Wie was Norbertus? Hoe zag zijn leven eruit? Hoe is hij de weg van de Heer gevolgd?
Norbertus
Norbertus werd geboren omstreeks 1080 als tweede zoon van de heer van Gennep (nabij Nijmegen). Daarom wordt hij nu meestal Norbertus van Gennep genoemd.
Als jongere zoon werd hij voor een kerkelijke loopbaan bestemd. Hij werd kanunnik (koorheer) in het nabije domkapittel te Xanten. Vanuit Xanten kwam Norbert in contact met het hof van aartsbisschop Frederik van Keulen en met de omgeving van koning Hendrik V, waar hij zich zeer goed thuis voelde.
Bekering
Maar Norbertus maakte een bekering door. Hierin speelde de Gregoriaanse hervorming (ingezet door Paus Gregorius VII) een belangrijke rol. Vooral het contact met hervormingsgezinde kloosterlingen gaf de doorslag. Na een jarenlange zoektocht kiest hij voor een radicaal arm en evangelisch leven, en laat zich op één dag diaken en priester wijden door de bisschop van Keulen.
Boeteling
Kanunnik blijven in Xanten achtte hij niet langer mogelijk; hij ging als boeteling buiten de stad wonen. Maar de kerkelijke overheid ging hiermee niet akkoord. Norbertus neemt dan ontslag uit het kapittel, schenkt al zijn bezittingen weg en trekt als pelgrim naar Zuid-Frankrijk. Tijdens een ontmoeting met de paus daar, verkrijgt hij de toestemming om te prediken. Terug in onze contreien, trekt hij rond als boetepredikant, ondermeer in Zuid-Brabant en de streek rond Namen.
Streng
Na de dood van paus Gelasius II wilde Norbertus zijn toelating om te prediken laten hernieuwen op het concilie van Reims. Hier wordt hij echter onder de hoede gesteld van de bisschop van Laon (Noord-Frankrijk). Deze wilde Norbertus inschakelen in de hervorming van zijn bisdom, als proost van het Sint-Martinuskapittel in Laon. Norbertus was echter te streng voor zijn onderdanen, zodat de bisschop hem een stuk grond ter beschikking stelde voor de stichting van een eigen gemeenschap. Dat gebeurde in het voorjaar 1120 in Prémontré, twintig kilometer ten westen van Laon.
Postel
In november 1121 aanvaardde Norbertus reeds een schenking in Floreffe (bij Namen) om een tweede gemeenschap te stichten. Deze abdij van Floreffe zal in 1140 een norbertijnenklooster stichten in Postel, dat pas in 1613 onafhankelijk zal worden.
Norbertijnenleven
Op kerstdag 1121 begon in Prémontré het norbertijnenleven officieel door de eerste professie van de pioniers die op verzoek van Norbertus de Regel van de heilige Augustinus volgen. De levenswijze in Prémontré was vrij streng: zware handenarbeid, ongeverfde wollen kleding (behalve wit linnen in de liturgie), voortdurend stilzwijgen en vasten, met een grote nadruk op zorg voor de armen en gastvrijheid. Al snel volgde de stichting van andere norbertijnenkloosters.
Averbode – Tongerlo
In 1122 steunde Norbertus de jonge graaf Godfried van Cappenberg (Westphalen) die van zijn burcht een klooster wilde maken. In 1124 droeg de bisschop van Kamerijk, Burchard, de Sint-Michielskerk van Antwerpen over aan Norbertus en zijn volgelingen. Deze Sint-Michielsabdij zal een tiental jaar later de abdijen van Averbode en Tongerlo stichten.
Omwille van Norbertus’ optreden in Antwerpen tegen de invloed van de dwaalleer van Tanchelm, die de geldigheid van de eucharistie afhankelijk maakte van de morele gesteltenis van de priester, werd hij vanaf de 16de eeuw voorgesteld als de verdediger van de eucharistie. Vandaar dat Norbertus in de iconografie steevast wordt afgebeeld met een monstrans in de hand.
Nieuwe orde
Eind 1125 is Norbert naar Rome getrokken en op 16 februari 1126 verkreeg hij daar de goedkeuring van zijn nieuwe orde. Op de terugweg passeerde Norbertus in Speyer, en werd er (onverwacht) tot aartsbisschop van Maagdenburg (in het oosten van Duitsland) verkozen. Hij liet medebroeders overkomen en vestigde te Maagdenburg en elders verschillende kloosters. Hij bleef overste van Prémontré tot 1128, toen Hugo van Fosses tot eerste abt van Prémontré werd gekozen.
Aartsbisschop
Als aartsbisschop was Norbertus ook zeer actief in de Duitse rijkspolitiek. Hij kwam goed overeen met koning Lotharius, in wiens gevolg hij mee naar Rome trok om er, ten tijde van het pauselijk schisma (twee pausen), Innocentius II opnieuw als echte paus te vestigen. Tijdens deze Romereis heeft Norbertus de moeraskoorts opgedaan, waaraan hij op 6 juni 1134 te Maagdenburg is overleden.
Heiligverklaring
Op 28 juli 1582 stond paus Gregorius XIII toe om het Norbertusfeest in de norbertijnenorde te vieren op zijn sterfdag. In 1625 verschoof de viering naar 11 juli. In 1671 werd Norbertus heilig verklaard, en hiermee werd zijn verering mogelijk in de gehele Kerk. Na het Tweede Vaticaans Concilie werd de feestdag van Sint-Norbertus terug op 6 juni geplaatst.
Liefde voor de eucharistie
Wij kunnen van Sint-Norbertus leren: een grote liefde voor de eucharistie als bron en hoogtepunt van het christelijk leven, een sterke aanhankelijkheid aan de Kerk als onze geestelijke Moeder, een onophoudelijke inspanning om vrede en verzoening te brengen in conflicten, een vurige onthechting om arm de arme Christus te volgen, zich in te zetten voor de armen en gastvrij te zijn voor allen.
Moge de H. Norbertus, die zelf ook in een woelige kerkperiode leefde, voor ons een machtige voorspreker zijn om ook nu in dit kantelmoment van de kerkgeschiedenis de juiste keuzes te maken. Heilige Norbertus, bid voor ons.
Pater Nicolaas
