HEERSERS OVER CATALUNYA: GRAVEN VAN BARCELONA EN KONINGEN VAN ARAGON VANAF 1162 EN VALÉNCIA VANAF DE DERTIENDE EEUW VAN HET HUIS VAN DE GRAVEN VAN BARCELONA (874-1410)
In de Carrer dels Comtes, tussen de kathedraal en het Museu Frederic Marés, waar de straat zich verbreedt tot een pleintje vol intimiteit en straatmuzikanten die heel wat van muziek afweten en enkele munstukken meer dan waard zijn, wordt men op een vreemde manier geconfronteerd met de eerste en de laatste graaf van Barcelona, Guifré I en Martí I. Die graven waren vanaf 1162 ook koningen van Aragón en behoorden zonder onderscheid tot het huis van de graven van Barcelona. Zoals het in de Salische wet op de troonopvolging voorzien is, volgden die graven en graaf-koningen elkaar in mannelijke lijn en enkel en alleen in mannelijke lijn op.
Links van de poort van Sant Iu, de noordelijke toegangspoort tot de katedraal, is stamvader Guifré afgebeeld. Hij vecht tegen een draak- of griffioenachtig wezen.
Links boven die poort is een deurtje te zien dat via een brug leidde naar de voorloper van het paleis van de Lloctinent of plaatsvervanger van de koning. Daardoor kon Martí zonder zich onder zich het volk te moeten begeven de kerk bereiken om afgezonderd de dienst bij te wonen.
Guifré was de zoon van Sunifred I en de kleinzoon van Bel.ló, graaf van Carcasona of Carcasonne. Sunifred en Guifré waren beiden graaf van Barcelona. Moet ik het hebben over de Spaanse Mark, zoals er in het Karolingische rijk wel meer marken of markiezaten die niets anders waren dan een soort vooruitgeschoven gebieden om Frankrijk tegen invallen van de Moren te beschermen, waren?! Tot en met Guifré werden de graven van Barcelona meestal voor het leven benoemd door de Franse koning.
Vanaf Guifrés nakomelingen werd de opvolging erfelijk. Die gebeurde zoals reeds geschreven enkel in mannelijke lijn. Oorspronkelijk bleven de graven afhankelijk van de koning van Frankrijk aan wie ze gehoorzaamheid aflegden.
Toen Almansur in 985 de stad aanviel en voor een groot deel verwoestte, kwam de Franse koning geen hulp bieden. Dit viel bij de Barcelonese graaf niet in goede aarde. Op 22 maart 987, tijdens de heerschappij van graaf Borrell II, stierf de Franse koning Lodewijk V zonder mannelijke opvolging. Hij was de laatste koning van de Karolingische dynastie en werd opgevolgd door Hugo Capet. Hugo was de eerste in de rij van de naar hem genoemde Capetingische dynastie die door de Catalanen als usurpatoren beschouwd werd. Hoewel ze hen uiteindelijk toch als koningen van Frankrijk beschouwden, erkenden ze hen niet als heer van de gebieden ten zuiden van de Pyreneeën die tot het latere Catalunya zouden uitgroeien. Borrell II kan als eerste onafhankelijke heerser van een onafhankelijk Catalunya-avant-la-lettre beschouwd worden.
Ik geef hieronder de graven van Barcelona van het huis van de graven van Barcelona weer. Hun Catalaanse namen worden gevolgd door hun bijnaam of bijnamen. Het volgnummer verwijst naar de volgorde in Catalunya. Tussen haakjes staat hun regeerperiode. Tenslotte wordt de band met de voorganger vermeld. Soms regeerden 2 broers samen.
De lijst:
-Guifre I el Pelós (874-898);
-Guifre II Borrell I (898-911), zoon;
-Sunyer of Sunyer I (911-950/954), broer;
-Miro of Miro I (950/954-966), zoon. Hij regeerde samen met zijn broer Borrell II;
-Borrell II (950/954-992), zoon van Sunyer. Hij regeerde tot 966 samen met zijn broer Miro;
-Ramón Borrell III (992-1018), zoon;
-Berenguer Ramón I el Corbat (1018-1035), zoon;
-Ramón Berenguer I el Vel (1035-1076), zoon;
-Ramón Berenguer II Cap dEstopes (1076-1082), zoon. Hij regeerde samen met zijn broer Berenguer Ramón II;
-Berenguer Ramón II el Fraticida (1076-1096), broer. Hij regeerde tot 1082 samen met zijn broer Ramón Berenguer II;
-Ramón Berenguer III el Gran (1096-1131), neef van voorgaande en zoon van Ramón Berenguer II;
-Ramón Berenguer IV el Sant (1131-1162), zoon;
-Alfons I el Cast, geboren als Ramón Berenguer (1162-1196), zoon;
-Pere I el Católic (1196-1213), zoon;
-Jaume I el Conqueridor (1213-1276), zoon;
-Pere II el Gran (1276-1285), zoon;
-Alfons II el Franc (1285-1291), zoon;
-Jaume II el Just (1291-1327), broer;
-Alfons III el Benigne (1327-1336), zoon;
-Pere III el Ceremoniós of del Punyalet (1336-1387), zoon;
-Joan I el Caçador (1387-1395), zoon;
-Martí lHumá of el Vell (1395-1410), broer.
