Wanneer de natuur zich klaarmaakt om te gaan slapen word ik wakker. Al van toen ik heel jong was. Het was in de kleuterschool en er lagen herfstbladeren, zoals nu. Die bladeren konden ritselen.
In dezelfde klas zat een jongetje die een zus had ergens in een hogere klas en dat meisje had een eigen springkoord. Ik niet. Waarschijnlijk was ik nog te klein om al te kunnen touwspringen.
Ik knuffelde en kuste dat broertje zowat plat tot hij hulp ging zoeken bij zijn zus. Dan volgde ik hem aan een slip van zijn schort tot bij zijn zus. Zij verloste haar broertje van mijn attenties door mij haar springtouw te lenen en ik ging dan het touw op de speelplaats door de herfstbladeren trekken omdat ik ze wou horen ritselen.
Eigenlijk was dat gekus tegelijk stalking, gijzeling en afpersing hé. En toch hebben ze mij daar ooit losgelaten. Zou dat een procedurefout geweest zijn?
Als ik me goed herinner valt grootouderdag in de loop van het eerste schooltrimester. Maar ik heb voor 2017 geen datum kunnen vinden. Misschien varieert het van school tot school?
Of Grootouderdag de States gevierd wordt weet ik niet, maar ze hebben daar wel een klasje jong volk dat iets weet te vertellen over het wezen ‘oma’. Hier enkele fragmenten :
In hun kinderogen zijn kinderen jonge mensen tot een bepaalde leeftijd. De volwassen dochters en de zonen van de oma zijn dus geen ‘kinderen’.
Een grootmoeder is een mevrouw die zelf geen kinderen heeft en dus heel veel van kinderen van anderen houdt en een grootvader is een mannetjesgrootmoeder.
Grootmoeders hoeven eigenlijk niets te doen; ze hoeven er alleen maar altijd te zijn. Ze zijn oud, dus kunnen ze niet wild spelen of hard lopen. Het is leuk als ze ons meenemen naar de supermarkt, want daar is een neppaard en ze hebben altijd genoeg muntjes om erin te gooien.
Grootmoeders zijn meestal heel dik, maar niet te dik om je veters te strikken. Ze dragen brillen en ze kunnen hun tanden en tandvlees eruit halen! Ze hoeven niet zo slim te zijn, maar weten wel vaak het antwoord op vragen als "Waarom jagen honden op katten?" en "Waarom is God niet getrouwd" Ze praten niet als babies zoals sommige tantes doen, want dat is moeilijk te verstaan en als ze voorlezen, slaan ze nooit woorden over en ze vinden het nooit erg om altijd hetzelfde voor te lezen.
Iedereen zou een grootmoeder moeten hebben, vooral als je geen televisie hebt, want grootmoeders zijn de enige volwassen die altijd tijd hebben voor kinderen.
Mijn grootmoeder gebruikte 'de waan van de dag' om te zeggen dat iets een vluchtige mode, een rage of een trend was. Of een tijdelijke gekte.
Een gebloemd halsdoekje geknoopt in de openstaande kraag van een chemisier dragen bvb. Dat was een tijdje absoluut een must. Anders gingen wij tieners de deur niet uit. Blinkende plastieken handtassen. Die waren zeer Carnaby Street. Veel van de '60s mode was volgens haar 'de waan van de dag'. En dat was ook zo, achteraf bekeken.
Ze wist wat ze zei want in haar jonge jaren volgde ze zelf eventjes de dolle charleston-mode. Daar bestaan nog foto’s van.
'Och, 't is de waan van de dag, 't zal zijnen tijd wel hebben' zei ze wanneer mijn ma weer eens uitvloog over onze korte rokken. En ze kreeg gelijk ook. Na de mini kwam de midi-lengte. (verschrikkelijk, die kuitlengte) En daarna de maxi. (zeer onpraktisch, maar zeer elegant)
Nu kan ik de rages en de trends niet meer volgen. De verschillende modes eigenlijk ook niet meer. Ze doen maar. 't Zal zijnen tijd wel hebben.
Het traject dat ik te doen heb, van Ekeren naar Merksem-Palfijnziekenhuis, is een ritje van 20 minuten tussen woonwijken met hier en daar een veld en ook een wei of twee waarin soms vijf koeien in nat gras liggen te herkauwen. Het nat gras lijkt hen niet te deren. Vijf vredige koeien in een groene wei, met de roze zonsopgang als toemaatje.
Het is zo’n traject waarvan men denkt, hier gebeurt nooit niksni. In de eerste wijken zijn de mensen naar hun werk en in de wijken met de rieten daken zijn de mensen de beursberichten van de Tokio, Hong-Kong en Sidney aan het herkauwen, onder diezelfde roze zonsopgang.
Buiten dat sommige buschauffeurs rodeo rijden over de verkeersdrempels op de rechte stukken naast de landbouwpercelen, gebeurt daar dus weinig.
Toen ik drie uren later bij Palfijn de bus richting thuis nam, klom er voor mij een meneer naar binnen die heel snel achter de chauffeur ging zitten en toen hij gezeten was sloeg hij zeer snel en een beetje verdoken een kruis. Terwijl ik mijn betaalkaartje weg borg zag ik uit een ooghoek die beweging en zonder hem aan te kijken moet ik toch verbaasd gekeken hebben want toen ik langs hem ging keek hij me strak aan en met een rukje ging de kin omhoog. Astrant kijken, heet dat in deze contreien.
Had ik nu écht verbaasd gekeken bij dat kruisteken? In mijn koopvaardij-jaren had ik nochtans een diplomatieke pokerface. Misschien ligt astrant kijken in zijn aard, dat kan ook. Zo zijn er nog mannen de laatste decennia in deze contreien.
Toen ik op mijn favoriete zitje zat (hoog, boven het wiel) bedacht ik dat hij misschien uit een land kwam waar overgebleven christelijke stromingen altíjd een kruis slaan bij het begin van een busrit. Zo’n land waar elke weg een smalle kronkelweg is en waar aan de ene kant de scherpe rotsblokken van een steile bergwanden bijten en aan de andere kant de afgronden liggen te grijnzen.
