heel veel Catalunya of Catalonië (en wat minder Spanje of España)
Catalunya en Barcelona zien en sterven, steeds weer een beetje meer
26-02-2012
PROZAWERKEN OVER CATALUNYA IN NEDERLANDSE VERTALING [literatuur]
PROZAWERKEN OVER CATALUNYA IN NEDERLANDSE VERTALING
Een (uiteraard) onvolledige lijst van prozawerken over Catalunya, vertaald in het Nederlands. Slechts de eerste uitgave wordt vermeld; soms is het boek later bij een andere uitgeverij verschenen. Tussen (...) staat de originele titel, gevolgd door het jaar van uitgeven. "NN" staat voor nomen nescio of anoniem, letterlijk: ik weet de naam niet. Verwijzigingen naar de originele taal: -*: Catalaans; -**: Castiliaans; -***: Engels.
BAULANAS, Lluís-Anton *-De neus van Mussolini, Signatuur, Utrecht. 2011 ("El nas de Mussolini", 2009).
CABRÉ, Jaume
*-Edelachtbare. Signatuur, Utrecht. 2010 ("Senyoria", 1991); *-De stemmen van de Pamano, Signatuur, Utrecht. 2007 ("Les veus de Panamo", 2004).
FALCONES, Ildefonso
*-De kathedraal van de zee. Luitingh-Sijthof, Amsterdam, 2007 ( "La Catedral del Mar", 2006). HUGHES, Robert
***-Barcelona. De grote verleidster. Sirene, zonder plaasvermelding. 2004 ("Barcelona the Great Enchantress", 2004).
LEWIS, Norman
***-Stemmen van de oude zee. Atlas, Amsterdam/Antwerpen. 1994 ("Voices of the old Sea", 1984).
LLORÉNS, Chufo
**-Ik geef je de aarde. Luitingh/Sijthoff, Amsterdam. 2009 ("Te daré la Tierra", 2008).
MARTÍN, Estaban en CARRANZA, Andreu
**-De Gaudí sleutel. A. W. Bruna, Utrecht. 2008 ("La clave Gaudí", 2007).
MENDOZA, Eduardo
**-De stad der wonderen. Uitgeverij Maarten Muntinga, Amsterdam. 1988 ("La ciudad de los prodigios", 1986).
**-Een weerzien, een ontmoeting en een reis.De Barcelona-trilogie. Vassallucci, Amsterdam. 2003 ("El misterio de la cipta embrujada", 1979; "El laberinto de las aceitunas", 1982; "La aventura del tocador de señoras", 2001). **-Het jaar van de zondvloed. Arena, Amsterdam. 1997 ("El año del diluvio", 1992).
MORIEL, Enrique
**-De stad zonder tijd. Karakter, Uithoorn. 2008 ("La ciudad sin tiempo", 2007).
**-Saluut aan Catalonië. De Arbeiderspers, Amsterdam. 1964 ("Homage to Catalonia", 1938).
ROMANO, Andromeda
***-De Spaanse strijkstok. Mouria, Amsterdam. 2007 ("The Spanish Bow", 2007).
RUIZ ZAFÓN, Carlos
**-De schaduw van de wind. Signature, Utrecht. 2004 ("La Sombra del Viento", 2003).
**-Gaudí in Manhattan. Signature, Utecht; 2007 ("Gaudí en Manhattan", 2004).
**-Het spel van de engel. Signature, Amsterdam. 2009 ("El Juego del ángel", 2008).
SOLER, Antonio
**-Afscheid van Barcelona. Mouria, Amsterdam. 2010 ("El sueño del caimán", 2006).
NN
*-Curial. Een klassieke Catalaanse ridderroman uit de vijftiende eeuw. Bert Bakker, Amsterdam. 1996 ("Curial e Güelfa", vijftiende eeuw).
25-02-2012
CERVANTESPRIJS [geschiedenis en literatuur]
CERVANTESPRIJS
De "Premio Miguel de Cervantes" of Cervantesprijs is een jaarlijkse Spaanse prijs die Castiliaans- en Zuid- en Centraal-Spaanse-schrijvers bekroont voor hun volledige oeuvre. Hij kan vergeleken worden met de "Nobelprijs voor de Literatuur" en de "Driejaarlijkse Prijs der Nederlandse Letteren", een gemeenschappelijk initiatief van Nederland en Vlaanderen. De prijs, uitgereikt door het Spaanse "Ministerio de Educación, Cultura y Deporte", werd in 1974 tijdens de franquistische en fascistische dictatuur voor het eerst uitgereikt. Meer dan waarschijnlijk is het daaraan te wijten dat Spanjaarden en inwoners van Spaanssprekende landen die niet in het Castiliaans of het Spaans schrijven, niet in aanmerking komen: een discriminatie op basis van taal, die typisch was of zelfs nog is voor het franquisme dat spijtig genoeg nog lang niet dood is. Ik denk aan schrijvers in officiële Spaanse talen als het Catalaans, Euskara of Baskisch, Galicisch en Aranees. De prijs is genoemd naar Miguel de Cervantes, geboren in 1547 en gestorven in 1616, schrijver uit de Spaanse Gouden Eeuw of de zeventiende eeuw. Hij was de auteur van het wereldberoemde, meerdere keren verfilmde en in zeer vele talen vertaalde "El ingenioso hidalgo Don Quixote de La Mancha" of het in het Nederlands meestal afgekorte "Don Quichote". De prijs moet elk jaar uitgereikt worden. De prijs kan niet postuum toegekend worden. De prijs kan slechts door één auteur per jaar gewonnen worden. De prijs kan slechts één keer gewonnen worden. De prijs wordt afwisselend toegekend aan een Spanjaard en een inwoner van een Spaanssprekend land.
