveren.
Kierkegaard heeft zich uiteraard ook met dit probleem in zijn laatste fase ethisch intensief bezig gehouden. Ik ga hier niet in bijzonderheden treden in zijn diepgravende filosofische analyses. Aan het einde van deze slotfase vermeld ik de literatuur waarin u hier zijn geniale uiteenzettingen kunt volgen. Het draait daarbij o.a. bij hem om de begrippen Noodzaak en Oorzaak.
Noodzaak staat buiten ons bereik. Wij kunnen daar vaak niet bijkomen Oorzaak staat binnen ons bereik . Wij kunnen daar op vaak verschillende manieren achter komen .
Het gevolg van een noodzaak is vaak niet te vinden. Het gevolg van een oorzaak is (soms na lang zoeken) wel te vinden.
Voorbeelden: De noodzaak van een brand ? (wel of niet te vinden??) De oorzaak van een brand ? ( vaak wel te vinden )
De noodzaak van gevaar ? De oorzaak van gevaar ? De noodzaak van criminaliteit ? De oorzaak van criminaliteit ?
De noodzaak/oorzaak van moed ? Van geloof? Van armoede? Van lijden? Geluk ? Leven? Hoop? Liefde ? Bestaan? Mij ? U ? Wereld? Filosofie? Kerk ? Schepping ? Overvloed ? Euthanasie? Dood? Ziekte ? God ? Oorlog ? Kunst ? En u kunt zo nog wel even doorgaan. zoveel woorden, zoveel zinnen of onzin.? Een oplossing ? Ik hoor het graag. Ook Kierkegaard, helaas , heeft het eigenlijk niet gevonden.
U kunt het in de hierna door mij geraadpleegde literatuur nog eens nadenken en zelf bedenken. Ik stop er nu mee, zonder u eerst te bedanken voor het mee gaan op de zoektocht naar de waarheid, die er misschien wel is maar door mij althans nog niet gevonden is .
Geraadpleegde literatuur: Auteur: Paul van Tongeren. "Leven is een kunst" over morele ervaring , deugdethiek en levenskunst. Uitgeverij Klement, ISBN: 978 90 8687 102 5 Zoetermeer Nederland Uitgeverij Pelckmans:ISBN: 978 90 289 7008 3 Kalmthout, Belgie
Auteur: Geert Jan Blanken "Kierkegaard" Een inleiding in zijn leven en werk Uitgeverij Ambo / Amsterdam ISBN: 9 789026 324932
H.P. Kunneman & TH.C.W. Oudemans ( RED) "Filosofie aan de Grens " Uitgeverij Van Gorcum, Assen/Maastricht ISBN: 90-232-2685-2
Ik ben er weer eens voor gaan zitten , het witte scherm staart me aan. Alles wat ik nog wil zeggen is reeds gezegd , alles wat ik weer wil denken en bedenken is reeds gedacht en bedacht. Taal en denken, 2 mogelijkheden , die we gekregen hebben als een cadeau in een mooie geschenkverpakking. Knippen we het gekleurde lint door, en pakken we het uit dan zit er ongrijpbare lucht in. We kijken er in , maar zien niets, we luisteren er naar, maar horen niets, we tasten er naar, maar voelen niets. Maar toch is het iets. Een mooie beker zonder afzender. Of toch? Jawel ,onderop in klein bijna onleesbaar schrift : S. Kierkegaard. Het is een wisselbeker, die wij moeten doorgeven, maar in wiens naam aan wie.???? Wie het weet mag het zeggen, maar pas op: alle taal is van oorsprong een orakel taal ,altijd dubbelzinnig in detail en in haar algemeenheid grijpt ze nooit de complexe werkelijkheid. Dat is nu filosofie, theologie psychologie, kortom de geesteswetenschap, (alfa), maar ook de natuurwetenschap, (beta) die het eeuwenlang voor het zeggen had, weet het ook niet meer sinds de ontdekking van o.a. de quantumtheorie , de snaartheorie en astronomie en geneeskunde. Het geloof speelt bij Kierkegaard een existentiele rol. Zijn denken(concepties) getuigen daarvan in geheel zijn oeuvre . Maar ook de taal, zoals we gelezen hebben , probeert hij daarbij te gebruiken om in preken , gesprekken in koffiehuizen, kennissen, vrienden en bij de ontmoetingen van passanten op straat er bewust van te laten worden dat er geen antwoorden zijn. Zijn flitsende en scherpe pijlen zijn daarbij gericht op het geloof in de huidige kerk als vast geklonken en vastgeroest instituut. Een krachtige uitspraak van hem in deze, moge zijn gevoelens en denken tot uitdrukking brengen: " Dat de zoon van God mens is geworden is stellig de hoogste metafysische - religieuze paradox.". Dit probleem is onoplosbaar, voert tot wanhoop. Hij gebruikt daarvoor dan ook het woord vertwijfeling.
