Wetenschappers UA brengen atomen driedimensionaal in beeld
Wetenschappers UA brengen atomen driedimensionaal in beeld
Onderzoekers van de Universiteit Antwerpen
hebben een nieuwe methode ontwikkeld om individuele atomen in het
inwendige van minuscule deeltjes in beeld te brengen. Daarvoor pasten
zij complexe meettechnieken toe op beelden verkregen door middel van een
elektronenmicroscoop. De onderzoekers krijgen daarmee meer inzicht in
de driedimensionale structuur van materialen. Het onderzoek haalt het
prestigieuze tijdschrift Nature.
Nanodeeltjes zijn materiële structuren die uit enkele tot een
paar duizend atomen bestaan en amper 1 tot 100 nanometer (miljardste
meter) groot zijn. Ze kunnen tal van interessante fysische, chemische en
biologische eigenschappen en processen vertonen. Zo zal bijvoorbeeld de
kleur van goud veranderen van geel naar rood als de gouddeeltjes
slechts een paar nanometer groot zijn.
Drie dimensies
Hoe deze eigenschappen tot uiting komen, wordt bepaald door de exacte
driedimensionale structuur van alle atomen binnen een nanodeeltje. Om
die reden is het inzoomen tot op atomair niveau sinds geruime tijd een
uitdaging.
Voor het eerst zijn wetenschappers er nu in geslaagd die uitdaging in
de praktijk waar te maken. Daarvoor pasten zij complexe rekenkundige
algoritmes toe op beelden van een zilver nanodeeltje, verkregen met een
van de krachtigste elektronenmicroscopen ter wereld. Door het deeltje
onder verschillende hoeken te observeren en innoverende meettechnieken
toe te passen kan de volledige atomaire structuur in drie dimensies in
kaart worden gebracht.
Nieuwe materialen
"De mogelijkheid om de driedimensionale structuur van nanodeeltjes
tot op atomair niveau in kaart te brengen, zal substantieel bijdragen
tot de ontwikkeling van nieuwe materialen met revolutionair nieuwe
eigenschappen."
Het onderzoek werd uitgevoerd aan het EMAT-labo (Electron
Microscopy for Materials Science) van de Universiteit Antwerpen, onder
leiding van Sandra Van Aert en Gustaaf Van Tendeloo, en aan het Centrum
Wiskunde & Informatica in Amsterdam, onder leiding van Joost
Batenburg. Ook de Zwitserse wetenschappers Rolf Erni en Marta Rossell
werkten mee.
Twee serieuze proffen maken in de vier kleuren van Google een levend
Google-logo. "Levend" is misschien wat overdreven, want het gaat om een
logo gemaakt van bacteriën, of beter gezegd ingekleurd door bacteriën.
Edward Johnson en zijn collega Clayton Wright van de Eastern
Virginia Medical School hadden blijkbaar dode momenten genoeg om grappig
uit de hoek te komen en deel te nemen aan de 'Google Demo Slam'
competitie. Dat is een competitie door Google zelf in het leven geroepen
voor filmpjes met als onderwerp een van Googles nieuwsdiensten.
Of Google het logo echt zal inzetten, durven we betwijfelen.
Heel wat mensen eten een koekje of snoepje toch nog op ondanks dat
het gevallen is op de grond. Sommigen houden zich zelfs aan de 5
seconden regel, waarbij ze alles nog opeten als het niet langer dan 5
seconden op de grond heeft vertoefd. Toch kan dat voor bijzonder
schadelijke gevolgen zorgen, waarschuwen wetenschappers.
Wanneer voedingswaren op de grond vallen, nemen ze bijna meteen
bacteriën over. Ze hebben daarbij zelfs geen 5 seconden voor nodig.
Bovendien hebben ziektes als cholera maar een half miljoen cellen nodig
om een infectie uit te lokken, dat staat gelijk aan een nauwelijks
zichtbaar stipje.
