Pastoor Rutten’s Pastoraat in Smeermaas was van 1927 tot 1935. Hij was de opvolger van E.H. Claes die Pastoor werd in Munsterbilzen. Hijzelf werd in 1935 opgevolgd door Pastoor Hombroux die twee jaar in Smeermaas bleef en opgevolgd werd door Pastoor Lormans (1937-1950), Pastoor in de oorlogsjaren.

Op Paasmaandag de 17de april 1933 werd de OLV kerk  in Maastricht verheven tot Basilica Minor.

Na de mis te hebben meegecelebreerd en de processie daaropvolgend in Maastricht meegelopen te hebben, stapte Bisschop Kerkhofs in zijn 'automobiel' en reed naar Smeermaas. In zijn gezelschap waren; de vicaris generaal van Roermond Baduin (Heeroom van de familie Baduin in Smeermaas) en de Deken van de Kapittelkerk St. Servaes.

De reden van hun bezoek aan Smeermaas was de onthulling van het Christus Koningbeeld dat opgesteld stond op de Kruising Oude Heirbaan-Brugstraat. Het beeld was een geschenk  van de parochianen van de de St. Jozefparochie aan hun parochieherder Pastoor Henricus Rutten (1927-1935) , voor zijn 25 jarig jubileum. Het beeld dat eerst in de Brugstraat stond, is tijdens de wegwerkzaamheden rond 1968 verplaatst naar de huidige kerk. De famile Baduin zal in het totstand komen van het beeld en de onthulling daarvan met deze prominente kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders een grote rol hebben gespeeld.

Het beeld zal op 17 april 2013 precies 80 jaar in Smeermaas staan.

Smeermaas had vanaf de jaren ’20 van de vorige eeuw, drie missionarissen op missie. Twee in de Filippijnen Broer en zus Pelssers Jan en Maria (kloosternaam Virginie) en Pater Arnold Driessen. Om deze drie Smeermaser zendelingen te steunen was er de missienaaikrans. Zij maakten benodigdheden voor de Missionarissen en dingen die verkocht werden om deze drie geldelijk te ondersteunen.

Op de foto  de leden van de Missienaaikrans. (Grootmoeders van de huidige bewoners).
Van Links naar rechts Staand; Gilissen Isabel, Segers Alfonsine, Wahlen Maria, Bastiaens Agnes, Rousseau Elise, Driessen Arnoldine (zus van pater Arnold), Kleinen Hubertine, Heldens Juliana.

Zittend van links naar rechts: Huijsmans Victoire, Pelssers Alice (zus van Pater Jan en zuster Virginie), E.H. Pastoor Rutten, Bauduin Miet (voorz.), Vandervoort Anne en Juffrouw Voets.

Tags:missienaaikrans Smeermaas,Pastoor Russten, crisisjaren 30.

In België werden elke tien jaar volkstellingen gehouden. Deze tellingen begonnen op 15 oktober 1846, waarna de daaropvolgende jaren geteld werd op 31 december. Vanaf dit jaar werden volkstellingen gehouden in 1856, 1866 en 1876 - alle op 31 december. Vanaf 1880 was er sprake van een telling aan het eind van elk decennium. De volkstelling van 1940 verviel door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, waardoor de volgende telling in 1947 plaatsvond. Vervolgens liep de volkstelling als volgt: 31 december 1960 en 31 december 1970, gevolgd door 1 maart 1981 etc.

Volkstelling onder Frans bewind.

In het jaar 1796 (Franse tijd) was er ook een volkstelling te Lanaken, dat was onder Frans bewind. In de dorpen Lanaken, smeermaas, Pietersheim, Caberg , Briegden en Besmer woonden toen 1173 mensen waarvan er 200 in de echt verbonden waren.

(Bij de telling van 2010 was het inwonertal 13.004 inwoners voor Lanaken waarvan 4049 niet Belgen, zonder de inwoners van Caberg dat in 1839 definitief naar Oud Vroenhoven over ging. Ddit is zonder de andere fusiegemeenten Neerharen, Rekem, Gellik en Veldwezelt geg. Gem. Website)

De oudste inwoner woonde in Smeermaas het betrof een vrouw die de ouderdom van 100 jaar had bereikt (Wed van Lambert Leenders). Caberg dat toen nog deel uitmaakte van Lanaken en na 1839 definitief overging naar Oud Vroenhoven (Maastricht in 1920) telde toen 49 inwoners. In Lanaken woonde de hoofdmoot aan inwoners 436 en in Briegden  het minste met 18 inwoners. Van de mannen waren er toen 30 weduwnaar en van de vrouwen waren er 58 weduwe.

Heel wat van de beroepsbevolking vond zijn nering in de Landbouw. 93 Boeren waren verdeeld over het grondgebied van Lanaken , daarvan 41 in Lanaken. 63 Inwoners waren  keuterboer(waarvan 21 in Lanaken en 21 in Smeermaas), 69 mensen stonden genoteerd als dagloner.

In Smeermaas woonde één brouwer  (Reinier Willem Hustinx  geboren 21 februari 1774, overleden Maastricht 18 juli 1852, brouwer, trouwde Maastricht 11 december 1796 met Maria Cornelia Rutten, geboren 1772, overleden Maastricht 15 december 1820, dochter van Nicolas Rutten en Catherine Klocker. Ze was eerder weduwe van Francois Coenegracht) Verder woonden  er  2 branders en de chirurgijn (Heelmeester Fransus Weydman ) in Smeermaas.

