De Maas heeft niet altijd dezelfde loop gehad zoals wij hem sinds mensenheugenis kennen. Meermaals heeft deze regenrivier, na een zeer hoge regenval, haar loop verlegd. Dit gebeurde in eeuwen, waar er nog geen kanalen of stuwen waren en de regenval enkel via beken en zijrivieren de Maas voedde.

Voor Lanaken meer bepaald Groot Lanaken kunnen wij dat vernemen uit een artikel van Jodonge Firmin (+), geschreven in Maaslandia, uitgegeven in 1984 door Kon GOSSU Lanaken.

Hij beschrijft daar de loop van de Maas, o.a. bij Borgharen vóór 1100, waar de Maas de loop van de Kanjel vanaf Limmel(Nl) volgde. Vervolgens ging het dan  verder, ten westen van de huidige loop, naar het huidige Hocht, dat toen op de rechteroever lag en verder richting Neerharen. (de cisterciënzerabdij te Hocht werd pas gebouwd in 1180).

Van Neerharen uit volgde de Maas destijds een bijna rechte lijn noordwaarts richting Meeswijk  In de loop der eeuwen, tijdens hoge waterstanden, heeft de Maas zich nog enkele keren verlegd, om uiteindelijk de huidige loop te volgen, waarbij er  tussen Smeermaas en Meeswijk heel wat gronden en dorpen (Herbricht, Uikhoven, Boorsem, Kotem, Geneuth), die voorheen op de rechteroever lagen nu op de linkeroever kwamen te liggen. .

Bij Borgharen tegenover Smeermaas kan men nu verkleuringen in het kiezelpakket en de deklaag ontdekken, die deze loop uit de periode voor 1100 laat zien.  De kiezel werd er afgegraven tot op een zwartgekleurde diepte, waaruit ook grondwater sijpelt. Iets verder is over een behoorlijke lengte een donkere, slipachtige, grindloze Maasboord te zien. Waarschijnlijk op de plaats waar de Maas de richting naar het huidige Hocht innam.

Herman Vuerstaek uit Veldwezelt 103 jaar en een paar maanden oud eerde ook ditmaal zijn wapenbroeders aan het genswachtmonument in Smeermaas. Sinds enkele jaren neemt, ‘Hem’ zoals ze hem noemen, deel aan de herdenking  in Smeermaas. In Veldwezelt was hij van het begin van de herdenkingen na de oorlog steeds aanwezig.

De nog immer fris ogende ex grenswachter, werd aan het monument in Smeermaas geïnterviewd door een jonge dame van TVL. Waarschijnlijk waren het haar mooie ogen, die voor verwarring zorgden bij Hem, want hij kon maar slecht uit zijn woorden komen, waardoor het bleef bij “ik vind het prachtig, echt waar”.

Kinderen van de Basisschool ‘Aan de Basis’,  lazen een gedicht voor  over de oorlog, besluitend met de woorden:

Zij hadden de overwinning niet gehaald

en die met hun leven betaald.

Velen gaven hun leven,

om ons een nieuw te geven.

Laten we ze dankbaar zijn,

voor al hun leed en al  hun pijn.

Na de toespraken en de kranslegging  aan het monument en het uit volle borst meezingen van het Belgisch volkslied, kon ondervoorzitter van het Grenswachtcomte - Josianne Hendriks-Kuijpers- de hulde besluiten met een dankzegging aan alle aanwezigen en in het bijzonder aan de tieners en de honderdendrieplusser. Deze alweer 44e bijeenkomst werd besloten in het O.C., om daar bij een drankje en een hapje wat na te praten.

Enkele jonge mannen lieten zich daar, van de oud gedienden, uitleggen welke verdiensten zij hadden gedaan voor hun vaderland en hadden bewondering voor de vele medailles die op hun borst prijkten.

In en rond de waterburcht, werd door kinderen tussen 8 en 12 een heuse strijd geleverd. Niet zoals eerder aangekondigd om de burcht te vermeesteren, maar om een huwelijk te vermijden tussen de Heer van Loon en Isabella van Lodenaken. Isabella was in dit geval de enige dochter van Baron Diederik van Welken Huizen, Heer van Pietersheim en Merode en meerdere Huizen die hier niet belangrijk zijn en enige erfgename..

Het Conflict tussen Heer en Leenheer moest worden beslecht door een groot aantal jeugdridders uit beide kampen, die de strijd aangingen middels een waterspel, hardlopen ter hardst en meerdere spellen. Allen gingen vanaf het binnenplein achter Baron Van Welken Huizen, Heer van Pietersheim en Merode aan, zoals de kinderen die achter de rattenvanger van Hamelen aanliepen. Maar geen zorg deze Baron zou ervoor zorgen dat alle kindridders terug bij hun ouders terecht kwamen.

Uiteindelijk zorgden de ridders van Prinses Isabella voor de overwinning en moest de Heer van loon zijn belofte nakomen en afzien van de schuld die de Heer van Welken Huizen, Heer van Pietersheim en Merode, bij hem had. 

Isabella die de inzet was van deze strijd was zichtbaar opgelucht en leefde zoals een sprookje eindigt nog lang en gelukkig. 

Nou, nou  gelukkig! Uit betrouwbare bronnen weten wij, dat zij zal later huwen, met haar oom Maximilian van Merode, om het familievermogen te beschermen. Zij zou een groot veldheer op de wereld zetten nl, veldmaarschalk Jean Philipp Eugene de Merode Heer van Petersheim enz. (zie ingevoegde foto)  Na de dood van zijn vader en feitelijk grootoom, huwde zijn moeder Isabella met de Hertog van Holstein. Met deze stiefvader zal hij bij regelmaat aanwezig zijn bij veldslagen, een leerschool voor zijn latere militaire loopbaan.

