Ontcijferd: waarom Van Goghs gele verf bruin wordt
Ontcijferd: waarom Van Goghs gele verf bruin wordt
Het is al jarenlang een groot mysterie waarom de kleuren geel op de
schilderijen van de Nederlandse schilder Vincent Van Gogh verkleurt naar
bruin. Een team van Universiteit Antwerpen heeft ontcijferd hoe dat
komt.
Dat gele verf soms bruin wordt onder invloed van zonlicht, was in de 19e
eeuw bekend, maar niet alle schilderijen hebben er evenveel last van en
de mate van verkleuring varieert sterk. Wetenschappers vermoedden dat
de verkleuring verband hield met het gebruik van chroom in de gele verf
uit de tijd van Van Gogh.
Proef
Uit twee
schilderijen van Van Gogh, "Veld met bloemen bij Arles" (1888) en "Oever
van de Seine" (1887) werd een microscopisch klein stukje verf
onderzocht. Daarnaast verouderden de onderzoekers verf uit oude
verftubes met een UV-lamp.
"Bij een van deze proefstukjes was het
raak. Het was afkomstig uit een historische verftube van schilder Rik
Wouters. Dit stukje veranderde in drie weken van felgeel naar
chocoladebruin", aldus onderzoeksleider Koen Janssens.
Chroom
De
monsters werden onder meer onderzocht met röntgenstraling van de grote
deeltjesversneller ESRF in Grenoble. Daarbij kwam een verandering in het
element chroom in de verkleurde verf naar voren.
Verder
onderzoek is nodig om de dynamiek van de verkleuring in kaart te brengen
en na te gaan hoe dit proces gestopt of vertraagd kan worden.
(belga/edp)
De nieuwe campagne van Kom Op Tegen Kanker (KOTK) staat in het teken
van leukemie. De campagne loopt van vandaag tot de liveshow op 26
februari. Het is al de twaalfde campagne die de VRT en Kom Op tegen
Kanker samen organiseren.
Leukemie is verzamelnaam voor verschillende soorten bloedkanker, waarbij
de witte bloedcellen abnormaal reageren en zich ongebreideld
vermenigvuldigen. Behandeling is moeilijk, omdat de kanker zich via het
bloed in heel het lichaam heeft verspreid. Sommige chemotherapiën slaan
bij sommige patiënten aan, maar stamceltransplantatie is vaak de laatste
kans op overleven voor leukemiepatiënten.
De moeilijke zoektocht naar een donor
"De
zoektocht naar een geschikte donor is daarbij van levensbelang. Het
probleem is dat slechts één op vier leukemiepatiënten een donor in zijn
naaste familie vindt", legt Frank Deboosere, voorzitter van KOTK, uit.
"Om
zo veel mogelijk mensen een kans op overleven te geven, zamelen we geld
in om meer stamcellen te verzamelen. Dat kan door meer en betere
navelstrengbloedstalen te verzamelen en de bestaande
navelstrengbloedbanken in Vlaanderen uit te breiden."
Navelstrengbloedbanken
Die
navelstrengbloedbanken hebben overigens niet voldoende middelen voor
een betere inzameling van navelstrengbloed en dus om meer patiënten een
betere kans op een stamceltransplantatie te geven, zeggen experts.
Daarom doet Kom op tegen Kanker tijdens de tv-show een beroep op de
vrijgevigheid van de bevolking. De opbrengst van de show gaat naar de
bloedbanken.
Vanaf morgen kan je in tal van winkels en
warenhuizen spaartonnen vinden van KOTK. Daarin kunnen de mensen geld
steken voor de leukemiepatiënten. De vorige campagne van KOTK
(2008-2009), bracht net geen 13,7 miljoen euro op. (belga/edp)
Nieuwe doemdag: asteroïde Apophis zou in 2036 inslaan
Nieuwe doemdag: asteroïde Apophis zou in 2036 inslaan
Armageddon heeft een nieuwe datum en ditmaal is het niet 2012. Dat
beweren Russiche wetenschappers die de exacte datum hebben berekend
waarop de asteroïde Apophis zal clashen met onze aardbol. Zij die
geboren zijn op 13 april, kunnen alvast een groots feest plannen in het
jaar 2036.