De 3 kleermakers woonden: in Lanaken 1 en in Pietersheim 2.  Van het totale aantal inwoners was er maar een genoteerd als metser, (Hubert Jongen),  die in Pietersheim gehuisvest was. Voor het schoeisel van de bevolking zorgden 6 schoenmakers die dagelijks achter hun leest zaten. Hetzelfde aantal was timmerman 3 in Lanaken, 2 in Pietersheim en 1 in Smeermaas. De enige rademaker woonde in Briegden.  Zowel in Lanaken als Pietersheim woonde een molenaar.

In Smeermaas woonden drie bakkers en in Lanaken een (heel wat mensen hadden toen een ‘backus’ achter hun huis staan en bakten zelf hun brood). Er waren toentertijd 5 winkeliers en 1 koopman (Andreas Silverijser die woonde in een  huis, langs de Maas, ‘de Blauwe geit genaamd), allen in Smeermaas gevestigd.  

3 Slagers die aan huis kwamen slachten 2 in Smeermaas ( de joden Hertz en Mozes die naast het slachten ook handelden in huiden en stoffen, Mozes woonde in een huis langs de Maas) en 1 in Pietersheim.

Eén vroedvrouw stond de vrouwen van Lanaken bij tijdens de bevallingen,  
Bron: gedeeltelijk Gossu Tijdingen.

Het is bekend dat de Wespenspin, vanuit het  Middellandse Zeegebied, steeds verder noordwaarts migreert. Haar voedsel vindt ze in laagvliegende en springende prooien.  Daarvoor spint ze een wielspinweb. Zo’n web is te herkennen aan een verdikt zigzagpatroon in het midden. De spin hangt hierin altijd ondersteboven, wachtend op een prooi. Prooidieren zijn veelal sprinkhanen. Maar eveneens vliegende prooien. Tijdens de paring loopt het mannetje van deze spinnen het gevaar als maaltijd te eindigen. De mannetjes zijn veel kleiner dan de vrouwtjes en kunnen maar tweemaal paren omdat hun geslachtsdeel in het vrouwtje blijft zitten na de paring. Hij bezit er twee en zal na een tweede paring sterven. Het vrouwtje legt haar eitjes in een cocon die ze beschermt tot ze sterft.

Bij het maken van de foto’s bemerkten wij een vrouwtje dat een prooi aan het inwikkelen was. Maar bij nader inzien zagen wij het zigzagkenmerkend patroon niet. Bleek dat deze spin, het web van een andere spin was ingeklommen en deze na een zichtbaar gevecht aan het inwikkelen was.

Dus na de bekende prooien blijkt deze spin ook web’s van andere soortgenoten op te zoeken en deze op het menu te hebben.

Op ‘7’ augustus werd Idalie Meyers ten Grave gedragen na een uitvaartdienst gehouden in de St Servaesparochie. 87 jaren oud en de laatste jaren van haar leven teruggetrokken in het Rust en verzorgingstehuis St. Anna.

De mis werd gecelebreerd door twee broers van zuster Francise -de paters Leon en Louis- en in de druk bezochte kerk zaten nog drie zussen van haar, naast heel wat kloosterlingen en bekenden van de overledene.

Idalie, beter bekend bij de Smeermazenaren als de minzame kleine zuster Francise, die in het kleuteronderwijs stond.

Haar roeping volgend als telg van de familie Meyers uit de Herebaan (nu Oude Heirbaan) nr ‘7’.

Nadat haar oudere broer Jef en zus Gertrude reeds ingetreden waren in het kloosterleven en haar zus Thérèse de volgende was die de wens uitte dezelfde weg te gaan, trad Lieke zelf in 1952 op haar beurt in het klooster van de kleine Zusters van St. Jozef te Heerlen, dat gesticht was door Savelberg Z.. In 1953 volgde daar haar professie, waarbij ze de naam Francise aannam. Na haar kloostergeloften, op 4 oktober 1953, volgde zij de Normaalschool van de Kindsheid Jesu in Hasselt en werd kleuteronderwijzeres. In 1957 begon ze haar taak in Vroenhoven, om vervolgens naar Smeermaas overgeplaatst te worden. Van hieruit werd ze verplaatst naar Eisden-Cité in het klooster en kleuteronderwijs. In 1991 ging ze dan bij de opheffing van het klooster naar het Rust en Verzorgingstehuis St Anna waar ze haar laatste jaren sleet. Op 1 augustus wisselde zuster Francise, het tijdelijke met het eeuwige en werd op ‘7’ augustus ten grave gedragen.

Velen zullen zich het kleine zusterke met een groot hart herinneren, dat uit een diep Christelijk bewogen familie stamde waar van de 8 kinderen -3 jongens en 5 meisjes-  6 kinderen de roeping volgden naar een religieus leven ten dienste van de mensen. De twee overblijvende gingen in het katholiek onderwijs.

Als je vanuit Maasricht langs de Maas, via de Bosscherweg de grens passeert, kom je terecht in Smeermaas en meteen zit je aan het begin van het Limburgse fietsparadijs. Van hieruit kan je via verschillende knooppunten en meerdere rustpunten onder genot van gekoelde dranken, genieten van een uitzonderlijk fietsroutenetwerk. Duitsers, Nederlanders en ook wij genieten van het uitzicht en kan je al fietsend van pittoreske dorpjes langs de boorden van Maas en Kanaal genieten. De onbevaarbare grensmaas heeft hier door werken aan de oevers, een metamorfose ondergaan. Aan de overzijde glooiende aan Belgische meer steile Maasboorden zijn hier gecreëerd om de Maas terug te geven wat haar ontnomen werd, toen de Maas stroomopwaarts gekanaliseerd werd en er enkele stuwen in gelegd werden.