Op zijn 18^e keerde hij terug naar zijn waterburcht in Pietersheim en begon hij aan zijn militaire loopbaan regelmatig veranderde hij van kamp en was het laatst kamerheer in Wenen.

Rond 19.00 kwam er een plezier(ige)boot over het kanaal in Smeermaas gevaren, vol met passagiers die op het dek aan het zingen en aan het feesten waren.

'Ik denk bij het zien van het schip aan een titel  van een lied van Sudermann uit 1608'

'Dah komt ein Schiff geladen, bis an dem hochsten Bord...'. (daar komt een schip geladen, Tot aan de hoogste boord)

De passagiers, op z’n paasbest uitgedost, waren duidelijk ‘in the mood’. Een zanger op het achterdek had geen moeite om de feestvierders op zijn hand te krijgen.

Intussen werd het duidelijk, dat het om arbeiders ging, van papierfabriek Sappi in Lanaken. Reeds eerder mocht de kade van Smeermaas dienen om een feestelijke rondvaart van Sappi over de kanalen en Maas te beeindigen. De passagiers gingen aan wal om onder muzikale begeleiding van de Porijkes en voorafgegaan door politie naar het ontmoetingscentrum van Smeermaas te gaan waar er een receptie volgde.

De Porijkes waren wat aan de late kant maar dat lag waarschijnlijk in het feit dat  twee van hun muzikanten nog  niet aanwezig waren en dat ze daar op aan het wachten waren. Bleek echter dat deze twee nu niet toevallig  op de boot  als arbeider van PM8 aanwezig waren als medejubilarissen.

Het 25 jubileum van PM8 was de aanleiding tot deze jubileumviering. Papiermachine 8 werd in 1985 in gebruik genomen (Toen waren het nog allemaal knappe jonge mannen) nadat PM7 vanaf 1968 alreeds draaide. Heel wat arbeiders werden toen aangeworven voor de nieuwe machine en die mensen vieren dit jaar 25 jaar PM8.

SAPPI kwam als KNP LEYCAM naar Lanaken om een geheel nieuwe fabriek te bouwen, nadat in Maastricht gebleken was dat daar geen uitbreidingsmogelijkheid meer was. In 1968 rolde het eerste papier van de PM7 en heel wat Lanakenaren vinden vanaf toen hun nering bij SAPPI.

Omdat het om een groot aantal ging werd besloten dit in drie groepen te doen. De derde en laatste groep legde vandaag aan in Smeermaas.

meer foto's bij foto's Nol in de rechter kolom bovenaan klikken.














porijkes op z'mn paasbest.

Problemen, rond het achterwege blijven van stevige beschoeiing in Herbricht, kondigen zich nu al aan. Bij hevige regenval zoals de laatste dagen, vloeit het water van de akkers rondom richting Maas en maakt geulen in de -met zand gemaakte- oever langs de Geulerweg, die zijn naam eer  aanbrengt. Kleine en grote groeven snijden zich in het, vrijwel van stenen ontbrekende, zand. Het rijkelijk met schelpen aangebrachte mergelachtige zand, is een overschot van de werken aan het Albertkanaal bij de brug van Vroenhoven. 

In januari is er bij hoog water al een probleem geweest met de oever, waarbij toen zelfs een deel van de pas aangelegde weg het moest ontgelden. De weg is intussen in beton aangelegd.

De niet te onderschatten kracht van water op de verlaagde oever is duidelijk zichtbaar in deze grote meander in de Maas. Het is dan maar gissen wat de Maas met het overige zand gaat doen, bij de eerste heuse stijging van deze grind- en regenrivier. Volgens mij ligt ze al te likkebaarden.

De idee, ‘aan de Maas terug te geven wat haar is ontnomen’, heeft zijn grenzen. Ooit lagen enkele grensdorpen, die nu aan Belgische zijde liggen, aan de andere kant van de Maas. De Maas is een rivier die met grote debietschommelingen haar weg al eeuwenlang zoekt naar zee. Deze 'grillige dame' sturen is schier onmogelijk. Nog nooit in haar geschiedenis werden zo'n ingrijpende werken uitgevoerd aan deze meanderende rivier.  De toekomst zal uitwijzen tot wat de huidige werken zullen leiden.

Positief voor de vissers: Meerdere stegels werden aangebracht om hen de weg naar de Maas te garanderen voor hun geliefde sport. 

Bij al dat zand langs de Geulerweg, schiet mij een couplet uit een cantate te binnen:

Wer nur den lieben Gott lässt walten

Und hoffet auf ihn allezeit,

Den wird er wunderlich erhalten

In allem Kreuz und Traurigkeit.

Wer Gott, dem Allerhöchsten, traut,

Der hat auf keinen Sand gebaut.

Ook in Smeermaas stellen de bewoners zich steeds meer vragen rond de 'verbeteringen' van de maasoever, die nu  ontdaan van de begroeiing aangevuld werd met gewone dekgrond. Wat zal de Maas ook hier gaan wegnemen wat met zoveel dumpers werd aangevoerd. Ook de reden voor het aanvullen met grond, vóór de betonnen boord, ontgaat hen. Het zou vriendelijk zijn van nv De Scheepvaart, mochten zij met nieuwsbrieven de mensen op de hoogte houden van de werken, zoals dat wel gebeurt voor de werken aan Nederlandse zijde, waar het Grensmaas Consortium op gezette tijden een nieuwsbrief rond stuurt.