"Apophis zal op 13 april 2029 tot op 37 à 38.000 kilometer van de aarde
genaderd zijn", dixit de Russische professor Leonid Sokolov van de
staatsuniversiteit van Sint-Petersburg. Zeven jaar later zou een botsing
volgen. Een woestijn zo groot als Frankrijk kan het gevolg zijn. Dit
alles in voorwaardelijke wijs, want meer dan waarschijnlijk zal Apophis
de komende jaren uit elkaar vallen in kleinere stukken die kunen botsen
met de Aarde. Het Russische ruimtevaartbureau Roskosmos wil alvast geen
risico's nemen. Het wil de asteroïde, die een diameter heeft van
ongeveer 350 meter, van koers doen wijzigen.
Hiroshima
Dat
willen ze doen door een speciaal schip tegen de grote brok te laten
botsen. Apophis vernietigen met een kernkop zou uitgesloten zijn. Zo'n
honderd jaar geleden verwerkte Siberië een komeetinslag. Die had een
kracht van meer dan duizend atoombommen op Hiroshima. Apophis zou drie
keer groter zijn dan de komeet van toen. In 2009 kwam Aphopis al eens in
het nieuws, toen wetenschappers voorspelden dat er twee procent kans op
een botsing was.
Eén op 250.000
Ook de NASA
houdt de asteroïde nauwlettend in de gaten. "Technisch gesproken hebben
de Russen gelijk. Er is inderdaad een kans dat Apophis in 2036 zal
inslaan op de Aarde", zegt Donald Yeomans, hoofd van NASA's 'Near-Earth
Object Program Office". "Maar die kans is amper één op 250.000 groot."
Apophis is dan 'slechts' iets breder dan twee voetbalvelden, bekijk in
de video hieronder wat een grotere asteroïde kan teweegbrengen.
(hlnsydney/odbs)
Kanker zal dit jaar 1,3 miljoen levens kosten in Europa
Kanker zal dit jaar 1,3 miljoen levens kosten in Europa
Hoewel kanker relatief minder dodelijk wordt, zullen er dit jaar in
Europa toch bijna 1,3 miljoen mensen aan kanker sterven. Dat voorspelt
een team van Italiaanse en Zwitserse onderzoekers in het tijdschrift
"Annals of Oncology".
De wetenschappers stelden een mathematisch model op op basis van
gegevens uit de periode 1970-2007. Volgens dat model zal kanker dit jaar
1.281.466 mensenlevens eisen in Europa, tegenover 1.256.001 in 2007.
Omdat de bevolking toeneemt, daalt eigenlijk de dodelijkheidsgraad van
kanker: van 153,8 overlijdens per 100.000 inwoners naar 142,8 bij de
mannen, en van 90,7 naar 85,3 bij de vrouwen. Dat komt overeen met een
daling van respectievelijk 7 en 6 procent sinds 2007.
De daling
is voornamelijk te danken aan de vermindering van het aantal vrouwen dat
sterft door borstkanker en het aantal mannen dat overlijdt door long-
of darmkanker. De onderzoekers merken wel op dat het aantal overlijdens
door longkanker bij vrouwen voortdurend toeneemt. (belga/odbs)
Er zitten bijzonder veel vinken, kepen en sijzen (foto) in onze
tuinen. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van zowat 1.500 tuinen die
deelnamen aan de tuinvogeltelling van Natuurpunt en haar Waalse
zusterorganisatie Natagora. Volgens Natuurpunt gaat het om een trend die
de organisatie deze winter al vaststelde bij haar maandelijkse
tellingen.
"De vinken voeden zich met onkruidzaden, die door de strenge lange
winter en sneeuw niet voorhanden zijn, waardoor ze massaal in de tuinen
opduiken", klinkt het. Ook enkele zeer zeldzame bosvogels werden dit
weekend al in een aantal tuinen gezien, zoals de middelste bonte specht.