Momenteel (Augustus) staat de Maas, tegenover voorgaande jaren, nog redelijk hoog. De zwanen en de ganzen kunnen nu niet met hun lange nekken in het diepe water hun voedsel vinden Hierdoor zijn een groot aantal watervogels elders aan het fourageren,. Zo gauw de Maas gaat zakken zullen ze wel tevoorschijn komen. 

Memorial day in Margraten bijwonen, maakt een grote indruk op een mens. De elkaar opvolgende ceremoniële eerbetuigingen, van deze bijzondere dag, ter herdenking aan al die gesneuvelde jonge mannen, voor onze vrijheid, maken je van binnen stil.

Heel wat personen, uit alle lagen van de bevolking, wonen hier samen het eerbetoon bij.

Alle graven kwamen hier, in reeds bevrijd gebied, tot stand tijdens de bevrijding van Zuid-Oost Nederland en de opmars naar Duitsland. Jonge mannen die oprukten naar Duits gebied en daarbij het leven lieten mochten niet in vijandelijke bodem begraven worden. Karrenvrachten vol werden soms aangebracht vanuit Duitsland en hier in Margraten, na identificatie begraven op de heuvel. Officieren, onderofficieren en dienstplichtigen liggen hier broederlijk naast elkaar.

In Margraten werden in beginsel begraven: 17.742 Amerikanen, andere geallieerden 1.026 (waarvan 700 Russen) en gescheiden van de geallieerden ook 3.075 Duitse militairen begraven. De Duitsers werden herbegraven in IJselstein. De Russen werden herbegraven in Amersfoort.

Later na de oorlog, werden nog Amerikanen toegevoegd in Margraten van in noord Nederland gesneuvelden. Het aantal Amerikanen kwam daardoor op meer dan 18.000. rond de 10.000 werden gerepatrieerd, waardoor er tot verleden jaar nog  8.301 militairen hun laatste rustplaats hebben in Margraten.

Bij de herdenking was Luitenant Generaal Mark P. Hertling van het Amerikaans Hoofdkwartier in Heidelberg, Commandant van, U.S. Army Europe en de 7^e Army.

Na de plechtigheid, toen alle hoogwaardigheidsbekleders en genodigden reeds vertrokken waren naar Rijckholt om daar te dineren, liep de Generaal nog rond op het ereveld samen met zijn echtgenote Suzy. Heel wat aanwezigen, burgers en Militairen kwamen de man de hand schudden en vertelden een of ander verhaal over WOII en de emoties die het bij hen had achtergelaten. Heel wat van deze mensen dankte de Generaal voor wat Amerika voor ons gedaan heeft.

En ook ik mocht de hand schudden van Luitenant Generaal Hertling. 

Toen België bijna geheel bevrijd was, volgde de aanval op de bruggen in Noord Brabant, onder de codenamen Market en Garden, om door te kunnen stoten, naar West Nederland en vervolgens naar het Roergebied. Dit grootscheepse lucht- en landoffensief ging echter helemaal fout voor de geallieerden, waarbij heel wat militairen sneuvelden ‘op het veld van eer’, zoals genoegzaam bekend is. Noord Nederland beleefde, nog steeds onder Duitse bezetting, de Oorlogswinter 44/45, in welke periode, heel wat mensen overleden van ontbering en kou..

Verleden jaar kon, achter de naam van een vermiste Amerikaan, die deel had genomen aan Market en Garden, een rozetje geplaatst worden, op de ‘Wall of Missing’, in Margraten.  Deze rozetjes worden geplaatst als een vermiste alsnog gevonden wordt.

In Groesbeek (Nl Brabant) in een akker, na ploegwerken, troffen drie vrienden met een metaaldetector enkele menselijke beenderen aan en lieten dit weten aan de politie. Een onderzoek ter plaatse volgde en een identificatieteam, Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht van Kamp Soesterberg en de US Joint POW/MIA Accounting Command (JPAC), deden het verdere onderzoek.

Uit hun onderzoek bleek, dat het ging om een militair slachtoffer. Aan de hand van het, bij het lichaam, gevonden identificatieplaatje en gegevens uit zijn persoonlijke bezittingen kwam vast te staan, dat het gaat, om de sedert 1944 vermiste, destijds 23 jarige, Parachutist-Infanterist,  Gerard W. ‘Mike’ Kight, van de, HQ compagnie, onderdeel 504the Para-infanterie 3^e Bataljon,  82^e Airborn. Deze Divisie stond onder commando van brigade-generaal James Gavin. De droppingzones bevonden zich bij Groesbeek, Overasselt en Grave met als opdracht de brug over de Rijn te Nijmegen en de Maasbrug te Grave in te nemen, tijdens het aanvalsplan Market en Garden in september 1944.

Heel wat Amerikanen lieten hier rond deze plek het leven of raakten gewond, want Duitsland sloeg genadeloos terug en de bevoorrading liet op zich wachten wegens slechte weersomstandigheden. De oorlog viel stil na deze slag en duurde daarmee een half jaar langer dan verwacht.

De gecremeerde resten van Kight, werden in een goudkleurige urne vergezeld van Tulpen richting Amerika gevlogen, waar ze bijgezet werden in het graf van zijn ouders in White Salmon op 19 mei j.l.

Voor zijn vertrek naar Europa was er een foto gemaakt van hem en zijn tweejarige nichtje, Frances Hembree. Deze nicht is nu 70 jaar oud en mocht, tijdens de ceremoniële bijzetting, in het bijzijn van een 70tal familieleden en kennissen, de nationale vlag van Amerika in ontvangst nemen.. De kapelaan die de homilie deed bij de uitvaart liet aan de aanwezigen weten dat Kight gevonden werd met naast hem 150 patroonhulzen en er geen enkele was die niet afgevuurd was. Een soldaat zou verklaard hebben destijds dat Kight, weliswaar gewond, bleef doorvuren richting vijand.