Ik sta weer voor een crucifix en vraag: " is dat weer niet voor niks?" Hij hangt er maar , wij staan erbij vertwijfeld, want d' ellende is lang niet voorbij het offer, dat hier wordt gebracht verdwijnt als wierook in een gespookte nacht en wij ?? , wij zijn nog lang niet veilig thuis Een crucifix, het is en blijft een houten kruis.
De bovenstaande regels geven een verschijnsel aan, dat in de filosofie de naam heeft gekregen van een vorm van reificatie. We geven daarmee aan dat abstracte spirituele gedachten concreet worden gemaakt. Het Duits heeft daarvoor nog een duidelijker term: Verdinglichung . Dat is hier de conclusie in de laatste schuingedrukte regel . Maar ook bij het heilig Avondmaal de wijn als bloed van Christus en het brood als zijn lichaam, zo ook het zwaaien van de wierook met de wierook zwenker.
De volgende keer verder om te zien hoe Kierkegaard uit deze paradox probeert te komen.
Nog een korte tijd dan heb ik gewonnen dan is de hele strijd in een keer verzwonden dan kan ik rusten gaan in rozenzalen en achter elkaar met mijn Jezus praten
Dit grafschrift werd door Kierkegaard zelf uitgekozen en door hemzelf aangebracht. Er was veel te doen geweest rondom zijn begrafenis. Emil Broesen, een vriend van Kierkegaard vroeg hem op zijn sterfbed nog een keer het Avondmaal te vieren voor hij zou overlijden, maar dat weigerde hij. Voor hem was dit nu een uitgesproken instrument van een bureaucratische en winstbeluste kerk. Hij stuurde de dominee, die al in het ziekenhuis was , gewoon weg met het brood en de wijn. Hij vroeg zich ook af hoe hij begraven wilde worden. In ieder geval zei hij tegen zijn vrienden en kennissen: "Of jullie mij vanuit de kerk begraven of jullie doen het niet, van beide zullen jullie spijt krijgen". Kierkegaard zelf genoot veel van dit soort orakel taal.
Op 11 november 1855 stierf Kierkegaard in het ziekenhuis. Zijn broer Peter, ook een theoloog maar van een andere signatuur, besloot hem uiteindelijk een kerkelijke bijzetting te geven. Broer Peter was een orthodoxe theoloog die de kerk beschouwde als de plek van Gods woord, hetgeen voor S. Kierkegaard theologisch en filosofisch twijfelachtig was. De plechtigheid gebeurde in een van de voornaamste kerken van Kopenhagen. De kerk zat propvol en zelfs buiten stonden dikke rijen van mensen om de denker de laatste eer te bewijzen. Vooral arme en simpele mensen die zijn boeken niet eens gelezen hadden kwamen om hem nog een keer te zien. Hoog opgeleiden waren niet aanwezig , met uitzondering van aartsdiaken Tryde en een professor die hij persoonlijk had gekend. Er waren wel veel studenten aanwezig. Zijn broer Peter hield de overdenking en zei aan het slot hiervan, dat ze bewondering voor Kierkegaards werken moesten hebben, maar hem tegelijkertijd moesten vergeven dat hij op het eind van zijn leven was gaan afdwalen van de echte leer. Dit verwees ongetwijfeld naar zijn werk `HetOgenblik` en de literaire werken met commentaar op de kerk. Veel anders kon Peter niet zeggen met zijn kerk aan de kant van hem en zijn eigen broer aan de andere kant.
Na de dienst , toen de kist al bijna in het graf werd neergelaten, nam zijn arts Lund nog het woord. Hij was verontwaardigd over het gedrag van de kerk na het overlijden van zijn patient. Hij zei: "Deze man, die hier vandaag in stijl wordt begraven, alsof hij bij de kerk hoorde, was tijdens zijn leven een van de vurigste tegenstanders van deze zelfde kerk. Ik protesteer er daarom tegen, zowel in zijn naam als in mijn eigen naam, dat men onze aanwezigheid hier beschouwt als een deelnemen aan de eredienst van het "officiele christendom".Hij is hier tegen zijn wil naar toegebracht. Ik ben slechts gevolgd om dit feit te constateren. Noch hij noch ik zijn nog nooit bij een officiele christelijke handeling geweest, nadat we hadden ingezien wat dat officiele christendom inhield." Na deze korte toespraak werd er "Bravo" geroepen en zelfs "Weg met de dominees". Zo werd Kierkegaard alsnog in zijn stijl begraven.( de dokter kreeg hierna van de kerk een boete van 100 rijksdaalders en moest zijn excuus aanbieden).
