Over filosofie en fotografie Afwisselende teksten over filosofie en fotografie en teksten met een knipoog.
07-12-2014
Eem echte brain twister
Je weet echt nooit hoe laat het is. Click op onderstaande link. Het kan even duren , voordat hij opent, maar dat wordt je wel duidelijk als je het programma begrepen hebt. Duur: plus minus 25 minuten. Als het lukt zien we nooit werkelijk onze werkelijkheid. De tijd , die wij op onze klokken zien bestaat niet, maar is d.mv. atoomklokken wel te meten. Heel interessant om onder de kerstboom nog eens te overpeinzen. Het is een echte braintwister.
Dr. Crommelin en Prof Eddington beschreven op het symposium van 6 november 1919 in het hoofdkwartier van de oude Londense Royal Society de resultaten van hun recentste onderzoek in de observatoria aan de de zuidkust van Brazilie en West-Afrika .Hier in de Royal Society werden de foto's besproken die ze daar in Brazilie en Afrika gemaakt hadden , omdat hier een totale zonsverduistering plaats vond, zodat zij de omringende sterren volledig konden zien en niet verblind werden door het felle zonlicht en daardoor de juistheid van Einsteins theorieen kon worden bewezen. Einstein was helemaal in z'n nopjes. Had hij al niet in 1915 voorspeld wat zijn foto's nu bewezen, dat lichchtstralen van veraf gelegen sterren werden omgebogen als ze de zon passeerden? Hij had zelfs al bepaald hoeveel het licht werd omgebogen en hoever de sterren leken te verschuiven. Hij deed dat door het zgn Doppler effect. U hebt dat zelf beslist al eens gehoord bij een passerende rijdende trein, auto etc. Het effect is genoemd naar de Oostenrijkse natuurkundige Crhristian Doppler , die in 1842 dit verschijnsel voor zowel licht- als geluidsgolven beschreef.
Bij geluid hoort u als het voortuig u passeert een hoge toon maar als het voortuig voorbij is hoort u al heel snel dat de toon al heel laag is en daarna is alles voorbij. Nu datzelfde effect kunt u niet horen maar wel zien in het lichtspectrum, maar niet met het blote oog maar door grote astronomische telescopen.
Het licht , als dat door een kristal of door de atmosfeer wordt gebroken kunt u nl. het zgnlichtlspectrum zien . In de natuur is dat de regenboog die ( rood, oranje geel,groen blauw indigo en violet) laat zien . Maar de zgn. roodverschuiving in het licht spectrum kan alleen d.m.v. o.a. astronomische telescopen worden gezien om de snelheid ,waarmee de sterrenstelsels zich van ons afbewegen in het heelal. Dat kunt u niet zien bij dat kristal en de regenboog. Aan de hand van de rood verschuiving bewees hij dat het heelal uit dijt : het zgn uitdijend heelal. Hiermee bracht Einstein met zijn relativiteits theorie de gevestigde denkbeelden aan het wankelen. Tijd en ruimte waren relatief met elkaar verbonden ( de zgn tijdruimte ) en bestonden niet opzichzelf (absoluut) zoals bij Newton. En dan te bedenken dat die wetten van Newton ,al honderden jaren als juist werden beschouwd en nog werkten ook.!!!
U begrijpt dat dit alles als een bom inviel bij de diccussie in de Royal Society. Deze duurde nog uren lang en de gemoederen liepen hoog op. Einsteins theorieen waren zeer moeilijk te begrijpen mede doordat hij een zeer speciale en ingewikkelde wiskunde hanteerde en heel wat vooraanstaande geleerden weigerden ze te aanvaarden, zelfs een zeer gerenomeerde geleerde , Sir Oliver Lodge, verliet woedend uit protest de zaal. Maar toch waren de meesten diep onder de indruk. De voorzitter noemde de relativiteitstheorie zelfs "een van de hoogtepunten van de menselijke geest"
Maar geleidelijk raakte Einsteins theorie in veel bredere kringen bekend Ze leidde tot verbazingwekkende ontdekkingen in de ruimte , zoals zwartegaten ,die wellicht de meest mysterieuze en absurde objecten in ons Heelal zijn. Albert Einstein geloofde zelf niet dat zwarte gaten daadwerkelijk voorkomen in de natuur, hij dacht dat ze slechts hypothetische wiskundige objecten waren. Tegenwoordig is echter zeker dat zwarte gaten bestaan. Het grootste zwarte gat dat we tot nu toe kennen is zelfs meer dan 18 miljard keer zo zwaar als de zon.
Men ging nu ook vragen stellen of het heelal een begin heeft en of buiten de grenzen van de ruimte er nog iets bestaat .
Einstein zei zelf eens "Soms vraag ik me af waarom ik precies de relativiteitetheorie heb ontwikkeld. De reden is ,denk ik, dat een normale volwassene ophoudt over problemen van ruimte en tijd na te denken. Dat zijn dingen waar je als kind vragen over stelt. Maar ik was al volwassen , toen ik me voor ruimte en tijd begon te interesseren . Natuurlijk kon ik me veel meer in het probleem verdiepen. dan een kind."!
Hoe zag de natuurkundige wereld er nu voor Einsteins relativiteitstheorie uit.? Daar gaan we de volgende keer een kijkje nemen met een ander groot genie ( Newton).
1. De bevestigingsneiging ( in het Engels Confirmation Bias genaamd ) , die inhoudt, dat we vooral op informatie letten
die bij onze ideeen past. De filosoof Francis Bacon ( 1561 - 1626 ) die zegt dat " we helemaal opnieuw moeten beginnen,
anders blijven we steeds in dezelfde cirkels draaien en kennen we geen vooruitgang. Voordat de mens tot kennis kan
komen , moet hij zich echter eerst ontdoen van vooroordelen en drogbeelden"
Dit zijn de zgn idolas, die ik al uitvoerig in een van mijn voorgaande essays heb behandeld, die wortelen in de de menselijke
soort (idola tribus), in de eigen opvatingen ( idola specus ) , in de menselijke taal ( de idola fori ) en in de filosofische sys-
temen.
De bevestigingsneiging ( overigens een vakterm uit de psychologie , die naadloos aansluit bij de idolas van Bacon, dus de filosofie ) bevestigt dat
het een bizonder hardnekkige dwaling van ons verstand is om meer onder de indruk te zijn van bevestigingen dan van ontkenningen. We zijn er al
lemaalgevoelig voor .
Voorbeeld : In een discussie over een netelig probleem ( bijv. in de politiek ) komt het regelmatig voor , dat in het heetst van de strijd
de onderzoek box langskomt, waarbij door de debaters selectief gegraaid wordt wat bij hun eigen opvatting en idee past.
De toehoorders krijgen dan het onbehaaglijke gevoel, wat die onderzoeken inhouden , op welke wijze ze tot stand zijn gek-
gekomen of de uitgangspunten van het onderzoek, waarop het onderzoek is gebaseerd , wel valide zijn, of erger nog
of ze uberhaupt wel bestaan en het dus blufpoker is.
Een andere verteking in ons denken is de zgn. hindsight bias. Deze houdt in , dat wij ons vermogen om gebeurtenissen te voorspellen
schromelijk overschatten. " Ik had altijd al gedacht ,dat het een keer fout zou gaan met de DSB-bank ". U kent het wel, achteraf zag
iedereen het aankomen. Ook met de kennis van nu ..........
Al met al kunnen we uit de 2 voorbeelden ( er zijn er nog veel meer, maar dat misschien voor later ) concluderen, dat de menselijke geest ,hoe vernuftig ook, bepaald niet uitblinkt in onfeilbaar logisch redeneren en dat dit leidt tot nog grotere uitglijers in ons denken.
Voor de liefhebbers:
Het prachtige boek van Andre Aleman (1975 ) , hoogleraar neuropsychiatrie aan het Universitair Centrum Groningen. In 2006 ontving hij de prestigieuze European Young Investigator Award van de Europian Science Foundation voor zijn onderzoek naar zelfinzicht en psychose. Andre Aleman is lid van De jonge Akademie van de KNAW.
De volgende keer eens kijken en zien hoe we verder kunnen komen in de naar mijn gevoel en milde overtuiging dat alle filosofen in onze westeuropese cultuur zijn opgelopen tegen de grenzen van hun denken. Ik heb er tenminste wat butsen en builen aan overghouden.
Echte kennis is weten hoever je eigen onwetendheid reikt!! ( confucius )
Met universalienstrijd wordt de EEWIGE strijd met betrekking tot de status van algemene
begrippen ( universalia ) bedoeld. Het is een talig probleem, dat feitelijk onoplosbaar is gebleken. Wij spreken ,zoals Nietzsche al constateerde , (een van de grootste filologen in de filosofie) in een optocht van metaforen**. Wij kunnen niet anders spreken dan in generalisaties (algemeniserende woorden). Ons talige brein (het spraak vermogen in de precortex van ons brein) is begrensd . U,ik, en wij allemaal, dus de mensheid zit geklemd in een een spraakmakende tang.
Bij het spreken en ook bij het schrijven van alledag zijn we ons daarvan niet bewust.
Pas bij serieuze diepgravende betogen discussies,politieke sociaaleconomische ,wetenschappelijle,
psychologische, filosofische ,beeldende , musische kunst, ethiek en ga zo maar door ontstaan er conflicten. Als u een gezellige avond wilt hebben en houden kunt u het best maar over koetjes en kafjes hebben, geflankeerd met veel humor , geflambeerd met wijn en smakelijke snacks. Wanneer er dan toch de drie K's van Kerk, Kunst en Kapitaal aan de orde komen is het lastig om het schip op de roerige baren van de woelige woordenvloed op koers te houden. Ik kom daar later nog uitgebreider op terug.
Maar nu eerst terug naar de status van de aan het begin gestelde vraag van de Universalia?.
Zijn dat slechts namen, die wij aan de dingen om ons heen geven, of bestaan ze onafhankelijk van ons denken?? Zijn het reeel bestaande dingen?? Ik kijk bijv naar de stoel tegenover mij:
ja, hoor , die bestaat echt, ik zit er elke avond heerlijk op. Maar nu vraagt u , hoe ziet 'tie er uit.
Ik ga hem dan beschrijven, klein groot, mooi bekleed ,2 armleuningen 4 poten etc etc .Die beschrijvende woorden , (percepties ) daar kunt u zich een voorstelling van maken dus dat levert geen probleem op. Ik maak er nu een foto van en neem die mee naar een volksstam die diep in het oerwoud woont een stam ,die nog nooit een stoel heeft gezien. Die begrijpt totaal niet wat het is. Ik weet ook totaal niet wat hij ervan denkt , hij kan het niet plaatsen omdat hij niet in zijn NATUURLIJKE leefwereld van alledag nooit in de gelegenheid is geweest om die voorstelingen ( percepties ) van zo'n stoel als begrippen( concepten ) in zijn brein op te slaan. Omgekeerd toont hij mij voorwerpen waarvan ik mij geen voorsteling(perceptie) kan maken. Ik heb er geen notie van en kan er hooguit via het model van gissen en missen er misschien achter komen.
De wortels van dit filosofische conflict zijn terug te voeren op verschil van opvattingen tussen PLATO ( circa 427 en 347 v. Chr. ) en ARISTOTELES (384 - 322 v.Chr ).
Plato leerde bijv. dat die stoel een niet geheel volmaakte afspiegeling van die werkelijke , ideale stoel is . Zeer sterk samengevat leerde Plato ,dat de werkelijkheid slechts een afschein van de werkelijk bestaande ideeen is. Deze zouden dan bestaan "in de hemelen" Elke stoel is dan , om het zo maar eens te zeggen , een niet volmaakte afspiegeling van de werkelijke ideale stoel. Plato is dus een idealistische denker en het kenmerk van idealistische , ja utopische denkers is , dat daarvan ons de geschiedenis heeft geleerd , dat daar nooit iets van terecht gekomen is.