In Brussel woont Sharon Dolan Kight, een nicht van de gevonden soldaat Kight, die niet naar Amerika kon om de dienst van haar oom bij te wonen. Zij was wel met haar man Dolan aanwezig in Margraten waar haar oom met name genoemd werd tijdens de indrukwekkende ceremonie waar ze een gesprek had met de drie vinders van haar oom.

In het ontmoetingscentrum van Neerharen zaten de frisbakken jubilarissen Pierre en Marie-Jeanne Slangen Janssen te glunderen. De zaal zat vol met familie en kennissen.

Kan ook niet anders want beiden zijn lid en bestuurslid van OKRA. Marie Jeanne vult haar tijd met kaarten en Colliers maken en borduren. Pierre doet nog ‘een beetje’ in de tuin. Ooit liep hij met de scepter van de Nachuilen van Pietersheim en mocht hij zelfs de kroon dragen van het Geuzencomite van Neerharen. Duiven waren ooit een passie van Pierre.

22 jaar na het begin van de oorlog huwden Pierre en Marie Jeanne op de 10^e mei.

Volgens Pierre zou hij aan Marie Jeanne op de volgende manier een huwelijksaanzoek gedaan hebben “ …wöls diech mèt miech trouwe, dan zien veer van de straot aaf”? Toen was het nogal gemakkelijk om aan een gade te komen. 

De oorlog 40-45 heeft een bijzondere indruk nagelaten in beide families. 

Enkele jaren geleden mocht ik een bijdrage leveren tot de hereniging met twee dochters van zijn neef Jean Slangen die mijn hulp hadden gevraagd bij de zoektocht naar familie in Lanaken.

Toen hun vader vertrok met zijn familie naar Wallonië werd op een gegeven moment alle contact verbroken.

Een vlucht naar Terwaan, van de ouders van hun vader Jean Slangen met hun kinderen en een broer, aan het begin van de oorlog, zou uitdraaien op een vlucht die ze, bij een aanval door Stuka’s,. met de dood moesten bekopen.

Bij hun zoektocht naar het graf van hun grootouders, hun kinderen en oom, bleek daar niets meer van over te zijn. Contacten met de burgemeester van Terwaan en opzoekingen in Lanaken leidden ertoe dat er een herdenkingsperk werd aangelegd in Terwaan, dat met de nodige ceremonie werd onthuld in het bijzijn van de twee zussen met hun echtgenoten. Vanaf de eerste dag dat de zussen weer in contact kwamen met Pierre en Marie Jeanne sloten ze elkaar in de armen en onderhouden ze een warme familieband.

Marie Jeanne is de enige dochter van Desire Janssen en Dorothea Maesen. Deze waren in 1939 gehuwd. De mobilisatie scheidde het jonge paar voor eeuwig want Desire zou in Frankrijk om het leven komen door verdrinking. Hij heeft zijn dochter nooit gezien. 

In de rechterkolom bij Lanakenaren op de vlucht in WOII kunt u de zoektocht van de beide zussen volgen.

Beste Arnold,

Ik heb met veel belangstelling kennis genomen van uw artikel over de viering van vorige zaterdag.
Heel mooi !
Uw bescheidenheid siert u maar uw aandeel in onze reünie was van primordiaal belang, zonder u hadden we deze fijne mensen niet gekend en waren we zaterdag niet op het feest geweest !

Met vriendelijke groeten !

Jeannette Slangen

Het Heilig Hartcollege van Lanaken behoort tot de 5 provinciefinalisten van Vlaanderen. Afgelopen donderdag april, kregen zij bezoek van de jury bestaande uit Tom De Cock, Tom Dice en Aagje Vanwallegem. Zij moesten beoordelen of zij de ster kregen van ‘Strafste School van Limburg.

 Aan de ingang van het College stond de 86 jarige, Pater Overste Richard, de gebeurtenissen gade te slaan met gemengde gevoelens. “We zijn nog met drie paters en broeders in het klooster, maar hebben geen uitstaans meer met de school”, liet hij weten. Maar zijn interesse is daarom niet minder geworden in de schoolactiviteiten.

Een aantal bodyguards stonden bij drie mini’s de MNMers jury op te wachten, om hen als VIP’s, in Hollywoodstijl de binnenplaats van de school op te rijden. 

Op de speelplaats werden zij, onder luid en hysterisch gekrijs (120 decibel overschrijdend), door de aanwezige leerlingen ontvangen. Enkelen figureerden daarbij, op realistische wijze, het fenomeen ‘paparazzi’.Anderen probeerden over de dranghekken te klimmen. Hierbij deden de Bodyguards waarvoor zij ingehuurd waren en hielden de fans en paparazzi op afstand.

Het verdere verloop, speelde zich af in het park. Om daar te geraken, werden de VIP’s’ per fiets, achter op de bagagedrager, vervoerd. Bij het betreden van het festivalterrein kregen de MNM’ers een polsbandje van de bodyguards en konden zij genieten van het HHC-lied en Karma Police.

Verder ging het dan naar de sporthal, waar leerlingen hun salto’s, boksprongen en spagaat toonden, gelijktijdig met dansvoorstellingen.

De finish was wederom op het binnenplein waar enkele leerkrachten in een beautysalon zaten, met hun voeten in een blauwe waterschelp, met als enige doel: welriekend in de klas voor de dag te komen. Dit was trouwens een item, dat jurylid Aagje van Walleghem, bij de aanvaarding als jurylid, had toegevoegd aan de vereisten, voor het behalen van de strafste school van Vlaanderen.

