Vrij - zinnige gedachten,gedichten, verhalen en berichten
23-01-2008
Leven
Mahatma Gandhi, de geestelijke vader van India, werd op 2 oktober 1869, als Mohandas Karamchand Gandhi, geboren in Porbander in de provincie Gujarat .Op 30 januari 1948 werd hij in New Delhi door een extremistische hindoe vermoord.. Hij werd bekend door zijn geweldloze acties, waarin hij streefde naar verzoening tussen hindoes en moslims in India. Mahatma is een eretitel en betekent grote ziel.
Hij wordt beschouwd als een van de grondleggers van het moderne India.
Leven
Ik heb gezien dat het leven temidden van dood en vernietiging blijft bestaan en dat er dus een hogere wet moet zijn dan die van dood en vernietiging.
Soms een gedachte om vast te houden je schrijft zolang de woorden op het strand van je geheugen dan komt de zee van alledag en is de gedachte er nooit geweest.
Confucius, een Chinese wijsgeer die leefde van 551 v.Chr. tot 479 v.Chr., was beroemd om zijn citaten. De leer van het Confucianisme, die de nadruk legt op een humaan bestuur boven een gezagshandhaving door geweld, werd door zijn discipelen te boek gesteld. Confucius heeft grote invloed gehad op de Chinese beschaving. De viering van zijn geboortedag vindt ieder jaar plaats op de 28e van de achtste maand van de Chinese kalender.
Enkele uitspraken:
'Te weten wat men weet en te weten wat men niet weet, dàt is weten'. --------- 'Wie weet en weet dat hij weet is wijs: volg hem; Wie weet en niet weet dat hij weet, die slaapt: wek hem; Wie niet weet en weet dat hij niet weet is onwetend: leer hem; Wie niet weet en niet weet dat hij niet weet is dom: mijd hem'. Confucius
Maar hoe vind je iemand die weet dat hij weet en daarom waard is nagevolgd te worden? Het zou kunnen dat die mens ten onrechte denkt te weten dat hij weet en niet weet dat hij niet weet).
Toon Hermans werd als Antoine Gerard Theodore Hermans in Sittard geboren op 17 dec. 1916. Hij overleed in Nieuwegein op 22 april 2000. Hij was een bekende Nederlandse cabaretier, zanger en dichter. Daarnaast was hij ook kunstschilder.
Stille Nacht
Vannacht gaat Jan ter kerke en naar de heilige mis, dat doet hij één keer in het jaar omdat het Kestmis is. En Petrus op een hoge ster zegt: "Kijk es, Lieve Heer, daar heb je Jan, hij komt van ver, maar hij is er toch maar weer". Toon Hermans
Geen ster te zien, slechts neonlichten van reclame zetten de wijzen van het westen aan vanwege t Kerstkind extra in te slaan en zich een welvoorziene tafel niet te schamen.
Geen ster te zien, maar wijs of niet, zij die zich schamen tasten de weg terug naar Kind en stal. Stal staat voor wereld en is overal, ontdekken zij, en daar is Hij, mens met ons samen.
Inge Lievaart (uit:Anno Domini)
Inge Lievaart, 90 jaar, is bekend door haar christelijke gedichten, maar ook door haar haikus. Onder de naam Anna Terweel dichtte zij al in de Tweede Wereldoorlog in een illegaal blad. In augustus jl. kwam een bundel van 200 haikus van haar uit bij uitgeverij Kok, getiteld: De binnenkant van het zien.
Een groot gebeuren dit jaar was de door onze geloofsgemeenschap georganiseerde lezing van Prof. dr. Herman Pleij over Erasmus, op 11 november jl. in de Biologische Boerderij Het Exoo van de familie Busger op Vollenbroek in Enter. Hier volgt een verslag van die bijeenkomst.
Herman Pleij wilde het vooral hebben over de dominante invloed van Erasmus op de Nederlandse cultuur. Maar eerst gaf hij nog een verhandeling over het, in verschillende opzichten, bijzondere van 11 november. In veel landen is het een herdenkingsdag i.v.m. de wapenstilstand in de 1e Wereldoorlog, maar het is ook het begin van de zg. schoonwasfeesten. Deze dienen voor het reinigen van de samenleving. Het zijn z.g. ventielfeesten. Sint Maarten is het eerste van deze reeks die wel tot Pasen toe loopt en waarbij je orde op zaken gaatstellen. Tot deze feesten behoren o.a. ookhet carnaval, Sinterklaas, 1 Januari, Drie Koningen enz. Er gebeurden tijdens die feesten in de middeleeuwen vaak veel zaken die de kerk niet kon waarderen. Over het een en ander wordt door dhr. Pleij smakelijk en humoristisch uitgeweid.