Aristoteles ,daarentegen, leerde dat het individuele een werkelijk bestaan heeft. Voor hem bestaan de afzonderlijke stoelen ,reeele stoelen echt en het algemene begrip (universale ) hebben wij in en met ons brein er rationeel van afgeleid .
En dan verschijnt Roscellinis van Compiegne , een Frans filosoof en
theoloog (ca- 1050 - ca. 1124 ) op het reeds eeuwen durende strijdtoneel. Die stelde , dat universalien slechts gearticuleerde luchtstoten waren ( flatus vocis = letterlijk lucht scheten). Dat houdt in dat alleen individuele objekten bestaan en die universalia van Plato en Aristoteles zijn alleen maar lucht . Maar Roscillines positie is moeilijk te bepalen, want van zijn eigen werk is slechts EEN brief , aan Abelard overgebleven. Jammer: " filosofen, die menen dat er geen universalia zijn moeten volstrekt worden weggeduwd uit de discussie over spirituele zaken" , zo luidde ongeveer de algemene filosofische stemming . En zo ging toen Rocsellinus posthuum als de zondebok af, de geschiedenis in.
Feit is dat dit filosofische probleem tot op heden niet is opgelost.
** Het boven deze essay staande motief van confucius is een Metafoor. Het is een talige stijlform waardoor ons sprekende denken wordt bepaald, wij spreken in beelden. " De interne grens van elk denken is , dat de denker nooit kan zeggen wat hem het meest eigen is ómdat het zegbare woord zijn bestemmijng ontvangt uit het onzegbare. ( Nietzsche )
Hier volgen er nog een paar:
* De voetbal op het veld des levens krijg je nooit in het doel.
* Om je dromen waar te maken moet je eerst wakker worden
* Praten en bidden in het heelal is zinloos , want je hoort daar niks, het is echt gelul in de
ruimte en een gebed zonder end.
* met oordelen, veroordelen en beslissen moet je de tijd de ruimte geven.
Samenwerken bijv.: met een nieuwe collega of met iemand van een andere universiteit wordt niet altijd welwillend ontvangen en bekeken. Het creeeren van een gezamenlijke taal en begrippenkader, die gewenst en nodig zijn als middelen om over de eigen ontwikkelde en gevormde mentale grenzen van onze vertrouwde denkkaders heen te stappen, krijg je binnen de wetenschappelijke instituten zoals universiteiten, hoger, midden en lager onderwijs ; organisaties en bedrijven als groot, midden en kleinbedrijf, publieke organisaties en instellingen zoals zieken-en vepleeghuizen evenals bij de rechtspraak met de rechtsstatelijk historisch vastgeroeste jurisch prudentieele wetten. Zo ook bij de constitutionele democratisch gestuurde politieke rechtsstaten en de cultuurhistorisch gegroeide (geloofs)gemeenschappen zoals kerken ,verenigingen, clubs enzomeer krijgen innoverende ideeen en gedachtengoed moeilijk toegang.
De bestuurders , integrale managers, beleidsmakers en adviseurs hebben doorgaans op elkaar afgestemde rolpatronen, die in hoofdlijnen het proces en voortgang van het bestaan van het bedrijf, instituut en instelling bepalen. Overbodig te zeggen , dat zulke configuraties nu niet bepaald erg ontvankelijk zijn voor hetgeen buitengaats op het gebied van de huidige zeer grote en gigantisch snelle technische - en natuurwetenschappelijke ontwikkelingen, die het leven van iedereen bewust of onbewust behoorlijk beinvloeden. Dat roept dan nogal eens moeilijk te beheersen spanningen op, die revolutionaire gevoelens van binnen uit op de werkvloer ontwikkelen en zich daar in de verschillende lagen in kritisch gedrag manifesteren en dat helaas vaak aanleiding is tot weerbarstigheid en nurks gedrag . Dan zijn stakingen niet meer ver weg.
Thomas Kuhn (1922-1992 ) , een gerenomeerd wetenschapsfilosoof, heeft dit groepsgedrag grondig bestudeerd en kwam o.a. tot de conclusie, dat het gedurende enige tijd mogelijk is het vastgekaderde model het(PARADIGMA) via kleine aanpassingen te continueren, maar de "houdbaarheidsdatum" is zeer beperkt met als gevolg dat de opgestapelde aanpassingen het (PARADIGMA) steeds meer onder spanning zetten. Dan is het opgelapte model toe aan een zgn. PARADIGMAVESCHUIVING. Er gaat dan een "STRUGGLE OF PITFALLS" spelen, dat betekent , dat er een mentale rituele dans wordt uitgevoerd rondom op de achtergrond figurerende verborgen valkuilen, maar die daarbij steeds meer prominent naar voren komen. Een paradigmawisseling is dan niet langer meer te vermijden. Er moet allereerst langzaam een bestuursreform plaats vinden, die op een omvorming van een op democratische verschuiving van een TOP-DOWN - naar een BOTTOM-UP hierarchie gebaseerd is. Een ieder moet / mag mee kunnen denken en praten binnen de medezeggings - raden. Hoe loopt dat af??? De grootste valkuil van de democratie, die ook wel eens schrijnend DEMOONCRATIE wordt genoemd , en waarvan soms gezegd wordt dat het EEN grote leugen is, is desondanks de minst slechte van alle staatsvormen. Er is gewoonweg geen beter alternatief te bedenken. Maar het moet wel duidelijk gemaakt worden dat meedenken en meepraten over een aantal begrippen een complexe aangelegenheid is . Hierbij spelen vooral een hele reeks noties ,die niet te definieren en dus niet met noodzakelijk en voldoende argumenten te funderen zijn zoals:
VRIJHEID, GELIJKHEID, BROEDERSCHAP, GERECHTIGHEID,WAARHEID, VERTROUWEN, SOLIDARITEIT, OMZICHTIGHEID, BEZONNENHEID ,RELATIVITEIT, OBJECTIVITET, EMPATIE, HEBZUCHT, EMANCIPATIE, GELUK,LEVENSKUNST EN ZO MEER.
De hier bovengenoemde begrippen zijn een deel van een lange reeks indistincte ( = onbepaalde ) begrippen ,die al, zolang er diepe nadenkers hier op aarde ronddolen, de grootste valkuilen vormen , die met de beste wil en denkkracht niet te dichten zijn. Het blijven open wonden, die aan het leven verbonden zijn en te vaak voor veel pijn en gebakkelei en gekakel zorgen. Ik beperk me tot de filosoof Roscellino van Compiegne (ca. 1050 - ca. 1124) , die een aparte en interessante rol speelt in de mentale arena waar toen , maar ook nu nog, de steeds weer oplopende woordenstrijd tussen de bestrijders tegen en de strijders voor de controverse tussen het nominalisme en realisme, dominant aanwezig zijn.
De volgende keer zal ik u laten weten wat de inhoud van nominalisme en realisme is en dat de controverse tussen die 2 nooit en te nimmer op te lossen is. Kromme gedachten die deze begrippen probeerden recht te slaan zijn er al genoeg geweest maar in de "gekluwde realiteit " nooit verwezenlijkt. Het blijft plassen tegen de wind in en om het enigszins droog te houden blijft er niets anders over je om te draaien om zo je broek enigszins droog te houden en proberen vooruit te kijken door je achter achteruitkijkspiegel. En dat is gebleken een zeer moeilijke klus te zijn. Maar voor wat hoort wat en dat biedt de democratie ,zoals ik hierboven al heb gesteld, de minst slechte van alle staatsvormen. Maar ja , demos staat voor VOLK en cratie voor MACHT. Maar wat is het volk? Dat zijn in ons land 16 miljoen hoofden met daarin 16 miljoen opvattingen over wat er zou moeten gebeuren. Dat gaat bestuurlijk natuurlijk niet lukken. Daarom hebben we onze staat democratisch ingericht en voor volksvertegenwoordigers gekozen ,die in 3 lagen zijn geconstitutioneerd: Op landelijk niveau zijn dat de leden van de 1ste en 2de kamer, op gemeentelijkniveau de gemeente raad en in de provincie de provinciale staten.
Het 2de woord is CRATIE, MACHT. Om macht te verkrijgen heb je altijd een meerderheid nodig en die is bij ons wettelijk vastgesteld op "De meeste stemmen gelden" Omdat voor elkaar te krijgen moeten we veel overleggen en daarom gaan we zoveel mogelijk praten en kakelen om aan een limiet gesteld aantal gelijkgestemde stemmen te komen om een partij op te richten.Daar hebben we(er) inmiddels genoeg van. En ja hoor , we zitten dan weer in een op en top TOP- DOWN constructie. En zo is de rupsbaan weer goed opgang en suizen we met een duizelingwekkende en misselijkmakende rotgang omlaag vanaf landelijke- provinciale- en gemeentelijke politiek naar beneden en zijn we weer terug bij af.Met rupsbaan en draaimolen kom je niet ver, daar wordt je alleen maar draaierig en misselijk van.Misschien is het WIEL een optie om VOORUIT uit dit dilemma te komen.Maar dan moeten de spaken eerst wel naar EEn punt lopen wil je het wiel / probleem ROND krijgen.
Zo, dan : ik ga er nu eerst even een poosje tussen uit en genieten van de onvolprezen, ondefinieerbare vrijheid en momenten van geluk op deze plek van de aardbol te mogen leven. Ik meld me te zijner tijd weer om verder te filosofern en te analyseren op het punt waar we nu gekomen zijn. (Realisme, Nominalisme en Ethiek)
De bovenstaande 2 titelregels is een metafoor. Een metafoor vergelijkt altijd iets met iets anders waartussen een overeenkomst bestaat.
Voor Nietzsche ( 1844 - 1900 ),( o.a. een van de grote taalfilosofen ) , is alles waarover wij spreken in en met onze taal EEN grote optocht van metaforen. Wij zijn ons daarvan niet bewust en denken automatisch ,dat alles wat wij zeggen de werkelijkheid weergeeft , maar daarbij vergeten we ,dat onze taal de merkwaardige eigenschap bezit, dat het beeldspraak is. Wij verbeelden ons de werkelijkheid. Dit is een harde noot die filosofisch, maar ook praktisch lastig te kraken is.Dat gaan we nu even in dit essay niet doen , omdat we het risiko lopen een paar tanden te verliezen en niet tenvolle van het paasbrood kunnen genieten. Toch geef ik hiervan een wellicht smakelijk voorgerecht van voor zich zelfsprekende voorbeelden.
Gat: "Hij springt een gat in de lucht"
"Hij zit de hele dag op z'n gat"
"In het universum zitten veel zwarte gaten"
"Je moet hem goed in de gaten houden"
Ei: "Op eieren lopen"
"De eisprong"
"eieren voor je geld kiezen"
"dat klusje is een eitje"
Flap: "appelflap"
"even geld trekken uit de flappenkast"
"flapdrol"
Klok: "met klokkenluiders loopt het meestal niet goed af"
God: "Godverdomme wordt verzacht tot gadverdamme of
"gadverdikkie.
Cholera: Verzacht tot "klere", "krijg de klere"
Oppassen: Dat is een mooie klereNkast en:
Dat is een klerekast.
Kast: "Iemand op de kast jagen"
"In de kast(gevangenis) zitten is dus wat anders dan
op de kast zitten.
De taal is een bijna onuitputtelijke bron van metaforische mogelijkheden. De organen ( nieren, maag, lever en ook de ledematen (been, arm en niet te vergeten , de geslachtsdelen zijn gebruikte talige objecten voor het spreken in vaak niet al te fraaie metaforen. U kunt voor uzelf in uw eigen taal ongetwijfeld daarvan verschillende voorbeelden vinden.
Metaforen zijn opmerkelijk verbonden met en sterk bepaald door een taalculturele context. Bijv.: Witte Donderdag =
Gruendonnerstag; Karfreitag = Goede Vrijdag; Ostern = Pasen; In het Engels: Eastern = Pasen; Xmas Day = 1ste Kerstdag; Boxing Day = 2de Kerstdag;
Ook de taalsociale context is bepalend.
