Met de Kruisweg van de geboren Lanakenaar, Jan-Willem Rosier, bezit Lanaken een ongeëvenaarde kunstschat die waarschijnlijk toeristisch onvoldoende uitgespeeld wordt. We mogen met rede trots zijn op de nalatenschap van Freule Riedi de Montagne, in wiens opdracht de veertien staties van Jesus’ lijden op wonderbaarlijke wijze verbeeld werden door de schilder Jan WIllem Rosier. Hij schilderde aan de volledige opdracht met onderbrekingen 10 lange jaren, om hem met een feestelijke inzegening aan het grote publiek te schenken, waarbij heel wat hoogwaardigheidsbekleders uit de kerk, de adel en het burgerleven getuige waren. Die inzegening gebeurde op de 28 juni van het jaar 1898.
Jan-Willem Rosier (Lanaken, 15 september 1858 - Antwerpen, 24 juli 1931) was een Belgisch kunstschilder. Hij schilderde portretten en 18e-eeuwse taferelen uit het dagelijkse leven maar ook godsdienstige taferelen. Omstreeks 1870 ontmoette Rosier Godfried Guffens toen deze in de Sint-Ursulakerk van Lanaken schilderde. In 1880-81 studeerde hij aan de École nationale supérieure des beaux-arts te Parijs en reisde in 1882 naar Engeland voor een opleiding portretschilderen. Even later vestigde hij zich in Antwerpen. Toen hij in 1885 tot leraar aan de Antwerpse academie werd benoemd had hij Rik Wouters als leerling. Hij werkte van 1888 tot 1898 aan het schilderen van de kruisweg . Op 28 juni 1898 werd de kruisweg in aanwezigheid van freule Elisabeth Riedi de Montaigne, die de kruisweg bekostigde, plechtig ingewijd. Aanwezig waren, naast de schenkster, mgr. Heylen, abt van Tongerlo en later bisschop van Namen, een schare monniken, mgr. Cartuyvels uit Leuven, leden van de Kamer en Senaat, Ruys de Beerenbroek, commissaris van Koningin Wilhelmina in Nl. Limburg, ridder van de Kewith Gellik, en meer andere adellijken, Pastoor Truyens en Jan Rosier zelf. Tijdens de wereldtentoonstelling van 1894 te Antwerpen mocht hij een werk exposeren. In 1886 kreeg hij de derde prijs op de "Prijs van Rome". Er volgde nog een Gouden Medaille op een tentoonstelling te München. Een Argentijnse president kocht in 1883 een schilderij van hem tijdens een tentoonstelling in Argentinië. Tijdens de Eerste Wereldoorlog week hij uit naar Engeland en gaf in Londen les aan de London School of Arts. Na de oorlog keerde Rosier terug naar België. In 1927 moest hij omwille van zijn verslechterende gezondheid stoppen met schilderen, vier jaar later overleed een Groot-Lanakenaar.
Zijn kruisweg die in de kerk van Lanaken prijkt is een aantal malen gekopieerd en is daarom te bewonderen in meerdere kerken, maar er is maar een orgineel en dat hangt in de St. Ursullakerk te Lanaken.
Gekopieerd met toestemming van de schilder en na vervaardiging met zijn goedkeuring, alvorens te leveren aan de opdrachtgevers, maar ook gekopieerd zonder zijn toestemming. Met zekerheid één kruisweg is vervaardigd zonder zijn toestemming en hangt ergens in Nederland. De schilder zakte meerdere malen af naar Lanaken om de schilderijen die hij ging kopiëren te bekijken en te fotograferen.
De St. Hubertuskerk in Runkst is een van de kerken waar de kruisweg te bewonderen is die in opdracht van Karel Beyaerts vervaardigd werd . Beyaerts zelf is niet de schilder ,maar in zijn atelier werkten meerdere schilders voor het kopiëren van schilderijen De panelen waarop de kruiswegtaferelen te zien zijn, hebben een afmetingen van 70 x 110 cm. (die op doek in de St. Ursulakerk meet 100 x 60 cm)
In Maastricht besloot het Armbestuur om eveneens een Kruisweg te laten maken, voor de kapel van Calvarieberg. Ook hier werd een prijsopgave gevraagd aan Karel Beyaerts die destijds woonde in de Rue Notre Dame in Brugge. Hij had, zo blijkt uit de vraag, vanuit Maastricht reeds eerder de kruisweg gekopieerd, zowel voor Mechelen als Runkst. De opdracht werd aanvaard. Het schilderen en de levering van de schilderijen werd voltooid in zes maanden. De levering van de kruisweg moest echter de goedkeuring van Jan Rosier krijgen alvorens te leveren, hetgeen overeengekomen was in het contract. Door ziekte van Jan Rosier liep daardoor de levering drie weken vertraging op. In februari 1905 was het eindelijk zover en kregen de schilderijen de goedkeuring mits enkele correcties. De kruisweg was geschilderd op acajou (Mahoniehout) panelen die net zoals de eerder vermelde kopieën de afmeting 70 x 110 cm hadden. De Kruisweg van Lanaken die door Jan Rosier op doek geschilderd werd vervaardigde hij met onderbrekingen en duurde 10 jaar. Op de achtste statie is zijn dochter afgebeeld als één van de wenende vrouwen. De kortere tijd voor de vervaardiging ligt in het gegeven dat Beyaerts een aantal schilders ten dienste had die de Kruisweg te schilderen.
De kruisweg in de Kapel van Calvarieberg heeft in de daar gehangen tot het moment, dat Maastricht het nieuwe ziekenhuis St. Annadal bouwde en de kapel haar functie verloor. Op 14 meert 1968 werd de kruisweg dan in bruikleen, voor onbepaalde tijd, aan de St. Gulielmuskerk in de wijk Wittevrouwenveld te Maastricht. Toen voor de eerste maal een toestemming werd gevraagd door Karel Beyaerts aan Rosier om de Kruisweg te mogen kopiëren verkreeg hij de toestemming, uiteraard tegen betaling. Zijn opdrachtgeefster en schenkster aan de kerk van Lanaken freule Riedi de Montagne kreeg hier melding van en was daar zeer ontstemt over. Zij liet dat schriftelijk weten aan Rosier die zich in een schrijven aan haar gericht verontschuldigde voor het feit dat zij het had moeten vernemen van derden en niet van hm zelf te horen had gekregen. Hij liet daarbij meteen ook weten dat hij zelf nooit eenzelfde meesterwerk voor een andere opdrachtgever zou produceren. Mevrouw moest daarbij wel bedenken dat hij het aan zijn echtgenote en kinderen als een verplichting zag voor hun onderhoud in te staan. Het feit dat haar kruisweg meermaals gekopieerd werd moest gezien worden als een eer.
Tags:riedi de Mantagne,Jan Rosier,Lanaken,kruisweg, St Ursulakerk
|