Extra-gegevens over het gedicht: 1. "Los niños de Extremadura" verscheen voor het eerst in 1938 in "Poesías". Het gedicht maakt deel uit van de bundel "El poeta en la calle" die pas in 1978 afzonderlijk verscheen; 2. Hoewel "Los niños de Extremadura" ten laatste in 1935 en dan ook vóór het officiël begin van de Guerra Civil geschreven is, heeft het de oorzaken van die zogenaamde burgeroorlog die er geen was, in zich: onderdrukking en uitbuiting van vooral de armere burgers door staat, kerk en leger, samengevat rechts.
23-02-2012
DE RAMBLA VAN BARCELONA. OF MOET HET RAMBLES ZIJN? [geschiedenis en actualiteit]
DE RAMBLA VAN BARCELONA. OF MOET HET RAMBLESZIJN?
Vaak hoor je mensen zeggen dat ze op de Rambla van Barcelona geweest zijn.
Weten ze dat BCN zoals de naam van de stad vaak wordt afgekort, 4 Rambles heeft? De Rambla de Mar, de Rambla-zonder-meer of dé Rambla, de Rambla de Catalunya en de Rambla del Raval.
De eerste, de kortste en de jongste, loopt van de Moll dEspanya tot aan de Moll de les Drassanes, gelegen tegenover het Museu Marítim waarin een interessant zeevaartmuseum gevestigd is, en de zuil van Colom of Christoffel Columbus en ligt letterlijk in het water van de haven van de Barcelona. De tweede, de belangrijkste en de oudste, scheidt de Ciutat Vella of oude stad van de Raval en loopt van de haven tot aan het Plaça de Catalunya. De derde, de langste, verbindt het Plaça de Catalunya met de Diagonal. De vierde, de meest-recente, ligt in de Ravalwijk, links van dé Rambla, boven de Carrer de Sant Pau en onder de Carrer de lHospital en is eerder een plein dan een straat en is er gekomen om in het kader van stadsvernieuwing ruimte, licht en lucht in de volgebouwde binnenstad te brengen.
Ik wil het over dé Rambla hebben. Wat volgt, is dan ook enkel op die straat van toepassing.
Rambla heeft vele betekenissen. Het is via het Castiliaans wat ten onrechte Spaans genoemd wordt, in het Catalaans terecht gekomen. Het Castiliaanse rambla is op haar beurt afgeleid van het Arabische ramla dat oorspronkelijk zandvlakte betekende.
2 betekenissen zijn nauw met elkaar verwant. Rambla kan een bedding gevormd door de kracht van het water dat er stroomt wanneer het hevig regent, zijn. Dit betekent dat het om een tijdelijke rivierbedding gaat. Rambla is ook het water dat in een rambla stroomt; een pars pro toto van het eerste als het ware.
De betekenissen typeren de plaats waar de Rambla steeds gelegen heeft. Ooit was het een rivierbedding die bij zware regens een heuse rivier werd omdat het waters van het omringende gebergte naar de zee voerde. Dit bleef zo tijdens de Romeinse overheersing toen de latere Rambla op een honderdtal meter van de stad lag.
Toen Jaume I el Conqueridor of Jacobus de Veroveraar tijdens de dertiende eeuw de eerste Middeleeuwse wallen waarvan een deel parallel met én net naast de tijdelijke rivier liep, liet bouwen, kreeg de latere Rambla er 2 functies bij. Naast natuurlijk afwateringskanaal bij hevige regen werd het open riool én stadsgracht. De stadsmuur moest vilanoves, letterlijk nieuwe steden, maar in werkelijkheid wijken ontstaan buiten de Romeinse omwalling, tegen aanvallen beschermen.
In de veertiende en vijftiende eeuw werd de ruimte tussen de latere Rambla en de voet van het Montjuïc-gebergte binnen een nieuwe stadsmuur, de tweede Middeleeuwse, gebracht. De uitbreiding had niets te maken met vilanoves. De muur kwam er om te beletten dat de landbouwgronden die er lagen, bij belegering van de stad zouden vernield worden zodat de burgers zonder voeding zouden komen te zitten. De latere Rambla kwam binnen de stadsmuur te liggen. Aan de dertiende-eeuwse stadmuur die de Ciutat Vella van de latere Raval scheidde, werd echter niet geraakt.
Geleidelijk aan werd de nieuw-ommuurde ruimte bebouwd met voornamelijk kloosters en officiële gebouwen. Toen in het begin van de achttiende eeuw toestemming gegeven werd om in en op de oude stadsmuur te gaan wonen en er deuren en ramen in gemaakt werden, werd de bedding als een soort elementaire straat gebruikt. Wat daar toen gebeurde, kan men met wat goede wil vergelijken met wat nu nog op vele plaatsen in Catalunya te zien is: droogstaande rivierbeddingen die in de droge maanden als parkeerplaats worden gebruikt. Al snel werd de latere Rambla verhard en door koetsen en karren gebruikt.
De grote verandering kwam er op het einde van de achttiende en het begin van de negentiende eeuw. Er werd begonnen met het neerhalen van de oude stadsmuur: Ciutat Vella en Raval leken als het ware in elkaar over te lopen. De vroegere bedding die primitieve weg geworden was, werd overwelfd en werd riool waarvan men lang gedacht heeft dat het ooit Romeinse cloaca geweest was. Erboven kwam een straat. In het midden ervan was een wandelgedeelte, afgebakend met platanen, aangevoerd vanuit het Devesapark uit het ten noorden van Barcelona gelegen Girona. Plataan: plátano in het Castiliaans. Plátano, banaan in het Nederlands. Taal is een moeilijk iets. Taal kan zelfs een gevaarlijk iets zijn: men mag zich immers niet laten misleiden door de eerste betekenis van een woord in een woordenboek.