Wat heeft Erasmus hiermee te maken? De Lof der Zotheid is het bekendste en belangrijkste werk van Erasmus. Het was al in zijn tijd een bekend werk, maar er waren ook mensen die er schande van spraken. Het boek heeft veel te maken wat er aanzotheid in die 15e en 16e eeuw aan de gang was en hiermeeis dus de band met 11 november gelegd. Erasmus reisde door heel Europa en tijdens een van zijn reizen naar Engeland, naar zijn vriend Thomas More, schreef hij dit prachtige werk dat nog steeds behoort tot de wereldliteratuur. Er zijn op het ogenblik 3 afzonderlijke moderne vertalingen in het Nederlands verkrijgbaar. In De Lof der Zotheid wordt alles betrekkelijk gemaakt, je wordt steeds op het verkeerde been gezet. Erasmus wil de absolute zekerheid wegnemen. Het gaat er om, dat je ontregeld wordt, niet in vaste patronen denkt, maar gaat relativeren.
Wijsgeren hebben grote baarden, zegt Erasmus,om te imponeren, maar denk dan onmiddellijk dat een geit ook een sik heeft.
Erasmus is eigenlijk de grondlegger van de moderne westerse wereld. Hij is degene die de volksgewoonten en zotheidcultuur omhoog tilt en een soort wetenschappelijk fundament geeft. Hij heeft specifieke ideeën die naar zijn mening de mensheid zouden moeten redden en vooruit helpen en die weet hij wetenschappelijk te funderen door te verwijzen naar de klassieke cultuur die een grote rol speelde in zijn leven en door te verwijzen naar middeleeuwse filosofen en vooral door te redeneren en met teksten bezig te zijn. Vóór alles was hij filoloog, een tekstwetenschapper. Hij was altijd uit op het vaststellen van de juiste teksten. Hij vond zelf het vaststellen van de juiste tekst van het Nieuwe Testament zijn belangrijkste werk. Hij was bezig die zuivere teksten te herstellen. Maar hij maakte ook colloquia, leerdialogen, samenspraken over hoe de mensen met elkaar om moeten gaanen allerlei commentaren en traktaten over alles en nog wat. In toneelspelletjes werden alle problemen van die tijd ter discussie gesteld. Ze zijn vertaald in het Nederlands en in Nederland te koop. De problemen, die ons ook nu nog aan gaan, doen heel modern aan.
Erasmus had buitengewoon veel kritiek op de praktijken binnen de kerk. Hij leert dingen die in onze tijd in hoge mate evident geworden zijn. Het was heel revolutionair en gevaarlijk om die standpunten in te nemen in zijntijd. Hij drijft de spot met met priesters en met monniken. Hij was de man van het relativeren, maar het was een tijd van absolutisme, de kerk had de waarheid in pacht.
Men verwachtte dat hij uit de kerk zou stappen en een protestantse volgeling van Luther zou worden, maar nee. In een open brief aan Rome schrijft hij, dat hij in de kerk blijft, maar laat er meteen op volgen, totdat er een betere kerk is . Hij relativeert hier weer door te laten zien dat de kerk ook mensenwerk is. Dat was wel ketterij rond 1500! Erasmus jaagt voortdurend iedereen in het harnas. Hij drijft de spot met alles. In zijn colloquia, bestemd voor 15-16 jarigen, leert hij dat je in discussies moet luisteren naar anderen, dat je respect moet ontwikkelen voor een afwijkend standpunt. De waarheid is relatief.