Zuiden
Een
andere vaststelling is het duidelijk ontbreken dit jaar van een aantal
soorten vogels die zuidelijk overwinteren. Het gaat dan onder meer om de
tjiftjaf, zwartkop, zwarte roodstaart en witte kwikstaart. Volgens
Natuurpunt zijn zij ofwel sneller en in grotere getale zuidwaarts
getrokken, of zijn de vogels die probeerden hier te overwinteren
gestorven door de slechte weersomstandigheden. Bij tellingen vorige week
in Nederland werd eveneens geen enkele tjiftjaf waargenomen.
Tuinen
Vorig
jaar kreeg Natuurpunt erg veel respons voor de telling uit de Antwerpse
gemeente Brasschaat. Dit jaar blijken er voorlopig zeer veel cijfers
uit het West-Vlaamse Roeselare te komen. Telgegevens binnensturen kan
nog via de website van Natuurpunt of per brief. Natuurpunt roept de
tellers wel op om dit wel zo spoedig mogelijk te doen. De organisatie
vraagt ook om de vogels te blijven voederen, opdat trekvogels die nog
veel kilometers voor de boeg hebben, een goede vetvoorraad zouden kunnen
aanleggen. (belga/sam)
Archeoloog vindt Saoedische graafplaatsen via Google Earth
Archeoloog vindt Saoedische graafplaatsen via Google Earth
Archeoloog David Kennedy van de universiteit van West-Australië heeft
via Google Earth maar liefst 1.977 potentieel interessante plekken
gevonden om onderzoek te verrichten in Saoedi-Arabië.
Het is normaal erg moeilijk om in dat land toestemming te krijgen om
luchtfoto's te maken, maar dat is dankzij Google Earth niet meer nodig,
meldt New Scientist.
Kennedy heeft 1.240 vierkante kilometer van
het land onder de loep genomen. Hij markeerde de interessante plekken en
schakelde vervolgens een vriend in het Arabische land in om foto's
daarvan te maken.
In 2008 vonden onderzoekers van de
universiteit van Melbourne op dezelfde manier al 462 archeologisch
interessante plekken in Afghanistan. (sam)
Witte bloedlichaampjes als nieuwe diagnosetechniek voor darmkanker
Witte bloedlichaampjes als nieuwe diagnosetechniek voor darmkanker
De Stichting Fournier-Majoie voor Innovatie (FFMI) heeft de Italiaanse wetenschapper Max Mazzone van VIB-K.U.Leuven een beurs
toegekend voor onderzoek naar een nieuwe manier om darmkanker
vroegtijdig op te sporen. De techniek moet ook toelaten het verloop van
de ziekte beter te volgen bij patiënten.
Mazzone zal gebruik maken van zogeheten biomerkers -
veranderingen in het genetisch materiaal van specifieke witte
bloedlichaampjes, monocyten genaamd. Het onderzoek zal in nauwe
samenwerking gebeuren met Hans Prenen specialist darmtumoren van het UZ
Gasthuisberg. Het gaat om een totaal van 350.000 euro gedurende 3 jaar.
Witte bloedlichaampjes spelen een belangrijke rol bij de groei van
tumoren, de uitzaaiing van kankercellen en de vorming van bloedvaten in
en rond tumoren. Daarnaast oefenen ze een cruciale functie uit bij de
bestrijding van kankercellen. Zij vormen de kern van het
verdedigingsmechanisme dat het lichaam inzet tegen kankercellen.
Bloedafname
Mazzone en Prenen zullen proberen om de veranderingen van het
genetisch materiaal van de witte bloedlichaampjes (monocyten) te linken
aan de aanwezigheid en het verloop van darmkanker. Voordeel van deze
aanpak is dat witte bloedlichaampjes gemakkelijk te onderzoeken zijn.
Een gewone bloedafname is al voldoende.
"Vaccin Mexicaanse griep verhoogt kans op narcolepsie"
"Vaccin Mexicaanse griep verhoogt kans op narcolepsie"(slaapziekte)
Inenting met het vaccin tegen Mexicaanse griep verhoogt bij kinderen
en adolescenten mogelijk de kans op narcolepsie, ook wel slaapziekte
genoemd. Dat blijkt uit een Finse studie. In België zijn voorlopig geen
gevallen bekend, zegt viroloog Marc Van Ranst.