Het belang van de straat liet niet op zich wachten. Ze werd de enige brede straat in Barcelona. Ik heb reeds geschreven dat Rambla verschillende betekenissen heeft. Ik kom nu bij de derde betekenis. Rambla is een laan of brede straat met middenin een wandelgedeelte, afgebakend met bomen, zoals we die vooral in Catalunya aantreffen. De Rambla was polyfunctioneel: verkeersader, woongebied voor de rijken die er luxueuze huizen en zelfs paleizen lieten bouwen, en handels- en ontspanningscentrum. Het was ook een straat waar men bij voorkeur kwam wandelen, zeg maar flaneren wanneer men gezien wou of moest worden: een soort van goedkope alibiplaats, als het ware.
Meer en meer kwam ook het gewone volk er zich vertonen zodat de rijke burgerij en adel er wegtrokken. Toch zou de Rambla haar functie van handels- en onspanningscentrum behouden: de straat is nu een paternoster van cafés, restaurants en culturele centra.
Ik heb geschreven dat BCN 4 Rambles heeft. Ten onrechte. Barcelona heeft er maar liefst 8. Dé Rambla bestaat uit 5 rambles en wordt dan ook al eens Rambles genoemd. Barcelonezen schromen er zich niet voor om vreemdelingen op het verkeerde been te zetten.
De Rambles bestaan uit de Rambla de Santa Monica die loopt van het Plaça del Portal de la Pau waar Columbus op zijn negentiende-eeuwse zuil prijkt, tot op het Plaça del Teatre, de Rambla dels Capuxins die loopt van de Plaça de la Boqueria, de Rambla de Sant Josep die eindigt aan de Carrer de Portaferrissa, de Rambla dels Estudis die loopt tot iets lager dan de Carrer de Santa Ana, en de Rambla de les Canaletes die eindigt aan het Plaça de Catalunya.
De eerste 3 zijn genoemd naar verdwenen kloosters: het eerste lag links waar het Centre dArt de Santa Mónica ligt, het tweede rechts waar het Plaça Reial is, en het derde links waar de Mercat de la Boqueria, dé overdekte makrt van Barcelona, ligt.
Om het voor de toerist en allochtoon nog moeilijker te maken worden 2 van die Rambles in de volksmond anders genoemd. Op de Rambla de Sant Josep werden al in de achttiende eeuw bloemen, groenten en vis verkocht. Toen de Mercat de la Boqueria in 1860 in gebruik werd genomen, verhuisden de groenten- en viskraampjes naar daar. De bloemen bleven op de Rambla de Sant Josep die gemeenzaam de Rambla de les Flors werd. Op de Rambla dels Estudis waar ooit de universiteit was, werden kleine huisdieren verkocht. Vooral de vogels vielen en vallen op zodat ze ook de Rambla dels Ocells genoemd wordt.
De Rambla heeft 2 woorden aan het Catalaans toegevoegd. Ramblejar betekent niets anders dan op de Rambla wandelen. Een rablejista is diegene die op de Rambla wandelt. Het leidt geen twijfel dat het Castiliaans zal volgen.
Het flaneren op de Rambla is er niet meer bij. Relieken uit een al dan niet ver verleden zijn er nu eenmaal om aangepast te worden of te verdwijnen. Toch zijn er nog Barcelonezen die rustig op de Rambla komen zitten om met leedvermaak de toeristen in al hun lelijkheid en wereldvreemdheid te zien paraderen. Ik denk aan Amerikanen in verblindende en met elkaar vloekende kleuren, Duitsers op zoek naar een cervecería vol Beierse literpinten, Nederlanders met oranje truitjes of shirts van Hollandse voetballers die al lang niet meer bij Barça voetballen, Vlamingen die denken dat verkopers zelfs hun platste dialect verstaan, zonnekloppers in bikini of short met teenslippers aan en ontbloot bovenlijf en een vreemde, onnatuurlijke en pijnlijke rode kleur
De overheid houdt het observeren en becommentariëren van vreemde specimens van het menselijke ras, en ik heb het niet over de levende standbeelden die de Rambles bevolken, in stand. Bovenaan de Rambla waar de Rambla de les Canaletes is, staan stoelen en banken. Barcelonezen kunnen er uren zitten. Meer dan eens ziet men ze al dan niet discreet wijzen en lachen.
Probeer die stoelen en banken niet naar een plaats op het Plaça de Catalunya of lager aan de Rambla mee te nemen om de Barcelezen te imiteren. Het zal je duur te staan komen. Die zitdingen zijn immers gemaakt in staal. Opnemen is geen sinecure. Zelfs voortslepen vraagt meer dan gewone kracht. Toch heb ik ooit een stoel aan de Carrer de la Princesa op de kruising met de Carrer de Montcada, op ongeveer anderhalve kilometer van het hoogste punt van de Rambla, gezien.
Ik heb geen moeite gedaan om hem naar zijn oorspronkelijke plaats mee te nemen.
met voeten die sinds teruel bevroren gebleven zijn.
hij schreeuwt: Condors? Ik walg van condors! zijn stem
slaat over
het koor wordt opnieuw in beweging
gezet door een slepende stem:
er is geen verrader begraven
in het graf van de moreres.
zolang onze banieren niet verloren gaan,
zal het de urne van eer blijven
de vrijheidsstrijder ruikt winterse lucht
denkt aan vluchtende mensen
die niet treuzelen en toch
nooit zullen aankomen
een dunne aslaag heeft
ieders haar witgrijs gekleurd.
