Doodsbeeldekes: een Vlaams/Nederlands verschijnsel

Er bestaan allerlei verschillende vormen in de wijze waarop wij onze overledenen herdenken. Zulk een typisch ritueel is het gebruik van doodsprentjes, vroeger ook bidprentjes genoemd in Vlaanderen en Nederland. Doodsprentjes zijn een boodschap aan de levenden. Het gebruik is ontstaan in de 17 de eeuw in Noord-Nederland en verspreidde zich snel over de Zuidelijke Nederlanden, Duitsland, Engeland en andere Europese landen.

Het verschijnsel kwam vrijwel uitsluitend voor bij katholieken. Ondertussen is het echter in Vlaanderen en Nederland ook buiten kerkelijke begrafenissen gemeengoed geworden.

 Bidprentjes: het ontstaan

 Na het concilie van Trente stimuleerde de kerk de verspreiding van devotieprenten, ook santjes genoemd. Meestal stonden er immers heiligen op afgebeeld. Antwerpse drukkers en graveurs exporteerden deze prenten massaal over heel katholiek Europa en de missies.

De eerste bidprentjes waren 'santjes' met als opschrift het verzoek om te bidden voor een overledene.

Het bidprentje voor Catharina Olij (+ 29.3.1651) van Haarlem is oudste bekende voorbeeld.

Op de voorkant staat een Antwerpse gravure van Sint- Augustinus en op de keerzijde een handgeschreven gebedsoproep.

Vanuit Amsterdam verspreidden de bidprentjes zich later via Antwerpen ook in de Zuidelijke Nederlanden. Vanuit het Vlaams/Nederlandse kerngebied geraakte het gebruik over het grootste deel van de katholieke wereld verspreid.

 Doodprentjes worden gedachtenisprentjes

 Na het tweede Vaticaanse concilie seculariseerden Vlaanderen en Nederland in snel tempo. Vele godsdienstige praktijken verdwenen. Het gebruik van doodsprentjes bij een overlijden bleef echter bestaan, zelfs bij burgerlijke begrafenissen.

Van bidden voor, is gedenken van de overledene het hoofddoel geworden.

Dankbare herinneringen en persoonlijke boodschappen aan de overledene zetten nu de toon. Ook het beeldmateriaal is mee geëvolueerd en verpersoonlijkt. Meestal prijkt een foto van de overledene op de voorzijde. Overigens werden portretten als litho of foto al in de negentiende eeuw gebruikt op bidprentjes.

 Retiese doodsbeeldekes 1839 -2017

 Doodsprentjes zijn geliefde verzamelobjecten en belangrijke bronnen voor de familiekunde. Zij weerspiegelen de volksaard, de volksdevotie maar ook het sociale en culturele leven van onze gemeenschap. Bovendien leveren zij allerhande informatie over persoonlijke, familiale en andere gebeurtenissen.

Toch is er in Vlaanderen weinig volkskundige studie verricht over dit typisch gebruik.

Het standaardwerk is nog steeds 'Bidprentjes in de Zuidelijke Nederlanden' van de Geelse priester/verzamelaar K. Van den Bergh uit 1975.

Paul Stappaerts vond er de inspiratie om een case study te maken over de doodsbeeldekes van Retie en Schoonbroek. Hij bestudeerde 12.000 prentjes van verschillende verzamelaars, vergeleek hun vormgeving en inhoud en ontleedde afzonderlijk de kinderprentjes.

Uiteindelijk selecteerde en besprak hij 600 prentjes voor zijn boek Retiese doodsbeeldekes ,Van bidden naar aandenken.

Zijn boek omvat 215 bladzijden in kleurendruk en zal op 1 december 2017 verschijnen.

 Voorstelling Boek

  Op vrijdag 1 december om 20 u wordt het boek van A. Paul Stappaerts in GC Den Dries voorgesteld en toegelicht. Victor Bertels, geboren Retienaar, spreekt er namens de Kempische Genealogen. Frieda Van Ravensteyn, conservator van het Gasthuismuseum van Geel bespreekt er de collectie K. Van den Bergh (200.000 bidprentjes). Het boek wordt voorgesteld met behulp van een powerpoint presentatie, samengesteld door Paul A. Stappaerts. Tussendoor brengen de Gregorianen Latijnse gezangen uit de vroegere lijkmissen ten gehore, zoals het Libera me Domine, Dies Irae en Subvenite. Tenslotte stelt Cis Schepens, voorzitter van de Retiese Genealogen, deze kersverse vereniging voor.

 Tentoonstelling doodsprentjes door Retiese Genealogen

 De Retiese Genealogen maken gebruik van de verschijning van het boek om op zaterdag 2 december a.s. van 10 tot 17 u in GC Den Dries een tentoonstelling te organiseren. Daarop zullen enkele Retiese verzamelaars een keuze uit hun collectie tonen. Er zullen ook doorlopende projecties over doodprentjes zijn. De 600 uitgekozen Retiese prentjes zullen er  ook afzonderlijk op computer kunnen bekeken worden.