Narcolepsie is een neurologische ziekte waardoor de patiënt zelfs bij
voldoende nachtrust overdag geregeld in slaap valt. In Finland kregen in
2009 en 2010 zowat 60 kinderen tussen 4 en 19 de ziekte. Dat is drie
keer zoveel als de voorgaande jaren. Negentig procent van de patiënten
werd ziek tussen de twee en tien weken na de inenting tegen Mexicaanse
griep. De kans om narcolepsie te krijgen, ligt volgens het Finse
Nationaal Gezondheidsinstituut, die het onderzoek uitvoerde, na inenting
bij kinderen negen keer hoger dan normaal.
Enkel Scandinavië
"Het
verband tussen het vaccin Pandemrix en de ziekte bij kinderen is niet
buiten de Scandinavische landen gevonden", zegt de Nederlandse viroloog
Ab Osterhaus, die contact had met zijn Finse collega's, in De Telegraaf.
Ook IJsland en Zweden startten een onderzoek nadat een verhoging van
het aantal gevallen werd vastgesteld. "De meest voor de hand liggende
uitleg is dat de ziekte het gevolg is van het vaccin en de combinatie
van een aantal andere factoren", aldus het Finse gezondheidsinstituut.
België
In
België is voorlopig geen verband gevonden tussen de ziekte en het
vaccin. Er werden in ons land dan ook slechts een beperkt aantal,
20.000, kinderen ingeënt. "In Finland is nagenoeg de hele bevolking
ingeënt. Dat is bij ons niet het geval, enkel de risicogroepen kregen
het vaccin", zegt Van Ranst. Volgens de viroloog wordt het verband
tussen het vaccin en narcolepsie in België onderzocht en loopt er
momenteel ook een Europese studie. De Finse onderzoekers bendrukken dat
het onderzoek nog niet volledig is afgerond. Definitieve resultaten
worden verwacht in augustus.
Wereldwijd zijn bij campagnes meer
dan 90 miljoen mensen ingeënt tegen de H1N1-griep, van wie ongeveer 2,5
miljoen Finnen sinds de herfst van 2009. (belga/ep)
De Keplersatelliet van de NASA heeft al meer dan 1.200 mogelijke
vroeger niet gevonden planeten ontdekt. Vijf ervan kunnen op de Aarde
lijken, zo hebben astronomen woensdag bekendgemaakt.
Bij een analyse van meer 156.000 sterren over een periode van
vijf maanden in 2009 vond de exoplanetenjager Kepler 1,235
kandidaat-planeten waarvan er 68 qua grootte op de Aarde lijken.
Om mogelijk leven te herbergen moeten planeten zich binnen de
"levensvatbare zone" rond een ster bevinden: niet te heet en niet te
koud. Ook moet er vloeibaar water op het oppervlak mogelijk zijn.
Van de door de 590 miljoen dollar kostende Kepler gevonden planeten
bevinden er zich 54 in die zone en vijf lijken qua omvang op de Aarde.
De astronomen moeten nog wat verder puzzelen om te weten of het wel
degelijk planeten zijn.
Mercurius
De wetenschappers hebben ook een systeem gevonden met zes planeten.
Deze groep bevestigde planeten is de grootste rond een andere ster dan
onze en het is nog maar het tweede exoplanetenstelsel dat zeker meer dan
één planeet omvat. Toch catalogeerde de Kepler 170 sterren met mogelijk
meerdere planeten.
Alle zes zijn groter dan de Aarde en draaien heel kortbij ster
Kepler-11 op 2.000 lichtjaar van ons, waarbij de grootste op Uranus en
Neptunus lijken. Zij zijn allen een mengsel van gesteente en gas,
mogelijk ook met water. Vijf ervan zouden in ons systeem binnen de baan
van Mercurius vallen, met een omloop van maximaal 50 dagen.
Wetenschappers UA brengen atomen driedimensionaal in beeld
Wetenschappers UA brengen atomen driedimensionaal in beeld
Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen
hebben een nieuwe methode ontwikkeld om individuele atomen in het
inwendige van minuscule deeltjes in beeld te brengen. Daarvoor pasten
zij complexe meettechnieken toe op beelden verkregen door middel van een
elektronenmicroscoop. De onderzoekers krijgen daarmee meer inzicht in
de driedimensionale structuur van materialen. Het onderzoek haalt het
prestigieuze tijdschrift Nature.