Nooit, menselijke mensen,
was er zoveel pijn in de borst, op de revers, in de portefeuille,
in het glas, in de slagerij, in de aritmetica!
Nooit zoveel pijnlijke genegenheid,
nooit viel zo dichtbij het verre aan,
nooit het vuiur nooit eerder
had men dode geliefden voor altijd
moeten achterlaten. nergens
klonken stemmen. er waren geen honden
meer om te janken
gevoelens werden bijgesteld. gevoelens
werden voor lang weggeborgen.
tranen stonken
naar doodszweet
de vrijheidsstrijder hoort weer
de aanhef van het trotse lied:
er is geen verrader begraven
in het graf van de moreres.
zolang onze banieren niet verloren gaan,
zal het de urne van eer blijven
hij kan niemand meer
omhelzen. hij herinnert zich
de blinde die verloren liep
de koude vingers op zijn hand
gebogen hoofden en geronnen bloed
kinderen zonder moeders
kadavers
een halfverbrande foto
geblakerde muren en dichtgespijkerde deuren
moeders zonder mannen
platgeschoten huizenblokken
gerochel gereutel
lege oogholtes
kadavers
geroosterde honden
hij herinnert zich een buitenlandse krant
in een ijzige wind: 'een zaak voor Spanjaarden!' En het is waar. het
is waar. Laten we kijken,
een balanstijd lang, op korte afstand,
ligt de vrije wereld
die treinen en wapens en hoop
tegenhielden aan de grens. daarheen trok
zijn moegestreden volk. naar frankrijk
naar de neutrale vijand
die van beloftes
voorgoed
de betekenissen veranderde
26 januari 1939. xarnegos overspoelden
barcelona. 1000 jaren na almanzor
kreeg moors crapuul carta blanca. de vrijgeleide
die ze al jaren hadden werd verlengd
uitgebreid: straffeloos plunderen
verkrachten. moorden
met messen
in zwangere buiken. geschiedenis
herhaalt zich
de vrijheidsstrijder heft aan:
er is geen verrader begraven
in het graf van de moreres.
zolang onze banieren niet verloren gaan,
zal het de urne van eer blijven
franco koestert
de hand van de heilige teresa
op zijn nachttafel.habla
el castellano
perro. net als een hond
kreeg de vrijheidsstrijder een nieuwe baas
een andere naam. rome heulde mee:
durruti en ascaso werden een allerlaatste keer
monddood gemaakt
de vrijheidsstrijder heeft
een leven zonder tranen geleefd. hij
denkt aan vallejo die reeds
voor het einde
uitgeput en opgebrand
gestorven was: Opdat jullie,
vrijwilligers van catalonië en Spanje
en van de wereld, zouden komen,
hij maakt
de pijnlijke verzen niet af
koor:
er is geen verrader begraven
in het graf van de moreres.
zolang onze banieren niet verloren gaan,
zal het de urne van eer blijven
(er is geen verrader begraven
in het graf van de moreres.
zolang onze banieren niet verloren gaan,
zal het de urne van eer blijven)
geschiedenis herhaalt zich
-o-o-o-
Strofes 3, 6, 10, 14, 17 en 18: vertaling van het Catalaanse Al fossar de les Moreres / no s'hi enterra cap traidor, / fins perdent nostres banderes, / sera l'urna de l'honor van de Catalaanse dichter Serafi Pitarra. De verzen staan afgedrukt op de lage, roodgranieten wand van het monument dichtbij de kerk van Santa María del Mar te Barcelona dat de vrijheidsstrijders uit 1714 herdenkt. Op 11 september van dat jaar gaf Catalonië zich over aan de troepen van haar Spaanse onderdrukkers. Strofes 4, 5, 8, 12 en 16: de gecursiveerde verzen komen uit gedichten van César Vallejo vertaald door Bart Vonck en opgenomen in de bloemlezing César Vallejo (Poëziecentrum, Gent, 1995).
Strofe 5: teruel: hoofdstad van provincie van Aragón. In de winter van 1937-1938 vonden de ergste gevechten van de Spaanse Burgeroorlog, uiteindelijk door de Franquisten gewonnen, er plaats.
Strofe 13:
-26 januari 1939. Franco's troepen veroveren Barcelona. Twee maanden later, op 1 april, eindigt de Spaanse Burgeroorlog met de val van Madrid;
-xarnegos, enkelvoud: xarnego (Catalaans). Oorspronkelijk: hij die niet in een Catalaans dal geboren is. Later: hij die nooit in een Catalaans dal gewoond heeft. Algemeen: hij die niet van Catalaanse oorsprong is, vreemdeling;
-almanzor. De troepen van Almansor, beter bekend als El-Mansoer, vizier van Córdoba en legeraanvoerder, plunderden Barcelona in op 6 juli985;
-carta blanca (Castiliaans): vrijgeleide.
Strofe 16:
-habla el castellano perro (Castiliaans): spreek Castiliaans, hond. Andere Castiliaanse beledigingen waren: "Perro Catalán, habla en cristiano" (Catalaanse hond, spreek een christelijke taal) of "No ladres. Habla la lengua del imperio" (Blaf niet. Spreek de taal van het rijk);
-Durruti en Ascaso waren vrijheidsstrijders. De inscripties op hun graven werden uitgewist.
-o-o-o-o-o-
Verschijningsdatum: herfst 1999.
Uitgiftegegevens: WOUTERS, Rik. Xarnego. Klaagliederen van een Catalaanse Brabander. Casita de la soledad-stichting, Ruisbroek en Upsilon, Halle. 1999.