Het evenement werd besloten met een slotdans van de zesdejaars, waarbij confetti afgevuurd werd en een massa ballonnen vanuit de ramen op het plein werden geworpen.

Aan het eind van de jurering verkreeg het Heilig Hartcollege de titel ‘Strafste school van Limburg’ en is daarmee in de running voor de strafste te worden van Vlaanderen. De blauwe ster werd daarbij door Tom De Cock overhandigd aan de Directeur van een tevreden College. 

Op 9 mei wordt bekend gemaakt wie van de vijf provinciewinnaars met de hoogste prijs gaat lopen.

Lanaken en Limburg, blijf duimen voor het Heilig Hartcollege!

 Foto's bekijken? klik op foto's nol in rechterkolom bovenaan!

Heel wat mensen komen een kijkje nemen tijdens de afbraak van de brug in Briegden en dat zal nog wel een tijdje doorgaan. De historie van de huidige Taverne Alkahof vernam ik van Fernanda Borghoms. Zij woonde in het huis met haar ouders, die daar het cafe Du Pont uitbaatten, dat bij de explosie van 11 mei 1940 schade opliep en geheel uitbrandde.

De tekening blijkt een beschrijving te zijn van de geschiedenis van het huis. Het werd gebouwd tijdens de aanleg van het Albertkanaal.

De volgende tekst staat er met een omlijsting van bloemetjes.
Archit – Gebouw.
Ontworpen –Voltrokken. 
4 augustus 1937 tot 18 maart 1938. 
Archi- W. Klinghouts. 
Aann- P Houtvast. 
Eigen. Borghoms-Broux W.J. 
Oorlog 1940.
gebomb. -10 mei. Afgebr-11 mei. 
Voltrokken 1941. 
6 september 1944 Brug springen en beschieten. 
Bevrijd Am-leger 14 sept. 1944. 
Voltrokken 28 mei 1948.

“In het begin van de jaren negentig is ons café verhuurd en in 1997 verkocht aan de huidige uitbaters van de Griekse Taverne Alkahof, tot dan was het ons café ‘Du Pont’", besluit Fernanda.

Bijna 72 jaar na het exploderen van de Brug van Briegden, op de tweede dag van WOII, zal de in 1946 nieuw gebouwde brug, (naast de oude) opnieuw het onderwerp uitmaken van een explosie. Ditmaal in vredestijd in de nacht van 13 op 14 april en ten goede komend aan de Scheepvaart.

Destijds joeg de explosie in de onmiddellijke omgeving, deuren en vensters uit hun sponningen en deels de daken van de woningen. Ditmaal zal het gaan om een implosie. Enkel de middelste bogen zullen blijven staan die de kracht van het dynamiet te verduren krijgen.

11 Mei 1940 lukte het de geniebataljon  van de 7^e Divisie om de brug te laten exploderen.

Omdat de ploeg Grenswachters,  die verantwoordelijk was om de brug te doen springen, grotendeels gesneuveld was in de Kazerne van Lanaken, samen met hun commandant Kapitein Gidelo, onder wiens bevel de bruggen van Briegden Veldwezelt en Vroenhoven vielen, zochten soldaten van het  2de Karabiniersregiment, waartoe de veel besproken schrijver, Louis Paul Boon behoorde,  naarstig naar het lontensysteem dat de brug moesten exploderen.  Boon beschrijft met een dichterlijke vrijheid deze eerst uren van de oorlog, in zijn boek ‘Mijn kleine oorlog’

 De brug werd uiteindelijk ’s anderendaags om 9 uur ’s morgens de lucht ingejaagd. En voor de soldaten was er maar een mogelijkheid om te overleven en dat was terugttrekken, samen met een deel van de bevolking die op de vlucht gingen voor het geweld.

De Duitsers hadden de brug van Briegden niet in hun aanvalsplan opgenomen, waardoor er  geen catastrofale gevechten hebben plaatsgevonden, zoals op de bruggen van Veldwezelt en Vroenhoven en de kazerne. De kazerne diende van uit de lucht, uitgeschakeld te worden om de verbinding met de bruggen in de eerste beslissende fase lam te leggen. De bruggen van Veldwezelt en Vroenhoven vielen onbeschadigd in handen van de Duitsers.

Aan de brug staan heel wat mensen te kijken naar de werken en enkele van hen hebben gezien en hebben van horen zeggen dat........ Zoals Eduard Dexters die gehoord heeft dat toen tijdens de oorlog de mensen met een vlot over het kanaal moesten. "Ik heb dat niet bewust meegemaakt want ik was nog te jong  ik ben van 38". " Mijn vader Michel heeft nog gewerkt aan de nieuwe brug".

en na die eerste beroerde dagen van WO II gingen de mensen over tot de orde van de dag. Er moest brood op de plank komen. De was en plas moest gedaan worden en het witgoed kwam op de waslijn. Vergane glorie die nu vervangen is door een string..

Er was dus geen omleiding destijds maar een verbinding tussen de twee zelfstandige gemeentes met een vlot.

Bij een schuur in de omgeving van de brug van Briegden, staat een historische landbouwmachine. Het is een dorsmachine die vervaardigd werd door machinefabriek Meyer A g.

Arnold Meyer stichtte in 1887 een kleine werkplaats in het dorp Twistringen (noord Dl). In  de tweede wereldoorlog is deze firma gestopt met landbouwmachines te vervaardigen. De tussenpersoon, voor de levering van de dorsmachine die in Briegden staat, was J.H. Hanraets uit Maasbree. Deze firma had in Maasbree een werkplaats voor Landbouwmachines vanaf de jaren 30 tot midden de jaren 90. De dorsmachine is nog in redelijke staat ondanks het in weer en wind buiten staat.