Nanodeeltjes zijn materiële structuren die uit enkele tot een
paar duizend atomen bestaan en amper 1 tot 100 nanometer (miljardste
meter) groot zijn. Ze kunnen tal van interessante fysische, chemische en
biologische eigenschappen en processen vertonen. Zo zal bijvoorbeeld de
kleur van goud veranderen van geel naar rood als de gouddeeltjes
slechts een paar nanometer groot zijn.
Drie dimensies
Hoe deze eigenschappen tot uiting komen, wordt bepaald door de exacte
driedimensionale structuur van alle atomen binnen een nanodeeltje. Om
die reden is het inzoomen tot op atomair niveau sinds geruime tijd een
uitdaging.
Voor het eerst zijn wetenschappers er nu in geslaagd die uitdaging in
de praktijk waar te maken. Daarvoor pasten zij complexe rekenkundige
algoritmes toe op beelden van een zilver nanodeeltje, verkregen met een
van de krachtigste elektronenmicroscopen ter wereld. Door het deeltje
onder verschillende hoeken te observeren en innoverende meettechnieken
toe te passen kan de volledige atomaire structuur in drie dimensies in
kaart worden gebracht.
Nieuwe materialen
"De mogelijkheid om de driedimensionale structuur van nanodeeltjes
tot op atomair niveau in kaart te brengen, zal substantieel bijdragen
tot de ontwikkeling van nieuwe materialen met revolutionair nieuwe
eigenschappen."
Het onderzoek werd uitgevoerd aan het EMAT-labo (Electron
Microscopy for Materials Science) van de Universiteit Antwerpen, onder
leiding van Sandra Van Aert en Gustaaf Van Tendeloo, en aan het Centrum
Wiskunde & Informatica in Amsterdam, onder leiding van Joost
Batenburg. Ook de Zwitserse wetenschappers Rolf Erni en Marta Rossell
werkten mee.
Twee serieuze proffen maken in de vier kleuren van Google een levend
Google-logo. "Levend" is misschien wat overdreven, want het gaat om een
logo gemaakt van bacteriën, of beter gezegd ingekleurd door bacteriën.
Edward Johnson en zijn collega Clayton Wright van de Eastern
Virginia Medical School hadden blijkbaar dode momenten genoeg om grappig
uit de hoek te komen en deel te nemen aan de 'Google Demo Slam'
competitie. Dat is een competitie door Google zelf in het leven geroepen
voor filmpjes met als onderwerp een van Googles nieuwsdiensten.
Of Google het logo echt zal inzetten, durven we betwijfelen.
Heel wat mensen eten een koekje of snoepje toch nog op ondanks dat
het gevallen is op de grond. Sommigen houden zich zelfs aan de 5
seconden regel, waarbij ze alles nog opeten als het niet langer dan 5
seconden op de grond heeft vertoefd. Toch kan dat voor bijzonder
schadelijke gevolgen zorgen, waarschuwen wetenschappers.
Wanneer voedingswaren op de grond vallen, nemen ze bijna meteen
bacteriën over. Ze hebben daarbij zelfs geen 5 seconden voor nodig.
Bovendien hebben ziektes als cholera maar een half miljoen cellen nodig
om een infectie uit te lokken, dat staat gelijk aan een nauwelijks
zichtbaar stipje.
Wetenschappers raden dan ook aan nooit dingen nog op te eten als ze
eenmaal de vloer hebben geraakt, tenzij deze volledig steriel is.
Straatverlichting maakt dat je 's nachts over straat durft, omdat je
ziet waar je loopt of rijdt en het een veilig gevoel geeft dat je iemand
kan zien aankomen. Maar er zijn ook enorme nadelen aan verbonden:
straatverlichting kost veel geld en energie, zorgt ervoor dat je de
sterrenhemel niet meer goed kan zien, dat dieren stoort en het
slaappatroon van mensen beïnvloedt.