Buiten verkeersdrempels hebben wij geen hoogteverschillen, meneer. Antwerpen en omgeving liggen in een vlakte. Een alluviale vlakte. Hier heet het al eeuwen De Lage Landen bij de Zee. Al eeuwen.
Toen we aan de rechte stukken met de verkeersdrempels kwamen gaf de chauffeur gas en begreep ik het kruisteken. Wie van een ziekenhuis komt zit niet te wachten op een rodeo.
Het Kleintje mocht voor het eerst klasgenootjes uitnodigen voor haar verjaardagsfeestje. Klasgenootjes uitnodigen begreep ze niet goed, want het was toch háár verjaardag, niet die van de andere kindjes. Haar idee van verjaardagsfeest is dat er maar 1 iemand gevierd wordt, in dit geval zijzelf. 1 jarige + 1 familie, anders was het háár feest niet meer.
Ze was duidelijk niet van plan de glorie en de aandacht te delen met andere kindjes die geeneens zelf jarig waren. Bij Oma haar verjaardag kwamen ook geen vrienden en vriendinnen. - Nóóit, gooide ze er achter, om haar punt duidelijk te maken. - Nooit? vroeg ik domweg. Nóóit vrienden en vriendinnen op de verjaardag van haar Oma? Daar kon ik anders wel wat straffe verhalen over vertellen. Om opvoedkundige redenen deed ik dat niet. ‘k Zei niks over het voltooid verleden fuifgedrag van de oma. Ook al omdat zij me dat met één duidelijke blik ontraden had.
Nu had de Mama een probleem natuurlijk, zij had al afspraken gemaakt met andere moeders en nu wilde Kleintje plots geen klasgenootjes erbij. - Wij vieren dat wél hoor Meiske, de verjaardag van Oma, zei ik. Met de vrienden en vriendinnen en uw oma is dan de enige jarige en …
Ik zocht het woord feesteling. Het woord feestvarken wou ik niet gebruiken want wie weet wat dat klein hoofdje daar weer zou van maken. De broer was het gezever beu en rondde af : - Oma is op dat feest de jarige en alle feestvierders waren de niet-jarigen, die zijn iets minder jarig.
En ineens had kleintje het begrepen. Ze liet genadig weten dat alle mínder-jarigen wel op haar feest mochten komen. En hun mama’s ook. En ik ook. Als mínder-jarigen waren we welkom.
Slimme broer, probleem opgelost, Mama opgelucht en iedereen tevreden.
De meisjes waren op weekend. Diane en Peter hielden een luie ochtend. Laat ontbijt, uitgebreid krant lezen, rondsleffen op pantoffels … Peter keek om zich heen. Hij stond op, liep traag door de kamer en bedacht dat Het Leven goed was voor hem. Heel goed. En dit alles kon zó voorbij zijn. In een vingerknip. Die gedachte was ongevraagd gekomen en nestelde zich. Hij voelde een kneepje aan zijn hart en een prik in zijn keel.
- Diane, zei hij schor, als mij iets overkomt moet ge onmiddellijk al mijn spullen wegdoen. Weggeven of verkopen. Alles weg.
Ze keek op van het zondags kruiswoordraadsel, een beetje verstoord.
- Waarom? - Ge zult willen hertrouwen en ik wil niet dat een of andere uil aan mijn spullen zit.
Haar hart smolt toen ze hem zo zag staan, met piekhaar en in pyjama. - Wie zegt dat ik een ándere uil wil? glimlachte ze. En ze legde haar potlood neer want het was tijd voor troost.
In een cursus uit een ver verleden stond ongeveer het volgende:
Een mens zou pas rond het zevende levensjaar gevoel ontwikkelen voor recht en onrecht, beginnend met zeer concrete zaken, binnen het eigen leefwereldje. Rond het vijftiende levensjaar, wanneer het abstract denken zich ontwikkelt, worden die begrippen uitgebreid naar de wereld in het algemeen.
Zo ongeveer stond dat daar. Hoe het verder ging weet ik niet meer. Misschien leert een mens gaandeweg leven met onrecht. Doorgroeien naar maturiteit en zo ...
De twee leeftijden zeven jaar en vijftien jaar heb ik onthouden omdat die twee fasen in de ontwikkeling thuis zo herkenbaar waren door de markante toestanden die ze met zich meebrachten.
'VANAF ZEVEN', zei de cursus
Onrecht voelden we zeer scherp aan en het ging dan werkelijk over zeer concrete zaken: wie haalt deze keer een mandje aardappelen uit de kelder, wie mag vandaag met de fiets naar de bakker, wie gaat ondertussen te voet naar de kruidenier. Over beurtrol, werkverdeling en privileges konden we nogal bakkeleien.
Gedurende een periode zaten wij alle drie tegelijk in die fase en we losten elkaar af. Mijn ouders en de leerkrachten hadden toen continu praktijkexamen in 'eerlijkheid'.
Want 'Dat is niet eerlijk!' was een tijdje onze strijdkreet. Naargelang de aard van de situatie werd het dat-is-niet-eerlijk gevoel heftig uitgeschreeuwd met wilde gebaren, fluisterend naar buiten gebracht met tranen in de stem, of geuit in een van de mogelijke gedragsvarianten daartussen. In gedragingen hadden wij alle drie een zeer uitgebreid gamma ter beschikking.
De ontreddering was er in alle geval, we voelden ons verraden, bekocht en in de steek gelaten wanneer de grote mensen hun eigen code met de voeten traden. Dat soort grote-mensen-wereld moesten wij later in?
'VIJFTIEN EN OUDER', vervolgde de cursus
Van de drie kinderen thuis was ik de eerste om de concrete fase te verlaten en werd het theoretisch voor 1/3de rustiger in huis. Zes jaar later zaten we met drie samen in onze abstracte fase: onrecht in-de-wereld, het schept een band. Wij gedroegen ons opnieuw zeer gelijkaardig, samenhorig bijna.
De debatten aan tafel waren op een bepaald moment zo geanimeerd dat mijn vader een spreekstop probeerde in te voeren: om wereldproblemen op te lossen moet men in de eerste plaats het warm eten opeten terwijl het nog warm is, energie opdoen, dus zwijgen en éten.