Juist deze bewogen historische gebeurtenis bij de laatste fase van Kierkegaard's leven heeft mij uitermate getroffen en geboeid. Er komen n.l. een aantal passages in voor, waar deze denker zijn hele leven mee heeft geworsteld . Hij was , zoals hij zelf zei, een anti-filosoof maar meer een religieus schrijver . Als diep gelovig mens had de theologie en alles wat daarmee samenhing zijn volle aandacht. Hij was een tegendraads, denkende theoloog, die oprecht zijn filosofie in stelling bracht en alle historisch vastgeroeste dogma's en de daarmee verbonden geloofsopvattingen in een analyse bad legde om deze logisch los te weken De complexe, grillige , originele en creatieve concepten die hij daarbij gebruikte waren en zijn nog steeds origineel ,fris en progressief. Hij vond zichzelf" het onkruid in de Deense literatuur." Hij was de" Socrates van Kopenhagen" Evenals de antieke filosoof behoorde het ook tot zijn levensstijl tijdens zijn wandelingetjes door Kopenhagen met de mensen in een prikkelend gesprek te raken. Hij kon uitstekend luisteren en respecteerde hun meningen. Zonder enige hinderlijke drang probeerde hij door hoor en wederhoor hen te brengen tot het relativeren van hun meningen en ook van zijn eigen meningen , ideeen en opvattingen. Het is daarom zeer de moeite waard waartoe dit alles geleid heeft. Daar ga ik de volgende keer graag over door .
Op de Alpenweide aangekomen zien we veel filosofische brokstukken om ons heen liggen. Kierkegaard heeft het dan nog over "wijsgerige kruimels", een verzachtende term voor brokstukken. Daartussen ligt er nog een monolytische zware steen met de inscriptie "deugdethiek en religie". Die ligt er al zolang als er mensen op deze aardkloot rondlopen. Geen spoor van erosie door de slijpende en geslepen denkbeelden van de filosofen is erop te zien. Er was en is kennelijk geen doorkomen aan. Ook Kierkegaard heeft zijn vlijmscherpe analyses er op losgelaten. Of hij erin geslaagd is om tot een sluitende ethische oplossing voor de levenskunst te komen , zullen we aan het eind van onze zoektocht ( queeste) moeten bezien. We moeten ons daarbij steeds weer bevragen of wij met onze ken- en technische vermogens, onze taal en ons mens zijn wel over de noodzakelijke en voldoende voorwaarden beschikken om tot een algemeen geldig en geldend klinkend slot akkoord te kunnen komen. Wij leven in wat de Duitse socioloog Ulrich Beck een " risico-samenleving" heeft genoemd , een wereld van onzekerheid en onveiligheid . Een wereld, waarin het arrogante optimisme van een rationele en radicale verlichtende maakbaarheid verdampt is en plaats heeft moeten maken voor een vaak aan depressie grenzend nihilisme. De kerken lopen leeg , de techniek jaagt ons op tot onmetelijke macrokosmische hoogte en microkosmische diepte. Met een druk op de knop worden we uit onze lokale wereld de mondiale wereld in geflitst. De enorme snelle elektronische ontwikkelingen hebben ons voor onoplosbare ethische , medische en humanitaire dilemma's geplaatst. Het is zoals dat tegenwoordig heet een post- modernistische wereld geworden, waarin wij niet meer het houvast hebben van traditie , conventie en sociale structuren. Vragen als: waarheen gaan we ?, waartoe ben ik hier komen als brandhaarden op ons af. Of zoals Kant zich afvroeg: wat kan ik weten?, wat mag ik hopen? en wat moet ik doen?
De mentale Alpenweide Het eindpunt komt in zicht voor meer/minder inzicht en overzicht. Het is dus nog even klimmen, maar tijdens deze klim zal ik u niet lastig vallen met nog meer "Denkzettel" De Alpenweide ligt ver boven de robuuste , weerbarstige grond ( de werkelijkheid ) beneden ons . De lucht is er zuiver. De hemel is vaak blauw en af en toe onderbroken door mistige nevels , die hier een bovenaardse mystieke sfeer creeeren, maar ook gevoelens van geslotenheid afgewisseld door openheid. Al bij al zijn we hier eventjes ver boven de storende ruis van de werkelijkheid verheven in hogere sferen. Het is een geschikte plek om tegelijkertijd te genieten en te verdrieten. Een balans te vinden tussen gelijkheid en oneffenheid, zelf denken en niet nadenken wat anderen gedacht hebben , vallen en weer opstaan, ontspannen zitten en er soms "mee zitten". Nu eens geen academische filosofie maar praktische filosofie. Het beleven van de bovenmenselijk geschapen overweldigende, schitterende natuur met de daarmee vervlochten menselijke cultuur. Scherp en alert zijn op de verradelijke aardspleten van o.a. filosofie, theologie, techniek en ethiek, maar ook genieten van de prachtige vergezichten van de culturele beeld- en musische kunsten. Even de doorspoeling van de tsunamische golfslag van de oneindige macroscopische bovenwereld en de- microscopische benedenwereld ondergaan. Nooit zoeken naar antwoorden, die er niet zijn, maar altijd proberen de juiste vragen te stellen. Hierbij beseffend dat het altijd gaat om waarom?? en nooit om omdat?? Doe rustig aan, wij treffen u de volgende keer op deze Alpenwei/wijdse locatie.