Dat zeggen de Britse milieuorganisatie CPRE (Campaign to Protect Rural
England) en de Britse astronomische organisatie CfDS (British
Astronomical Association's Campaign for Dark Skies). Zij vragen dan ook
aan de Britse regering om de verlichting op het platteland aan te
pakken.
Sterrentelweek
Om het publiek te
mobiliseren organiseren de organisaties een 'sterrentelweek'. De mensen
wordt gevraagd het aantal sterren in het sterrenbeeld Orion te tellen,
om de praktische impact van de lichtvervuiling aan te tonen. Uit recent
onderzoek bleek al dat 83 procent de nachtelijke hemel niet goed kan
zien door overmatige verlichting.
"Lichtvervuiling beschadigt
het karakter van het platteland. De grens met de steden vervaagt, en het
ontzegt vele, vele mensen een donkere hemel vol sterren", aldus Emma
Marrington van CPRE.
Besparen
Om politici
warm te maken becijferden de organisaties ook hoeveel ze zouden kunnen
besparen door de straatverlichting te dimmen of te verminderen.
"Op
dit moment geven ze 600 miljoen euro uit aan straatverlichting, die ook
nog eens 5 tot 10 procent van de CO2-uitstoot betekent. Minder
straatverlichting is tegelijk minder vervuiling, minder CO2 en meer geld
tegelijkertijd." (edp)
Ziekenhuis kan maagzweer vaststellen via adem patiënt
Ziekenhuis kan maagzweer vaststellen via adem patiënt
In een ziekenhuis in het Nederlandse Nijmegen gaat men voortaan maag-
en leverkwalen proberen vast te stellen via de adem van patiënten.
Daarvoor is een speciaal apparaat ontwikkeld.
Het toestel kan als het ware zeer kleine hoeveelheden ammoniak
meten die werden uitgeademd. Een infectie van de maag met helicobacter
pylori kan zo meteen opgespoord worden. Ammoniak is het bijproduct van
deze bacterie. Deze infectie kan maagklachten en maagzweren veroorzaken.
Dankzij het apparaat kan echter ook een gestoorde stofwisseling in de lever waargenomen worden.
Het doel is dat op termijn ook huisartsen zo'n handzaam apparaat krijgen, maar die investering zou niet echt goedkoop zijn.
Genetisch gemanipuleerde muggen vechten tegen knokkelkoorts
Genetisch gemanipuleerde muggen vechten tegen knokkelkoorts
Ongeveer zesduizend genetisch gemanipuleerde muggen hebben in
Maleisië de strijd aangebonden met de knokkelkoorts. Die ziekte werd het
afgelopen jaar zeker 134 mensen in het Aziatische land fataal.
De muggen zijn in december vrijgelaten in een onbewoond deel van de
deelstaat Pahang, meldde het Instituut voor Medisch Onderzoek (IMR), een
overheidsinstelling, woensdag. Het experiment is omstreden. Tal van
organisaties hebben gewaarschuwd dat het onbedoelde gevolgen kan hebben.
"Het
verbaast ons dat dit zonder kennisgeving vooraf is gedaan, gezien de
grote zorgen die wetenschappers, milieubewegingen en bewoners van de
regio hebben geuit'', aldus onderzoeker Lim Li Ching van Third World
Network.
De mannetjesmuggen zijn zo gemanipuleerd dat hun
nakomelingen snel sterven. Het vrouwtje van de muggensoort brengt de
knokkelkoorts over. Wanneer de gemanipuleerde muggen zich met de gewone
muggen mengen, zou de populatie daarvan door de sterfte gaan afnemen.
De
autoriteiten hebben laten weten dat er geen reden tot bezorgdheid is.
Deze mug, de Aedes aegypti, leeft maar vijf dagen en het experiment is
op 5 januari met succes afgerond. Er staan geen nieuwe, soortgelijke
experimenten op het programma, verzekerde het IMR. (anp/adb)
Grond rondom de vulkaan met ongeveer 25 centimeter gestegen
Grond rondom de vulkaan met ongeveer 25 centimeter gestegen
De supervulkaan die onder Yellowstone National Park in Wyoming
sluimert, zorgt opnieuw voor onrust nu blijkt dat hij aan een
recordtempo stijgt nadat de vulkaan een grote hap lucht heeft genomen.