Bijv.: Probeer maar eens nederlandse mop in het Engels of in een andere taal bijv.: in het Russisch of Chinees te vertellen.
Het domein van de beeldende - musische kunst is iets heel aparts en moeilijk te duiden. De muziek neemt daarin wel een heel bijzondere plaats in.
Bijv.: Een toontje lager zingen
Een harde noot spelen
Schreeuwende kleuren
seriele muziek
Ik kom daar in een van de volgende essays nog filosofisch uitvoerig op terug. Dat ga ik vanwege het Paasfeest nu niet doen, want:
Als fervent liefhebber , grote bewonderaar van de weergaloze magische, unieke, hemelse muziek van J.S. Bach ga ik met de door L. von Beethoven eens gesproken metafoor Pasen tegemoet:
"Nicht Bach, sondern Meer sollte er heissen !!" , hetgeen vrij vertaald: "Bach ist kein Bach , sondern ein Meer !!" ( Bach=beek is geen Bach= beek, sondern = maar ein Meer = een zee!!!!).
De muziek van Bach is celestiaal en verrijst daardoor tot onuitspreekbare hemelse hoogte en dan gaan alle hemelpoorten open en fluistert God: "Stttttttil, luister maar, want daar speelt Bach"
Met deze metafoor wens ik u allen een bijzonder onzegbaar mooi ge(Passie)ioneerd Paasfeest toe!!!
SETI staat voor: Search for Extraterrestrial Intelligence of wel
De zoektocht naar buitenaardse Intelligentie.
Het zoekt met gevoelige radio- telescopen naar signalen uit de ruimte ,die afkomstig zijn van buitenaardse beschavingen. Dat is tot nog toe niet gelukt.
Ook heeft men aan boord van ruimteschepen (Pioneer en Voyager) een Plaquette en grammofoonplaat met gegevens over de aarde en de mensheid meegstuurd.
Het is een zeer pretentieus avontuur vol speculatieve aspiraties gesteund door geniaal ontworpen technische instrumenten. Vooral is De Nasa, het Amerikaanse Ruimtevaart Centrum, met zeer opzienbarende en optimistische theorieen van uitermate geniale, deskundige wetenschappers uitgerust. ( o.a. Stephen Hawkins, Brian Cox, Martin Reeds e.a. ).
Het is buitengewoon indrukwekkend hoever men met de nieuwe moderne technieken,zoals de Kepler Ruimte Telescoop, De Infrarood Detector, ontworpen en gebouwd door astronoom Sherly Wright van de Universiteit in Toronto, erin geslaagd is ver in het heelal te komen.
Ook zijn er ondermeer nog andere technologieen , die een belangrijke rol gaan spelen bij de zoektocht naar buitenaards leven.
Het enige wat deze onderzoekers nog moeten doen is deze technische know-how ontwikkelen om berichten te sturen en te ontvangen en maar afwachten tot de dag waarop we uiteindelijk nog kunnen meemaken, dat we niet alleen zijn in het Universum.
Kortom "Aliens", laat eens wat van jullie horen en zien , wij kijken en luisteren al zolang, maar zien en horen tot op heden nog steeds niets!!
De prangende vraag duikt nu op:" Kunnen we in het heelal geluiden horen?" Het antwoord luidt eenvoudig : "Neen!", dat kan niet( nu nog niet ) met onze oren, de geluidsgolven hebben een te lage frequentie, die buiten het bereik van onze gehoororganen ligt. Er doen zich in het experimentele veld van de wetenschap allerei stoutmoedige en ,althans voor mij nu nog onacceptable speculatieve theorieen de ronde. Zo zou het met een microfoon wel "lukken", maar die zou dan een diameter van 10 lichtjaren moeten hebben. En zo zijn er nog meer diverse theorieen , maar voor mij zijn die nu allemaal nog van een verregaand wensdenken gehalte!!. ( Eerst horen en dan geloven).
Ik denk, dat u het zo langzamerhand gaat duizelen voor de ogen en oren, maar tegijkertijd dit ook een gevoel van grote bescheidenheid en gigantisch respect geeft, bij het lezen van al die astronomische grootheden en afstanden, die in dat onmetelijk grote heelal met voor ons nog vele onopgeloste raadselen gevuld is.
Tegelijkertijd vraagt u zich wellicht af hoe ons brein dat allemaal verwerkt. Welnu , dat brein is een weergaloze supercomputer en recorder , die zich onder ons schedeldak bevindt. Een microcosmos met meer dan 100 mijard zenuwcellen en zo'n 100.000 km aan verbindingen tussen die zenuwcellen. Dat brein , met een gewicht van anderhalf pond stelt ons in staat om TV. te kijken, auto te rijden, wetenschap te beoefenen, te lezen en te schrijven , te genieten en te verwonderen en te bewonderen, te spreken te communiceren met elkaar,talen te spreken en noemt u verder nog maar op.
Dat alles dragen wij als HOOFD-zaak met ons mee en zit HOOFD-zakelijk allemaal tussen onze oren . Interessant en belangrijk genoeg om in de volgende essays van onze wandelingen door ons brein nader te bezien, hoe dat in die 1 1/2 pnd gevoelloze geleiklomp mogelijk is !! Een groter wonder bestaat er niet in onze leefwereld hier in het ondermaanse en op deze aardkloot.
Maar ,let wel, met dat magisch wonderbaarlijke hoofd lopen wij pijnlijke builen op toen wij tegen de grenzen van de taal zijn gestoten. Het onzegbare kan nooit door en in diezelfde taal gezegd worden. Die builen zijn hier , filosofisch gesproken , slechts drogredenen, ofwel " metafysische opvattingen" ,daar kunnen we nog wel over praten, maar we zeggen er niets meer mee.
Astrofysica is specifiek het deel van de sterrenkunde,dat de verschijnselen en de gedragingen van de sterren en de sterrenstelsels in het heelal probeert te verklaren.
Ik ga eerst enkele afstanden , waarmee astronomen rekenen en meten op een rij zetten. Die zijn van een onvoorstelbare grootte en omvang.
Om iets te zien hebben we licht nodig. Het overgeleverde scheppingsverhaal van de Bijbel begint niet voor niets met de woorden:
" Er zij Licht", een filosofische uitspraak , waarover we het nu nog niet gaan hebben. Licht op zich is al moeilijk en complex genoeg.
De snelheid van licht is 300.000 km /sec. De omtrek van de aarde is 40.000 km . Dus met een tel is het licht al 8.5 keer om de aarde geflitst
In een jaar reist het licht dan 60 x 60x 24 x 365 = 31 miljoen x 300.000 km . Dat is 10 biljoen km.
Dat kunnen we ook schrijven als 10. 000.000.000.000 km . Omdat dit een te groot getal is om mee te werken hebben de astronomen een meer doelmatige standaardmaat afgesproken.
En dat is een lichtjaar
.
Om u nu even duizelig te maken is er een spiraalvormig sterrenstelsel op zo'n 60 miljoen lichtjaren afstand van ons verwijderd, met een doorsnee van circa 56.000 lichtjaar.
U vraagt zich nu terecht af hoe komen ze nu aan al die gegevens ? En daarvoor is nu de zgn. HST( Hubble Space Telescoop) van belang ontworpen door een Noorse Hollander. Dit is een telescoop ,bestaande uit een aantal precisie instrumentenaantal precisie voor sterrenkundige waarnemingen Hij draait al sinds 24 april 1990 als kunstmaan om de aarde met een snelheid van 1,5 miles per seconde en doet een wenteling om de aarde in 97 minuten. Hij is gelanceerd in 1990 van het ruimteschip "Discovery " Hij keert weer na 2013 terug op aarde. Zijn gewicht bedraagt 11.000 KG en zijn baanhoogte is 569 KM
Hubble heeft de grootte van een touringcar en past precies in de laadruimte van de "Discovery " Vanaf deze spaceshuttle is hij de onmetelijke ruimte in gelanceerd
en legt dan zo'n 241 miljoen KM per jaar af. In 2014 en 2016 gaat
Hubble op zoek naar andere planeten en onze buurster de "Proxima Centauri ", die het dichtst bij de zon staat. Omdat er in de ruimte geen atmosfeer is(is er dus geen ruis ) en zijn er vlijmscherpe foto's te maken van in het heelal gelegen objecten, zoals van de meest bekende foto van de Ädelaarsnevel"
Volgens de meeste astronomen is dit wel de mooiste foto, die ooit in het heelal genomen is, maar het gaat maar door.
Door verdere , ongelooflijk technische ontwikkelingen is het nu ook mogelijk vanaf de aarde foto's te maken , die niet meer onder doen voor die van Hubble. Inmiddels is er al weer een opvolger van Hubble ontwikkeld in Duitsland de zgn.: Jame Webb Telescoop Dit is echt een mijlpaal in de huidige stand van de Astrofysica Hiermee kan men nu licht zien, dat 13 milard jaar oud is !!!
Zelf meegereisd met de lancering van de Sentinel satelliet 1 a Het was een spectalaire belevenis . Eergisteren, op 3 april , werd de eerste- aardobservatie satelliet met de de Russische Sojoezraket gelanceerd ,die als drager de Sentinel -1a in een lage baan om de
aarde moest brengen. Deze Sentinalsatelliet 1-a is de eerste van de
5 volgende satellieten. Iedere satelliet is afgestemd op een specifiek gebied van de aarde om dat in kaart te brengen. Elke satelliet weegt circa 2,3 ton en maakt met High-Tech radarinstrumenten continu vlijmscherpe opnames van dat
ingeprogrammeerde bedoelde gebied. Wanneer hij naar de juiste baan om de aardbaan is gebracht , wordt de telescoop, die
met vleugels van zonnepanelen een totale lengte van 11 meter heeft, uitgevouwen om dan 24 uur per dag 7 dagen per week ,
bij elke weeromstandigheid de aarde zeer gedetailleerd in kaart te brengen. De draagmoederraket is dan weer op de terugweg naar de
aarde en zal daar niet meer terugkeren omdat de "stakker" waarschijnlijk door de atmosferische tegendruk verbrandt.
De gegevens , die de satellieten leveren, zullen gebruikt worden om de veranderingen van het zeeijs te observeren en om de oceanen
af te speuren op zoek naar olievlekken. Ook kunnen de gegevens gebruikt worden om ondersteunig te bieden in crisis situaties
zoals natuurrampen en voor de studie van klimaatveranderingen, vegetatatiegroei en - groen, stedelijke ontwikkeling, gewijzigde
zeewater kwaliteit, seismische- en vulkanische activiteiten, ontbossingen, sunamische overstromingen, orkanen,erosie en verwoestijning,
vervuiling en ozonconcentraties. Ook kunnen deze radargestuurde telescopen diep onde de zee- en oceaanoppervlakte kijken op zoek naar
gezonken vliegtuig- en scheepswrakken. Kortom hier is echt het gezegde van toepasing "The sky is the Limit" !!
In 2015 gaat de tweede satelliet de lucht in.
Het was voor mij een ongekende, wonderbaarlijke en prachtige belevenis vanaf mijn luie
zitbank met m'n I-Pad op schoot dit voor m'n wijd opengesperde
oren en ogen via een nog meer onzegbare ingewikkelde computer ( nl.: m'n brain) te mogen en te kunnen meebeleven.
Mensen, wat is dit toch allemaal wonderbaarlijk mooi en van een ongekende, sprakeloze schoonheid. Flabbercasting!!!
Wetenschap is heel diep (1: De nano-wetenschap) en hoog (2: De astrofysica)) kijken en horen (3: akoestische fysica) of er iets te ontdekken valt. Dat doen we allemaal met ons brein , wel is waar met zeer geniale en ingewikkelde tools. Die tools , daar kunnen wij heel, heel veel mee, maar onze zintuigen , die ook door ons brein worden "geladen", zijn zodanig gecreeerd ,dat ze nooit alles "doorlaten" Uiteraard kom ik in een later stadium daar uitgebreid filosofisch op terug. Maar nu eerst de feitelijke stand van zaken hoe het voor de leek die snelle voortgang van de wetenschap nog hijgend bij te benen is .
