Beveren Kermis: DEEL TWEE
De Bevernaars houden hun dorpskermis op de eerste zondag van september. We hebben het altijd zo geweten en zo zal het vermoedelijk blijven, zolang er Bevernaars bestaan. We hebben het altijd zo geweten. Jawel! Het ongeluk is echter dat ons "weetje" niet zo heel ver reikt. Tot tachtig jaar, als het heel goed gaat. Veel verder raakt niemand. Zo komt het dat schier niemand meer weet hoe het hier was in de vorige eeuw. Wanneer viel Beveren-Kermis. Wat was er zoal te doen? Algemene stilte! Om daarover iets te weten te komen, moeten we in oude boeken en papieren gaan snuffelen. En dit precies hebben we nu gedaan.

Om te beginnen viel Beveren-Kermis toen niet op de eerste zondag van september. In 1858 was het op zondag 12 september, in 1859 op 11 september en in 1861 op 8 september. Dit houdt meteen in dat het toen niet om de eerste zondag van september ging, maar wel om de tweede. Wanneer is dat veranderd? Voorlopig hebben we er het raden naar, op een goede dag zullen we daarover wel iets vinden.

Ook de manier van kermis vieren was toen natuurlijk helemaal anders dan nu. We zijn mensen geworden die het allemaal tamelijk goed stellen en we hebben heel wat meer gezien dan alleen maar ons dorp en zijn naaste omgeving. Toendertijd echter was armoe nog troef bij veruit het grootste deel der Bevernaars. Heel velen hadden bovendien nog geen voet gezet buiten Beveren en de dorpen er omheen. De mensen leefden werkelijk nog met elkaar, onder de veilige beschutting van de kerktoren.

We zaten nog volop in de tijd van de waarschijnlijk al eeuwenoude volksspelen toen. Spelen die we nu nog eens bovenhalen als we een beetje folkloristisch willen doen. In de jaren halverwege de vorige eeuw, ging de kermis door op de Plaatse. Natuurlijk, hoe onaanzienlijk die ook was, ze was toch het hart van het dorp. En het was het gemeentebestuur dat alles arrangeerde.

Het kermisprogramma van het jaar 1858 zag er zo uit:
BEVEREN - KERMIS 12 SEPTEMBER 1858
Volgende volksspelen gaan door op de Plaatse, met prijzen geschonken door het gemeentebestuur
§ Mastklimminge.
§ Ringstekinge met de kortewagen.
§ Zakloopinge.
§ Bollinge voor het vrouwvolk.
§ Loopkoerse voor ouderlingen van beider kunne van 60 jaar en daar­boven.
De mededingers moeten zich ten Gemeen­tehuize laten inschrijven.

Zo noteerde gemeentesecretaris Ivo Vantomme het in zijn verslagboek. leder jaar werd schier hetzelfde programma afgewerkt, maar in 1861 kwam er wat nieuws bij. Er was toen ook "Tabaksmooringe voor het rnannevolk". De "tabaksmoorders" moesten zich ter plaatse laten inschrijven en daar zouden ze dan tabak en een pijp ter beschikking krijgen. Wijst dit al niet een beetje in de richting van onze heden nog zo bekende Pijpensocieteit? Het gemeentebestuur heeft de volksspelen georganiseerd tot in het jaar 1863. Daarna was het almeteens uit. Hoe kwam dat? We menen het te weten. De zomer van jaar 1864 immers had een zeer dramatisch verloop in Beveren. Er moet een besmettelijke ziekte geheerst hebben.

Cholera waarschijnlijk. In augustus en september stierven 17 mensen. Bijna viermaal meer dan normaal. Begrijpelijk dus dat niemand veel lust gehad zal hebben om te kermissen.

De gewoonte was doorbroken en het moest tot in het jaar 1869 duren vooraleer het kermisprogramma opnieuw besproken werd in de gemeenteraad. Er was echter geen sprake meer van dat de gemeente zelf de spelen organiseren zou. Voortaan zou dat aan de herbergiers overgelaten worden. leder jaar zouden er drie aangeduid worden die in en bij hun herberg spelen zouden moeten inrichten. Dat zal wel zoiets geweest zijn als bollen, kaarten, vogelpik, zaklopen enz. Winkelier Leo Lemayeur moest, namens de gemeente, aan ieder van die herbergiers voor 10 fr kleren leveren, die dan als prijs uitgereikt moesten worden.

In 1869 werden die kermisspelen gehouden bij Jan Nolf in "De Drie Linden" op de Plaats, bij Edward Devroe in “Au Macon" ergens aan het station en bij Louis Delbeke in "De Rooze" op het Ganzepaneel. Er was dus blijkbaar voor gezorgd dat de kermis een beetje breder over het dorp uitgesmeerd werd. De Plaatse had haar monopolie verloren! Beveren-Kermis moet dus in het jaar 1869 een nieuwe opbloei gekend hebben. De ontnuchtering kwam echter algauw. Tijdens de laatste drie maanden van dat jaar stierven 20 Bevernaars. Bijna zoveel als anders in een heel jaar. Blijkbaar had de besmettelijke ziekte dus opnieuw toegeslagen.

Zo zou het de eerstvolgende jaren verder gaan. Telkens drie herbergiers kregen voor 10 fr prijzen in natura, om in hun herberg te verspelen op kermiszondag. Het bedrag dat de gemeente voor die spelen uittrok kan weinig lijken. Opgepast! De "frank was toen nog frank" en de armoe was zo groot, dat de mensen ook met een kleinigheid de koning te rijk waren.

Omstreeks de eeuwwisseling werd ieder jaar "hanekapping" gehouden bij Petrus Defoort, ter herberg "De Drij Koningen" in de huidige Leopold III-laan. Een spel van een bijzonder soort, dat nu bepaald tegen politie­verbod aanlopen zou. Het kwam erop neer dat een haan, met de kop naar beneden, aan een boomtak gehangen werd. Hij hing in een mande zonder gat" en zijn kop stak juist buiten de onderste rand. De spelers werden geblinddoekt en moesten zo om beurten naar die kop kappen. Wie hem eraf kreeg, mocht het beest mee naar huis nemen. Barbaars? Spel voor ongecultiveerde dorpelingen? Allicht! Maar enkele jaren later brak de Eerste Wereldoorlog uit. Gecultiveerden en ongecultiveerden moesten elkaar te lijf. Het werd een slachting waarbij Pe Foories hanekappingen helemaal in het niet verzonken.

(Beverse Weetjes dankt Etienne Ducatteuw en Michel Debrouwere voor de toelating om artikels verschennen in Onder de Clocke te mogen publiceren.
Bovenstaande artikel verscheen in augustus 1978)

26-08-2007 om 00:00 geschreven door Beverse Weetjes