Martí is de laatste graaf van Barcelona van het huis van de echte graven van Barcelona. Uit zijn 2 huwelijken werd slechts één zoon geboren: Martí el Jove die echter een jaar vóór zijn vader stierf.
De jonge Martí was net als zijn vader 2 keer getrouwd, met Maria, koningin van Sicilia, en Blanca, koningin van Navarra, die in 1419 zou trouwen met Juan, de latere Joan II sense Fe, één van de Castiliaanse Trastámaras op de Catalaanse troon. Hij had echter geen wettelijke zonen. Frederic, graaf van Luna en hertog van Arjona, was zijn natuurlijke zoon, verwekt bij Tarsia Rizzari, één van zijn maítresses. Bastaarden waren echter van opvolging uitgesloten.
De dood van Martí el Vell zorgde dan ook voor problemen. Zoals reeds geschreven stierf hij in 1410 zonder mannelijke opvolger. Men moest een opvolger zoeken in vrouwelijke of onrechtstreekse mannelijke lijn. Dat bleek niet gemakkelijk, niet alleen omdat er maar liefst 6 mogelijke kandidaten waren, maar ook omdat de 3 landen die samen een statenbond vormden, Catalunya, Aragón en Valencia, bij het kiezen van de opvolger betrokken werden en hun eigen prioriteiten stelden.
De uiteindelijke beslissing kwam bij paus Benedictus XIII, beter bekend als Papa Luna van Peníscola, te liggen. Vaak wordt hij de laatste paus van het westers schisma of van Avinyó of Avignon genoemd. Ten onrechte, hij werd immers bij zijn overlijden in 1423 opgevolgd door Clemens VIII, die in 1429 toetrad tot wat men de ene en ware kerk van Rome noemde en bisschop van Palma op Mallorca, waar hij in de kathedraal begraven is, werd. Die ene, ware en lachwekkende kerk werd rond de wisseling van de dertiende naar de veertiende eeuw geleid door 2 en gedurende een korte periode zelfs door 3 pausen.
In 1412 zou Papa Luna met het Compromís de Casp, ook wel Senténcia de Casp genoemd naar een stadje in Aragón, een opvolger voor Martí aanduiden. Met zijn arbitraire en dus ondemocratische beslissing zou hij aan de basis liggen van het einde van Catalunya als onafhankelijke staat.
De keuze van de woorden compromís en senténcia spreken voor zich. Een compromis is niets anders dan een overeenkomst, een soort van minnelijke schikking, een beslissing genomen in overleg, waarin alle partijen zich konden terugvinden. Iets wat in wat België genoemd wordt, sinds lang uitgesloten is. Een senténcia daarentegen is een vonnis, een eenzijdig-opgelegde beslissing, in dit geval door Papa Luna, een wereldvreemd man.
Casp betekende het begin van einde van de onafhankelijkheid van Catalunya. Het spreekt dan ook voor zich dat voor Catalanen vonnis beter op zijn plaats is dan overeenkomst.
Gedurende 536 jaren, vanaf 874 tot en met 1410, regeerden 22 graven over Catalunya en aanverwante gebieden. Een graaf regeerde gemiddeld 24 jaren; 11 graven regeerden 24 jaren of meer. Ramón Berenguer I en Alfons II regeerden amper 6 jaren. Jaume I el Conqueridor bestuurde Catalunya maar liefst 63 jaren.
-o-o-o-o-o-
Bijlagen:
-Gotisch praalgraf van Jaume el Conqueridor in het klooster van Poblet te Vimbodí in Conca de Barberá;
-Neogotisch praalgraf van Martí el Vell in het klooster van Poblet te Vimbodí in Conaca de Barberá.
Bijlagen:
HPIM2498.JPG (1.4 MB)
HPIM2500.JPG (1.3 MB)
|