Energie hadden wij toen op overschot en die spreekstop aan tafel heeft zes minuten geduurd. Over dat record wordt op familiebijeenkomsten nu nog gesproken: 'ooit' hebben wij het gepresteerd om zes volle minuten stil te zijn aan tafel. Zés!
Verdeling van de landbouwgronden in Zuid-Amerika, analfabetisme, overbevolking ... wij zetten daar onze schouders onder, bij ons aan tafel en achteraf tijdens de afwas werd dat allemaal vrij vlot opgelost. Voor eens en voor altijd. Het was de periode van het eerste rapport van de Club van Rome.
LATER
Als het aan ons lag was er in Zuid-Amerika binnen de kortste keren geen enkel straatkind meer, laat staan hongerig of analfabeet. Want wij gingen daar gewoon iets aan doén. Niet alleen wij drie, maar ongeveer heel onze generatie. We waren met veel, er was dus hoop.
VEEL LATER
We zijn nu een veertig jaar verder en ook twee generaties verder. De beschikbare middelen zijn niet herverdeeld. Straatkinderen zijn er nog altijd. Nu overal.
Het onrecht hebben we de wereld niet uitgeholpen. Daar zijn andere machten voor nodig, weet ik nu.
Onrechtvaardigheid is al een paar keren onze kant uitgekomen. Daar leert men mee leven, weet ik nu.
Ooit, 's avonds met ons drie aan de afwas, leek het nochtans simpel.
Dit is wat somber om de dag mee te beginnen, ik weet het, maar naar aanleiding van wat Jacqueline schreef – reactie bij n°36 – moet me iets van het hart. Van het hart? Van heel mijn ribbekast. Want het bedrukt me al een paar dagen.
Een fragment uit 2006 GEERT HOSTE STAAT VERDER, zaalshow. Versluierde tekst, niks shockerend, maar het feit dat het publiek lacht … in mijn ideale wereld zou de zaal juist verstillen naarmate de tekst vordert, omdat hetgeen Hoste brengt zo grauw en goor is.
Het nummer is goed gebracht, en meesterlijk geschreven, daar niet van, maar ik was in shock toendertijd en zaterdag weer. De zaal … lácht. Het publiek lacht. Hebben die mensen een glas op?
Het was een première, de zaal zat vol met BV’s, het zou dus kunnen dat er een ontvangst vooraf ging aan de voorstelling. Met een glas. Of twee.
In beeld heb ik maar 1 persoon gezien die niet lacht. Wit hemd met ruit, bril, grijs haar. Maar één persoon die de tragiek van de tekst hoort? Of maar één persoon die niet geconditioneerd reageert?
Het konijntje was versleten, heel armoedig allemaal. ’t Had geen tandjes en geen oortjes, het pelsje bijna kaal. Mijn lief klein konijntje, hoe zou het met je gaan? Mijn lief klein konijntje, wat heb ik fout gedaan?
Ach mijn fijne kinderjaren, de buurman liep af en aan. Als mijn ouders er niet waren, dan belde hij soms aan. Om mij te amuseren, verstopte hij vooraan Een knikker in zijn kleren, dan moest ik er achteraan. (gelach) herhaling: Het konijntje was versleten, heel armoedig allemaal. ’t Had geen tandjes en geen oortjes, het pelsje bijna kaal. Mijn lief klein konijntje, hoe zou het met je gaan? Mijn lief klein konijntje, wat heb ik fout gedaan?
Mijn buurman kon ook goochelen, maar dat stelde niet veel voor. Dan nam hij zo’n hoge hoed, en stak er zijn hand door. Hij zette de hoed op zijn schoot, bedekte die met een doek Dan nam hij m’n handje, en zei "Zoek het konijntje, zoek!" (gelach) herhaling: (gelach blijft duren) Het konijntje was versleten, heel armoedig allemaal. ’t Had geen tandjes en geen oortjes, het pelsje bijna kaal. Mijn lief klein konijntje, hoe zou het met je gaan? Mijn lief klein konijntje, wat heb ik fout gedaan?
Een keertje onder ’t spelen, al bij de volle maan. Was ik ’t konijntje aan ’t strelen, maar is het fout gegaan. De buurman keek komiek, een kreetje werd geslaakt. Maar ’t konijntje dat was ziek, want ‘t had in mijn handje gebraakt. herhaling: Het konijntje was versleten, heel armoedig allemaal. ’t Had geen tandjes en geen oortjes, het pelsje bijna kaal. Mijn lief klein konijntje, hoe zou het met je gaan? Mijn lief klein konijntje, dit liedje is gedaan…
Herfst doet me denken aan een uitbundige, weerspannige kleuter die niet wil gaan slapen. Zo een waar men de handen vol aan heeft. De Natuur heeft geen zin om haar pyjamaatje aan te doen, ze moet eerst nog wat ongenoegen ventileren, bij momenten ongeremd : tranen & theater dat is regen & wind, donder & bliksem zijn lawaai & boze blikken.
En als dat allemaal lang genoeg geduurd heeft volgt de uitputting, met een paar nasnikken. Ze valt in slaap. Het is December. In de winter komen haar broodnodige dromen - wij noemen sneeuw en ijzel nachtmerries - en met de equinox van 21/03 gezond weer op, met een verlegen glimlachje.
De herfst zijn de kleuterkuren van de Natuur. Ze durft dat maar op bepaalde breedtegraden, natuurlijk. Onder andere de onze.
“ Geef niet toe aan je ongeduld, het geschikte moment zal zich wellicht vanzelf aankondigen ”van P²
Alles op tijd en stond.
Een aantal jaren geleden zat ik ’s avonds bij de gyneco, hij moest in de PC nog wat intikken en dan mocht ik betalen en kon ik weg.
Toen ging een van zijn telefoons. Hoe meer telefoons een dokter op tafel heeft liggen, hoe belangrijker hij is?
Zo te horen was het geen cliënte aan de andere kant van de lijn, maar iemand van het ziekenhuis.