Extra-gegevens: -Een "xanego" is oorspronkelijk een Catalaan die in een ander Catalaans dorp en bij 'aanpssingen' in een andere Catalaanse vallei geboren is en bij uitbreiding niet in Catalunya geboren is. Xarnego is het min of meer het equivalent van het Grieks, barbaroς, barbaros, barbaar of vreemdeling; -Een "Catalaanse Brabander" is vaagweg te vergelijken met Bredero's "Spaanse Brabander"; -een soort van verklarende informatie in het begin van de bundel wil ik niet onthouden: Alle figuren zijn louter verdicht, met uitzondering van bijnaam genoemde personages. Gebeurtenissen zijn louter verzinsel, uitgezonderd toestanden ontleend aan de geschiedenis. Hij die zich meent te herkennen, moet dat aan zijn eigen verkeerde interpretatie en/of fantasie toeschrijven. Hij die gelijkenissen met de werkelijkheid meent waar te nemen, moet beseffen dat die uitsluitend op het toeval berusten. Ik belet de lezer echter niet zich teidentificeren met persoonlijke en/of zakelijke toevalligheden. (...) Het feit dat alles louter verdichting en verzinsel is -ik laat de enkele uitzonderingen buiten beschouwing-, betekent hoegenaamd niet dat niet elk woord waarheid is. Is het immers niet zo dat de dichter is het woord.
Extra-gegevens over het gedicht: de informatie onder het gedicht is in de bundel achteraan als "Aantekeningen" opgenomen.
21-02-2012
HEERSERS OVER CATALUNYA: KONINGEN VAN SPANJE VAN HET HUIS VAN BORBÓN, DEEL 1 (1700-1808) [stamboom]
HEERSERS OVER CATALUNYA: KONINGEN VAN SPANJE VAN HET HUIS VAN BORBÓN, DEEL 1 (1700-1808)
Het zag ernaar uit dat de dood van Carlos II, de laatste van de Habsburgse koningen van Spanje, net als die van Martí bijna 300 jaar vroeger, voor opvolgingsproblemen zou zorgen. Hoewel hij nog leefde, leek niets erop te wijzen dat Carlos nog vóór zijn dood een opvolger zou verwekken. Hij was één van dé voorbeelden van tot wat incest onder meer leiden kon: onvruchtbaarheid. Gedurende zijn vjfendertigjarige regeerperiode was hij er niet in geslaagd om ook maar één troonopvolger te verwekken. Die inteelt heeft ook zijn uiterlijk bepaald: zoals hij er werkelijk uitzag, is onder meer te zien op een schilderij in de Schepenzaal van het Brugse Vrije te Brugge.
Bij Carlos IIs dood zouden er geen opvolgingsproblemen mogen geweest zijn. Hij heeft immers zelf beslist wie hem zou opvolgen. Toch zou zijn dood aanleiding geven tot voor een regelrechte burgeroorlog.
Carlos moest zijn opvolger in vrouwelijke lijn gaan zoeken. Hij kwam terecht bij zijn tantes en hun kleinkinderen of achterkleinkind, zijn neven of achterneef. Onderstaande stamboom waarin de namen van de pretendenten onderstreept zijn, verduidelijkt met Felipe III, Carlos IIs grootvader, als uitgangspunt:
Felipe III -Ana x Louis XIII, koning van Frankrijk -Louis XIV, koning van Frankrijk x Maria Teresia (zie ook verder) -Louis de Bourbon -Philippe (Felipe V) (zie ook verder) -Felipe IV -Carlos II -Maria Teresia x Louis XIV, koning van Frankrijk -Louis de Bourbon -Philippe (Felipe V) -Maria Ana x Ferdinand III, keizer van Heilig Roomse Rijk -Leopold I, keizer van Heilig Roomse Rijk -Joseph I, keizer van Heilig Roomse Rijk -Karl (Carles III), aartshertog van Oostenrijk, als Karl VI keizer van het Heilig Roomse Rijk na de dood van Joseph I
Ana was getrouwd met Louis XIII, koning van Frankrijk, en Maria Ana met Ferdinand III, keizer van het Heilig Roomse Rijk. Niet onbelangrijk om te weten is dat Louis XIV, de zoon van Ana, getrouwd was met Maria Teresia, zuster van Carlos II.
Dit leverde uiteindelijk 2 troonpretendenten op: Joseph, kleinzoon van Maria Ana, en Philippe, in Spanje Felipe genoemd, achterkleinzoon van Ana. Toen Joseph na de dood van zijn vader Leopold I keizer van het Heilig Roomse Rijk werd, gingen zijn rechten over op zijn broer Karl, in Catalunya Carles en in Spanje Carlos genoemd.
Felipe en Carlos vertegenwoordigden de 2 belangrijkste adelijke geslachten uit Europa: Felipe was lid van de Bourbons en Carlos van de Oostenrijkse Habsburgers. Afgaande op afstamming was Carlos de gedoodverfde opvolger: hij was afstammeling in de derde graad van Felipe III die de vader van Felipe IV was, terwijl Felipe slechts afstammeling in de vierde graad was. Ook afgaande op bloedverwantschap was opnieuw Carlos de gedoodverfde opvolger: sinds Karel V koning van Spanje werd, was de band door huwelijken tussen de Habsburgse blokken Spanje en Oostenrijk waar Karel Vs broer Ferdinand op de troon gekomen was, sterker dan tussen Spanje en Frankrijk, sinds eeuwen dé vijand van Spanje. Tegen alle logica in koos Carlos II voor Frankrijk én Bourbon.