1) De Nano-wetenschap
De grondlegger van de Nano-wetenschap is de Amerikaanse fysicus Richard Feijnman(1927-2013). Toen deze in 1988 overleed , liet
hij op een schoolbord in zijn werkkamer de spreuk achter : "Wat ik niet kan creeeren ,dat begrijp ik niet" In een beroemde lezing met de titel "There is enough room in the bottom"( er is genoeg ruimte in de diepte), schetste hij de wereld van het ultra kleine, die aan ieders voeten lag. Deze visie is 30 jaar na zijn dood werkelijkheid geworden. In de Nano-science werken ze nu op een schaal van een miljoenste millimeter. We moeten ons dat voorstellen op een miljoenste dikte van een haar.
Cees Dekker, een zeer gerenommeerde Nano-wetenschapper, heeft met zijn team , waaronder o.a. Leo Kouwenhoven, ( "Over 6 jaar moeten we in CONCEPT weten een quantumcomputer te bouwen") , ja , en dan gaat de subatomaire wereld van Richard Feijnman helemaal voor ons open.
De afdeling van de Nano-science in Delft bleef niet onopgemerkt op wereldniveau.
Fred Kavli( 1927- 2013 ) was een zeer rijke Noorse zakenman met een gigantische belangstelling voor de wetenschap. Hij heeft om deze reden een Foundation gesticht met daarin een zeer grote som geld. Op 10 mei 2004 kwam hiermee een contract tot stand met de Nano-science van de T.U. in Delft, waardoor de Foundation zich verplichtte tot het storten van 7,5 miljoen dollar op de rekening van de Nano-fysici uit Delft en later bij de oprichting van de afdeling bio-nanowetenschap door Cees Dekker, nog eens 5 mijoen Dollar. Maar dat geld mag niet worden aangeroerd, het moet eeuwig op de bank blijven staan. Het Kavli Instituut voor Nano-wetenschap in Delft trekt er per jaar 3 ton rente van.. Bij de onderhandelingen wist Fred Kavli het universiteitsbestuur over te halen nog eens eenzelfde bedrag in het zakje te doen. Maar nog belanrijker dan het geld is het kwaliteitsstempel van de de Kavli -Foundation die geldstromen genereert en zo de Foundation bij de mondiale toppers van instituten voor Nano-wtenschap zette zoals Caltech,,Cornell University, Berkely en Harvard."Wij spelen nu mee in de wereldtop", aldus Cees Dekker." Het leuke is, dat het nu helemaal over de top gaat, door de bekendmaking 2 jaar geleden van Leo Kouwenhoven , dat hij met zijn team het majorana deeltje heeft ontdekt, waarmee de fysica 3 kwart eeuw voor het bewijs van het bestaan is bezig geweest.Die deeltjes zouden ook wel eens een essentiele bouwsteen kunnen worden voor de quantumcomputer de zgn. qubit."
Maar Cees Dekker zat intussen ook niet stil. Hij was geinteresseerd en gefascineerd geraakt en ging aan de slag om met behulp van de nanotechnologie een enkele cel te bestuderen,net als de bouw van de quantumcomputer, is nu ook het maken van een synthetische cel wat, voorheen nog niet mogelijk was, nu geen utopie meer. Een succes,dat in 2009 werd gemarkeerd met de de opening van het Kavli Nano lab. Cees Dekker : "Een uniek laboratorium, dat aan dezelfde eisen voldoet als een cleanroom voor de vervaardiging van computerchips, met dit verschil dat je met alle denkbare materialen kunt werken, ook biologische" In essentie is het onderzoek niet veranderd zegt hij"We opereren in de wereld van individuele moleculen. Een wereld, die kunnen we nu afbeelden en die kunnen we nu controleren en manipuleren. En we kunnen wellicht nieuwe materialen maken, met nieuwe eigenschappen."Maar het gaat uitdrukkelijk om het CONCEPT, benadrukt hij," Niet voor niets is het Kavli een instituut voor Nano-wetenschap en niet voor Nano-techniek. Bij technologie gaat het om het bouwen , maar wij willen begrijpen hoe de wereld in elkaar steekt"
Voorlopig zijn ze nu al blij als ze iets weten te maken wat zichzelf kan delen.Maar uiteindelijk gaat het om de vraag: WAT IS LEVEN??
Ik had enige tijd geleden het genoegen in het kader van studium generale van de U.U. Utrecht een college bij te wonen, gegeven door Prof.Dr. Cees Dekker. Hij presenteerde daarin de mogelijkheden van de tools die in de gereedschapkist van de bio-nano wetenschap lagen te wachten op verdere ontwikkeling en toepassing door de Nano -techniek, die het mogelijk maken niewe materialen te maken voor de geneeskunde,economie,industrie, duurzame energie , huishoudelijke apparatuur en zo meer. Het meest onzegbare en verbijsterende moment was toen hij een filmpje liet zien van de subatomaire wereld op een schaal van 1miljoenste millimeter en met een zgn. STM-tastmicroscoop een enkele cel kan pakken en daarmee kan manipuleren en sturende handelingen kan uitvoeren.
In het dagblad TROUW, van zaterdag 22 maart 2014 in de katern "De Verdieping" kunt u in het artikel van Joep Engels nog voor verdere details terecht. Ook is een speurtocht met You Tube op dit gebied zeker de moeite waard.
Maar Pas Op.: Waar houdt dit op? Dit is allemaal de hoogste vorm van WETEN-schap , weten is hier nog steeds een sublieme vorm van METEN met sublieme maatvoering . Maar bij de vraag , waar Cees zijn college mee eindigde :" WAT IS LEVEN?" is een KENNIS-theoretische vraag. En KENNIS is even net iets anders dan WETEN, maar daarvoor gaan we aan het eind van onze tocht nog eens het analyse bad in.
" EEN WIJS MENS IS HIJ/ZIJ,DIE GEEN ANTWOORDEN HEEFT,MAAR WEL DE GOEDE VRAGEN STELT!"
Een dogma is een leerstelling,die als onbetwistbaar wordt beschouwd door een religie, ideologie of andere georganiseerde instituten.Het is een fundamenteel CONCEPT. De aanhangers van dit CONCEPT(gedachte) worden geacht er niet van af te wijken en het nooit te betwisten of te betwijfelen !!
Het dogmatisme houdt in ,dat je op een ONNADENKENDE manier dit GEDACHTEGOED hanteert, zonder de fundamenten daarvan in vraag te stellen en je niet meer van GEDACHTEN mag veranderen en zo het fundamentele CONCEPT niet mag herzien op grond van nieuwe informatie.
Het Jodendom
Formeel heeft het jodemdom geen dogma's maar wel fundamentele geloofspunten zoals:
1) G-d bestaat
2) G-d is een en uniek
3) G-d is niet lichamelijk
4) G-d is eeuwig
5) Gebed wordt alleen tot G-d gericht
6) De woorden van de profeten zijn waar
7) De profetieen van Mosje zijn waar
8) De geschreven en de mondelinge Tora zijn in de Talmoed opgenomen en door G-d aan Mosje gegeven.
9) Er zal geen andere Tora zijn
10) G-d kent de gedachten en daden van de mensen
11) G-d zal het goede belonen en het kwade bestraffen
12) De Messias zal komen
13) De doden zullen weer opstaan
Het moet gezegd worden dat deze punten ook, hoe kan het ook anders, wel drie hoofdstromingen heet veroorzaakt
Orthodoxe joden zeggen ,dat het onveranderlijke absolute wetten zijn
Conservatieve joden zeggen, dat ze wel van G-d afkomstig zijn maar evalueren en veranderen in de tijd
Liberale joden zeggen, dat het richtlijnen zijn ,die je kunt kiezen of je ze wilt volgen of niet
De Islam
Binnen de Islam is het begrip dogma onbekend, maar toch erkent en kent het de onaantastbare gedachte, dat Mohammed de
zoon van God is en niet Jezus, en de Koran het geopenbaarde woord van God is
De Upanishads
( komen de wijzen dan toch uit het Oosten??)
De Upanishads laten een geheel ander geluid horen. Het woord God komt er niet in voor maar wel de Verborgen Wijsheid en die is tot op heden de toetssteen voor de vraag wat nu uiteindelijk waar is of niet.
De teksten dateren uit ca. 800 jaar v.Chr. Hierin komen de existentieele vragen aan de orde:
Wie of wat zijn wij?
Wat is werkelijk en wat niet?
Wat is vrijheid?
Wat is de zin van het lijden?
Het zijn weer de eeuwig terugkerende vragen ,die zeker in deze dagen van snelle culturele- technologische veranderingen o.a. een sterk gevoel van onbestemdheid en daardoor vaak veel tumult veroorzaken.
MIJN Voorzichtige eindconclusie
In het bovenstaande overzicht wordt door o.a. enkele gemarkeerde hoofdletterwoorden er op gewezen, dat de lijst van dogma's en fundamentele geloofspunten bedenksels zijn. Dat geldt ook voor de lijst van deugden en ondeugden in het vorige essay.
De geschiedenis heeft uitgewezen dat niet goed nadenken over dat gedachtegoed altijd tot gedonder in de glazen heeft geleid en tot veel scherven en tot bloedens, (angs)zweet en tranen toe.
Het zijn gestolde mentale bloedproppen die het doordenken gevaarlijk blokkerenen en daardoor elke vorm van relativeren onmogelijk maken. Doordat gebrek vergeten wij dat DENKEN over die complexe "WERKELIJKHEID" niets over die "WERKELIJKHEID" zegt , maar alles hoe wij DENKEN over die werkelijkheid te zijn!! Niemand , maar dan ook niemand (dus met nadruk: ik ook niet) hier de wijsheid en waarheid in pacht heeft. Ons DENkVERMOGEN is te zwak om die hoogspanning van de frictie tussen feit en fictie te verdragen en veroorzaakt alleen maar kortsluiting. De vonken springen er vanaf en daarna zitten we met z'n allen in het donker. Met onze zelf BEDACHTE schijnwerpetjes ,maar het is en blijft alleen maar schijn (VERLICHTING en AUFKLAERUNG uit de 16de en 17 eeuw). We zoeken ermee naar uitwegen met ons arrogante maakbaarheidsgeloof , maar langs de diverse paden des geloofs liggen vele bermbommen en dat vereist oppasend handelen:
Dat is FILOSOFIE, prachtige en voorzichtig tastende stappen zetten ,die nooit definitief iets oplossen , maar alleen aflossen van de hypotheek op de prachtige villa , waarin we het geschonken leven doordacht en behoedzaam mogen beleven.
Maar ja , hoe we die als in de nacht sluipende pyromaan te pakken krijgen, want wie zonder LUCIFERS zit (dus: zonder zonde is) hij werpe de eerst brandblusser( dus: de eerste steen).!!!???.
De Katholieke, (Oosters) -orthodoxe kerken kennen 7 sacramenten:
Doop
Vormsel
eucharistie
Biecht
Priesterwijding
Huwelijk
Ziekenzalving
De reformatische Protestanten kennen 2 sacramenten:
Het Heilig avondmaal
De doop
Bijbel en Ethiek(uitreksel van Maup van tekst Frits de Lange)
De bijbel is een weerloos boek. In de geschiedenis vaak misbruikt om menselijk kwaad goed te praten en van een religieuze wijding te voorzien. Zo zijn slavernij, kolonialisme, apartheid,uitbuiting van de natuur, onderdrukking van de vrouw, doodstraf, oorlogsgeweld allemaal met de bijbel in de hand gelegitimeerd. Sterker nog: Als je sommige onderdelen van de bijbel zou aanhangen en uitvoeren zal je in aanraking komen met het thans geldende strafrecht.