"Als hij nu weggeroepen wordt voor een bevalling, zit ik tenminste geen drie uren in de wachtzaal zoals toen, want ik ben hier bijna buiten" dacht ik zeer zelfzuchtig.
Blijkbaar was het toch niet de dienst die hem opriep. Het telefoontje kwam zo te horen van een jonge collega die raad nodig had of gerustgesteld moest worden. Duidelijk allebei, want Dr DPF leunde achteruit, een teken dat hij er tijd ging voor nemen.
Hij vroeg een aantal technicaliteiten over de situatie ter plaatse en begon toen met het kalmeren van de jonge arts aan de andere kant van de lijn. Hij zei 'jongen' en 'vriend' en ik hoopte voor de vrouw in arbeid dat er een ervaren vroedvrouw en een geroutineerde verpleegkundige in de buurt waren want van dat onzeker doktoorke zou een arbeidende moeder in paniek raken.
En ik hoopte ook dat hij het gezond verstand had gehad om buiten de kamer te bellen naar Dr DPF, blijkbaar zijn mentor, steun, toeverlaat en hoop in bange dagen. Ge kunt als jonge arts niet staan bibberen waar de aanstaande moeder bij is hé.
Het gesprek bleef maar duren. Ik had mijn geld al op tafel gelegd. En naar voren geschoven. Misschien wou Dr DPF mijn briefke al telefonerend schrijven? Dan kon ik naar buiten. Naar ergens waar geen vrouwen liggen te lijden omdat ze zo nodig kinderen wouden. Of per abuus zwanger geraakt waren en een ballastkind zouden grootbrengen. Ik kreeg claustrofobie van heel die situatie want ik wilde daar weg omdat ik na een simpele routine controle niet betrokken wilde worden in het leven en lijden van andere mensen.
Gaandeweg hoorde ik Dr DPF mild-ongeduldig worden. Was hij de paniekerd aan de andere kant een beetje aan het plagen? Ineens werd het weer interessant. Hij lachte al eens en zei 'jong!' tegen de jonge collega ter plaatse.
Iets later snapte ik dat ik tussen de coulissen zat van een gebeuren. De kant die we in het echt niet of nooit te zien krijgen. DPF kwam plots recht in zijn stoel en zei zonder lachen in de foon:
- Néé, dat is nu nog geen goed idee. Daarmee komt het kind niet sneller. Zolang de moeder het aan kan, kunt gíj het ook aan. Is dat begrepen? Is dat be-gre-pen?
Ja, ík had het begrepen. Dit telefoontje was belangrijker dan ikke-betalen & ikke-weg-kunnen. Dit telefoontje moest een jong doktoorke bijsturen, omdat hij anders stommiteiten zou doen in zijn zenuwachtig ongeduld. Stond zijn wagen verkeer geparkeerd? Zat er een lief te wachten?
Na het gesprek legde DPF zijn telefoon neer en verontschuldigde zich omdat het zo lang geduurd had.
Ik antwoordde iets van 'niet nodig, dokter, een bevalling is … eh' want ik dierf niet meer denken aan wat ik tevoren in mijn ongeduld gedacht had. Na mijn ongepast ongeduld mocht ik betalen en kon ik weg.
Alles heeft zijn tijd, dat was toen zeer duidelijk.
Of de jonge dokter begrepen heeft dat moeder en kind voorrang hebben op zijn ongeduld, dat het geschikte moment zich vanzelf zou aankondigen weet ik niet. Maar ik hoop het voor hem. En ik hoop het vooral voor iedereen die zich sindsdien aan hem toevertrouwd heeft.
Voor al wie dacht dat het te laat was om nog een verjaardagkaartje te verzenden, is er goed nieuws.
Het goede nieuws is dat de datum van do-28/09 zeker mag overschreden worden want het verjaardagsfeest is gepland op zo-15/10. Dat geeft flink wat meer speling voor wie nog aan het overdenken was of voor wie wat meer tijd had gewild en ook voor wie dacht dat het te laat was om nog iets te verzenden. Niks te laat, er is nog ruim de tijd.
- Heet dit ronselen? - Ja. - Gebeurt dit vaak? - Nee. - Waarom nu wel? - Omdat 70 kaartjes me haalbaar leek en nu met die verlenging zeer zeker. - Is die mevrouw een vriendin? - Nee. - Kent ge haar? - Nee. - Waarom ronselt ge dan? - Zomaar, omdat haar broer een correspondent is. - Is ZOMAAR een reden? - Ja. - Kent ge het adres nu uit het hoofd? - Ja. - Zeg eens? - adres verwijderd 06/10 - Danku voor dit gesprek. - Graag gedaan.
Ooit kregen we als opdracht voor een schrijfwerk de titel : waarom. Zo’n vage titel verbergt een aantal voetklemmen en valkuilen.
Schrijvende begeeft men zich alras naar regionen van diepzinnigheid alwaar men verstrengeld raakt in existentiële vragen die men zich zonder die titel misschien wel stelt, maar waarop men de antwoorden altemet beter niet op schrift stelt. Beter niet. Het is soms gênant dat soort eigen schrijfsels te herlezen. Daaraan dacht ik deze voormiddag toen ik in de keuken de aroma’s van de kokerij van de benedenburen opsnoof :
Waarom ruikt het bij onze benedenburen zoveel lekkerder dan wanneer LM & ik zelf aan het koken zijn? Zij eten ’s middags warm en beginnen tamelijk vroeg aan de kokerij. Soms wervelen in de voormiddag zó’n lekkere aroma’s omhoog dat ik geneigd ben bestek en huisband te nemen en ongenood binnen te stappen bij de buren hier onder.
Waarom ruikt dat zo lekker? Voor een deel omdat zij (allebei 70++) het nog altijd doen zoals ze het thuis geleerd hebben. Zij zoals ze thuis geleerd heeft te koken en hij zoals hij thuis geleerd heeft dat lekker te vinden. Wat LM en ik opsnuiven is de Belgische Burgerkeuken zoals onze grootmoeders kookten.
Met bloem en boter en suiker en alle dingen waarvoor men later (dat is nu) pilletjes moet nemen.
