HISTORIE

Gedurende meer dan 350 jaar zijn zwarte slaven per boot overgebracht van hun geboorte-Afrika naar de transatlantische nieuwe wereld om er in de mijnen en op de plantages te werken.

De handelaars van Bahia rechtvaardigden het wrede instituut van de slavenhandel met de bekering van de zwarte ziel, totdantoe ondergedompeld in de duisternis van de afgoderij, tot (voornamelijk) het katholicicsme. Dus werden alle slavenschepen gedoopt met de naam van een katholieke heilige, met als doel de slavenhandelaars, de boten en de vervoerde waar te beschermen. Deze heiligen, beschermers van de slavenhandelaars, lieten de slaven later toe hun meesters te misleiden betreffende de aard van de dansen die ze 's zondags mochten uitvoeren gedurende hun bijeenkomsten per land van oorsprong (in 1758 toonde graaf dos Arcos, 7de vice-koning van Brazilië zich voorstander van dat soort activiteiten, niet uit filantropie, maar omdat hij het nuttig achtte "dat de slaven de herinnering aan hun afkomst levendig houden en hun wederzijdse afkeer, die hen ertoe leidde elkaar te bevechten in Afrika, niet zouden vergeten". Zo verdeeld zouden ze geen gezamenlijke opstand tegen hun meesters op touw kunnen zetten (zoals ze 50 jaar later wel zouden doen).

Deze laatsten veronderstelden dat de dansen die hun slaven dansten, en dat de liederen die elk in zijn eigen taal zong, slechts een onschuldig en nostalgisch tijdverdrijf waren. Ze konden niet weten dat wat ze zongen tijdens deze bijeenkomsten eigenlijk gebeden waren ter ere van hun Orixás, Voduns of Inkissis. Wanneer men hen uitleg vroeg over hun gezangen, verkondigden de slaven dat het lofzangen waren voor de heiligen van het paradijs (van de katholieke kerk uiteraard).

Xangô

'...Ooit bij een bezoek aan Salvador weerd vertelde mij een wijze candomblé moeder dat ik een zoon was van Xango , hetgeen mij een goed  en sterk gevoel gaf...'
storyteller


Xangô
...is viriel en machtig, gewelddadig en handhaver van het recht. Hij straft de leugenaars, de dieven en de misdadigers. Daarom wordt de dood door de bliksem beschouwd als eerloos. Zo ook met huizen: als een huis wordt getroffen door de bliksem, heeft dat te maken met de toorn van Xangô. De eigenaar ervan moet zware boetes betalen aan de priesters van de Orixá die, in het puin, de Edun Ara (bliksemstenen) komen zoeken die Xangô er gooide en die zich bevinden onder de grond waar de bliksem insloeg.

Deze Edum Ara (in feite neolithische hamers) plaatst men op een gebeeldhouwd houten mortier, Odo, gewijd aan Xangô. De stenen worden beschouwd als emanaties van Xangô en bevatten zijn Axé - zijn macht. Bloed van geofferde dieren wordt gedeeltelijk over deze bliksemstenen gegoten opdat zijn kracht en macht behouden blijven. Het dier dat zijn voorkeur geniet bij de offerandes is de ram, omdat zijn kopstoten snel zijn als de bliksem. Andere schenkingen zijn Amalá, een lekkernij bereid met inhame-meel (soort zoete aardappel), overgoten met een saus van quiabos (kleine tropische groente). Het is echter volstrekt verboden hem witte bonen aan te bieden van de Sesé-soort. Dit verbod geldt ook voor al zijn ingewijden. Het embleem van Xangô is de dubbele gestileerde hamer, Oxé, die de geïnitieerden in de hand dragen tijdens hun trance.

Xeré is de rammelaar, gemaakt van een langwerpige kalebas met daarin graantjes, die ter ere van Xangô wordt bespeeld. Als hij goed bespeeld wordt tijdens de verering, bootst dit instrument het geluid van de regen na.

Xangô werd gesyncretiseerd met de heilige Hiëronimus in Brazilië en met de heilige Barbara in Cuba.

De cultus van Xangô is erg populair, zowel in Brazilië als op de Antillen. In Recife, hoofdstad van de staat Pernambuco, staat de naam voor een reeks Afrikaanse culten die in de staat worden beoefend. In Bahia dragen zijn gelovigen roodwitte halskettingen, net als in Afrika. Woensdag is de dag die aan hem is gewijd. Tijdens zijn dansen zwaait Xangô trots met zijn dubbele hamer, en van zodra de cadans versnelt doet hij alsof hij uit een zak Labá (bliksemstenen) neemt en ze over de aarde gooit. De symboliek van zijn dans laat vervolgens zijn wellustige en vermetele aard zien.