Wetenschappers raden dan ook aan nooit dingen nog op te eten als ze
eenmaal de vloer hebben geraakt, tenzij deze volledig steriel is.
Straatverlichting maakt dat je 's nachts over straat durft, omdat je
ziet waar je loopt of rijdt en het een veilig gevoel geeft dat je iemand
kan zien aankomen. Maar er zijn ook enorme nadelen aan verbonden:
straatverlichting kost veel geld en energie, zorgt ervoor dat je de
sterrenhemel niet meer goed kan zien, dat dieren stoort en het
slaappatroon van mensen beïnvloedt.
Dat zeggen de Britse milieuorganisatie CPRE (Campaign to Protect Rural
England) en de Britse astronomische organisatie CfDS (British
Astronomical Association's Campaign for Dark Skies). Zij vragen dan ook
aan de Britse regering om de verlichting op het platteland aan te
pakken.
Sterrentelweek
Om het publiek te
mobiliseren organiseren de organisaties een 'sterrentelweek'. De mensen
wordt gevraagd het aantal sterren in het sterrenbeeld Orion te tellen,
om de praktische impact van de lichtvervuiling aan te tonen. Uit recent
onderzoek bleek al dat 83 procent de nachtelijke hemel niet goed kan
zien door overmatige verlichting.
"Lichtvervuiling beschadigt
het karakter van het platteland. De grens met de steden vervaagt, en het
ontzegt vele, vele mensen een donkere hemel vol sterren", aldus Emma
Marrington van CPRE.
Besparen
Om politici
warm te maken becijferden de organisaties ook hoeveel ze zouden kunnen
besparen door de straatverlichting te dimmen of te verminderen.
"Op
dit moment geven ze 600 miljoen euro uit aan straatverlichting, die ook
nog eens 5 tot 10 procent van de CO2-uitstoot betekent. Minder
straatverlichting is tegelijk minder vervuiling, minder CO2 en meer geld
tegelijkertijd." (edp)
Ziekenhuis kan maagzweer vaststellen via adem patiënt
Ziekenhuis kan maagzweer vaststellen via adem patiënt
In een ziekenhuis in het Nederlandse Nijmegen gaat men voortaan maag-
en leverkwalen proberen vast te stellen via de adem van patiënten.
Daarvoor is een speciaal apparaat ontwikkeld.
Het toestel kan als het ware zeer kleine hoeveelheden ammoniak
meten die werden uitgeademd. Een infectie van de maag met helicobacter
pylori kan zo meteen opgespoord worden. Ammoniak is het bijproduct van
deze bacterie. Deze infectie kan maagklachten en maagzweren veroorzaken.
Dankzij het apparaat kan echter ook een gestoorde stofwisseling in de lever waargenomen worden.
Het doel is dat op termijn ook huisartsen zo'n handzaam apparaat krijgen, maar die investering zou niet echt goedkoop zijn.
Genetisch gemanipuleerde muggen vechten tegen knokkelkoorts
Genetisch gemanipuleerde muggen vechten tegen knokkelkoorts
Ongeveer zesduizend genetisch gemanipuleerde muggen hebben in
Maleisië de strijd aangebonden met de knokkelkoorts. Die ziekte werd het
afgelopen jaar zeker 134 mensen in het Aziatische land fataal.
De muggen zijn in december vrijgelaten in een onbewoond deel van de
deelstaat Pahang, meldde het Instituut voor Medisch Onderzoek (IMR), een
overheidsinstelling, woensdag. Het experiment is omstreden. Tal van
organisaties hebben gewaarschuwd dat het onbedoelde gevolgen kan hebben.
"Het
verbaast ons dat dit zonder kennisgeving vooraf is gedaan, gezien de
grote zorgen die wetenschappers, milieubewegingen en bewoners van de
regio hebben geuit'', aldus onderzoeker Lim Li Ching van Third World
Network.