Zonder andere kruiden dan peper en zout en bouquet garni. Geen pimentón of curry of sambal of pad thai. Dat smaakt en ruikt ook allemaal lekker, maar dat is nieuwer dan de kokerij uit onze kinderjaren. Dat is niet zoals vroeger.
Daarom ruikt het bij de buren beter, omdat het ruikt zoals vroeger, toen we ons bord leeg aten toen we ons over gezond niks afvroegen.
Lang geleden, toen mijn jongste zus Laura en ik in huisjes naast elkaar woonden hielden we in de vroege herfst soms samen ontbijt. Laura was tegen veel bestand, maar de vroege herfst lag haar niet.
We dronken toen nog thee. Uit bekers in aardewerk.
Bekers van verre vakanties, ongeschonden vervoerd tot thuis. Ongeschonden meegebracht in een rugzak. Sommige stukken servies in huis waren dus veel meer waard dan de verre aankoopprijs van een paar Belgische franken. Ze hadden ook spierkracht, uithoudingsvermogen en zorg gekost. Volgens Laura, toen 18, verzamelde gewoon iederéén op die manier huisraad. Met iedereen bedoelde ze toen nog mij.
In september komt de zon al later op en het daglicht begint nóg later aan zijn taak. Zo bleef bij bewolkte dagen het kunstlicht al aan tijdens het ontbijt.
Het lustertje boven de tafel was zo’n parelmoeren ding, een model dat in de ’70er jaren nogal in de mode was. Daarin had ik een spotje met vernikkelde kop gedraaid, het soort dat men al eens in glazen Tiffany-lusters gebruikt omdat het ontwerp dan zo mooi op de omgeving geprojecteerd wordt. Mijn parelmoerlustertje was geen Tiffany natuurlijk. Het kwam van de Pier-Import op het Muntplein. Maar ik was innig-tevreden met de ronde belichting boven mijn ronde tafel.
Onder dat mild diffuus licht zaten we dan een boterham te smeren en te wachten op warm water. In mijn memorie was er telkens een boterham met smeerpaté en een met abrikozenconfituur. Dat zal al wel eens geweest zijn, maar toch niet elke keer … ?
Het was al wat killer en soms ook vochtiger dus droegen we iets bij boven onze nachtkledij, een trui en wollen sokken, van die grijze dikke. Nee, geen geitenwollen, die prikken. En de gasradiator stond soms aan, die maakte een geluidje. Het was een gezellig geluidje. Een geluidje dat zei ‘seffens wordt het warmer hoor, ik doe mijn best’.
Water warmen gebeurde met een oranje moorke en wanneer dat begon te suis-fluiten was het water oké en was er bijna thee. Drie minuten trekken. Of zo.
‘lk Weet niet of het radiootje al aan stond, zo vroeg op de dag. We hadden geen boodschap aan weersberichten of verkeersberichten. In onze straat hoorden we de autobanden suizen over nat asfalt, dat betekent regen. En we hoorden in de verte op de K. Karellaan bussen remmen en optrekken, dat betekent spitsuur.
Alles was klein in onze huisjes en wij waren jong. Laura was piepjong in mijn ogen, want over die twee jaar meerderjarigheid besliste toen nog de staat. Ik was blij dat ik haar het huisje naast me had kunnen bezorgen.
Soms nam Laura na het ontbijt twee speculoosjes uit te kast. Dat waren de enige koekjes die ik me toen kon veroorloven.
- Het is er het weer voor, zei ze dan, voor thee met koekjes.
En van toen dateert de uitdrukking thee-met-koekjes. Van in die vroege herfstdagen dat haar hartje soms verkleumde. Dan waren er truien & sokken, dan waren er aan de ronde tafel van oma boterhammen in de ochtend én er was thee. Met twee koekjes om het ontbijt af te ronden en om de dag te beginnen.
Tien jaar later, in een ruime keuken aan de oostkant van het land, in ruimere omstandigheden, maar wel aan hetzelfde ronde eettafeltje van oma en onder het lustertje van toen, en met ook andere stukken van mijn gewezen huisraad zaten Laura en ik nog eens te ontbijten op een septembermorgen. In haar eethoekje.
D sliep nog, de twee jongens ook. De twee meisjes waren in die periode nog een vaag concept.
‘k Luisterde naar de autobanden op het asfalt, ik hoorde de autobussen op de Kempische Steenweg, ik keek naar de waterdruppels buiten en om haar op te fleuren vroeg ik :
- Hebt ge speculoos?
Ze bleef uit het raam staren en antwoordde afwezig
- Ja. ’t Is er ’t weer voor.
De vroege herfst lag haar niet. Nog altijd niet.
m HiH-09/2015 en ik dartel juist bij dit soort weer …
Iets deed me nadenken over het woord gezel, le compagnon de route. De mens met wie men herinneringen deelt, van wie men de voorkeuren en de pijne kantjes kent.
En het woord gezel-schap. Niet zomaar gezelschap, maar het gezel-schap. Het woord maatschap is er verwant aan, naar mijn gevoel, met de gezel verzet men bergen. Of dat hoopje tuinaarde, op onze leeftijd.
En het woord gezelligheid werd ineens gezel-igheid. Niet het opgeklopt knus gedoe van thee met appeltaart of koffie met pateekes. Dat is het afkooksel ervan.
Gezel-igheid is het diep gevoel dat men rugdekking heeft, dat de gezel er is, dat er twee koppen zijn om na te denken over welke dingen moeten gebeuren bij wat het bestaan ons nu weer aanbrengt en dat er twee lijven zijn om beslissingen te vieren. Met een glimlach of met een lachpartij. Veel is vieren met de gezel. Een gevoel van veiligheid. Veil-igheid. Dat de ene iets veil heeft voor de andere en dat het wederzijds is, ook in geval van meningsverschil of ruzie. Dat zou de gezel-igheid zijn, volgens mij.
Twee dooiers in één ei. Het ei zal nooit rond draaien, maar het is wel één geheel.