Je staat er niet meer bij stil, als een gigantische graandorsmachine (Combine) over het veld rijdt om het graan binnen te halen. De landbouwer kan de machine alleen niet bekostigen, dus doet een loonbedrijf deze klus voor hem en zal hij zelf instaan voor het vervoer naar de maalderij. In het binnenste van deze gigant gebeurt alles wat vroeger metheel wat  mannen, vrouwen en jongeren verricht moest worden. 

Voor de komst van de machinale verwerking, werd het koren op het veld in schoven gezet  om te drogen. Daarna moest het binnengehaald worden om stro, kaf en koren van elkaar te scheiden. Op de vloer in de schuur werden dan de schoven open gespreid, om met  dorsvlegels het kaf van het graan te scheiden. De korrels werden dan, na het vlegelen, in de schuur omhoog geworpen’ waar de wind ervoor zorgde dat het kaf verder weggeblazen werd dan het zwaardere graan.                         In zakken gedaan werd het graan dan dan op de zolder van de schuur bewaard, totdat het naar de molen werd gebracht om er meel van te maken.

De uitvinding van dorsmachines was dan ook een hele vooruitgang. Alhoewel men, in het begin van deze uitvinding, ervan uitging dat het heel wat mensen brodeloos zou maken, waren er bijna evenveel mensen nodig als voorheen, maar dan wel voor een kortere periode.

De dorsmachine werd via  riemen aangedreven door een stoommachine., om al de handelingen van de dorsmachine te doen functioneren.Aan het eind van het procedé kwam aan de ene zijde de halmen uit, die gebonden werden, om opgeslagen te worden in de schuur en als strooisel te dienen voor het vee. Maar ook wel om te dienen als vulling voor de beddezakken.

Het kaf werd in de machine van het graan gescheiden, door middel van een beuker en enkele schuddende zeven.  Het kaf werd daarbij weggeblazen en het graan kwam via sleuven terecht in zakken. De zakken hadden een gewicht van 100 kg, die op de schouder weggedragen en opgeslagen werd in afwachting van het malen tot meel.

En het was vanzelfsprekend dat de boer en zijn familie tijdens al die bedrijvigheid op het erf, Meneer Pastoor op bezoek kregen, om een graantje mee te pikken.

Die goeie oude tijd.

onder het binnenhalen van de oogst.

Alweer een record gebroken in de weersomstandigheden sedert meteorologisch instituut is begonnen met optekenen.

We hadden de warmste dag op 16 maart sinds die dienst opgericht werd.

Ook heel wat van de insecten die te zien zijn tijdens de lente zijn weer waar te nemen. De gewone wolzwever trof ik aan langs de Zuidwillemsvaart in Smeermaas en de blauwe anemoon en het hondsviooltje eveneens.

De wolzwever is een interessante insect met zijn grote zuigsnuit haalt deze insect de nectar uit bloemen al vliegend als een kolibrie. Als het wijfje eitjes af moet zetten gaat zij over een zandige grond om de eitjes te bezanden, waarna za deze vervolgens in het nest van zandbijen gaat deponeren. De made die dan uit het eitje komt leeft van het stuifmeel in het nest van het gastgezin en vreet in het laatste stadium de bijenlarve op. Wie heeft ze dat geleerd?

De blauwe anemoon staat op de rode lijst als zeldzaam en bloeit in maart/april  Ze is blauw wit of roze. Haar wetenschappelijke naam is Anemone Apennina.

Het hondsviooltje is vrij zeldzaam in de kempen.

De pyjamazweefvlieg is ook weer van de partij en de crabspin die zich kleurt naar haar omgeving is bijna onzichtbaar steeds op zoek naar kleine insecten. En er is nog veel meer te zien als je even stil blijft staan bij al dat moois in de natuur.

Waarschijnlijk zal het record van vandaag morgen alweer sneuvelen.

Als je bedenkt dat het verleden maand nog -20 was en nu 20 dan hebben we veertig graden verschil achter de kiezen.

“Driekes vanne Smeed”, uit Montfort (Nl) , oftewel Pastoor Johannes Hendrikus Wolters werd geboren op 14 november 1858 te Montfort, pastoor, als laatste, in Veldwezelt en bouwheer van de St Lambertuskerk aldaar. Hij  overleed in het ziekenhuis Calvarie te Maastricht in 1934, in de leeftijd van 76 jaar.Hij was het zevende kind van Johan en Maria Elisabeth Wolters-Wolters (beide ouders dragen dezelfde achternaam).Driekes werd in de leeftijd van 10 jaar volle wees. Zijn moeder overleed toen hij drie jaar was en zijn vader in zijn tiende levensjaar. Een maand na zijn vader stierf ook nog Willem Hubertus, een oudere broer van Driekes op 20 jarige leeftijd. Een zusje dat een jaar voor hem geboren was overleed toen ze 10 dagen oud was.

Zijn leven ging niet over rozen, de vroege dood van zijn ouders en broer hebben ongetwijfeld een grote indruk op hem gehad.Van de zeven kinderen waren, toen de vader in 1868 overleed, nog vijf in leven, in de leeftijd van 22 tot 10 jaar oud. Vier jongens  van 22, 18, 14 en 10 jaar oud en een meisje van 16. Hun grootouders waren reeds overleden dus zullen ze samen als broers en zus hun weg gezocht hebben in het leven. 