De mannetjesmuggen zijn zo gemanipuleerd dat hun
nakomelingen snel sterven. Het vrouwtje van de muggensoort brengt de
knokkelkoorts over. Wanneer de gemanipuleerde muggen zich met de gewone
muggen mengen, zou de populatie daarvan door de sterfte gaan afnemen.
De
autoriteiten hebben laten weten dat er geen reden tot bezorgdheid is.
Deze mug, de Aedes aegypti, leeft maar vijf dagen en het experiment is
op 5 januari met succes afgerond. Er staan geen nieuwe, soortgelijke
experimenten op het programma, verzekerde het IMR. (anp/adb)
Grond rondom de vulkaan met ongeveer 25 centimeter gestegen
Grond rondom de vulkaan met ongeveer 25 centimeter gestegen
De supervulkaan die onder Yellowstone National Park in Wyoming
sluimert, zorgt opnieuw voor onrust nu blijkt dat hij aan een
recordtempo stijgt nadat de vulkaan een grote hap lucht heeft genomen.
In het ergste scenario, zoals beschreven in de Britse 'Daily Mail', zou
de lava zo ver in de lucht spuwen dat er zich een giftige wolk zou
ontstaan die duizenden kilometers ver zou drijven en maar liefst twee
derde van de Verenigde Staten onbewoonbaar zou maken.
Een uitbarsting zou voor een knal zorgen duizenden keer zo zwaar als die
van de Mount St. Helens in 1980. De gevolgen nadat IJslands
Eyjafjallajökull uitbarstte in april van vorig jaar, zijn er niets
tegen. De laatste grote uitbarsting van de supervulkaan onder het
schijnbaar kalme park met zijn fotogenieke geisers, dateert meer dan
640.000 jaar geleden. De caldera (wat kookpot of ketel betekent) die
toen ontstond, overlapt gedeeltelijk met twee oudere caldera's wat
verder naar het zuidwesten. Verder in die richting is het spoor van nog
eerdere uitbarstingen tot in Nevada terug te vinden. Een ongeveer 800
kilometer lange en 70 kilometer brede vallei dwars door de Rocky
Mountains laat zien hoe Noord-Amerika ten opzichte van de hotspot naar
het zuidwesten bewogen is.
25 centimeter gestegen
Sinds
die laatste uitbarsting heeft de vulkaan ongeveer 30 kleinere
uitbarstingen gehad. De recentste was 70.000 jaar geleden. In het begin
van 2004 zagen wetenschappers dat de grond boven de Caldera met ongeveer
7 centimeter per jaar stijgt. Tussen 2007 en 2010 leek de vulkaan tot
stilstand gekomen te zijn, maar sinds de vulkaan een hap lucht heeft
genomen, is de grond rondom de vulkaan met ongeveer 25 centimeter
gestegen. "Het is een buitengewone waarneming, vooral omdat het over
zo'n groot gebied gaat", aldus Bob Smith, professor in de geologie aan
de universiteit van Utah.
Enigszins opluchting
Wetenschappers
denken dat de zwelling van het magmareservoir zeven tot tien kilometer
onder het oppervlak ligt. "Voorlopig is er nog geen paniek en een
dreigende catastrofe is uitgesloten. In het begin waren we wel ongerust
en dachten we dat de supervulkaan bezig was om uit te barsten, maar
zodra we zagen dat de magma op een diepte van tien kilometer lag, was er
toch enigszins opluchting. Dit was heel anders geweest als de magma op
zo'n 2 a 3 kilometer onder het aardoppervlakte had gelegen", aldus Bob
Smith, die recent een studie leidde naar de supervulkaan. "Daarin vonden
we waardevolle aanwijzingen over wat er gaande is in de ondergrondse
leidingen van de vulkaan. Die kunnen helpen met het voorspellen wanneer
de volgende vulkanische Yellowstone uitbarsting kan plaatsvinden.