Nederland, Oostenrijk, Pruisen en Portugal gingen echter niet akkoord met de benoeming van Louis XIVs kleinzoon op de troon van Spanje. Ze kregen de steun van Catalunya en Barcelona. Na enkele jaren echter erkenden Spanjes tegenstanders met uitzondering van Catalunya in het Verdrag van Utrecht uit 1713 Felipe als koning van Spanje. Op dat moment had Carlos al afgehaakt: hij was zijn broer Joseph opgevolgd als keizer van het Heilig Roomse Rijk. Catalunya en vooral Barcelona bleven Spanje bevechten tot Barcelona zich op 11 september 1714 aan Frans-Spaanse troepen moest overgeven en Felipe V erkennen. 11 september zou uitgroeien tot de Diada, de offciële Catalaanse feestdag.
Ik geef hieronder de koningen van Spanje in het Castiliaans weer en volg de Castilliaanse nummering. Hun bijnamen laat in achterwege omdat ze niets om Catalunya gaven. Tussen haakjes staat hun regeerperiode. De band met de voorganger wordt vermeld.
De lijst:
-Felipe V (1700-1724), achterneef van Carlos II;
-Luis I (1724), zoon;
-Felipe V (1724-1746), voor de tweede keer, vader;
-Fernando VI (1746-1759), zoon;
-Carlos III (1759-1788), broer;
-Carlos IV (1788-1808), zoon.
Gedurende 108 jaren, vanaf 1700 tot en met 1808, regeerden 5 koningen van Spanje, onder wie één gedurende 2 periodes, Catalunya. Een koning regeerde gemiddeld 21 jaren; 2 regeerden langer. Luis I regeerde nauwelijks 1 jaar. Felipe V had het, verdeeld over 2 periodes, maar liefst 46 jaren voor het zeggen.
20-02-2012
ARA ÉS HORA D'ESTAR ALERTA! [geschiedenis]
ARA ÉS HORA DESTAR ALERTA!
pleidooi voor een vrij en democratisch Catalunya
Enkele jaren geleden kwam in Oostenrijk Haider en zijn extreemrechtse partij aan de macht. Michel, minister van Buitenlandse Zaken van wat België genoemd wordt, steigerde. Hij riep wie Belgen genoemd worden, op om niet langer in dat land met vakantie te gaan en het op die manier economisch te raken.
In juni 2003 nam Italië het voorzitterschap van de Europese Unie op zich. Berlusconi, premier en boegbeeld van extreemrechts in Italië, beschuldigde een Duits Europarlementslid ervan om "kapo"te zijn. Michel die ook de krant leest en tv kijkt, zweeg in alle talen.
Tijdens mijn vakantie in juli 2003 in Catalunya noemde Piqué, leider van de afdeling van de extreemrechtse Partido Popular (PP) van Aznar in Catalunya, elke andere Catalaanse partij dan de zijne nazistisch. Daardoor noemde hij het overgrote deel van de Catalanen nazisten of fascisten. Opnieuw liet Michel niets van zich horen.
Vreemd is dat Michel wel reageerde op de Oostenrijkse 'provocatie', maar de echte provocaties van Berlusconi en Piqué aan zich voorbij liet gaan.
Vreemd is het niet. Zoals zovele Franstaligen die Belg genoemd willen worden, identificeert hij extreemrechts en de er soms, maar ten onrechte mee samenhangende collaboratie met Vlaams en Vlaanderen: een bijzonder kleinzielige en onjuiste houding. Is het niet zo dat de meest 'notoire' collaborateur in dit land een Franstalige wiens naam ik niet wens neer te schrijven, was?! Daarom reageerde hij bijzonder scherp tegen de groei van extreemrechts in Oostenrijk. Men spreekt er immers Duits, net als het Nederlands een Germaanse taal.
Zo vreemd is het niet. De uitspraken en beledigingen van de extreemrechtse Berlusconi en Piqué werden in het Italiaans en Castiliaans gedaan. Dat dit net als het Frans, Michels moedertaal, Romaanse talen zijn, zal wel geen toeval zijn.
Het is helemaal niet zo vreemd dat Michel niet reageerde op Piqués uitlatingen. Sinds de eenzijdige provocatie en inval van de USA in Irak is Spanje een bevoordeeld bondgenoot van de 'verdediger van de werelddemocratie'. Zelfs onder dictator Franco kon Spanje op veel goodwill van de USA rekenen. Michel die door de nochtans toe te juichen oorspronkelijke genocidewet zowat persona non grata voor de USA werd, durfde het niet aan om opnieuw met dat land in de clinch te gaan. Zijn politieke carrière zou immers onherroepelijk (kunnen) afgelopen geweest zijn.
Vreemd is vooral dat Michel tegen extreemrechts fulmineert. Vreemd omdat zijn liberale partij intens samenwerkt het Front Des Francophones (FDF). Het extreemrechtse FDF haat Vlamingen en beledigt ze met alles wat in de verste verte naar collaboratie, nazisme en extreemrechts ruikt. Is Michel het gedachtegoed van bondgenoot FDF niet ongenegen? Gaat Michel bij het uitstippelen van de buitenlandse politiek van wat België genoemd wordt, met 2 maten en nog meer gewichten te werk?
Vast staat dat de algemene houding van politici tegen extreemrechts vaak onduidelijk, erger nog meestal dubbelzinnig en door laag-bij-de-grondse electorale bijbedoelingen ingegeven is.