Mettertijd begonnen de Afrikanen overeenkomsten te creëren tussen hun Orixás en de heiligen van de katholieke kerk. Dit religieus syncretisme is beetje bij beetje tot stand gekomen, en is het dus zeer moeilijk te zeggen wanneer deze vermenging van religies en geloofsovertuigingen precies heeft plaatsgevonden. Soms is er een overeenkomst tussen de eigenschappen van de Orixá en die van de corresponderende heilige, naar hun eigenschappen of beeltenis. Elke Orixá heeft een corresponderende heilige, zelfs wanneer we niet goed weten welke relatie er tussen de twee kan bestaan.

DANK aan
©   
vzw E.CA asbl, 2007.

E.CA is een v.z.w. en heeft als doel de Braziliaanse cultuur te verspreiden in al haar aspecten: capoeira, dans, muziek, kookkunst, ...

Capoeira is ons middel bij uitstek voor socialisatie. Via de Afro-Braziliaanse cultuur wensen we het wederzijds respect te bevorderen. Dit doen we door aan te leren hoe we ons lichaam op andere manieren kunnen gebruiken en stimuleren, door onze motorische coördinatie te verscherpen en dit zonder hierbij de individuele capaciteiten en vaardigheden van onze leerlingen uit het oog te verliezen. Uiteindelijk wensen we een emotioneel pantser op te bouwen. Dit door onze gevoelens duidelijk tot uiting te brengen via zang en dans.

De v.z.w. ontstond uit de groep Grupo Cativeiro Capoeira, die in 1978 te Ribeirão Preto, São Paulo werd opgericht door zes mestres: Miguel, Ely, Caio, Rodolfo, Cidão en Belisco. Het jaar 1978 werd gekenmerkt door het ontstaan van verschillende sociale organisaties die zich kantten tegen rassendiscriminatie. Bijvoorbeeld:

• 1978: De beweging van de zwarte vrouwen van de Partido dos Trabalhadores (PT) vocht voor gelijke rechten voor de zwarte vrouw. Deze werden immers dubbel gediscrimineerd binnen de Braziliaanse samenleving.

• Festival Communitário Negro Zumbi (FECONEZU): Is een organisatie van jonge zwarte Brazilianen, op zoek naar een identiteit omdat ze geen ruimte hadden om zich elders uit te drukken binnen de Braziliaanse maatschappij.

• 20 april 1978 oprichting van Grupo Cativeiro Capoeira: Deze organisatie werd opgericht om de Afro-Braziliaanse waarden van de Capoeira te benadrukken. Men was van mening dat ondertussen voornamelijk de sportieve waarden binnen de capoeira de overhand namen. Dit leidde tot een heropleving van de Capoeira in São Paulo.

Toch opmerkelijk want van 1974 tot 1979 stond Brazilië immers onder het bewind van President Ernesto Geisel, die op zijn beurt de regering van Emílio Garrastazu Medici opvolgde. Deze laatste is ook gekend als de regering van de "Jumbojaren" (Brazilië stond van 1964 tot 1985 onafgebroken onder een militaire dictatuur).

vzw E.CA heeft als basisdoelstelling het opleiden en informeren van Capoeiristas. Wij verkondigen géén absolute waarheid maar helpen de leerling zijn eigen potentieel verder uit te bouwen en te ontplooien. Wij brengen de nodige informatie over die we onontbeerlijk vinden om een minimum inzicht te verkrijgen in het onuitputtelijk universum: capoeira genaamd. Tevens geven we de nodige hulp om op een flexibele wijze de complexiteit van de Afro-Braziliaanse cultuur een beetje beter te leren kennen.

Wij volgen geen formele pedagogie. Eerder wensen we een situatie te creëren waarbij de leerlingen op een harmonieuze, leuke en spontane wijze leren en hun eigen lichaamsbewegingen verbeteren. Het initiatief komt van hen, wij verschaffen hen enkel de basis!

Per post:

vzw E.CA asbl
Mechelsesteenweg 146/2
2640 Mortsel
België

Per E-mail:

info@capoeira-school.be

Telefonisch:

03/440.99.59

WAYN