Film
In
2007 toonde Discovery Channel in de tv-premiere van ''Supervolcano:
Real Time Apocalypse' wat de desastreuze gevolgen voor heel de wereld
van een uitbarsting kunnen zijn. Miljoenen mensen raken dakloos,
gewassen worden beschadigd en watervoorraden komen in gevaar. In de twee
uur durende film deden Michael Riley en Gary Lewis verslag van een
fictieve, enorme vulkanische eruptie. Ze baseerden zich op
''wetenschappelijk bewijs, geloofwaardige voorspellingen en diepgaand
onderzoek van vooraanstaande geologen''. (hlnsydney/odbs)
Hoeveel weegt een kilogram? Het lijkt een idiote vraag, maar
wetenschappers die er nog steeds het antwoord op zoeken, zitten vandaag
samen in de eerbiedwaardige Royal Society van Londen. Ze hopen er
stappen te zetten richting een constante waarde voor de kilogram, los
van een fysiek voorwerp.
Sinds 1899 is de kilogram gebaseerd op een cilinder die voor 90 procent
bestaat uit platinum en 10 procent uit iridium. Hij werd in 1879 in
Londen gemaakt en wordt onder een glazen stolp bewaard in het Bureau
International des Poids et Mesures in Sèvres, nabij Parijs. Jammer
genoeg blijkt de kilogram ... vermagerd te zijn. De massa wijzigde met
het equivalent van een zandkorrel met een diameter van 0,4 millimeter.
Die
vaststelling is voldoende aanleiding voor wetenschappers wereldwijd om
zich het hoofd te breken over een definitie die onafhankelijk van een
fysiek object zou standhouden. Dat gebeurde eerder al voor de meter, die
wordt gedefinieerd door de snelheid van het licht.
Constante van Planck
Doel
is te komen tot een definitie voor alle basiseenheden - massa,
snelheid, tijd, enzovoort - door middel van stabiele en universele
waarden. Voor de kilogram stellen wetenschappers voor de constante van
Planck te gebruiken. Dat is een waarde die is genoemd naar Max Planck,
die de Nobelprijs voor Natuurkunde kreeg voor zijn ontwikkeling van de
kwantumtheorie.
Blijft het probleem om het verband te definiëren
tussen de kilo en de constante van Planck. Mochten de wetenschappers in
hun opzet slagen, dan zal dat voor de gewone sterveling vermoedelijk
geen gevolgen hebben. (belga/odbs)
Op het internet en in media circulerende berichten dat de ster
Betelgeuse volgend jaar zou ontploffen en daarbij helder zou oplichten
als een tweede zon zijn onzin, zo heeft de gezaghebbende website
space.com op gezag van wetenschappers gemeld.
Betelgeuse verliest massa en zou "weldra" ontploffen in een supernova.
Maar de term "weldra" moet op astronomische schaal worden gezien, zei
astronoom Jim Kaler van de Universiteit van Illinois tegenover een
zustersite van space.com. Niemand weet wanneer de ster, die 10 tot 20
keer zoveel massa als onze Zon heeft, zal ontploffen. Eenmaal Betelgeuse
een supernova wordt, zal het hemellichaam niet oplichten als een tweede
zon aan ons firmament, beklemtoont de sterrenkundige ook. De supernova
zou wel zowat de helderheid hebben van een halve maan, zichtbaar in vol
daglicht en schaduwen afwerpend.
Geen gevaar
Nog
volgens Kaler is er geen enkele reden om bang te zijn van deze
supernova. Met een afstand van zowat 600 lichtjaar bevindt Betelgeuse,
ook bekend als Alpha Orionis, zich te ver van ons opdat uitgespuwde
materie en straling schade kunnen aanrichten. Het wordt ook een type van
supernova waarbij er geen uitbarstingen van schadelijke gammastraling
zullen zijn.
Wel zal de knal een zootje maken van het sterrenbeeld Orion, waarvan Betelgeuse een boegbeeld is. (belga/ep)
De slijmzwam Dictyostelium discoideum bedrijft een primitieve vorm van
landbouw, schrijven biologen in het vakblad Nature vrijdag.