Vast staat dat de berichtgeving van de Vlaamse journalisten over extreemrechts in Europa erg onvolledig is. Aan de problemen rond Haider en Berlusconi hebben ze meer dan genoeg aandacht besteed. Over de uitspraak van Piqué en de problemen met extreemrechts in Spanje echter zwegen ze meestal. Is Spanje te ver van de deur? Nee toch, Spanje is zo ver weg dat er zelfs vakantie-edities van Vlaamse kranten vol meestal nietszeggende (des)informatie gedrukt worden!
Soms, vaak staat de berichtgeving over Catalunya bol van de fouten. Op 9 augustus 2003 nog durfde Het Nieuwsblad het aan om Girona tot hoofdstad van Catalunya te bombarderen enCatalaans en Castiliaans door elkaar te haspelen.
Het ergste was wel dat de journalist van dienst verklaarde dat inwoners van Catalunya liever Catalanen dan Spanjaarden genoemd worden. Uiteraard wist die journalist niet waarover hij het had. Die Catalaan heeft niets graag. Die Catalaan is Catalaan -De geschiedenis is mijn getuige.- die louter toevallig, door het machtspel van monarchieën dus, bij wat later Spanje werd, terechtgekomen is. Ik zou het alleszins niet aandurven om een Vlaming Belg te noemen.
Het spreekt dat de politieke toestand in Spanje mij meer boeit dan die in andere landen: mijn liefde voor Catalunya is immers erg groot. Toch is het niet onbelangrijk om de situatie in Spanje op de voet te volgen: is het niet zo dat Franco in Spanje als eerste een fascistische oorlog tegen de democratie begonnen is?! Hitler en Mussolini hebben niet geaarzeld om te steunen en zelfs na te volgen. Dat Franco de steun van dé fascistische leiders van de twintigste eeuw gekregen heeft, zal wel geweten zijn. Vergeet niet, vergeet nooit dat Franco in opstand is gekomen tegen de democratisch gekozen regering van de Spaanse republiek! Dat 'mijn' Catalunya in die Guerra Civil dé dupe geweest en volledig ten onder gegaan is, zal door velen meer dan waarschijnlijk niet geweten zijn.
Er is veel meer gebeurd dan alleen maar het bombardement van het Baskische Gernica. Die stad is door de fout van Picasso ten onrechte symbool van de eerste moderne oorlog geworden. Ik wil zeker niet gezegd hebben dat Gernica overroepen is en geminimaliseerd moet worden. Al te vaak echter wordt vergeten dat door de systematische bombardementen in Barcelona een veelvoud aan de slachtoffers van Gernica gevallen is.
Catalunya dat sinds het ongewenste opgaan in Spanje vanaf 1516, geregeld, meestal problemen had met de overheerser en onderdrukker uit Madrid, werd door Franco altijd onheus behandeld. Onheus is een eufemisme. Fascistisch Spanje deed er immers alles aan om republikeins en democratisch Catalunya te knechten.
Franco liet niets onverlet om Catalunya voorgoed te breken. De Catalaanse instellingen werd afgeschaft. Catalaans werd gebanvloekt. Catalaanse republikeinen werden terechtgesteld. Anderen werden in concentratiekampen gestoken of verplicht om het megalomane project van de valle de los caídos waar slechts gevallen franquistische moordenaars een graf kregen -Hun slachtoffers werden doodgezwegen. Ik bedoel dit letterlijk.-, te bouwen en waar ze door koude, honger of mishandelingen omkwamen. Franco ging vaak zelfs pijnlijk-subtiel te werk. Een cavaboer uit de Penedés heeft me verteld dat hij geen handelsregister kreeg zolang hij zijn Catalaanse voornaam niet gecastilianiseerd, gechristianiseerd had.
Franco's veel te late dood bracht even soelaas. Even slechts. Tot de PP die niets minder dan de opvolger van de franquistische, fascistische Falange en Movimiento is, opstond. De leiders ervanzijn gewoon maar de opvolgers van Franco en zijn moordlustige generaals. Het duurde een tijd voordat ze van de macht konden proeven.
Het duurde een hele tijd voordat zij alleen de macht in handen hadden. Het was wachten op Aznar die ervoor zou (proberen te) zorgen dat de frustraties van jaren zonder macht in roes omgezet zouden worden. Machtsgeilheid was sinds jaren de drijvende kracht van de PP. Machtsgeilheid en wraak. Het is waar dat Aznar democratisch verkozen is. Is Hitler echter ook niet met de steun van de kiezer die hij daarna als een overbodig, zelfs een schadelijk iets beschouwde, aan de macht gekomen?! In 2003 geraakte alles in een stroomversnelling.
Vóór mijn vakantie had Aznar al beslist dat godsdienst weer in alle scholen van het lager onderwijs moet onderwezen worden. Welke godsdienst? Alleen al door die vraag te stellen doet men de vrijzinnigen die door Franco misschien wel het felst vervolgd zijn, oneer aan: ze hebben immers ook recht op hun overtuiging. Het spreekt voor zich dat ik het katholicisme bedoel. Ik kan me niet voorstellen dat islamitische en joodse kinderen en kinderen van humanisten en vrijzinnigen de katholieke godsdienst moeten leren. Ik kan me zelfs niet voorstellen dat iemand ooit een godsdienst, bron van niets anders dan problemen, zou moeten leren! Het spreekt voor zich omdat kerk en staat in het algemeen en kerk en fascistische staat in het bijzonder goed samenwerken, steeds goed samengewerkt hebben.
Weet dat de koningen en prinsen der Belgen voor de kerk trouwen en zo blijk geven van misprijzen voor het merendeel van hun niet kerkgaande 'onderdanen'. Weet dat de francofone kardinaal Mercier naar wie in mijn geboortestad Halle zelfs een plein genoemd is, vlamingofoob was.