Bijv.: Vrouwendiscriminatie is in strijd met de anti-discriminatiewet. (zie Num. 5 ; Cor.11, 2w; Ef. 5, 22w; Col. 3, 18; 1 Tim.2, 9w; 1 Petr.3,1)
Homosexualiteit: (Lev.18,22; Rom. 1,2 6v) moet tot de doodstraf worden veroordeeld.
Maar de bijbel slaat ook een andere toon aan:
Voorbeelden:
Geen oorlog, maar oproept tot vredelievendheid : (Matth. 5,44)
Tegen de slavernij: ( Gal. 5,1 )
Ook vraagt de bijbel meer, dan we ooit kunnen opbrengen.Naastenliefde ( Deut. 6.v4)
Dus als het om moraal gaat moeten we voorzichtigheid (prudentia) en terughoudendheid (temperentia) betrachten en niet direct maar naar de bijbel wijzen. De bijbel spreekt met 2 tongen en heeft een dubbele agenda. Het gezag van de bijbel ligt niet vanzelfsprekend in de bijbel ethisch opgesloten maar heeft een verhoudingsgewijs en een voorwaardelijk gezag.
De bijbel gold binnen de westerlijke cultuur als de Grote Code, het was de ontsluiting van de complexe "werkelijkheid"(N.Frije). Het was een huis om in te wonen.Maar door de culturele,sociaaleconomische en technologische ontwikkelingen is het dak eraf en de muren gebarsten en lekt het aan alle kanten. Kortom, het is een onbewoonbaar verklaarde woning geworden en we hebben het huis moeten verlaten en zijn op zoek gegaan. Dit betekent niet het einde van- , maar wel een wijziging van het bijbelgebruik.
De teksten van de bijbel dragen, aldus de filosoof Gadamer, de ontmoeting tussen 2 zelfstandige partners. Het gesprek tussen hen impliceert een uitwisseling van woord en wederwoord en dat lezers geargumenteerd de bijbel kunnen tegenspreken in naam van hun eigen morele ervaring en geweten. Als de bijbel het o.a. bijv. over homosexaliteit , verlossing , genade , dankbaarheid, wilsgebondenheid en uitverkoring heeft,dan kunnen de lezers onder verwijzing naar verschoven waarden en voortgeschreden wetenschappelijk inzicht van oordeel zijn dat wij nu "het beter weten dan Paulus" ( Prof. Dr. A.A. van Ruler,theoloog).MIJN VOORZICHTIGE CONLUSIE IS DAAROM:
De strakke vasthoudendheid aan dogma's, eigen opvatting en mening moet daarbj worden GERESPECTEERD, maar nooit door de ander worden GEBOMBARDEERD in de wetenschap,dat het zeker weten dat het "zo is" niets zegt over dat het werkelijk "zo is" maar alles over hoe wij DENKEN, dat het ZO IS !! Tussen feit en fictie (fact en fake) bestaat altijd frictie . Het denken dat je gelijk hebt moet je nooit verwarren met dat je het ECHT hebt. Zo ook: Het denken dat je een Ferrari hebt moet je niet verwarren, met dat je hem ECHT hebt, want dan ben je echt megalomanisch en dan wordt het hoogtijd naar een psychiater te gaan.
Zo ook : Het zeker weten , dat je een oorlog wint is een waandenken, dat dit werkelijk zo is.
Idealisme leidt altijd tot Defaitisme. Een idee fix
Op ethiek danst een ieder zijn eigen maat zonder muziek.
( Homo mensura: "De mens is de maat van alle dingen) ( " Protagoras ( circa 480 - 410 v. Chr ).
In de 6 de eeuw heeft paus Gregorius 1 een lijst van 7 deugden en 7 ondeugden opgesteld . Daar zijn vele verschillende concilies aan voorafgegaan. Deze lijst was gebaseerde op oudere lijsten. Gregorius voegde echter de drie Christelijke deugden aan de lijst van de deugden toe . De eerste vier zijn de zgn kardinale deugden. Deze hebben niets te maken met kardinalen , maar afgeleid van het latijnse woord cardo = scharnier of spil. Zij waaieren a.h.w door alle deugden heen . De 3 laatste deugden zijn de zgn. theologale deugden (geloof , hoop en caritas.).
De ondeugden:
superbia ( hoogmoed )
avaritia ( hebzucht )
luxuria ( onkuisheid, lust )
gula ( vraatzucht )
ira ( woede, toorn vraak )
arcedia ( luiheid, vadsigheid )
invidia ( jaloezie ,afgunst )
De deugden:
prudentia ( wijsheid, bezonnenheid )
iustitia ( rechtvaardigheid )
temperentia ( zelfbeheersing , matigheid )
fortitudo (moed )
fides ( geloof )
spes (hoop )
caritas ( naastenliefde /liefde )
Circa 12 jaar ben ik gids geweest van het prachtige sprookjes kasteel "De Haar" in Haarzuilens , een schitterend dorpje in de buurt van Utrecht en Amsterdam.
1) Onder de vele pas gerestaureerde Cuyperiaanse zalen en kamers bevindt zich een grote danszaal waar vele mooie antieke objecten het garnituur zijn van een zeer smaakvol hoofdgerecht. Een van die objecten zijn de zgn. misericorde banken. Deze banken hebben een opklapbaar zitblok met aan de onderzijde van dit koorgestoelte prachtige fantasierijke mens- en dierfiguren. Juweeltjes van houtgesneden miniatuurtjes. Dit alles diende voor het gemak van de kanunniken of kloosterlingen die bij de zeer langdurige koorgebeden (lamentos) geacht werden te staan, stiekem de zitblokken omlaag klapten en hierop konden steunen. Bovendien waren de armsteunen breed genoeg voor de steun van de ruim gemeten maat van de omvang van achter de ellebogen hebbende geestelijken op te vangen. Omdat het merendeel van het dienstpersoneel van de Heilige Vader in die dagen bejaarde geesten waren, zouden zonder deze geraffineerde manipulaties deze uitvaartdiensten een nog grotere hemelse vlucht genomen hebben. Zo kon dat dan toch door dit bedrogen STAAN enigszins tot staan worden gebracht.
2) "Het lekkers van Bekkers !!)
Kinderen verwekken was voor de Katholiekenv voor en na de tweede oorlog huwelijksplicht!! Dit was gebaseerd op de bijbelse opvatting : " Gaat heen en vermenigvuldigt U !!)
Sex buiten het huwelijk was taboe,
Sex binnen het huwelijk was verplicht!! , maar dan beslist zonder voorbehoedsmiddelen. Onthoudt: Onthouding!!
In 1960 werd msr. Bekkers tot bisschop van Tilburg benoemd. Hij sprak de taal van de gewone mensen, zo vond hij dat de kerk er voor de mensen was en niet omgekeerd en liet hij duidelijk doorschemeren dat de kerk als INSTITUUT veel minder van belang was.
De grote "klapper"kwam pas aan het eind van de 50 -ter en het begin van de 60 -ter jaren . De pil werd uitgevonden.
In 1963 sprak hij over de omgang tussen mannen en vrouwen en de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor hun gezin. Zonder de pil bij name te noemen sprak hij uitvoerig over het thema geboorteregeling. Zo was de weg naar de pil geplaveid. De uitdrukking "Iets lekkers van Bekkers"was geboren.
Maar Bekkers ging verder . De pil was namelijk nog alleen op recept van de huisarts te verkrijgen. Maar de strakgelovige huisartsen durfden de pil niet voor te schrijven. Tot dusver was de MACHT van de kerk groter dan het GEZAG van bisschop Bekkers. Deze deed toen een meesterlijke zet om uit dit opgelegde dilemma te komen. Hij stelde een klein comite samen bestaande uit theologen, filosofen, predikanten, medici en ethici . Na een uitvoerige discussie kwamen ze tot een gemeenschappelijke oplossing, dat de pil geen VOORBEHOEDSMIDDEL was , maar een GENEESMIDDEL om de ongemakken voor de vrouw bij de menstuatie te verzachten. Dit had tot gevolg, nu het hek van de dam was,dat de pillen als een wolkbreuk uit de farmaceutische fabrieken spoelden. De verpakkings machines konden de stroom niet aan. Geen probleem voor Bekkers. Hij liet de volgepakte kloosters met vrome nonnetjes nu de pillen aan de lopende band keurig inpakken zonder dat deze bruiden van Christus in hun vrome gemoedsrust merkten dat ze zelf werden ingepakt. De kerk voelde zich daarbij echter behoorlijk in haar kruis getast. Ter nagedachtenis aan Bekkers ga ik als niet Katholiek beslist in de rij langs de route van de geestverwante huidige Paus Benedichtus staan om hem uit volle borst toe te juichen. Er zijn al voorbesprekingen aan de gang dat hij naar Nederland komt. Hij zal het nog moeilijk genoeg krijgen met de curie in dat curieuse bastion (arena) van het Vaticaan.
Ik sta weer voor een CRUCIFIXS
en vraag : "Is dat nu niet voor niks?"
Hij hangt er maar , wij staan er bij
verbaasd, want d'ellend is nog niet voorbij
Het offer dat hier werd gebracht
is als rook in een gespookte nacht
en wij zijn nog lang niet veilig thuis
want een CRUCIFIX is en blijft
EEN DINGMATIG HOUTEN KRUIS !
Een leugentje om je best wil vind ik op z'n tijd en op z'n plaats een ondeugende deugd. Dat is natuurlijk niet altijd het geval. Er zijn contexten , waarin je o.a. met jezelf of ook met anderen weloverwogen (prudentia) , zelfbeheersing ( temperentia ) en caritas ( naastenliefde ) in acht moet nemen, zoals msr Bekkers deed(zie 2) . Hoe dat met de oude vadsige rakkers beoordeeld moet worden laat ik lekker aan u zelf over.(zie 1)
Daar heb je de tijd en de ruimte voor nodig en dat is levenskunde omgezet in levenskunst.!!!!
P.S: Paus Adrianus (1459 - 1523 ) was de eerste Nederlandse paus. Hij is echter maar 1 jaar paus geweest . In zijn wapen stond het advies: Patere et sustine = Wees geduldig en hou STAND!! Zijn levensverhaal laat zich lezen als een spannende crimi. Ook hij verafschuwde de luxe waarme de kardinalen zich omringden. Zo zei hij toen 5 kardinalen hem een uitzonderlijk tafelzilver cadeau gaven : " Deze schatten zijn meer voor een koning, jullie zouden als kardinalen beter schatten voor de hemel kunnen verwerven "
Vele geestelijken werden na het horen van de zuiverende ingrijpende plannen ,die hij wilde doorvoeren nog beduchter voor de Nederlander. De curie zat hem behoorlijk dwars . Zij probeerden de hervormingen ,die op hen van toepassing waren zo veel mogelijktegen tegen te werken . Sabotage alom!!!!.
Adrianus kwam na zijn kroning tot de ontdekking dat hij de zeer grote schulden van zijn voorganger paus Leo x zou moeten afbetalen. Hij was daarom genoodzaakt een groot deel van de hofhouding te ontslaan.
Zo langzamerhand bestond de omgeving van de paus alleen nog maar uit vijanden.
Op 5 augustus 1523 werd hij ernstig ziek en op 5 september 1523 verscheen hij voor het laatst in het openbaar. Boze tongen fluisteren dat hij vergiftigd zou zijn, maar dat zal nooit meer echt kunen worden bewezen. Maar ja , de maffioso heeft onnavolgbare wegen en dat is van alle tijden.
Het zou maar al te eenzijdig zijn om alle pijlen op de institutionele RK. kerk te richten, deze rottende en ondeugdelijke praktijken komen overal voor, zo ook bij de protestanten, en daar gaan we in mijn volgende essay eens een kijkje nemen .
DE GOD is BOVENAL, EEN god is niemand en nieman(d)sdal.