De zwam voedt zich met bacteriën die hij zelf zaait en oogst. In
plaats van alle bacteriën meteen op te eten, houdt de slijmzwam er
enkele apart die hij in zijn voortplantingsorganen opslaat.
De Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging (HVV) pleit voor de oprichting
van een euthanasiekliniek in ons land. Patiënten die geen euthanasie
krijgen in hun ziekenhuis of rusthuis kunnen zich dan tot de kliniek
wenden.
De wetgeving rond vrijwillige levensbeëindiging is strikt
geregeld sinds de invoering van de euthanasiewet. De vraag van veel
patiënten blijft echter onbeantwoord onder meer omdat de instelling waar
ze verblijven euthanasie verbiedt.
In Nederland werd deze week ook al gepleit voor een
euthanasiekliniek. De meeste instellingen, dokters en verplegers zouden
er voorstander van zijn.
De HVV roept nu ook op om zo'n kliniek in ons land te openen. "Veel
patiënten vragen om euthanasie, maar krijgen het niet omdat hun
ziekenhuis of instelling dat weigert. Zij blijven nu in de kou staan.
Nochtans zou voor die mensen zo'n instelling een oplossing zijn", klinkt
het in een krant van De Persgroep.
Dollekoeienziekte kan zich ook via de lucht verspreiden
Dollekoeienziekte kan zich ook via de lucht verspreiden
De dollekoeienziekte en de ziekte van Creutzfeldt-Jakob zijn
besmettelijker dan gedacht. De verwekkers, de prionen, zijn ook via de
lucht overdraagbaar. Daarvoor waarschuwt een team van wetenschappers uit
Zürich en Tübingen.
Prionen zijn de verwekkers van zeer ernstige infectieziekten van de
hersenen met dodelijke afloop bij mensen, runderen, schapen en vele
andere dieren. Tot nu toe gingen deskundigen ervan uit dat die eiwitten
bij dieren of mensen door een immuundefect van de darmen in het centrale
zenuwstelsel en in de hersenen terechtkwamen.
Nu hebben
onderzoekers echter muizen in speciale inhaleringskamers met
prionenhoudende lucht gezet. Het inademen leidde tot "verschrikkelijk
efficiënte infectie", aldus Adriano Aguzzu van de Universiteit van
Zürich. Een blootstelling van één minuut was genoeg om alle proefdieren
met de ziekte te infecteren.
Strengere maatregelen
Blijkbaar
kunnen de prionen via de neus rechtstreeks in de zenuwbanen komen en
aldus in de hersenen, meent Lothar Stitz van de Universiteit van
Tübingen. In laboratoria, slachthuizen en bij voedselproceduren moet men
derhalve nadenken over strengere voorzorgsmaatregelen, bevelen de
deskundigen aan in het vakblad PLoS Pathogens.
Twijfel
Toch
gaan er binnen het team stemmen van twijfel op, of de resultaten van
het onderzoekslab ook te transponeren zijn naar koestallen. Er zijn geen
aanwijzingen dat zieke dieren de gevaarlijke prionen bijvoorbeeld via
speeksel verspreiden. Het is nauwelijks denkbaar dat prionen via een
natuurlijke weg in de lucht raken.
Ook omtrent de mogelijke
gevolgen voor slachthuizen lopen de meningen uiteen. Bovendien beduiden
de resultaten niet dat patiënten met Creutzfeld-Jakob ook prionen
uitademen. (belga/adb)
De zon is in Groenland twee dagen te vroeg opgekomen. De zonsopgang
tekent het einde van een anderhalve maand zonder zonlicht tijdens de
winter. Wetenschappers vrezen dat dit een signaal is dat het ijs sneller
smelt dan verwacht.