Weet dat de Belgische kerk tijdens WO II mensen heeft aangezet om tegen de bolsjevisten te gaan vechten, terloops gezegd aan de zijde van de nazi's. In Spanje, ook al een monarchie, is het niet anders. Het graf'monument' van de valle de los caídos dat de gevallen franquistische moordenaars 'herdenkt', wordt door een reuzengroot katholiek kruis bekroond.
Aznar wil een "ley de cohesión", een eenheidswet, invoeren die zelfs op school zou moeten onderwezen worden. Deze wet moet benadrukken dat Spanje naar 'goed' Amerikaans voorbeeld één en ondeelbaar is. Stel je voor: Spanje één en ondeelbaar?! Wat doe je dan met Basken en Catalanen die voor onafhankelijkheid opkomen?
Het Baskisch probleem is al voor een deel opgelost. Dé Baskische partij is buiten de wet gesteld zodat er bijna geen Basken meer zetelen in de Cortes, het Spaanse parlement. Enkele honderdduizenden mensen hebben daardoor hun recht op spreken en medezeggenschap verloren. Zijn zij dan ook terroristen?! De ETA is 'uitgeschakeld' sinds de westerse wereld ze terroristisch noemt. Ik wil weten of vrijheidsstrijders terrroristen kunnen zijn. Waren de Amerikanen geen terroristen tijdens de Boston Tea Party en in strijd tegen het wettelijk gezag, het Britse koninkrijk? Waren wie Belgen genoemd worden, geen terroristen toen ze de Nederlanders verjoegen en de kans op een groot Nederlands(talig) rijk negeerden?
Aznar drijft de strijd tegen Catalunya op. Hij heeft Piqué zelfs voorgedragen als kandidaat-president van de Generalitat. Het kan toch niet dat een lid van een extreemrechte partij voorzitter van het hoogste orgaan van het republikeinse, op vrijheid gestelde Catalunya dat franquisme, fascisme steeds bevochten heeft, wordt?
Piqué zelf drukt het mes nog dieper in de wonde door de Catalanen nazi's, franquisten en fascisten dus, te noemen. Piqué, een 'rasecht' franquist, verwijt anderen dat ze onmensen zijn. Spanje dat ooit de wereld beheerst heeft, zet die nu op zijn kop. Ik weet nu al dat het hierbij niet blijven zal. Het verleden is mijn getuige. De volgende stappen zullen niet op zich laten wachten.
De autonomie terugschroeven of volledig ongedaan maken. Een economische boycot. Het Catalaans verbieden. De Catalaanse kunst van Gaudí, Miró, Tapiés en zovele anderen onder het mom van ontaarde kunst stukslaan en verbranden. De Catalaan tot wild verklaren. Een nieuwe (poging tot) genocide.
Ik moet aan een vers van de Catalaanse dichter Guanyabéns i Jané denken: Ara és hora d'estar alerta! Vandaag is het inderdaad tijd om waakzaam te zijn. Vandaag is het vast en zeker tijd om meer dan ooit waakzaam te zijn en vooral te blijven.
Maar ik vrees niet. Catalunya heeft al vaker op de rand van de afgrond met een vlijmscherpe degen in de rug gestaan. (Wij,) Catalanen(,) overwinnen op het einde altijd. Steeds weer. Opnieuw is het verleden mijn getuige.
Visca la llibertat! Visca Catalunya!!!
Naschrift: in de week van 25 augustus 2003 las ik op VRT-teletekst en in Spaanse kranten dat de regering Aznar de Stichting Franco die de herinnering aan de massamoordenaar in ere houdt, voor de zoveelste keer geld van de Spaanse overheid heeft gekregen.
-o-o-o-o-o-
Verschijningsdatum: herfst 1999.
Uitgiftegegevens: WOUTERS, Rik. Xarnego. Klaagliederen van een Catalaanse Brabander. Casita de la soledad-stichting, Ruisbroek en Upsilon, Halle. 1999.
Extra-gegevens: "Ara és hora d'estar alerta" is het voorwoord tot bovenstaande dichtbundel.
Extra-gegevens over de tekst: -"Ara és hora d'estar alerta" is Catalaans voor: vandaag is het tijd om waakzaam te zijn; -"Front Des Francophones (FDF)". Het FDF werd op 11 mei 1964 opgericht als het FDBF of "Front démocratique des Bruxellois francophones". Daarna werd het het FDF of "Front Démocratique de francophones". Nu is het het FDF of "Fédéralistes Démocrates Francophones". In 2003 het ik bewust voor "Front Des Francophones (FDF)" en niet voor "Front Démocratique des francophones" gekozen. In front vind ik immers iets terug van blok. Ik maakte dan ook onrechtstreeks de vergelijking tussen VB en FDF, beide nationalistische partijen, de ene Vlaams-nationalistisch en de andere Belgicistisch-Frans en anti-Vlaams nationalistisch; -de "Stichting Franco" is de "Fundación Nacional Francisco Franco" (http://www.fnff.es).
Ik ben Rik Wouters.
Ik ben een man en woon in Halle (Vlaanderen (dat spijtig genoeg een deel is van wat België genoemd wordt)) en mijn beroep is niet van belang.
Ik ben geboren op 02/04/1956 en ben nu dus 68 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: literatuur, geschiedenis en kunst.
Gegevens die op mijn adreskaartje staan: "Ik ben geen dichter om te dichten of voor te dragen, maar om te (over)leven", "anarchist", "artiest, dichter, prozaschrijver en literair criticus", "beeldend kunstenaar" en
"catalanist en flamingant".