Sinds zijn pensioen, nu twee jaar geleden begeeft LM zich wat vaker aan het fornuis. Dat vind ik prima, zo heb ik soms een hele namiddag vrij. Meestal op de dagen dat ik me goed genoeg voel om zelf te staan koken. Tja. Maar daar wordt aan gewerkt, dat hij het overneemt op mijn min-dagen. Niet zozeer op de dagen met klare lucht, wanneer bij mij alles als vanouds gaat. Want dan kan ik zelf wel koken.
Het heeft ook moeite gekost om mijn dierbare aan het verstand te brengen dat er maar 1 baas in de keuken is en dat is de koelkast/diepvriezer. Zij dicteert wat er gegeten wordt. Men vertrekt van wat men in huis heeft. De koelkast, de vriezer, de kruidenkast, het groentekarretje en de fruitmanden bieden voldoende materiaal en inspiratie.
Want meneer printte niet alleen een recept uit maar ook het bijbehorend boodschappenlijstje. En met die lap A4 toog hij dan naar de winkel.
Resultaat : we hadden telkens een aantal ingrediënten dubbel, bussels te veel voor twee mensen. Krijg die overschotten maar opgewerkt hé. Na zijn kook-exploten stond ik soms anderhalve dag in de keuken om al die marchandise bereid en ingevroren te krijgen. Anderhalve dag rechtstaan voor die halve dag vrij van (eer)gisteren … Op de duur hield ik al mijn hart vast wanneer hij nog maar sprák over een gerecht.
Dat is ondertussen ook bijgestuurd. ‘k Heb efkes de hoeveelheden groenten en de rekeningetjes op het aanrecht gelegd en hij zag dat hij zijn nieuwe hobby op een andere manier moest organiseren. Ik denk dat het bedrag van de rekeningetjes beter en sneller doordrong dan het volume van de overtollige aankopen. De aankopen doe ik verdwijnen naar de diepvriezer, de rekeningetjes niet. Zo lag dat daar op het aanrecht.
De boodschap is overgekomen. Nu kijkt LM in de koelkast, ziet wat er voorhanden is, zoekt navenant een recept en koopt enkel bij wat nodig is. Zinnig keukenbeleid heet dat in De Wereld Volgens Moi.
Maar deze voormiddag kon ik het toch niet laten hem er efkes door te sleuren. Er staat in een literbeker bouillon te koelen. In die bouillon had ik drie stevige stukken bloemkool gegaard. Diepvries-bloemkool, die dient voor soep.
Die stukken zal ik wel verkleinen, met een vork of met de mixer, daar moest ik nog over nadenken, maar er is geen haast bij, die soep is pas voor morgenmiddag. De tussenliggende 24hrs dienen om de smaakverbindingen tot stand te laten komen, “L’ alliage des saveurs” noemde DR het ooit, een van mijn favoriete scheeps-chefs.
LM kwam een beetje bedremmeld/ongerust vragen, - Die witte dingen in de frigo, wat is dat?
In een zot moment zei ik : - Dat zijn lamshersens, ziet ge dat niet aan de stam? De hersenstammetjes hangen er nog aan. - Ah … en die dingen staan nu in zout water ? vroeg hij half beverig, half ongelovig. - Néé, ga nog eens goed kijken, ze staat op sterk water, op formol ! Ik ga daar een inzending over schrijven.
Dat zei ik met het idee dat hij in een lach zou schieten en dat hij niet zou gaan kijken. Want wie zet nu dingen op formol in de koelkast van de keuken. Hij kent me toch beter dan dat? Maar nee. Blijkbaar acht hij mij tot rare dingen in staat want met snelle tred ging hij kijken in de keuken.
Hij ging kijken ? ‘k Ging hem achterna om hem gerust te stellen, want dat was blijkbaar nodig : geen orgaan en geen formol, ’t is bloemkool, zotteke !
Maar toch schrijf ik deze inzending, want soms kan ik het niet laten hem er een beetje door te sleuren.
Gisteren ging ik bij de benedenburen langs. De kaartjeswolk kwam ter sprake natuurlijk. Zo ben ik nog efkes. Terwijl ik het papiertje met het adres over tafel schoof kwam een jongedame uit de nachthal. - Onze kleindochter kent ge nog? vroeg de buurvrouw. - Ik ben u eens komen interviewen voor een taak van Nederlands, hielp de jongedame. Ah! Dié kleindochter. Ze was gegroeid en ze was een en al glimlach toen we mekaar de hand schudden.
De buurvrouw vertelde over de kaartjeswolk en de kleindochter zei dat ze met de school misschien iets … - Oja, zei ik, ad valvas! - At wat? - Ad valvas, op het mededelingenbord, het prikbord. - Nu gaat dat rapper, zei ze. En op haar communicatiedoosje nam ze een digitale snelweg. - Of dat jong volk zal meedoen met kaartjes zenden weet ik niet, zei de buurvouw, maar ze hebben dan het adres toch al. - adres verwijderd 06/10, las de kleindochter van haar schermpje. En ze verzond. - JARIG DO-28/09, vervolgde de buurvrouw. De kleindochter was weer een en al glimlach. Wat een verschil met onze vorige ontmoeting, in augustus 2014 :
Vorige week was de buurman van beneden komen vragen of zijn kleindochter ons mocht interviewen. Ze had een taak voor Nederlands en daar moest komaf mee gemaakt worden want in augustus vertrok het gezin op vakantie.
Het idee om Ian Thomas te interviewen had ze al opgegeven. Wie schiet er dan over? Ja zeg, wie? Mensen die in België zijn, dan maar. Mensen die thuis zijn en opendoen wanneer men belt. Daarvoor was ze bij de buren van haar opa aan het juiste adres.
Deze voormiddag kwam het juffrouwke (14j?) ons interviewen. Het was duidelijk niet met de volle goesting dat ze een zonnige voormiddag aan twee oude mensen spendeerde. Een inleidend gesprekje was niet aan de orde, ze wou ter zake komen.