Op 19 jarige leeftijd nam Driekes het besluit om priester te worden. Gedurende de periode 1877-1881 verbleef hij te Rolduc op het Kleinseminarie en op 30-9-1881 ging hij naar het Grootseminarie in Roermond. Hij werd priester gewijd door Bisschop van Roermond, Johannes Antonius Paredis op 21-3-1885. Daarna ontbreken alle gegevens in  het archief van het Bisdom Roermond. (volgens zijn doodsprentje werd hij samen met 3 Heerneven gewijd). 

Een van zijn medegewijden, op 21 maart 1885, was de latere Bisschop van Roermond, Laurentius Josephus Antonius Hubertus Schrijnen (Venlo, 30 juli 1861 - Roermond, 26 maart 1932) was de achttiende bisschop van het bisdom Roermond (1914-1932) en de vierde bisschop na het herstel van de bisschoppelijke hiërarchie.

Driekes is na zijn wijding vertrokken naar het Bisdom Luik en was kapelaan in Dison 1885 (Wallonië) , Halen1887 en Genk 1890. Hij werd  Pastoor van Smeermaas van 1-12-1897 tot 15-10-1915. Hij volgde in Smeermaas Pastoor Adolf Giot op , de eerste pastoor van de nieuwe parochie Sint Jozef (Pastoor Giot begon als rector van de Succursale kapel afhankelijk van de parochie in Lanaken. In 1892 werd de kapel verheven tot zelfstandige parochiekerk en werd Giot pastoor)

Zijn leven als priester lag volledig in Belgisch Limburg. 

Driekes, zoals hij genoemd werd in Montfort, kwam dus in een nieuwe parochie, maar met een Kerk en Pastorij (bestaande gebouwen die  in 1875  herbouwd werden tot Kerk en Pastorij gebouwen), die op instorten stonden. Er was dus meteen werk aan de winkel, voor de nieuwe pastoor en Kerkfabriekl. In 1902 kwamen er weer grote kosten, nu aan de vensters en de vloer van het Oksaal. (bron het Parochiewezen van Smeermaas, Jean Maenen waarin tevens vermeld dat Pastoor Wolters tot 1916 parochieherders was). 

Onder het pastoraat van Pastoor Wolters werd de fanfare ‘de Grensbewoners’ opgericht (1908). In dat jaar vierde men in zijn thuisfront Montfort het 25 jarig bestaan van de mede door zijn broers in 1883 opgerichte fanfare. 

In 1915(16) vertrok, te midden van de Eerste Wereldoorlog, Pastoor Wolters naar Veldwezelt, waar hij tien jaar later begon met de bouw van de St Lambertuskerk. De oude kerk was te klein geworden voor de gelovigen. Driekes heeft de wijding van zijn levenswerk niet mogen meemaken. Drie jaar na zijn dood gebeurde dit, onder het Pastoraat van zijn opvolger Pastoor Rubens, die de kerk verder bouwde. In 1937 werd de Kerk ingewijd ,door Monseigneur Kerkhofs 

Genelogische gegevens van fam. Wolters, 

Vaderlijn van Pastoor Wolters:

Betovergrootouders:

•          Nn Wolters gehuwd met Agnes Reijnders

Overgrootouders:

•          Re(ij)nier Wolters ovl. 24-06-1821 Montfort leeftijd 75 jaar  gehuwd met Mechtildis Meuwissen, ovl. Montfort 19-03-1811 leeftijd 63 jaar. (dr van Guillaume Meuwissen en Marie Tossing)

Grootouders:

•          Theodorus Wolters geboren 09-01-1786 te Montfort ovl. Montfort 12-02-1863 leeftijd 77 jaar. Gehuwd: 1) met Margaretha Beckers.  2) op 29-04-1816 als weduwnaar met Catharina Meertens +19-02-1825 (38 jaar oud (dr van Godefridus Meertens en Margarita Beeren).

•          Kinderen 1e huw:

•          Catharina Elisabeth geb. Montfort 31-08-1814 ovl 10-09-1814 (10 dg oud waarschijnlijk is de moeder rond de geboorte van haar dochter eveneens overleden).

•          Kinderen: 2e huw. allen geboren te Montfort

•          Johannes geb 12-12-1816 ovl. 12-01-1818.

•  Wilhelmus geb 07-06-1818. ovl 1842 24 jr. oud.

•          Johannes  geb 22-09-1820 (volgt).

•          Reijnier geb 19-04-1823 ovl. 05-04-1844.

Ouders:

•          Johannes Wolters, Montfort 22-09-1820 ovl. 03-10-1868 (48 jaar oud). Huwde 17-10-1844 met Maria Elisabetha Wolters geboren Sint Odiliënberg, ovl Montfort 14-03-1861 Leeftijd: 43 jaar. (Dr. Van Peeter Wolters +1846 73 jaar oud en van Margaretha van den Borg(ch).

•          Kinderen uit dit huwelijk, allen geboren te Montfort:

1.         Peter Reijnier Hubertus  (Neerke) Wolters  02-08-1845   overleed ongehuwd te Montfort op 15-10-1908 63 jaar oud. (in leven gemeentesecretaris). 

2.         Wilhelmus Hendrikus Hubertus   Wolters 13-11-1847 ovl. 09-11-1868 Leeftijd: 20 jaar.

3.         Joannes Hubertus Wolters 11-12-1849 Johannes Hubertus Wolters overleed ongehuwd te Montfort op 15-01-1923  Leeftijd: 73.

4.         Catharina Hoeberdina Wolters 11-01-1852  overleden te Montfort op 20-01-1939 leeftijd: 87  weduwe van Dominicus Frencken. Huwde 18-04-1887 Dominicus Frencken geb. Montfort ovl 16-09-1910, zoon van Dominikus Frencken en Anna Mechteldis Nijssen. Er werden drie kinderen geboren  tussen 1888 en 1895, twee van hen overlijden ongehuwd. Een van hen Johannes Hubertus huwt op 03-05-1918, met Cornelia Katharina Hubertina Slijpen.

