 Elke week trok de oppermeester naar de klas van het derde en vierde leerjaar, om er zangles te geven. Meester Berton had het in de zangkunst dus blijkbaar niet verder geschopt dan meester Leon. Maar tekenen kon hij wél. Dat wisten we nog van vroeger. Daarom kwam hij dan in de hoogste klas om tekenles te geven. Die tekenlessen waren een echte openbaring voor ons. Denk eens aan. We mochten al eens een paar woorden praten met onze buurman over zaken die de les aangingen. We mochten tot bij het bord gaan, om de tekening daar wat nader te bekijken. We mochten ergens een potloodslijper gaan lenen, zonder dat we vooraf met onze vinger in de lucht moesten zitten zwaaien om toestemming te vragen. Allemaal zaken die anders streng taboe waren.
Meester Berton leerde ons serieus werk leveren met kleurpotloden. Hij toonde ons hoe we ze over het papier moesten strijken. Hoe we kleuren moesten mengen. Hoe we ze moesten hanteren om schaduwen en weerspiegelingen te tekenen. Het was fascinerend werk voor jongens die daarover nog het eerste woord moesten horen.
Op een morgen kwam hij in de klas en hij had een zeeslets bij. Een van die gele rubberslaffen die toen zeer in trek waren. Fijntjes glimlachend zette hij ze te kijk op een stoel vooraan in de klas. Teken maar af. zei hij. Met schaduwen al. Die zeeslets werd een harde dobber voor ons. Tot dan toe hadden we immers enkel tekeningen gemaakt die voorgetekend op het bord stonden. Maar beetje bij beetje kregen we er handigheid in. Daarna kregen we nog andere voorwerpen voorgeschoteld. Een inktfles. Een pot geraniums. Een stoel. Telkens opnieuw was het een uitdaging voor ons en we werkten verbeten om het ding op het papier te krijgen. Die tekenlessen van meester Berton zijn me altijd bijgebleven. Precies omdat ze zo fris vielen en zo vol afwisseling in de sleur van het schoolleven.
Tijdens dergelijke tekenles werden we eens opgeschrikt door bang geroep. Meester! Meester! Noël Degreve had zijn gom ingeslikt. Met een ongelukkig gezicht en bleek als de dood zat hij in zijn bank. God in lil- hemel, een gom! Een hele potloodgom! Hij had ze omhoog geworpen en gepoogd ze in zijn mond op te vangen. Dat was hem gelukt, maar ze was in zijn keel geschoten en hij had krampachtig geslikt.
Hoe groot was die gom wel Noël? De meester keek hem meewarig aan. Noël hikte eens en maakte met zijn vingers gebaren die van alles konden beduiden. Meester Berton lachte geruststellend. Die zal de gewone weg wel volgen. Maar toch kun je misschien beter de dokter eens raadplegen. De eerstvolgende paar dagen hebben we intens meegeleefd met Noël en zijn gom. Iedere morgen en iedere middag vroegen we hem deelnemend of ze nog niet aan het uiteinde van de gewone weg te voorschijn gekomen was. Op een morgen kwam hij naar school met een glimlach als een stralende lentedag. Hij had zijn gom terug. Ze verkeerde zelfs nog in prima staat.
Op de Gemeenteschool waren niet alleen problemen met kinders en meesters. Er waren ook problemen met het water. Welke zijn de eigenschappen van goed pompwater? Het mag kleur noch geur noch smaak hebben, hadden de meesters ons vol overtuiging verklaard. Als we echter een emmer vulden aan de pomp in het kleine bijgebouwtje, werden we algauw gewaar dat het water uit de schoolsteenput zich van die eigenschappen geen barst aantrok. De school stond nu eenmaal in de Vennen en daar tref je het gewoonlijk niet met het drinkwater.
Op een keer had het gemeentebestuur zich over ons ontfermd. Het had opdracht gegeven de steenput te diepen. Terwijl de metselaars aan het werk waren, moesten enkelen van ons tijdens de speeltijd afpompen. We deden het met volle overgave. Tot we onder de pompsteen flesjes bier vonden die de metselaars daar in een emmer water te koelen gezet hadden. Buitenkansjes mag je nooit laten liggen. Dat was een stelregel die je in acht moest nemen, wilde je het eentonige schoolleven wat bijkleuren. Het duurde dan ook niet lang of we hadden de flesjes half soldaat gemaakt. Omdat een zaak nu eenmaal een oog moet hebben, vulden we ze terug bij met water. We vonden dat de normaalste zaak ter wereld. Vermoedelijk zouden we nu hemel en aarde bij elkaar vloeken, moesten we zelf zo een toer gespeeld worden. Wat gaat een' mens toch afwijkingen vertonen wanneer hij eenmaal volwassen is geworden! Hoe de metselaars ook diepten echter en hoe wij ook pompten, het water beterde niet. Het wilde zich niet voegen naar de eigenschappen die door de meesters in hun gezondheidslessen werden voorgehouden. Tenslotte moesten we ons voor de verraderlijke ondergrond van de Vennen gewonnen geven. De Gemeenteschool bleef voort verstoken van goed drinkwater.