In de stad Ilulissat eindigt de donkere winterperiode als de zon even
boven de horizon verschijnt. Voor het eerst is de zon er twee dagen te
vroeg opgekomen. Wetenschappers staan voor een raadsel, al vermoeden ze
dat de ijskappen in de omgeving lager zijn en de zon zo sneller toegang
vindt tot de stad.
Als het ijs zakt, dan zakt ook de horizon.
Daardoor ontstaat de illusie dat de zon vroeger opkomt. Dat is uiteraard
niet het geval. Volgens een rapport zou de temperatuur in Groenland
vorig jaar drie graden boven het gemiddelde gestegen zijn. (gb)
In ontwikkelingslanden worden massaal tests op tuberculose (tbc)
gebruikt die foute diagnoses opleveren. Volgens de
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kunnen de onbetrouwbare tests de
verspreiding van tbc zelfs in de hand werken. Uit nieuw onderzoek blijkt
dat ratten misschien een oplossing kunnen bieden.
In India alleen al worden de tests bij 1,5 miljoen mensen
gebruikt om antilichamen in het serum van patiënten op te sporen. Toch
leiden dergelijke tests tot verkeerde diagnoses, zo stelt een panel van
experten in een rapport voor de WHO.
Slijm
Volgens het gezaghebbende wetenschappelijke tijdschrift The Lancet zal de organisatie binnenkort een richtlijn uitvaardigen die het gebruik van de serologische tests afraadt.
Zowel snelle tests die gebruik maken van een stickje als meer
geavanceerde laboratoriumtests halen het immers niet van de al honderd
jaar oude en duurdere, maar betrouwbare methode van microscopisch
sputumonderzoek. Slijm van de hoestende patiënten wordt gekleurd en
onder de microscoop onderzocht. In landen zoals België wordt tbc meestal
opgespoord met nog een andere test, waarbij een kleine hoeveelheid
vloeistof wordt inspoten in de arm.
Ratten
Mogelijk biedt de Gambiaanse hamsterrat een onverwacht nieuw
alternatief voor tests in ontwikkelingslanden. Onderzoekers van de
Universiteit van West-Michigan hebben ontdekt dat het diertje een neus
heeft voor tbc. Door te ruiken aan slijmmonsters kan de rat tbc-bacillen
detecteren.
Verder onderzoek is nodig, maar de eerste resultaten zijn
veelbelovend. De Gambiaanse hamsterrat is niet aan haar proefstuk toe.
Eerder werd het diertje al met succes getraind om landmijnen op te
sporen.
Een harde schijf van 250 gigabyte tot 1 terabyte voor 10 dollar en
bovendien kogelvrij? Dergelijk oerdegelijk geheugen is voorgesteld op de
Consumer Electronics Show in Las Vegas. De schijf van producent ioSafe
overleeft 6 schoten met een geweer van kaliber 12.
De schijf wordt beschermd door een massief blok aluminium, maar
kan ook uitgevoerd worden met een titanium omhulsel. Ze is ontworpen om
het drie dagen uit te houden in zout of zoet water. Tijdens de CES in
Las Vegas werd de schijf zelfs op een schietstand getest, hoewel
producent ioSafe nergens melding maakt van het feit dat ze kogelvrij is.
Een salvo van 6 schoten met kaliber 12 deerden de schijf niet. Bij
een welgemikt schot uit een automatische M16 lag ze wel aan diggelen.
De aluminium bescherming kan een druk van 1.136 kilogram weerstaan, de
titaniumvariant dubbel zoveel: 2.272 kilo. De schijf is ontworpen om een
val te overleven van een halve meter met solid state geheugen (SSD),
voor een draaiende harde schijf geldt een valhoogte van 25 centimeter.
De Universiteit Hasselt ontwikkelt een test waarmee de huisarts
zeer snel borstkanker kan opsporen. Gewoon door wat bloed op een kleine
chip te druppelen. Dat onderzoek kunnen ze starten dankzij flink wat
Europees geld (6,5 miljoen euro). Over drie jaar is hopelijk het eerste
prototype klaar.