- Wanneer moet uw taak klaar zijn? vroeg ik. - Tegen september. - Dan hebt ge toch nog tijd, suste ik, onwijs en onwetend. - Nee, van mijn ouders moet het donderdag klaar zijn. - Ah, deed ik. - Want vrijdag vertrekken we op vakantie en anders … - … ? - En anders mag ik niet mee en moet ik drie weken bij Opa en Oma logeren, gooide ze er uit. - Ah. Ik zag de tactiek van haar ouders. Maar meneer en mevrouw van beneden hebben hun eigen bezigheden en bekommernissen. Dat zij een mokkende puber in huis zouden nemen -voor drie weken dan nog- dat betwijfelde ik.
Het interview was een vragenlijst, met onder elke vraag een vakje om het antwoord te noteren. Met één oog op dat vakje formuleerden LM en ik onze antwoorden zo beknopt mogelijk, maar wel in volzinnen. Ze had maar op te schrijven. Eigenlijk zat ik kant-en-klaar te dicteren, feitelijk was ik haar taak aan het maken, kermille.
Ze noteerde in telegramstijl. Ze zou het later wel 'overschrijven' We werkten de lijst af. - Ge hebt toch nog van die formulieren? vroeg ik, want ik herinnerde me ineens een gelijkaardige situatie. - Ah, nee, waarom? - Om de antwoorden in die vakjes over te schrijven, in volzinnen. ’t Is toch een taak voor Nederlands hé? Dan willen ze volzinnen. Ze wist niet goed wat ze zou doen, gewoon wegrennen of me tóch eerst wurgen.
- Mijn Ma kan formulieren bijvragen aan het secretariaat, zei ze aarzelend. - Als dat secretariaat maar open is, zo eind juli … - En anders belt ze eind augustus, besloot ze gedecideerd.
Tot slot moest ze ons geboortejaar weten. - '52, zei ik. Ze keek op van haar blad. - 52? Wat is dat nu voor een antwoord, zag ik haar denken. - 1952, verduidelijkte ik.
Ah, vorige eeuw, dat verklaarde veel volgens haar en ze noteerde voor ons allebei 1952. Na Christus, zei ik voor de volledigheid. Geen reactie.
Nee, het was geen succes. Ik hou mijn hart vast voor september.
----- De puber van toen is nu een glimlachende jongedame. De taak van toen is gisteren niet meer ter sprake gekomen. Nog efkes over een kaartjeswolk doen toekomen: geachte lezer, meedoen met zoiets mág hoor. m - EZW-07/2014 , HiH 10/2014 - bijgewerkt
Op grootouderleeftijd vinden wij verhalen over kinderen al gauw vertederend. Ze voeren ons mee naar herinneringen in een ver of recent verleden. Verhalen met dieren scoren ook hoog op de schaal van schattigheid. Wanneer die twee samenkomen in één vertelsel dan …
Er komt een klein lief meisje de dierenwinkel binnen. Zo eentje met strikken op haar schoenen en bloemenspeldjes in haar haar. Ze schuift haar geld over de toonbank en zegt met een helder stemmetje : - Een klein konijntje aub, Meneer.
De baas is helemaal vertederd, zijn dochter heeft thuis ook zo’n prinsesje lopen. - Ja hoor, een konijntje voor de juffrouw. En moet dat een lief bruin konijntje zijn of een mooi wit?
Het meisje twijfelt. Ze denkt na. En ze denkt na. - Zeg het maar Juffrouwke, een bruintje of een witje?
Ze haalt haar schoudertjes op: - Ik denk niet dat het mijn python iets kan schelen, Meneer.
Mijn nichtje Lien was hopeloos in aardrijkskunde. In samenspraak met haar moeder (mijn zus Laura) mocht ik haar een wereldkaart kadoo doen, groot genoeg en geplastificeerd. Vooral groot genoeg. Die grote kaart zou dan minstens een vol jaar op haar kamer hangen, kwestie van ze bij de hand te hebben wanneer er iets moest gezocht worden & bekeken van nabij.
Lien stemde daar vaagweg mee in, de ambetante tante verdween straks toch weer voor een volle week naar mistig-verre oorden zoals Antwerpen. Haar idoolposters waren nog efkes veilig.
De week daarop had ik door omstandigheden de wereldkaart niet bij, maar geen nood, zij kon ze zelf kopen in de winkel met schoolbenodigdheden. Dus gaf ik haar centen, genoeg voor vijf continenten en alle werelzeeën en ik verdween weer naar Antwerpen, naar het verre westen. Haar idoolposters waren weer voor even gered van een kaart vol wereldellende.
De woensdag daarop aan tafel kwam de wereldkaart ter sprake. Laura moest Lien herhaaldelijk porren om te antwoorden. De kaart was gekocht. En het was een geplastificeerde. Maar er was blijkbaar 'iets'.
- Hoe groot is Australië op die kaart? probeerde ik. Lien haalde haar schouders op. Ze wist niet hoe groot Australië was.
- Zo? probeerde ik en ik toonde met duimen en wijsvingers iets als een kleine meloen, om een idee te hebben. Met schaalverhoudingen wou ik niet beginnen, 'k kan er zelf met moeite aan uit. Lien schudde van nee, geen meloen.
- Zo dan? De grootte van een pompelmoes? Nee, schudde Lien.
- Zoals een appel? Nee.
- Een mandarine? Nu keek Lien in paniek naar Laura. Laura keek diplomatisch in haar bord. Een Moeder die verstek geeft? Dit moet zéér ernstig zijn...
- Nóg kleiner? Geen antwoord.
- Lien, vroeg ik zachtjes, hoe groot is Australië op die kaart?
- Dat kan ik niet zien, zei ze, de streepjescode plakt er nog over.
Dat is achteraf opgelost geweest, er is een groot² exemplaar gekomen. En Lien reist ondertussen de wereld rond alsof ze nooit een kaart nodig gehad heeft.
Mijn zus Tina had voor de verjaardag van haar man een Tervuurse scheper gekocht.
De doos werd in de woonkamer op de vloer gezet en iedereen wachtte tot het bolletje wol zou wakker worden. In de doos lag een warme trui en daarop sliep de pup rustig door. Wij bleven zitten kijken, heel stil, alsof het een baby was. Feitelijk was het dat ook.