Zingen is : Muziek op woorden ( inclusief, insluitend) vgl. opera en libretto, Mattheus Passion, Cantates, kortom die melodieen kun je naspelen, varieren en nazingen, maar de muziek speelt hier de hoofdtoon. Stotteren kan hier niet
2)
Spreken is : woorden met muziek ( exclusief , uitsluitend ) de woorden spelen hier de hoofdtoon, ja zodanig , dat in het Chinees en Japans bijv. met de hoogte van de toon veschillende betekenissen aan woorden worden gegeven. Zo ook kunnen wij gevoelens met de stem wisselingen uitdrukken, bijv. schreeuwen van angst, huilen van vreugde of verdriet,schelden en vloeken van woede, lachen van pret.( de prosodie ) Stotteren kan hier wel.
Bij 1 en 2 spreken we van muziek, maar u ziet al dat, ik bij 1 minder woorden nodig heb dan bij 2. We kunnen bij 1 nooit ruzie krijgen, hooguit een verschil van mening. We vinden het mooi of lelijk , maar nooit goed of fout. Bij 1 kennen we geen ethiek, maar bij 2, ho maar volop ethiek, we kunnen hierover eindeloos kauwen en mauwen. Ok , zolang dat maar het geval is , dan spartelen en grabbelen we wel , maar als dat niet meer lukt wordt het gevaarlijk. En dat is zonde , soms zelfs DOOD-zonde
Het draait dan meestal om de volgende hoofd deugden en - ondeugden, al in de 6de eeuw door paus Gregorius opgesteld:
De ondeugden:
1) superbia (hoogmoed)
2) avaritia ( hebzucht )
3) luxuria ( onkuisheid, lust )
4) invidia ( jaloezie,afgunst )
5) gula ( vraatzucht )
6) ira ( woede, toorn, wraak )
7) acedia ( luiheid , vadsigheid )
De deugden:
1) prudentia ( wijsheid , bedachtzaamheid )
2) iustitia ( rechtvaardigheid )
3) temperentia ( zelfbeheersing, matigheid )
4) fortitudo ( moed,dapperheid )
5) fides ( geloof )
6) spes ( hoop )
7) caritas ( naastenliefde, liefde )
Ja, ja dat is me nogal een lijst. Daar heeft men lang over gedaan. Daarvoor zijn verschillende concilies aan te pas gekomen . Bij de deugden, zijn de eerste vier de zgn kardinale deugden. Die hebben niets te maken met kardinalen , maar zijn afgeleid van de Latijnse naam "Cardo", hetgeen scharnier betekent. Zij openen de de deur daarmee en waaieren uit over de rest van de deugden. Ze zijn extra belangrijk omdat ze in elk andere deugd verondersteld worden. Dus als je op onwijze en onrechvaardige wijze vriendelijk zou zijn , of als je in je ONVRIENDELIJKHEID geen maat weet te houden , of niet de moed hebt om ook vriendelijk te zijn als dat gevaar oplevert , die heeft niet echt de deugd van de vriendelijkheid.
Maar allemaal mooi gezegd, maar wel langdradig als een ONVRIENDELIJKE afspiegeling van de uit langdradig geweven liturgische kleden. Kort gesneden rokken om de benen zijn nog steeds niet in de tempel Gods verschenen. De kuiten gaan via de draaideur weer naar buiten.
Ethiek is het moeilijkste domein in alle gebieden van de wetenschap. Het is echt een hoofdbrekende hersengymnastiek. De hierboven enigszins ludieke voorbeelden laten hopelijk zien , dat we er met die mooi bedachte lijsten van deugden en ondeugden ver van ons dagelijkse doen en laten zijn. Het zijn hooguit slim bedachte omschrijvingen voor een bizonder lastig cryptogram waarbij de meeste horzontale en verticale vakjes leegblijven. Als je geluk hebt vind je op de kruispunten een paar steunletters. Maar de meeste vakken blijven leeg. En dat is zeer frustrerend met het gevolg dat we gaan confabuleren, d.w.z. dat we die plekken gaan opvullen met bizonder slimbedachte verzinsels, daarbij ons vaak niet meer beseffen dat het verzinsels zijn, fantasmen, die , ik moet het toegeven, voor menigeen in grenssituaties van hun leven troostrijk (kunnen) zijn. Daarmee bouwen we kastelen, kerk- regerings-bankgebouwen,rechtbanken en zo nog veel meer in sociaal,maatschappelijk geaccepteerde instituten, waarin onze oerkrachten als angst ,seksualiteit agressie en ONDEUGDEN gekanaliseerd worden en omgezet in ambitie voor werk en kerkwerk, kunst-ateliers-concertgebouwen en wetenschapsuniversiteiten en scholen. (DEUGDEN)
In het volgende essay daarvan enkele praktische voorbeelden.
ENTROPIE is de neiging van materiaal om richting wanorde te gaan in plaats van naar meer ordening.
Om naar wanorde te gaan is nu eenmaal makkelijker dan naar orde. Het kost in de regel minder moeite (energie) om rotzooi te maken dan de rommel op te ruimen.
Het woord entropie komt uit het Grieks en-tropei = niet (om) draaien. Tevens wijst dit erop dat het probleem in alle vormen de filosofen en wetenschappers sinds de oudheid , ja en nog eerder, heeft beziggehouden. Het komt in alle belevingsvormen voor zoals o.a. in de natuur, het universum, scheikunde ,bij planten en dieren enz. De duitse natuurfysicus Clausius (1865) heeft het verschijnsel weer gestructureerd op de wetenschappelijke agenda gezet.
Je kunt er op verschillende manieren naar kijken en wel op een alledaagse - als wel op een atomaire manier. Dat laatste gaan we nu niet doen.
Voorbeeld 1:
Vloeibare stoffen
Een belangrijk aspect van en-tropei= niet-omdraaien. d.w.z dat warmte niet teruggaat, dat is een onomkeerbaar proces ( dit is zo volgens de 2de wet van de thermodynamica) U kunt bijv. in een bad met water van 0. gr. Celcius dat water nooit meer met water van 100 gr. celcius opwarmen tot het weer gaat koken.
Voorbeeld 2:
Vaste stoffen
Een glazen vaas die u per ongeluk laat vallen en in scherven en splinters uiteenvalt zal nooit meer vanzelf een vaas worden.
Een kamer waarin wordt geleefd wordt vanzelf een rotzooi. Een kamer kan maar op EEN manier VOLMAAKT worden opgeruimd zijn(pen op zijn plek, laptop op zijn plek, elk boek op zijn plek, maar op miljoenen manieren rommelig: de pen kan op de grond liggen of op de bank , de boeken op allerlei plekken liggen, dus wanneer het leven in een kamer zijn gang kan gaan, dan wordt het geheid een rotzooi , omdat er er veel meer toestanden zijn die "rotzooi"(wanorde) heten dan nette toestanden (orde).
Voorbeeld 3:
De som der delen (emergentie)
Het geheel is meer dan de som der delen. U ziet daarachter het woord emergentie staan, dat woord komt uit het engelse" to emerge", hetgeen betekent: "zomaar te voorschijn tredend" Door het proces van het samenvoegen van stukken hout , textiel, spijkers en lijm is er iets ontstaan dat als geheel een nieuwe functie kan vervullen die de afzonderlijke delen niet kunnen vervullen. Op spijkers en lijm kun je beter niet gaan zitten. Ook losse houten balkjes of een lapje stof bieden geen groot zitcomfort. Maar als je de onderdelen samenvoegt dan vormen zij samen bijvoorbeeld een stoel. Zo ook kun je in je uppie geen rij vormen, pas als er zich steeds meer mensen wachtend voor bijv een loket voegen, dan sta je al heel gauw in een rij. Een zwaluw maakt nog geen winter , maar in de zwerm- trek naar het zuiden moeten de winterkleren uit de kast. Dit kan natuurlijk ook omgekeerd , dan wordt winter/ zomer en het zuiden/ noorden en winterkleren/zomerkleren.
Een proletarier alleen is wellicht een communist , maar "Proletariers aller landen verenigt u !! " dat wordt pas een Communistische Partij. Mark Rutte alleen is Mark Rutte maar in het politieke (goed) gevulde domein wordt hij de leider van de Liberale Partij. Maup is Maup , maar door zijn huwelijk wordt hij echtgenoot, een individu alleen wordt nooit een volk, maar een miljoen of meer wordt dat wel, of als het een klein getal is wordt het een groep, stam ,club, geloofsgemeenschap. Voor ons als individuen gelden particuliere AFGESPROKEN omgangs regels,(daar valt over te praten) maar in het publieke domein worden dat politiek /democratisch VASTGESTELDE wetten. (daar valt over te procederen) Dan moet je naar een advocaat met een goed gevulde beurs.
Voordat we bij de "oplossing" van ons probleem komen vind ik het leuk te constateren dat met het begrip emergentie er een (in)- directe overeenkomst is met "onze ligusterhaag" Ook vormen hier de onderdelen( blaadjes en takjes ) bij elkaar samen de ligusterhaag. (zie hierboven de voorbeelden bij punt 3).
Maar pasop, voordat we er weer instinken gaan de meeste van die voorbeelden over stoelen, ligusterhaag, rijen en vogelzwermen daar kun je naar kijken en zien en aanwijzen, maar bij echtgenoot, partijen ,clubs verenigingen wordt het toch weer wat lastiger. Als u mij tegenkomt ziet u mij , maar niet direct, dat ik een echtgenoot ben. Bij bv. een moslima met hoofddoek wordt dat weer duidelijker, maar de geloofsgemeenschap als groep, krijg ik niet in beeld. Nu zegt u direkt : "Dan ga ik naar die moskee een paar straten verderop" Ook dan ziet u die geloofsgemeenschap niet, maar gewoon een gebouw, dat weer de som is van heel,heel veel stenen en daar kunt u naar binnen gaan om de prachtige beelden en versieringen te bewonderen, maar helaas , de geloofsgemeenschap ziet u nog steeds niet.
Maar nu, waar het nog interessanter wordt en waar een deel van de gerenomeerde hersen onderzoekers zijn ingetuind( excusez le mot) en zich zo hebben gefocussed op hun prachtig imposante speurwerk naar de geheimen van ons brein en de som van al die onderzoeken hebben ge-upgrade naar de slotsom van "wij zijn ons brein! " Zij zijn helaas in de valkuil van de zgn. "naturalistic fallacy" getrapt. Natuurlijk (naturalistic) ben ik m'n brein , maar tegelijkertijd heb ik een brein,een orgaan en daarmee wordt mijn lichaam (organic) op een uitermate complexe manier in deze wereld aangestuurd, zowel mobiel als emotioneel esthetisch en ETHISCH . Zo kan ik springen, dansen, een kleur krijgen als ik me schaam, lachen van blijdschap, verliefd worden, ontroerd worden door beeld en muziek. Zo wordt ieders persoonlijkheid bepaald door een onlosmakelijk geheel(holistisch) dat ik mijn lichaam ben en heb!!
U ziet, ik heb het woord ethisch al gemarkeerd. Daarmee gaan we eindelijk ons probleem te lijf en te "brain"
De titel is veranderd. Dat wil niet zeggen ,dat nu alles over de zintuigen(na)- gezegd en (na)gedacht is. Integendeel, ze zijn niet weg te denken, weg te spreken en weg te horen, en dat gebeurt o.a. allemaal in en met ons brein. Dat wordt dus een lange spannende zoektocht, waarbij betoverende paranormale ,paradoxale en horizonloze vergezichten te zien zullen zijn . Voordat we dat terrein betreden deel ik eerst wat wandelschoenen uit en treden dan eveneens in de sporen van de wanderfilosofie en lopen we hopelijk Nietzsche nog eens tegen het lijf. Daar gaan we dan:
Ons brein bestaat uit 1013 neuronen(Wytse Wadman, een befaamde hersenwetenschapper aan de UvA ) Doordat elke neuron ook nog eens contact maakt met zo'n 50.000 andere neuronen bestaan er onvoorstelbaar veel manieren waarop zij met elkaar in verbinding kunnen staan en kun je je nauwelijks voorstellen hoeveel wegen onze hersenen kunnen volgen. Van de 11.000.000 prikkels die voortdurend via onze zintuigen op ons afkomen zijn er 10.000 visueel, dus door onze ogen!! Die overheersen alles. We onthouden plaatjes beter dan woorden. Maar pas op: We zien niet alles , we zien alleen wat onze hersenen toelaten, "...... en dat is maar goed ook , want anders zouden we verward raken in de onderliggende takjes en bladeren en nooit meer onze bovenliggende mooie ligusterhaag en zo ook door de bomen het bos niet meer zien(Inlas van Maup: zie vorige essay)".... . We leren vooral door ervaring en imitatie. Ontwikkeling is de natuurlijke staat van mens-zijn. Ook blijven onze hersenen zich ontwikkelen. Daarom zijn uitspraken zoals: "Leiderschap heb je of heb je niet " of "ik kan het niet " is nu ook wetenschappelijke onzin". Er is alleen "Ik wil het niet!". (Aldus Wadman). "Een mens kan goed worden in bijna alles, maar het kost wel 10 jaar vooraleer je ergens echt goed in wordt maar het blijft nog wel even wachten op de onmiddellijke toepasbare neurokennis , de leerpil is er nog niet . Maar ze komt er wel , beloven de neurowetenschappers." Aldus Wadman.