Microbiomed ontwikkelt een kleine chip die niet alleen zegt of je
borstkanker hebt of niet, maar ook nog eens gevoelig is voor
verschillende types van gezwellen.
Die kleine chip is een microlab op zich. Een druppel bloed is genoeg
om een diagnose te stellen, zegt professor Marc DOlieslaeger. Via de
test kunnen we merkermoleculen opsporen, dat zijn eiwitten die aangeven
of er in de borst of eierstokken gezwellen zijn. Je kunt de werking
vergelijken met een geavanceerde zwangerschapspredictor.
Die test is nog niet voor morgen. We hopen over drie jaar met een prototype op de markt te komen.
Of die chip een mammografie als middel om borstkanker op te sporen overbodig maakt, zal nog uit het onderzoek moeten blijken.
Biologisch afbreekbaar
In het BioMiMedics-project ontwerpen onderzoekers nieuwe
biodegradeerbare kunststoffen voor klinisch gebruik. We gaan materialen
ontwikkelen die na een tijdje uit het lichaam verdwijnen, zegt
professor Thomas Cleij.
Klassieke implantaten moet je uit het systeem halen, deze dus niet.
Bovendien kunnen we bepaalde geneesmiddelen toevoegen die op het juiste
moment in het lichaam vrijkomen.
Ook het biologische afbraakproces in het lichaam moeten ze
bestuderen. We moeten het precieze verloop kennen om zo ontstekingen,
stollingen of irritaties te vermijden, zegt professor Luc Michiels.
Het BioMiMedics-project kost in totaal 6,8 miljoen euro, Microbiomed 5,9 miljoen euro.
Wetenschappers debatteren nog steeds over wat leidde tot het
uitsterven van de dinosaurus. De dieren konden niet tegen de enorme
stof- en gaswolken die 65 miljoen jaar geleden in de atmosfeer zaten,
zegt 'asteroïde-adept' Jan Smit, verbonden aan de Vrije Universiteit
Amsterdam. Maar werden die wolken nu veroorzaakt door een
asteroïde-inslag of door vulkaanuitbarstingen?
De stofwolken leidden tot grote temperatuurveranderingen en
zonsverduisteringen. Het werd donkerder en daardoor kouder. Het gevolg
was dat veel planten, algen en andere zaken die aan de basis van de
voedselketen stonden het moeilijk hadden. Daardoor was er voor veel
dieren geen eten, waardoor ze uitstierven.
Volgens Smit werden de
stofwolken niet veroorzaakt door vulkaanuitbarstingen. De erupties
waren volgens de wetenschapper al ongeveer een half miljoen jaar bezig
voor er een asteroïde insloeg. Dinosaurussen, maar ook kleine eencellige
wezentjes in het water, leek dat weinig te doen. De inslag van een
enorme asteroïde op het Mexicaanse schiereiland Yucatan moet de dino wel
de nekslag hebben gegeven, stelt Smit.
Impact vulkanen
Gareth
Davies, petroloog (gesteentenexpert) aan de Vrije Universiteit
Amsterdam, plaatst enkele kanttekeningen bij het betoog van zijn collega
Smit. Het is allereerst ontzettend lastig om de tijd die verstreek
tussen de vulkaanuitbarsting en de asteroïde-inslag precies te meten,
zegt Davies. Hoewel hij niet weet of de asteroïde of de vulkanen de
meeste impact hebben gehad, kunnen vuurspuwende bergen wel degelijk een
enorm effect hebben op het klimaat.
"Als vulkanen aswolken hoog
in de atmosfeer spuwen, dan kan dat het klimaat voor duizenden jaren
beïnvloeden. Bij een inslag van een asteroïde gaat het om een periode
van honderden jaren. Dan hadden dino's iets meer tijd om een veilig
heenkomen te zoeken."