De bezoekers zullen er ook het oudste Europese bidprentje uit de collectie van het Geelse Gasthuismuseum kunnen bekijken.

Boek en tentoonstelling worden georganiseerd met steun van de erfgoedcel k.ERF, de Vlaamse overheid, het Gasthuismuseum en het stadsarchief van Geel en het gemeentebestuur van Retie.

 Het  boek' Retiese doodsbeeldekes' kan besteld worden door overschrijving van 25 euro‚ op het rekeningnummer BE18 9731 8070 4465 van de Retiese Genealogen.

Klik op onderstaande link voor 'folder bidprentjes'

Bijlagen:
Folder bidprentjes[11674].pdf (6.3 MB)   

U komt toch ook naar de startviering van de pastorale eenheid Sint-Augustinus in de Sint-Martinuskerk op zondag 24 september om 14.30 uur?

Een belangrijke dag voor alle christenen van onze vijf parochies!

En niet vergeten: na de viering is er voor iedereen een receptie in De Mantel.

22-09-2017 om 08:25 geschreven door Gust A.

Paus Franciscus:

'Laten we samenwerken om concrete oplossingen te vinden om de armen, de vluchtelingen, de slachtoffers van moderne vormen van slavernij, te helpen en op die manier de vrede promoten.'

21-09-2017 om 08:03 geschreven door Gust A.

Leen Decin (42) verwierf als astronome wereldfaam met haar ontdekking van windvlagen op exoplaneten, wat wijst op mogelijk levensvatbare 'aardes" bij een andere ster dan onze Zon. Zij is een topwetenschapper die tegelijkertijd ook in God gelooft en duidelijk uitkomt voor haar katholieke identiteit en overtuiging.

-'Ze zijn niet dik gezaaid, beroepswetenschappers die tegelijkertijd ook in God geloven  of dat durven toe te geven. De ratio houdt hen tegen. Terwijl er volgens mij geen conflict hoeft te bestaan tussen een rationele en een metafysische kijk op het leven. Het zijn twee verschillende manieren om naar de wereld te kijken. Het zijn twee polen waartussen ik mij beweeg, op zoek naar inzicht.'

-'Het probleem met militante atheïsten zoals de Britse schrijver Richard Dawkins is dat ze een wiskundige logica proberen toe te passen op iets wat helemaal niets met wiskunde heeft te maken. Je kunt het bestaan van God niet wetenschappelijk bewijzen, en je moet de Bijbel ook niet als een wetenschappelijk werk willen lezen.'

-'Ik kan me alleen geen leven indenken waarin geen plaats zou zijn om na te denken over God.'

-'Jezus is in de geschiedenis de eerste profeet geweest die resoluut de kant van de uitgestotenen koos. Zijn pleidooi voor de rechten van zwakkeren werkt vandaag nog steeds in ons rechtssysteem door. Dat je ­onschuldig bent tot het tegendeel wordt ­bewezen: heel mooi vind ik dat. Te weinig mensen beseffen hoe het christendom nog in de vezels van onze maatschappij zit, ook al zijn de gelovige christenen in die maatschappij een minderheid geworden.'

-'Er zijn een aantal onfrisse dingen gebeurd in de Kerk, die breed in de pers zijn uitgemeten, Maar de Kerk doet ook een aantal dingen heel goed. De brug slaan naar sociaal ­achtergestelden, bijvoorbeeld, naar vluchtelingen, naar ontheemden. Helaas hoor je de media daarover minder.'

-'Mensen veronderstellen dat de wetenschap een antwoord biedt op alle vragen. Dat is niet zo. De vraag 'Wat was er voor de oerknal?' heeft nog steeds geen antwoord. Hoe het heelal is ontstaan, weten we niet, daar stopt onze kennis. We kunnen enkel wiskundig aantonen dat met de oerknal ruimte en tijd zijn ontstaan, meer niet. We weten niet eens zeker of er wel een 'voor' was , misschien was er gewoon niets. Het idee dat de wetenschap alle antwoorden heeft, is een illusie.'

20-09-2017 om 07:56 geschreven door Gust A.

18-09-2017 om 14:48 geschreven door Gust A.

Voor de startviering van de pastorale eenheid Sint-Augustinus op zondag 24 september om 14.30 uur schreef Paul Stappaerts speciaal een liedtekst, die op muziek werd gezet door Herman Verwaest. En uiteraard wordt dat lied ten gehore gebracht in de viering.

Overigens verlenen de koren van Schoonbroek, Witgoor, Dessel en Retie hun gewaardeerde medewerking aan de startviering.