In het ergste scenario, zoals beschreven in de Britse 'Daily Mail', zou
de lava zo ver in de lucht spuwen dat er zich een giftige wolk zou
ontstaan die duizenden kilometers ver zou drijven en maar liefst twee
derde van de Verenigde Staten onbewoonbaar zou maken.
Een uitbarsting zou voor een knal zorgen duizenden keer zo zwaar als die
van de Mount St. Helens in 1980. De gevolgen nadat IJslands
Eyjafjallajökull uitbarstte in april van vorig jaar, zijn er niets
tegen. De laatste grote uitbarsting van de supervulkaan onder het
schijnbaar kalme park met zijn fotogenieke geisers, dateert meer dan
640.000 jaar geleden. De caldera (wat kookpot of ketel betekent) die
toen ontstond, overlapt gedeeltelijk met twee oudere caldera's wat
verder naar het zuidwesten. Verder in die richting is het spoor van nog
eerdere uitbarstingen tot in Nevada terug te vinden. Een ongeveer 800
kilometer lange en 70 kilometer brede vallei dwars door de Rocky
Mountains laat zien hoe Noord-Amerika ten opzichte van de hotspot naar
het zuidwesten bewogen is.
25 centimeter gestegen
Sinds
die laatste uitbarsting heeft de vulkaan ongeveer 30 kleinere
uitbarstingen gehad. De recentste was 70.000 jaar geleden. In het begin
van 2004 zagen wetenschappers dat de grond boven de Caldera met ongeveer
7 centimeter per jaar stijgt. Tussen 2007 en 2010 leek de vulkaan tot
stilstand gekomen te zijn, maar sinds de vulkaan een hap lucht heeft
genomen, is de grond rondom de vulkaan met ongeveer 25 centimeter
gestegen. "Het is een buitengewone waarneming, vooral omdat het over
zo'n groot gebied gaat", aldus Bob Smith, professor in de geologie aan
de universiteit van Utah.
Enigszins opluchting
Wetenschappers
denken dat de zwelling van het magmareservoir zeven tot tien kilometer
onder het oppervlak ligt. "Voorlopig is er nog geen paniek en een
dreigende catastrofe is uitgesloten. In het begin waren we wel ongerust
en dachten we dat de supervulkaan bezig was om uit te barsten, maar
zodra we zagen dat de magma op een diepte van tien kilometer lag, was er
toch enigszins opluchting. Dit was heel anders geweest als de magma op
zo'n 2 a 3 kilometer onder het aardoppervlakte had gelegen", aldus Bob
Smith, die recent een studie leidde naar de supervulkaan. "Daarin vonden
we waardevolle aanwijzingen over wat er gaande is in de ondergrondse
leidingen van de vulkaan. Die kunnen helpen met het voorspellen wanneer
de volgende vulkanische Yellowstone uitbarsting kan plaatsvinden.
Film
In
2007 toonde Discovery Channel in de tv-premiere van ''Supervolcano:
Real Time Apocalypse' wat de desastreuze gevolgen voor heel de wereld
van een uitbarsting kunnen zijn. Miljoenen mensen raken dakloos,
gewassen worden beschadigd en watervoorraden komen in gevaar. In de twee
uur durende film deden Michael Riley en Gary Lewis verslag van een
fictieve, enorme vulkanische eruptie. Ze baseerden zich op
''wetenschappelijk bewijs, geloofwaardige voorspellingen en diepgaand
onderzoek van vooraanstaande geologen''. (hlnsydney/odbs)
Hoeveel weegt een kilogram? Het lijkt een idiote vraag, maar
wetenschappers die er nog steeds het antwoord op zoeken, zitten vandaag
samen in de eerbiedwaardige Royal Society van Londen. Ze hopen er
stappen te zetten richting een constante waarde voor de kilogram, los
van een fysiek voorwerp.