Vandaag
Hoe groot waren
de vulkaanuitbarstingen miljoenen jaren geleden eigenlijk? Groot, zelfs
in vergelijking met de beruchte uitbarsting van de IJslandse
Lakivulkaan in 1783-84. De gassen en de lava die die vulkaan toen
uitstootte, veroorzaakten jarenlang slecht weer. De relatief koele
periode veroorzaakte op haar beurt tegenvallende oogsten en hongersnood.
Grote erupties kunnen dus een behoorlijke impact hebben op het klimaat,
zegt Davies.
Dat dreigende scenario maakt het debat actueel,
zegt ook Jan Smit: "Als vulkaanuitbarstingen inderdaad een stofwolk
veroorzaakten die ervoor kon zorgen dat de dinosaurus uitstierf, moeten
we ons wel degelijk zorgen maken." (anp/sam)
De kern van de maan is best vergelijkbaar met die van de Aarde. Dat
heeft een nieuwe analyse aangetoond van meer dan dertig jaar oude
gegevens.
De astronauten van de Apollo-missies hebben van 1969 tot 1972
seismische instrumenten op de maan geïnstalleerd. Tot 1979 werden er
gegevens van metingen van kleine maanbevingen doorgestuurd.
Zo hoopten vorsers meer inzicht te krijgen over hoe de maan er
inwendig uitziet. Vermits de dataverwerkingstechnieken nu flink
verbeterd zijn, werden de gegevens nog maar eens onder de loep genomen.
De nieuwe analyse toont dat de maan een vaste, ijzerrijke kern met een straal van 240 kilometer heeft.
Daar rond zou, net als bij de Aarde, een buitenkern van vloeibaar ijzer met een straal van 330 kilometer zitten.
Wat wel verschillend is, is dat de maan nog een grenslaag van gedeeltelijk gesmolten materiaal van 150 kilometer heeft.
De maankern zou hiermee groter zijn dan tot dusver werd aangenomen.
"Gewichtloosheid in ruimte doet aantal spermacellen dalen"
"Gewichtloosheid in ruimte doet aantal spermacellen dalen"
Joe Tash, een ruimtewetenschapper van de Universiteit van Kansas,
zegt dat de gewichtloosheid tijdens ruimtereizen mogelijk negatieve
gevolgen heeft voor de vruchtbaarheid van mensen.
Tash concludeert dit na experimenten met muizen. Bij alle
knaagdieren die naar de ruimte gingen, was het aantal spermacellen (bij
de mannetjes) of het aantal eicellen (bij de vrouwtjes) gedaald.
"We hebben veel gegevens die nader onderzoek vereisen", zegt Tash.
"Bij sommige vrouwtjesmuizen die vijftien dagen meevlogen met de
spaceshuttle Discovery (foto), raakten de eierstokken volledig verstopt."
De wetenschapper vreest echter dat er nog een taboe heerst over het
gevoelige onderwerp en dat het verder onderzoeken van de zaak moeilijk
wordt. In februari stuurt hij weer muizen mee de ruimte in.
Een verzoek tot de meting van spermacellen bij mannelijke astronauten
werd door de ruimtevaartorganisatie NASA al met een 'njet' beantwoord.
"Men vond deze informatie te privacy-gevoelig", besluit Tash.
Gentse
wetenschappers zijn erin geslaagd spectaculaire beelden te maken van
Andromeda. Dat is het sterrenstelsel dat het dichtst bij onze eigen
Melkweg ligt.
De onderzoekers van de Universiteit Gent maakten
de beelden met behulp van de Herschel-ruimtetelescoop. Die telescoop
detecteert infraroodstraling en kan daardoor heel koude objecten zien
die nauwelijks zichtbaar licht uitstralen. Het beeld toont eigenlijk
niet zozeer sterren, maar wel de koude stof- en gaswolken in het
Andromedastelsel waaruit nieuwe sterren ontstaan.
De beelden werden gisteravond voor het eerst getoond tijdens een live-uitzending op de BBC.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
