HEERSERS OVER CATALUNYA: GRAVEN VAN BARCELONA EN KONINGEN VAN ARAGÓN EN VALÉNCIA VAN HET CASTILIAANSE HUIS VAN TRASTÁMARA (1412-1555)
Na de dood van Martí, de laatste rechtstreekse afstammeling van Guifré I, de stichter van wat Catalunya worden zou, moest men op zoek naar een opvolger. Omdat hij geen mannelijke erfgenamen had, kon het niet anders dan dat men in zijlingse lijnen van mannelijke afstammelingen van voorouders van Martí of zelfs in vrouwelijke lijn moest gaan zoeken. Dat bleek niet gemakkelijk, niet alleen omdat er maar liefst 6 mogelijke kandidaten waren, maar ook omdat de 3 landen die samen een statenbond vormden, Catalunya, Aragón en Valéncia, bij het kiezen van de opvolger betrokken werden en hun eigen prioriteiten stelden.
Al snel bleek dat er 2 grote kandidaten waren. Beiden hadden directe banden met Martí. Jaume was getrouwd met Martís halfzuster Elisabet en Fernando de Antequera was de zoon van Martís zuster Elionor die getrouwd was met Juan I, koning van Castilië.
Jaume was graaf van Urgell en woonde in Catalunya. Na Martís dood werd hij voorlopig én plaatsvervangend hoofd van de statenbond. Hierdoor werden zijn rechten als gedoodverfde opvolger officieus erkend én beklemtoond.
Fernando de Antequera woonde niet in Catalunya. Hij was broer van de overleden Castiliaanse koning Enrique III en regent voor zijn neef Juan II. Hij werd genoemd naar de stad Antequera in Andalucía die hij op de moren veroverd had. Hij was graaf van Trastámara. Dat geslacht had zich in 1369 door de moord op Pedro el Cruel die ook wel el Justiciero genoemd wordt, van de Castiliaanse troon meester gemaakt.
Uiteindelijk werd de beslissing overgelaten aan Benet XIII, Benedicto XII Benedictus XIII, beter bekend als Papa Luna, één van de 3 pausen uit het begin van de vijftiende eeuw, die op hetzelfde moment regeerden. Papa Luna die in het Valenciaanse Peníscola in een soort ballingschap leefde, had als geboren Aragonees weinig of geen affectie voor Catalunya.
Hij besliste dat elke deelstaat 3 afgevaardigden moest aanduiden en zorgde ervoor dat een aantal van zijn pionnen gekozen werden. Aragón vaardigde 2 trouwe dienaren van Papa Luna en een vertrouweling van Fernando af, Valéncia onder meer de biechtvader van Papa Luna en diens broer en Catalunya onder meer de advocaat van Papa Luna en de door Papa Luna benoemde aartsbisschop van Tarragona. De uitslag leek reeds van te voren vast te liggen.
De uitslag lag van te voren vast. Dat blijkt uit de stemming van 24 juni 1412, bekend als het Compromís de Casp, genoemd naar de stad Caspe in Aragón waar de stemgerechtigden samengekomen waren. Fernando kreeg 7,5 stemmen op een totaal van 9, te weten alle stemmen van Aragón én Valencia en anderhalve stem uit Catalunya. Het resultaat van de stemming werd op 28 juni 1412 gepubliceerd. Papa Luna had zijn slag thuisgehaald. Fernando de Antequera werd de nieuwe graaf van Barcelona en koning van Aragón en Valéncia.
Een vereenvoudigde stamboom geeft de relatie van de mogelijke kandidaten ten opzichte van Martí weer. Slechts die familiebanden die noodzakelijk zijn, worden weergegeven. Vrouwen zijn slechts weergegeven indien dat voor het begrijpen nodig is. De namen van de mogelijke opvolgers zijn onderstreept. Je zult er 7 in plaats van 6 onderstreept zien: hou er rekening mee dat Juan II, koning van Castilië, al snel van zijn rechten afzag. Uitgangspunt was Jaume II el Just, kleinzoon van Jaume I el Conqueridor, van wie afstammelingen van 2 van zijn zonen in aanmerking kwamen:
-Alfons II el Benigne
-Pere III el Ceremoniós of del Punyalet
-Joan I el Caçador, el Descurat of lAimador de la Gentilesa
-Violant x Lluís, titulair koning van Napels
-Lluís, graaf van Calabrië
-Martí lHumá of lEclesiástic
-Martí el Jove, koning van Sicilië
-Frederic, graaf van Luna en bastaardzoon
-Elionor x Juan I, koning van Castilië
-Enrique III, koning van Castilië
-Juan II, koning van Castilië
-Ferrnando de Antequera, graaf van Trastámara
-Elisabet (zie ook verder)
-Jaume I, graaf van Urgell
-Pere II, graaf van Urgell
-Jaume II, graaf van Urgell x Elisabet, dochter van Pere III el Ceremoniós en halfzuster van Martí lHumá
-Pere, graaf van Ribagorça en Prades
-Alfons, hertog van Gandia en graaf van Ribagorça
-Alfons, hertog van Gandia en graaf van Ribagorça
-Joan, graaf van Prades
Zoals reeds geschreven volgde Fernando de Antequera Martí lHumá op als graaf van Barcelona en koning van Aragón en Valéncia. Ik geef hieronder hun namen weer. Hun Catalaanse naam wordt gevolgd door hun bijnaam en hun naam in het Castiliaans. Houd er rekening mee dat die Trastámaras het Castiliaans boven het Catalaans verkozen. Tussen haakjes staat hun regeerperiode. Tenslotte wordt de band met de voorganger vermeld.
De lijst:
-Ferran I dAntequera - Fernando I (1412-1416), neef van Martí;
-Alfons IV el Magnánim - Alfonso IV (1416-1458), zoon;
-Joan II sense Fe - Juan II (1458-1479), broer;
-Ferran II el Católic - Fernando (1479-1516), zoon;
-Joana I dAragó, ook la Boja of de Waanzinnige genoemd - Juana (1516-1555), dochter.
Over de regeerperiode van Joana bestaan twijfels. De iure of van rechtswege was zij gravin van Catalunya van na de dood van haar vader tot haar dood. De facto of feitelijk behoorde de macht toe aan haar zoon Carlos I of Carlos primero, ook wel Carlos V of Carlos Quinto, bij ons bekend als Karel V.
Gedurende 143 jaren, vanaf 1412 tot en met 1555, regeerden 4 graven en 1 gravin over Catalunya en aanverwante gebieden. De gemiddelde regeertijd was 28 jaren; 2 graven en 1 gravin regeerden langer. Ferran I regeerde amper 6 jaren. Alfons IV el Magnánim had het maar liefst 42 jaren voor het zeggen.