U komt toch ook naar de Sint-Martinuskerk? Een belangrijke dag voor alle christenen van onze vijf parochies! En niet vergeten: na de viering is er voor iedereen een receptie in De Mantel.

18-09-2017 om 10:28 geschreven door Gust A.

Theodore Dalrymple (Londen 1949), arts-psychiater, polemist, auteur, in het Canvasprogramma 'Wanderlust':

-'Ik ben zelf niet gelovig maar ik ben niet antireligieus. Als je religie verwerpt, verwerp je een hele beschaving. Onze beschaving is altijd een religieuze beschaving geweest.'

-'Er zit ontzettend veel troost in religie.'

-'Niet-religieuze begrafenissen zijn vaak ontzettend gênant. Dat zijn religieuze begrafenissen niet. Zij zijn zo mooi dat ze je troosten. Niet-religieuze begrafenissen zijn nooit zo mooi.'

-Het valt me op dat vooral in niet-religieuze begrafenissen mensen zich vaak niet anders kleden dan normaal. En als je je niet anders kleedt voor een begrafenis dan wanneer je naar de supermarkt gaat om wat spullen te kopen, dan is er iets verloren gegaan in het leven. Het gevoel voor het sacrale.'

17-09-2017 om 21:46 geschreven door Gust A.

U komt toch ook naar de startviering van de pastorale eenheid Sint-Augustinus in de Sint-Martinuskerk? Samen met deken Lieven Snyers, met pater Nicolaas en de leden van het team, samen met 8 koren van Schoonbroek, Witgoor, Retie en Dessel, vieren we de start van onze pastorale eenheid. Die verbindt alle geloofskernen van Dessel, Postel, Retie, Schoonbroek en Witgoor. Een belangrijke namiddag voor alle christenen!

16-09-2017 om 15:22 geschreven door Gust A.

Retie en de Oorlog 1914-1918 in de brieven van soldaat Jan Gevers en het dagboek van brancardier Karel Oostvogels.

----------------

'De brieven van Jan Gevers en het dagboek van Karel Oostvogels zijn unieke documenten. Ze gooien ons terug in de tijd en tonen ons hoe het was om als eenvoudige Kempenzoon terecht te komen in een oorlogszone waar overleven, lichamelijk en geestelijk, opeens het allerbelangrijkste werd. Het beeld van de 'grote oorlog' dat wij via hun geschriften krijgen is soms rauw, soms ontroerend, soms banaal, maar altijd ongemeen boeiend.'

Willy Thijs

16-09-2017 om 13:01 geschreven door Gust A.

PARKEERMOGELIJKHEID OP 24 SEPTEMBER NAMIDDAG

Als gevolg van de organisatie van  Krik- Krak zal er op 24 september geen doorgaand verkeer mogelijk zijn in het centrum van Retie (Markt) vanaf 12u. (Sint-Martinusstraat vanaf 11u.)

Mensen die echter naar de Startviering van de Pastorale Eenheid in de kerk (14u30) komen kunnen wel parkeren op de parkings binnen de ring. Hierbij enkele praktische aanduidingen :

Vanuit Dessel : afslaan naar de Groenstraat (oude melkerij rechts) waar men ook kan parkeren; men moet de Groenstraat weer verlaten langs de oude melkerij

Vanuit Postel : afslaan naar links aan de school Trapop (Kloosterstraat) en daar parking zoeken

Vanuit Arendonk : afslaan naar Boesdijkhofstraat en via de Driesstraat naar de parking achter de Gemeenteschool

Vanuit Schoonbroek : parkeermogelijkheid langs Turnhoutsebaan tot aan de Peperstraat, ook voor de bibliotheek

Vanuit Kasterlee : parkeermogelijkheid langs Kasteelstraat en voor de Oude Pastorie (Politie)

13-09-2017 om 10:42 geschreven door Gust A.

Vocarde, Samen op Weg, La Muze, Kerkkoor Schoonbroek, Kerkkoor Witgoor, Gregorianen, Gekkiebekkies, 4-tune, luisteren de startviering van de pastorale eenheid Sint-Augustinus mee op.

Wees erbij op zondag 24 september om 14.30 uur in de Sint-Martinuskerk van Retie! 

11-09-2017 om 15:20 geschreven door Gust A.

De Postelse parochiegemeenschap neemt afscheid van Dan Verwaest. Hij werd geboren op 13 december 1967 en stierf op 7 september 2017.

De plechtige uitvaartdienst heeft plaats op zaterdag 16 september om 10 uur in de parochiekerk van Postel.

10-09-2017 om 17:00 geschreven door Gust A.

Op zaterdag 30 september is er om 10 uur in de abdij van Postel, een campagnemoment over 'missie' en 'missionair kerk-zijn' vandaag en over de Zuid-Koreaanse kerkgemeenschap.