Als we het naar de zomerkant toe een beetje al te kwaad kregen met de dorst, mochten de groten een paar emmers water gaan halen bij Jan Desimpelaere in De Kloef. We moesten dan op een rij gaan staan en elk op zijn beurt kreeg er een kroes van te drinken. De rest van het water zwierde meester Algoet dan in een brede zwaai over de hoofden weg. Altijd brak dan joelend gedrang los om onder dat verfrissend stortbad te geraken.
Ja, we konden soms razende dorst hebben in de zomerse lome namiddaguren. Vooral als we 's middags haring gegeten -hadden, of een plak gezouten varkensvlees, of gerookte hespeknuist. Vooral hespeknuist kon soms zo zout zijn dat het leek alsof hij wekenlang over alle wereldzeeën gedreven had. Veelal hadden we onze eigen drank mee naar school. Zeker. Groseille in een blikken drinkbus of kalissiesop (sap van zoethout, nvdr) in een fles. Maar veel baat vonden we er niet bij. De rozilde immers deed onze mond plakken van de zoetigheid en van ons kalissiesop durfden we niet teveel drinken omwille van het schuimketrek.
Ja, dat schuimketrek! Dat moet nu ongeveer totaal in de vergeethoek geraakt zijn, en toch is het iets waar wij in onze tijd verzot op waren. Ik zie ons nog staan op de koer. We schudden onze fles tot het schuim dik op het donkere kalissiesop stond. Dan trokken we de stop eraf en trokken met gretige halen de vlokkige substantie op. Een uur aan een stuk konden we zo doorgaan als we er gelegenheid toe kregen. Schudden, stop eraf, zuigen, stop erop. Schudden, stop eraf, zuigen, stop erop. De grote mensen zeiden dat we van al dat zuigen mager zouden worden als een hout. Dat was echter de laatste van onze bekommernissen. Een magere scholier krijgt ook vakantie. Net zo goed als een dikke.
Ikzelf heb ze er thuis de oren van de kop moeten voor zagen om ook kalissiesop mee te krijgen. Vader wilde mordikus hebben dat lindethee veel gezonder was. Hij zal wel gelijk gehad hebben. Dat wel. Vader was ten andere verzot op alle soorten aftreksels van bloemblaadjes en kruiden. Maar als ik op de koer durfde zeggen dat ik zulk spul in mijn bus had, keken de anderen alsof ze het in Keulen hoorden donderen. Om van mijn gedrens en gezeur af te zijn, liet moeder me tenslotte een kalissiestok halen. Voortaan kon ik meedoen met de rest. En zo liep ook ons verblijf bij de oppermeester stilletjes aan naar zijn einde. Elk was reeds bezig met de weg die hij verder volgen zou. Sommigen waren thuis dringend nodig aan het vlas. Andere wisten reeds op welke fabriek ze zouden gaan werken. Weinigen slechts konden verder studeren. Dat was zo in die tijd.
In de zomer van 1937, op het einde van het achtste leerjaar, hebben we deelgenomen aan het eindeksamen lager onderwijs. Meester Algoet was er een beetje bevreesd voor. Een paar jaar voordien had hij een lelijke teleurstelling opgelopen met een paar kandidaten die hij gezonden had, en hij durfde het niet goed meer te wagen. Op aandringen van een paar ouders deed hij het nu toch. We waren met vier slechts die mochten gaan: Julien Decavel, Georges Denoulet, Jozef Lavens en ikzelf. Gerard Buyse was er niet meer bij. Net als Hubert Algoet was hij na het zevende leerjaar naar het kollege getrokken.
Uiteindelijk was dat eksamen niet zo moeilijk. In onze ogen niet althans. We slaagden alle vier. Enkele weken later mochten we dan op het gemeentehuis o;s diploma gaan afhalen. Ik weet nog goed dat ik voor de allereerste keer een beetje scheef geladen was toen ik thuiskwam. We hadden van burgemeester Odilon Coussement een glaasje gekregen en dan nog een paar van Georges Denoulets moeder. Dat diploma heeft jarenlang bij ons aan de muur gehangen. Vader hechtte er waarde aan, alhoewel...
Och kom! Laten we nu niet zeggen dat het enkel een diploma lager onderwijs was en heus niet zoveel om trots op te zijn. Het was meer dan dat. Oneindig veel meer. In dat stuk papier zaten alle dagen samengeperst die we aan de Gemeenteschool doorgebracht hadden. Alle moeite ook die de onderwijzers zich gegeven hadden om wat kennis in onze vaak weerbarstige hersens te stoppen. Meester Jozef Stevens zaliger, meester Leon Lecluyse zaliger, meester René Algoet zaliger, en meester Marcel Berton die enkele jaren geleden de Gemeenteschool vaarwel gezegd heeft.
Ik ben dat diploma kwijtgeraakt nu. Net als zoveel andere dingen. Misschien ligt het ergens op zolder, verdwaald in een stapel oude papieren. Misschien heeft het een of andere grote kuis niet overleefd. Het doet er eigenlijk niet meer toe. Ik heb mijn herinneringen toch.
Weldra deel 8
03-08-2009 om 00:00
geschreven door Beverse Weetjes
Categorie:Kroniek van zeven...
|