5.         Theodorus  (Deur) Wolters 08-08-1854 (Landbouwer). Huwde op 02-05-1892 met Gertrudis Beckers geb Maasbracht dochter van Peter Joannes Beckers en Anna Maria Wilms. Uit dit huwelijk werden 7 kinderen geboren waarvan er 4 op jonge leeftijd stierven.

6.         Maria Margeretha Wolters 07-10-1857: Overlijdensdatum: 17-10-1857 10 dagen oud.

7.         Joannes Hendrikus (Driekes) Wolters Priester gewijd 1885. 14-11-1858 overleden in ziekenhuis Calvarie te Maastricht op 6 september 1934, als laatste pastoor van Veldwezelt, alwaar hij werd begraven.

De oprichting van de blaasmuziekvereniging in Montfort geinspireerd door Driekes Wolters..

In het jaar 1883 werd er, in zijn geboortedorp Montfort, een Fanfare opgericht. Zijn twee broers Duer (Theodorus) en Neer (Reijnier, gemeentesecretaris Montfort) zouden, volgens Montfortse bronnen, de gesprekken hierover op gang gebracht hebben.  Driekes die toen voor zijn priesterschap in het Groot Seminarie in Roermond verbleef zou  zijn broers geïnspireerd hebben om een muziekvereniging mede op te richten.

En zo gebeurde het dat de beide broers tijdens een warme zondag op de 1e juli van het jaar 1883 een kaartje aan het leggen waren in de Herberg van Coenen. Hun medekaarters waren, Hoofd der school Munnichs en onderwijzer Thijssen. Tijdens het kaarten en het nuttigen van een biertje werd toen de basis gelegd van de toekomstige Fanfare de Vriendenkring. Vanaf deze dag werd er beraadslaagd en gepolst in de gemeenschap of er wel animo was voor zo’n blaasmuziekvereniging.

Reeds in de volgende maand op vrijdag 3 augustus laten zich veertien leden inschrijven in de vereniging, waaronder De burgemeester  de beide medekaarters-onderwijzers en de beide broers Wolters.Volgens een Montfortse bron was Driekes, die later pastoor van Smeermaas en Veldwezelt  zou worden, een muzikaal man. ‘Sjang (Wolters) vanne Trepkes’,  herinnerde zich, dat het kerkkoor van Montfort twee missen, die Hendrik componeerde, meermaals uitgevoerd heeft. ….“Deze waren in een schitterend handschrift door Driekes zelf geschreven”…..

De fanfare  in Montfort startte op Vrijdag 3 augustus 1883 en vierde haar 25 jarig bestaan in het jaar 1908, exact het jaar dat de fanfare van Smeermaas haar oprichting kende. Het is dan ook niet verwonderlijk, dat ook nu weer  Pastoor Hendrik Wolters de grondlegger is geweest van de fanfare in Smeermaas.

Fanfare de Vriendenkring 1923

Onverstoorbaar tasten zij het hout af om vervolgens over te gaan tot het boren. Millimeter na millimeter boren zij zich een weg in het zachte hout. Door te tasten met hun voelsprieten hebben zij de aanwezigheid van een made ontdekt die het zachte hout aan het schrapen is, om in hun levensbehoefte te voorzien. De sluipmoordenaar boort zich in de made en legt dan een eitje in het lichaam van de made. Daarna trekt de insect de boor terug. Met haar voorpoten maakt de legster haar boorelement schoon en vliegt weg. De made zal van binnenuit opgegeten worden als het eitje uitkomt en als ze groot genoeg is vreet de insect zich een weg naar buiten. Hier wordt zij opgewacht door mannelijke sluipwespen die eveneens hun voelsprieten over het hout laten gaan om de vrouwtjes op te wachten en te copuleren om het nageslacht te verzekeren.

De lente komt er ‘stormenderhand’ aan. De bomen en planten beginnen zich te roeren en vreemde knoppen aan de bomen laten zien dat ze het menen. Aan een zwarte stokroos zijn nog doosjes met zaadjes, het is te zien op de foto. Sneeuwklokjes staan te bloeien in de dijk van het kanaal . De ijzige koude zullen we snel vergeten, de wereld draait door.

Oude bomen worden geveld of vallen om. Het rottend hout laat mooie patronen zien, oude resten van steen of beton worden bezet door mos, zoals de stille getuigen van de voormalige sluis in de Zuid-Willemsvaart, die nu nog steeds op het oude jaagpad liggen. Het jaagpad dat vroeger belopen werd door de schippersvrouwen en -kinderen, die ingespannen hun schuit hierop voorttrokken. Het kon ook met paarden en later met tractoren of een trekboot en nog later zelf gemotoriseerd.

De Maas is al een tijdje terug in het zomerbed en de grote waterplas op de Hochterbampd is nu niet meer verbonden met de Maas. Wil je genieten van grote groepen vogels en een wandeling langsheen het unieke decor van oude Maas en voormalige grindputten, temidden van een unieke natuur, mis dan deze wandeling niet! 

Inlichtingen:

Natuur- en milieucentrum Orchis – Perronstraat 1 – 3740 Munsterbilzen

Telefoon/fax: 089/50 10 19 – reneorchis@gmail.com - www.orchisvzw.be 

VERTREK:

14.00 uur: Kanaalbrug, Geulerweg, Neerharen (Lanaken)

Iedereen is van harte welkom!