Nou,nou, daar moet ik(we) eerst maar eventjes voor gaan zitten , want meer antwoorden door de natuurwetenschappers roepen weer steeds meer vragen bij de filosofie- "bedrijvers" op , en dat zijn beslist geen wetenschappers, maar levensstylisten, die begeren EEN wijsheid en beslist niet DE wijsheid, want tussen EEN (onbepaald ) en DE ( bepaald ) ligt een gapend gat, dat met ons ondermaanse beperkte tijd- en ruimte- notie niet te overbruggen is. Natuurkundigen beginnen met een hypothese die met alle middelen (formules, zeer geavanceerde technische gereedschap zoals o.a. cumputers , electromagnetische MRI-scans ,nano microscopen rontgenfoto apparatuur onderzoeken ze naar een rechtvaardiging (verificatie) van hun hypthese en daar komen ze op een indrukwekkende knappe wijze zeer ver mee, ja zelfs zeer ver en wij allen profiteren ervan op medisch, cultureelsociologish, en economisch gebied, kortom ons gehele bestaan wordt er door bepaald. Dat geeft ons allen een euforisch gevoel dat uitloopt in een alles moet kunnen, MAAR.... dat zgn. ALLES MOET KUNNEN,is dat grenzeloos, is dat echt waar, is daarvoor echt een pil te ontwikkelen? Er is hier wel via de weg van de ENTROPIE en het ANTROPISCH PRINCIPE zeker iets over te zeggen. Over dat laatste heb ik in een voorgaand essay al het e.e.a gezegd . Laat u zich vooral niet afschrikken voor dat moeilijke woord Entropie , want dat betekent heel gewoon : " HET GEHEEL IS ALTIJD MEER DAN DE SOM VAN DE DELEN!! En daarmee zijn we al aardig in de goede richting van ons / mijn vermeende"oplossing" van het probleem ,waarmee ik het vorige essay heb beeindigd. Het is nog wel een eindje lopen, maar ik heb u goede wandelschoenen gegeven. Bovendien zijn er een aantal rustbanken in zicht, waar we in het volgende hoofdstuk rustig zittend van een mooi panorama kunnen genieten.
Geluiden klinken, maar je kunt er lelijk bij instinken!
Ik kan hier op mijn blog onmogelijk de talloze geopperde mogelijkheden , die de taalkundigen hebben be-DACHT vermelden hoe taal is ontstaan. Die mogelijkheden lopen uiteen dat gesproken talen( let wel : dus klanken) zijn ontstaan zo'n 35000 - 40000 jaar geleden tot (schrik niet ) 2.5 tot 4 miljoen jaar geleden.
Met GEDACHTEN kun je gelukkig als mens creatief de mooiste draden spinnen en verzinnen, ( zie de hierna volgende zijsprong) maar voor KLANKEN lukt dat niet, daarvoor geldt dat niet de klanken in de lucht hangen maar alles wat wij erover ZEGGEN: ergo: HERSENSPINSELS! zijn. Bij heel mijn lange zoektocht deze week op mijn taalverwervingsreis op internet ben ik er met mijn onomatopeeen zelf ook lelijk ingestonken en wel :
1.) Er is bij mijn weten op deze aardbol geen mens meer te vinden die mij kan vertellen hoe die klanken echt hebben geklonken.
2.) Bovendien zou hij ze ook moeten nabootsen, maar ja , een nagebootste klank is een imitatie van de echte weggevloeide (flux/flow) klank. Mocht ik het onwaarschijnlijke geluk hebben nog een tweede, derde enz persoon te treffen dan hebben we weer te maken met een nabootsing enz. enz. etc. etc. ,dus een oneindige regressieve onverifieerbare voortgang van imitaties.
Nu eerst even een fabelachtige zijsprong die ik nodig heb om de ingewikkeldheid van het onomatopeische probleem in een volgende essay enigszins helder te krijgen:
In het bijbelse symbolische scheppings verhaal wordt door God in zeven dagen de schepping voltooid. Hij deed dat d.m.v een logos( een goddelijke woord): God SPRAK: "ER ZIJ LICHT" , en hij ZAG, dat het goed was. Enz, etc. Op de laatste dag schiep hij zo de mens (Adam). Die stond daar in z'n uppie alleen te wezen naar het evenbeeld van God in een prachtig paradijs. Hij zag de planten, dieren water en ademde de levens lucht.(atman)in . Geen goed en geen kwaad , maar ook geen taal. Hij Stond daar met een "Benediction de Dieu dans le Solitude",omringd door de vrijzwevende en ongebonden dierengeluiden. Die klonken alle kanten op in de vorm van erratische (zwerf)klanken. Geen imitatie en communicatie mogelijk. Daar was een contrastvloeistof voor nodig en die spoot God in met een organischmiddel uit de rib van Adam. Eva, de stammoeder van het nageslacht was spontaan ontstaan. De erratische zwerfklanken veranderde in erotische extatische liefdes klanken . Dit veranderde abrupt door de satanische verleidings kunsten van de slang om Eva en daarna Adam van de verboden appel te laten eten. God verjoeg ze uit het paradijs met o.a. de opdracht."GAAT HEEN EN VERMENIGVULDIG U !!" Gevolg, dat we door de tijden heen beland zijn in een veranderde context van :" VERMENIGVULDIG U EN GAAT HEEN!!" en terecht gekomen zijn vanuit Het HOF VAN EDEN IN DE SOF VAN HEDEN!!.
Dit is dus duidelijk weer een van de parafrases die ik aan het scheppingsverhaal heb toegevoegd. Maar al met al, het blijft een symbolisch fabelverhaal.Ik blijf nog even doorgaan:
In Spanje zijn tekeningen in een rots gevonden ,die 48.000 jaar oud zijn. Dat zijn dus voorBEELDEN, die zijn te zien , dat staat rotsvast. Een betere verificatie kun je niet hebben. En dat overtuigt mij in mijn mening dat het onmogelijk is voorBEELDEN van klanken te zien, zoals ik in mijn gemarkeerde scheppingsverhaal heb toegevoegd. Let wel, er komt heel misschien nog eens een ontdekking dat men een notenschrift vindt, (bijv een stukje "partituur"), en dat zijn inderdaad weer BEELDEN, maar geen KLANKEN en hupsakee daar gaan we met onze onomatopeeen. Maar ja we kunnen nog EVEN op een bedachte fabelachtige oplossing wachten , maar niet zolang , want onze aardse korte tijd verliest het van de eindeloze goddelijke eeuwigheid en dat is een gebed zonder end.
In het volgende essay ga ik een poging wagen hoe deze spagaat uit te houden is.!?!?
Er zijn zeer vele mogelijkheden in taal KLANKnabootsingen te maken. Maar wij gaan het hier specifiek hebben over de nabootsing van dierenGELUIDEN . Zoals u ziet kunnen deze GELUIDEN soms zeer sterk verschillen . Zoals u uit het onderstaande overzicht kunt vaststellen hebben de meeste talen hun eigen manier om die dierenGELUIDEN weertegeven. In enkele talen lijken die GELUIDENsterk op elkaar bijv.:
eend: Kwak (ned)
cuac ( spaans)
quack ( eng )
Maar de overgrote meerderheid geven deze geluiden in een grote verscheidenheid van klanken weer:
een haan: Kukelekuu ( ned ) een kat: miauw ( ned)
cock-a-doodle - doo ( eng ) nryka ( Russisch )
Kikeriki ( duits )
cocorico ( frans ) een hond : waf of woef ( ned)
quiquiriqui ( spaans ) guau ( spaans )
chickirichie ( italiaans ) ouah - ouah ( frans )
cuenricu ( portogees ) arf-arf ( italiaans )
een varken: buu ( japanees ) een paard : i-go-go (russisch )
nyihaha ( hongaars )
Ikzit bij het raamterwijl ik aan het typen ben. Door het raam kijk ik op de mooi glad en in strakke vorm geknipte ligusterhaag. Mooi geschoren in strakke rechte lijnen. Boven deze mooie overzichtelijk , geordende vorm dwalen mijn blikken naar onderen en zie ik een chaos aan vertakte wortels en kriskras met en in elkaar verstrengelde takkjes en blaadjes . Ik besef nu dat met het door de mens vervaardigde snoeimes cultureel is ingegrepen op het natuurlijke groeiproces van de ligusterhaag. Dit is een vorm van techniek die wij als mens letterlijk in de hand hebben. Het geeft ons een gevoel van maakbaarheid, een gevoel dat in de culturele periode van DE VERLICHTING (16/17de eeuw ) ons heeft opgeduwd naar een rationele verklaarbaarheid waarvan de gevolgen nog steeds voelbaar zijn. Aangestuurd door de prachtige ontdekkingen van een rij van geleerden in het domein van de natuurwetenschappen zoals physica, biologie astronomie heeft dat geleid tot een grenzeloos met het aan arrogantie grenzend optimisme:" ALLES MOET KUNNEN". en dat gold ook voor VEEL , maar niet voor Alles. En dat is even wennen, die vele deels oplosbare vragen oproept , maar daarnaast voor veel meer onoplosbare problemen zorgt. En u weet, naar ik hoop, nu inmiddels wel dat dit volgens mij ook altijd onoplosbaar zal blijven en daarvoor hebben wij het verlangen naar wijsheid nodig en dat heet met een "vreemd" woord Philosofie!! .Ik begrijp volledig , dat u zich langzamerhand afvraagt wat dat met de klanknabootsingen van dierengeluiden te maken heeft. Daarvoor moeten we eventjes de diepte in. Om niet verzeilt te raken in academisch philosofisch gepraat , waar ik ver vandaan wil blijven, probeer ik om aan de hand van concrete voorbeelden die onoplosbaarheid transparant te krijgen.
Wanneer wij met elkaar praten doen we dat met generaliserende woorden, want zonder dat kunnen we niet communiceren. dus vliegtuigen, appels , peren, kortom alle concrete voorwerpen zijn generalisaties. Stelt u zich eens voor, dat we die mogelijkheid niet hadden , dan zou u, net als bij die ligusterhaag in een wirwar van details terecht komen om tenslotte nooit bij het generalisatie- begrip Vliegtuig ,Appel, Peer enz. uit te komen. Want die begrippen bestaan dan niet. U moet dan het WORDINGSPROCES zoals kleur, gewicht materiaal enz enz paraat hebben om tot een zekere vorm van PRODUKTKENNIS te komen en dat haalt u nooit.