Sinds 1899 is de kilogram gebaseerd op een cilinder die voor 90 procent
bestaat uit platinum en 10 procent uit iridium. Hij werd in 1879 in
Londen gemaakt en wordt onder een glazen stolp bewaard in het Bureau
International des Poids et Mesures in Sèvres, nabij Parijs. Jammer
genoeg blijkt de kilogram ... vermagerd te zijn. De massa wijzigde met
het equivalent van een zandkorrel met een diameter van 0,4 millimeter.
Die
vaststelling is voldoende aanleiding voor wetenschappers wereldwijd om
zich het hoofd te breken over een definitie die onafhankelijk van een
fysiek object zou standhouden. Dat gebeurde eerder al voor de meter, die
wordt gedefinieerd door de snelheid van het licht.
Constante van Planck
Doel
is te komen tot een definitie voor alle basiseenheden - massa,
snelheid, tijd, enzovoort - door middel van stabiele en universele
waarden. Voor de kilogram stellen wetenschappers voor de constante van
Planck te gebruiken. Dat is een waarde die is genoemd naar Max Planck,
die de Nobelprijs voor Natuurkunde kreeg voor zijn ontwikkeling van de
kwantumtheorie.
Blijft het probleem om het verband te definiëren
tussen de kilo en de constante van Planck. Mochten de wetenschappers in
hun opzet slagen, dan zal dat voor de gewone sterveling vermoedelijk
geen gevolgen hebben. (belga/odbs)
Op het internet en in media circulerende berichten dat de ster
Betelgeuse volgend jaar zou ontploffen en daarbij helder zou oplichten
als een tweede zon zijn onzin, zo heeft de gezaghebbende website
space.com op gezag van wetenschappers gemeld.
Betelgeuse verliest massa en zou "weldra" ontploffen in een supernova.
Maar de term "weldra" moet op astronomische schaal worden gezien, zei
astronoom Jim Kaler van de Universiteit van Illinois tegenover een
zustersite van space.com. Niemand weet wanneer de ster, die 10 tot 20
keer zoveel massa als onze Zon heeft, zal ontploffen. Eenmaal Betelgeuse
een supernova wordt, zal het hemellichaam niet oplichten als een tweede
zon aan ons firmament, beklemtoont de sterrenkundige ook. De supernova
zou wel zowat de helderheid hebben van een halve maan, zichtbaar in vol
daglicht en schaduwen afwerpend.
Geen gevaar
Nog
volgens Kaler is er geen enkele reden om bang te zijn van deze
supernova. Met een afstand van zowat 600 lichtjaar bevindt Betelgeuse,
ook bekend als Alpha Orionis, zich te ver van ons opdat uitgespuwde
materie en straling schade kunnen aanrichten. Het wordt ook een type van
supernova waarbij er geen uitbarstingen van schadelijke gammastraling
zullen zijn.
Wel zal de knal een zootje maken van het sterrenbeeld Orion, waarvan Betelgeuse een boegbeeld is. (belga/ep)
De slijmzwam Dictyostelium discoideum bedrijft een primitieve vorm van
landbouw, schrijven biologen in het vakblad Nature vrijdag.
De zwam voedt zich met bacteriën die hij zelf zaait en oogst. In
plaats van alle bacteriën meteen op te eten, houdt de slijmzwam er
enkele apart die hij in zijn voortplantingsorganen opslaat.
De Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV) pleit voor de oprichting
van een euthanasiekliniek in ons land. Patiënten die geen euthanasie
krijgen in hun ziekenhuis of rusthuis kunnen zich dan tot de kliniek
wenden.
De wetgeving rond vrijwillige levensbeëindiging is strikt
geregeld sinds de invoering van de euthanasiewet. De vraag van veel
patiënten blijft echter onbeantwoord onder meer omdat de instelling waar
ze verblijven euthanasie verbiedt.
In Nederland werd deze week ook al gepleit voor een
euthanasiekliniek. De meeste instellingen, dokters en verplegers zouden
er voorstander van zijn.
De HVV roept nu ook op om zo'n kliniek in ons land te openen. "Veel
patiënten vragen om euthanasie, maar krijgen het niet omdat hun
ziekenhuis of instelling dat weigert. Zij blijven nu in de kou staan.
Nochtans zou voor die mensen zo'n instelling een oplossing zijn", klinkt
het in een krant van De Persgroep.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