"Hoe gaat hij heten?" fluisterde iemand. "Het is een zij" fluisterde mijn zus. Het bolletje wol bewoog een oor.
Daar zaten we dan op onze knieën rond de doos, zeven volwassenen en Toppie en Fanny, het dochtertje van mijn zus en een vriendinnetje. De jarige keek bedenkelijk. Hij zag zich nog niet gaan joggen met dat bolletje wol aan zijn zijde. Hij had zich een scheper struiser en vooral levendiger voorgesteld. Of op zijn minst wakker.
Het hondje bewoog weer. Wij hielden de adem in. Het geeuwde - muiltje wijd open, oogjes stijfdicht - en sliep verder.
Mijn zus had zich de intrede van het hondje ook levendiger voorgesteld. Ze klom overeind om voor de drank te zorgen en we gingen in de zetels zitten.
Alleen de meisjes bleven vlak bij de doos. Toppie praatte zachtjes in de doos en streelde de pup af en toe met een voorzichtig vingertje. Fanny zat er dromerig naar te kijken. "Vindt ge het een mooi hondje, Fanny?" vroeg iemand. Fanny knikte.
Een paar glazen later zaten we te hardop te praten, de TV stond aan en we waren allang zo stil niet meer voor het slapend hondje.
De pup werd wakker, stuntelde recht, rekte zich uit, klauterde uit de doos, drentelde naar het tapijt, deed daar een plasje en ging wat verder zitten geeuwen en verbouwereerd rondkijken. Dat alles onder de dromerige blik van Fanny, het gegiechel van Toppie en het gemopper van mijn schoonbroer.
Het plasje werd opgedept met een dweil. De volgende weken zou er nog vaak een dweil aan te pas komen. Nu het hondje wakker was moest er een naam voor gevonden worden. Al was het maar om de pup te kunnen aanspreken over dat plasje van zojuist.
We probeerden verschillende namen uit. Bijou, Bibi, Jimpy, Joy... Het hondje reageerde op geen enkele naam. Het snuffelde wat aan een tafelpoot.
Mijn zus nam de pup op de schoot. Het hondje besnuffelde haar trui en haar hals terwijl wij namen bleven uitproberen. De ene naam nu gekker dan de andere, Maria van Hongarije, Madame Curie... Het hondje besnuffelde met veel belangstelling het oor van mijn zus. Tante Sidonie, Margaret Tatcher ... evenmin reactie. We bleven de gekste namen uitkramen, het beestje reageerde toch niet. Tussen twee lachsalvo's, toen het even stil was zei Fanny voorzichtig: "Cara?" De pup draaide haar kopje naar Fanny en kwispelde. Daar werden wij op slag stil van.
Iemand probeerde ook eens "Cara" en ja, het hondje bewoog een oor. Was dat nu toeval of niet? "Fanny, kom eens hier staan. Roep het hondje nu nog eens." "Cara?" zei Fanny. En de pup draaide weer haar kopje. Ineens was Fanny de ster van de avond. Ze kreeg zoveel kusjes en schouderklopjes dat ze er verlegen van werd en ze zich ging verschuilen bij haar moeder. Maar ze bloosde wel van plezier.
"Hoe zijt ge op die naam gekomen Fanny? Omdat het hondje een caramelkleur heeft?" "Omdat ze zo lief kijkt" zei Fanny. "Omdat ze zo lief kíjkt?" "Cara betekent lieverd in het Italiaans" zei Fanny's moeder.
Maar natuurlijk! Fanny heeft een Italiaanse opa.
Cara is een levendige hond geworden. Weer of geen weer, 's morgens stond ze gereed bij de deur. Mijn schoonbroer heeft wat afgejogd met die hond.
Op de markt ging LM bij het viskraam aanschuiven en ik wandelde verder. ‘k Heb geluk gehad. Wel, eerst dacht ik niet want ik kwam maar geen bekenden tegen. En in het terugkeren zag ik de twee zussen. Ik voelde mezelf glimlachen.
- Ge zijt zo goed gezind? - Awel ja, ik ben blij dat ik ulle zie. Toen volgden de koetjes en kalfjes. Niet te lang, want zij moesten hun boodschappen nog doen en wij moesten naar huis met onze vis. Daarna had ik het efkes over de kaartjeswolk.
Een kaartje zouden ze zeker schrijven. Voor een vrouw? Iets met bloemen! Daar waren ze tamelijk categoriek in. Ik zei maar niets over mijn kaart met ruiten. En een kaartje gaan kiezen op de markt was niet nodig, ze hadden allebei thuis nog verjaardagkaarten liggen. Postzegels? Ook niet nodig, die hadden ze ook. Geroutineerde kaartjesschrijfsters, dat voelde ik, de hele uitrusting hadden ze in gereedheid. Ik zei dat ik een streefaantal van 70 voor ogen had, een wolk van kaartjes. Dat was geen probleem, 70 is haalbaar, knikten ze geruststellend. - Het adres? In mijn enthousiasme was ik bijna vergeten het adres door te geven, maar ik had te maken met veteranen en die letten op alles natuurlijk. Zij kennen de knepen van het, eh, zij kennen de knepen. Als afzender schrijven ze enkel naam en gemeente, verder niks. Dat zal ik ook zo doen.
Een papiertje gegeven met de gegevens op : adres verwijderd 06/10
- Lut? Ik ken een Lut in Nijlen! - Ik ken een familie Vanhemelrijck, maar niet in Nijlen, zei de andere. Ze keken naar mij. - Ik doe zomaar mee, zei ik. Ik correspondeer met haar broer.
ZOMAAR vonden zij een geldige reden wanneer het over de verjaardag van een dame gaat. In gedachte zeg ik al Lut hoor, ook al ken ik haar niet.
Ze zagen dat ik meer dan twee adrespapiertjes had en de ene wou er eentje voor haar dochter, de andere voor haar buurvrouw. Sommige dagen is het leven simpel hé.
Eens denken, dat zijn tot vandaag al zeven kaartjes, met de dochter en de buurvrouw + hun entourage erbij, mogelijk meer.
Aan wie dit leest: ZOMAAR is een geldige reden. En het adres hebt ge al …