Dat is om gek van te worden, want zoals de volksaardige uitdrukking luidt: DOOR DE BOMEN ZIE JE HET BOS DAN NIET MEER !! We zouden net als die baby in zijn alleerste stadium van taalontwikkeling in een oeverloos gebrabbel en gekabbel van woorden terecht komen omdat je zelf de enige bent , die het nog net snapt m.a.w. je zit in je eigen referentie kader opgesloten en dat is het gekkenhuis. Jaren geleden ontdekte men de zgn wolfskinderen en berenkinderen Deze waren opgegroeid bij repectievelijk wolven en beren en nooit in contact gekomen met mensen. Daarmee zijn afschuwelijke dingen gebeurd , die nu als grove kindermishandeling gelden. Al in de oudheid zijn hiervan door de Griekse historicus Herodotus (ca.485 voor Christus ) van pharao Psammetichus verteld dat deze twee kinderen adopteerde om ze tussen wolven te laten opgroeien om er"achter" te komen of ze nog talig gevoelig zouden zijn. Welnu ,slechts wolven taal spraken ze d.w.z. brullen , janken en huilen was het resultaat. Ze hebben nooit meer normaal leren spreken. En zo verhaalt de geschiedenis van nog meer afschuwewelijke experimenten.We hebben het tot nu nog over concrete objecten gehad, maar hoe zit het nu met abstracte begrippen. Kun je daar ook refereren aan generaliserende begrippen , zoals bij de aanwijsbare concrete objecten (ligusterhaag, auto's vliegtuigen enz?) Ja,nee,ja,nee, het geruzie hierover staat in de geschiedenis bekend als de zgn.UNIVERSALIEN STRIJD!!
Met universalien strijd wordt de eeuwige strijd met betrekking tot de status van algemene BEGRIPPEN (universalia) bedoeld , die een hoogtepunt beleefde in de Middeleeuwen. Met recht, een eeuwige strijd , want deze netelige kwestie heeft de filosofen al vanaf de oudheid beziggehouden. Hierbij kwamen vragen aan de orde zoals: "Zijn het slechts namen die wij aan dingen geven , of bestaan ze onafhankelijk van ons denken en bestaan ze dan in een wereld, die buiten ons BEGRIPPEN- apparaat valt?? . Spannend , maar of het gelukt is om hier tot een oplossing te komen. ?? Dat de klanknabootsingen hierbij een doorslaggevende rol spelen is bij die ingewikkelde speurtocht naar mijn weten nooit echt of voldoende aandacht geschonken. De strijd bij de universalia is nl. een BEGRIPPEN -strijd , en klank nabootsingen zijn (talige)flow/flux Klanken en geen begrippen en helemaal geen dingen. Spreken en denken zijn, zoals we hier boven hebben vastgesteld , wel te onderscheiden ,maar niet te scheiden. !! Raar,maar(en) waar???
Het wezen ( de essentie) van luisteren zijn KLANKEN.
BEELDEN staan stil, we kunnen ze ophangen, neerzetten, belichten, omdraaien, manipuleren (foto's bijv ), beetpakken , kortom het zijn concrete objecten.
De context bij onze taalverwerving speelt zich af in BEELDEN en KLANKEN!
Baby's van circa 1 tot 2 jaar zien bewust allereerst beelden. Het grijpen en tasten ernaar begint langzaam op gang te komen Verder in de ontwikkeling horen ze vanuit de omgeving( de context dus) de daar bijHORENde klanken, die voor hen niet meer te grijpen en te betasten zijn. In ongecoordineerde klankstootjes en brabbeltaal wordt daarop gereageerd. In de verdere groei worden dat langzaam voor ons herkenbare woordjes, die verderop in de knop komen tot voorzichtige zinnetjes om dan heel wat later uit te groeien tot een prachtige volwassen boom met wortels, vertakkingen en bladeren tot de wonderbaarlijke configuratie van onze moeder/vadertaal! EEN MAGISCH WONDER VAN PRACHT EN SCHOONHEID!! Poezie, romans,verhalen en veelzeggend spreken zijn daar sprankelende voorbeelden van. Dat is de taal in de context van het discours, de zgn omgangstaal. Maar ook hier bepaalt de context weer de gevoelslading van die taal. Toespraken bij feesten, bruiloften , crematoria aula's ,promoties, oorlog, ruzies, preken in kerken,conferances , thuis en zo verder en zo meer. Maar u ziet, ik heb DE KUNST in mijn opsomming niet genoemd. Geen toeval, maar opzet. We komen hier nl. aan bij de taal in de context van de kunst die tot uiterst interessante problemen leidt. , en wel , omdat hier pas echt duidelijk wordt dat de omgangs taal hier buitengewoon grofmazig is in vergelijking met de buitengewone complexe functionaliteit van ons BREIN! De esthetica( beeldende kunst , musische kunst (muziek, zangkunst ) literatuur ja, ja, en dan nog de cognitiviteit (denkkunst). Esthetica is het verzamelbegrip voor de kentheorie, waarin diep wordt ingegaan hoe onze zintuigen gedeeltelijk werken en hoe wij mogelijk denken. De grondbetekenis van theorie is AANASCHOUWELIJK MAKEN,( theater ) dus kijken hoe het nu precies zit ( in het engels betekent "theatre" ook operatiezaal (kijkoperaties)
Voor ons is het nu van belang wat en hoe we horen, en wat en hoe we kijken bij de beeldende en musische kunst. Welnu beelden zijn statisch
geluiden zijn dynamisch
Beelden krijg ik dus via mijn ogen naar mijn brein in z'n geheel binnen en geluiden via mijn oren achter elkaar. ( in a flow).
Geluiden zijn in een flow als zwevende,fragiele zeepbellen met iriserende(afwisselende) kleuren, die niet te grijpen en voor ieder individu verschillend zijn . De zeepbel is dus voor iedereen wel hetzelfde ,maar het kleurenpalet op die bel voor iedereen verschillend . Dit noemen we eenheid in verscheidenheid.( de IN VARIETATE CONCORDIA). Nu, en dat is het grote , maar ook gelijkertijd het uiterst boeiende probleem van onze tekortschietende taal om de complexe functionaliteit van onze brein in woorden te vangen . Het lokt daarom vaak heftige discussies uit omdat we nogal in onze arrogante koppigheid niet toegeven dat onze zeepbel opeens ook uiteen zal spatten. Over smaak valt NIET te twisten.( deftig heet dat: De gustubus non disputandum est)
Over geluid voorlopig genoeg voor deze week, maar er valt nog veel meer over te zeggen. Daar komen we een volgende keer nog over te spreken. Dat wil dus zeggen iets zeggen over het zeggen en spreken over het spreken. Maar eerst gaan we het over de klanknabootsingen hebben. Daar gaat het voor mij om een groot raadsel, dat naar mijn weten nog steeds niet is opgelost. En zo hoort het ook, want u weet , in de filosofie gaat het nooit om oplossingen, maar alleen om de juiste vragen te stellen. Want denk je de oplossing gevonden te hebben, dan heb je echt niet goed gezocht!!!
"De context is de totale omgeving waarin IETS zijn betekenis krijgt", zo luidt de definitie. Met dat "IETS" kan zowel een tekst, als een situatie of betrokken personen worden bedoeld. Dit gaat dus over geschreven en gesproken taal, op papier, met woorden en door sprekende personen. Taalkunde dus. Maar dan zijn we er natuurlijk nog lang niet. Voor ons (voor mij althans) is de prangende vraag "hoe zit dat nu met de taal van de muziek??!!, in een bepaalde context??!!" (1) We gaan daarvoor maar eens luisteren naar onze favoriete muziek op een CD in de context van onze woonkamer, lekker luierend luisterend zittend op de bank. Toevallig hebben we ook die muziek op een DVD.(2) We zien nu de musici spelen o.l.v. van de dirigent. We noemen dit het zien van "het gebaar van de muziek" (3) Vervolgens beluisteren en bekijken we naar dit alles weer in het concertgebouw. En zo kunnen we nog wellicht doorgaan met nog bredere contexten, waarin dat gebaar nog meer onze belevenis van de muziek intensiveert. Voor mij was dat bijv. het geval toen ik op vakantie 's avonds om 11 uur in de heerlijke Italiaanse zwoele lucht de prachtige uitvoering van Verdi's opera Aida mocht meemaken in de thermen van Caracalla in Rome. Dit was voor mij de subliemste belevenis van de muziek , mede bepaald door een context gevuld met jubelende bravo roepende Italianen staande op hun zitplaatsen om nog steeds meer toegiften ( encores)!! Ik begreep toen volledig Schopenhauer, die de kunst in het algemeen , maar de muziek in het bizonder de hoogste plaats in de hierarchie van de kunsten plaatst in zijn filosofie. Hij vond dat muziek de allerhoogste vorm van kunst was. Dit behoeft voor mij geen verdere dicussie.
Een geheel andere vraag is hoe het komt dat er zoveel verschillende vragen en smaken zijn van wat mooi en lelijk is? Hoe komt het dat ik bijv. hard rock geen muziek meer noem, maar radioactief afval of het ene schilderij mooi vind en voor een ander geen waardering heb. Hoe komt het dat ik nog nooit in een museum mensen heb gezien, staande voor een schilderij , die bravo en encore riepen of boeh schreewden.? De filosofische dicipline , die zich hiermee bezighoudt is de Esthetica. Daar gaan we de volgende keer maar eens even op bezoek. Tot dan.
Het vorige blog eindigde ik met met mijn opmerking , dat er nog wel haakjes en oogjes aan het geluid zitten. Hiermee bedoel ik nu niet in de negatieve , maar in de positieve betekenis en wel in de vorm van een versiering,een opluistering, zo ongeveer als een garnituur bij het hoofdgerecht. Maar wel een bijzondere garnituur vol verbijsterende schoonheden,mysteries en magie.
Omdat duidelijk te krijgen staan we stil bij de volgende vraag: HOE LEREN DOOFGEBORENEN/KINDEREN SPREKEN?!
Dit zijn de zgn. prelinguale gevallen. Zij kunnen zichzelf en de omgeving niet horen. Vaak maken zij gebruik van een eigen gebaren taal. Daarin is het aanleren van intonatie zeer moeilijk,waardoor zij meestal monotoon praten. Ook bestaan er in deze taal niet de mogelijkheid de lidwoorden ,zoals "de, het en een" te produceren . Ook spreekwoorden,uitdrukkingen ,gezegden leveren grote problemen op. De woordenschat is ook zeer beperkt. Kortom grote problemen. Zonder gespecialiseerde logopodisten kunnen zij met grote inspanning vaak moeilijk (of niet) goed leren spreken. Gelukkig beschikken wij nu over instituten en scholen, waar wij , dankzij grote auditieve technische hulpmiddelen, toch een heel eind kunnen komen.Hierbij worden van visuele en tactiele eigenschappen (kijken,voelen en tasten ) optimaal gebruik gemaakt. Daartoe wordt ook de hand van de patient vaak op de keel van de logopodist(e) gelegd om zo de "juiste"klank en stemintonatie te krijgen. Ook kunnen ze tot op zekere hoogte leren liplezen door een bizondere methode , genaamd "spraakafzien" Maar hierin zijn slechts 10 klanken goed van de mond aftelezen. Woorden zoals:"paard, haard, baard ,waard " zijn voor hen zeer moeilijk te onderscheiden. Als u nog meer details en verbluffende technieken wilt leren kennen geeft het boek van Corrie Tijsseling: "ANDERS DOOF, EEN NIEUW PERSPECTIEF OP DOOF ZIJN"
(ISBN: 9077822119}een goed overzicht. Liplezen is eigenlijk een verouderd woord. Officieel heet het "SPRAAKAFZIEN", omdat het niet alleen om de lippen gaat , maar ook juist om het hele gezicht van de spreker. Diens lichaamshouding,zelfs de situatie daar om heen ( de context en het embeddedment ) zijn van groot belang. Lchaamstaal is hierbij een heel belangrijk sleutelwoord.
In het volgende blog komt de filosofie aan het woord , over welke mysteries en magie een onopmerkelijke en raadselachtige rol spelen bij onze taalverwerving. Een rol, die filosofisch nogal dikke stof doet opwaaien en nogal voor wat gekuch en gerochel zorgt. We gaan luisteren, maar of we ook wat horen wachten we maar af.!!?? Tot dan.