Iedereen is van harte welkom!

10-09-2017 om 14:50 geschreven door Gust A.

De pastorale eenheid Sint-Augustinus brengt alle geloofskernen van Dessel, Postel, Retie, Schoonbroek en Witgoor samen.

Zij gaat van start op zondag 24 september. Om 14.30 uur is er in de Sint-Martinuskerk een viering, die wordt voorgegaan door Lieven Snyers, deken van Kempen-Oost. Ook het team van de pastorale eenheid wordt officieel aangesteld.

Alle christenen zijn van harte welkom op de viering in de kerk en nadien op de receptie in De Mantel.

08-09-2017 om 20:07 geschreven door Gust A.

Op zondag  3 september had een natuurhistorische wandeling in Corsendonk plaats, onder leiding van Danny Van der Veken.

De wandeling was een organisatie van heemkundige kring 'Zeven Neten', Davidsfonds-Retie en natuurvereniging 'Den Bunt'.

Klik op onderstaande link voor een verslag en een uitgebreide fotoreportage .

Bijlagen:
http://blog.seniorennet.be/denbuntvzw/   

Foto: Ad van de Wijdeven   (scan Parochieblad)

06-09-2017 om 14:19 geschreven door Gust A.

Lees hier het verslag over de bedevaart van Postel naar Heppeneert.

06-09-2017 om 14:17 geschreven door Gust A.

Enkele foto's van de norbertijnenabdij Hamborn in het Ruhrgebied.

06-09-2017 om 10:17 geschreven door Gust A.

De abdijkring van Postel bestaat uit mensen die verbonden willen leven met de abdijgemeenschap van Postel.

Twee keer per jaar is er voor alle leden een ontmoetingsdag. Op de eerstvolgende ontmoetingsdag, die plaatsheeft op zaterdag 7 oktober, bezoekt de abdijkring de norbertijnenabdij van Hamborn in het Ruhrgebied.

Ook u bent van harte welkom. Geïnteresseerd? Aarzel niet contact op te nemen met pater Nicolaas Gorts  via nicolaasgorts@hotmail.com of tel. 0495 52 46 54.

06-09-2017 om 10:07 geschreven door Gust A.

Op het domein van het Zilvermeer is volgens het gewestplan zandontginning mogelijk. Om de recreatie op het Zilvermeer te behouden, zoekt de provincie Antwerpen naar een vervangend gebied voor die zandontginning. Dat leidt tot verschuivingen in de nabijgelegen landbouw- en natuurgebieden. In Schansheide blijven de bestaande waterwinning van PIDPA en de natuur- en bospercelen behouden. Het vervangend gebied voor zandontginning wordt voorgesteld in Postel-Zuid waar ook gebieden aangeduid zijn voor de realisatie van Europese Natuur. De provincie Antwerpen werkt het allemaal uit in het PRUP Kempense Meren.

4: Warandeheide ca. 160 ha:

Het gebied ligt tussen de bos- en natuurcomplexen Spreeuwenbos in het westen en De Kappel in het oosten (op grondgebied van Nederland). In het noorden wordt het begrensd door Steenovens en het gelijknamige golfterrein. In het zuiden door de Lommelse-weg.  De westelijke grens wordt gevormd door het Postels Vaartje. Het gebied heeft zowel een agrarische als natuurlijke waarde. Het gebied heeft namelijk belangrijke natuurverbindingsfuncties.

Ook dit gebied is in de visie voor natuur, bos en landbouw opgenomen in het samenhangend landbouwgebied, een visie die eveneens terug te vinden is in het GRS Mol. Het GRS Mol duidt het Postels Vaartje tevens als een natte natuurverbinding aan.

Het gebied ligt deels buiten de afstandsperimeter van 7,5 km van de fabriek van Dessel.

Bedrijfseconomisch is het een zeer geschikt gebied; volgens de geologische indeling en beoordeling van de zandkwaliteit behoort dit gebied tot zone D, of het gebied met de beste score. Het gebied omvat zowel Mol superieur als Mol inferieur.

Conclusie

De vier behandelde  gebieden werden afgebakend op basis van logische terreingrenzen: wegen, grachten, bosstructuren.  Om echter tot de gewenste oppervlakte te komen die in aanmerking komt voor de planologische ruil zal het mogelijks noodzakelijk zijn dat meerdere gebieden of delen van deze gebieden bij elkaar moeten worden gevoegd.  Zo zullen door een combinatie van deze vier potentiële gebieden nog tal van bijkomende mogelijkheden ontstaan (vb. gebied 2 en deel van gebied 4). Bij de effectieve uitvoering kan dit aanleiding geven tot het aanpassen van terreinelementen (vb. verleggen weg, verleggen gracht).

Klik op afbeelding om ze te vergroten.

05-09-2017 om 08:42 geschreven door Gust A.