Het geboortejaar van Erasmus is niet helemaal duidelijk, maar hij is geboren in Rotterdam en opgegroeid in Gouda. In 1536 is hij in Basel overleden. Hij keerde zich nogal eens tegen de Lage Landen, m.n. het graafschap Holland waar hij geboren is. Dat is erg verbonden met problemen rond zijn geboorte. Hij was een bastaard, maar de juiste feiten zijn hier niet met zekerheid over bekend. Zijn leven lang blijft hij te keer gaan tegen het monnikdom dat hem als kind werd opgedrongen en dat niet bij hem paste. Hij voelde zich opgesloten in het klooster, want hij mocht daar eigenlijk niet weg, en in zijn ontwikkeling tegengewerkt. Toch blijft hij zich wel altijd erg identificeren met de Hollander. Als men hem een botte Hollander uit Rotterdam noemt, die te direct en te grof de waarheid zegt, is hij het er wel mee eens. Hij blijft ook altijd Roterodamus achter zijn naam zetten. Op zijn sterfbed, dat jaren duurde, waren zijn laatste woorden in het Nederlands: Ach lieve God, terwijl zijn dagelijkse taal in zijn kringen toch Latijn was.
Erasmus was zeer geïnteresseerd in onderwijs en het opvoeden van kinderen. Hij zei altijd je moet van kinderen houden, anders kun je ze niets leren. Hij had daar ook weer zijn argumenten voor.Hij was van mening, dat de borsten van vrouwenzo hoog zitten omdat ze dan de kinderen meteen kunnen knuffelen, bij dieren zitten ze op een andere plaats. Hij ontwikkelde allerlei systemen hoe je kinderen kunt leren lezen. Bijvoorbeeld door ze te laten koekhappen naar letters.
Het concept van Erasmus is gewetensvrijheid. Het werd bepalend voor Willem van Oranje, er kwam scheiding van kerk en staat. Dit was buitengewoon belangrijk De Roomse kerk was zeer hiërarchisch en daaraan moest men gehoorzaam zijn. Je mocht niet denken wat je wilde. Dit leidde in die tijd tot martelingen en heksenvervolgingen.
Erasmus wijst op de persoonlijke verantwoordelijkheid voor God. Andere godsdiensten dan de protestantse, werden niet verboden, maar er kwam een gedoogcultuur. Uit veel Europese landen kwamen dan ook geloofsvervolgden naar Nederland.
Erasmus was veel in Vlaanderen en Brabant zijn lievelingsstreek.
In Anderlecht bij Brussel is het Erasmushuis met een prachtige tuin er omheen. Dit 16e eeuwse huis, waar hij in 1519 ongeveer een jaar heeft doorgebracht, is heel goed bewaard gebleven. Je kunt er zijn werkkamer bekijken met het bureau, zijn werken en kunstvoorwerpen. Alles wat indertijd in dat huis stond, staat er nog. Herman Pley spoort ons aan om daar eens een bezoekje te aan brengen.
Herman Pleij schreef de volgende boeken over Erasmus: 'Erasmus en het poldermodel' en 'Het gevleugelde woord'
Een edelman is zo verarmd dat hij zijn drie dochters geen bruidsschat kan geven. De dochters kunnen daarom niet trouwen. De man wordt zo wanhopig dat hij op de gedachte komt zijn dochters als prostituées hun bruidsschat te laten verdienen. Sint Nicolaas komt dit te weten en gooit tijdens drie achtereenvolgende nachten telkens één zak met goudstukken door het open raam naar binnen, zodat de dochters voor de schande behoed worden. De laatste nacht ziet de edelman Sitn Nicolaas en hij bedankt hem.
Marc Chagall werd in 1887 in Rusland geboren als Mojsje Zacharowitsj Sjagal in een chassidisch joods gezin. Hij stierf in Saint-Paul de Vence in Frankrijk in 1984 op 97- jarige leeftijd. Hij volgde een schildersstudie in St. Petersburg en verhuisde in 1914 naar Parijs. daar kwam hij in contact met het kubisme. Hij werd een van de bekendste schilders van de 20e eeuw.
U hebt mijn handen gevuld
Ik ben uw zoon op aarde, die nog nauwelijks loopt. U hebt mijn handen gevuld met kleuren, met penselen. Ik weet niet hoe ik U moet schilderen.
Moet ik de aarde beschilderen, de hemel, mijn hart? Brandende steden, vluchtende mensen, met ogen vol tranen?
Waar moet ik heen vluchten, tot wie omhoog vliegen? Hij die daarginds het leven schenkt, Hij die de dood uitzendt, misschien kan die maken dat mijn schilderij een feest van licht wordt.
Een boerenmeisje liep eens door een wei waar een moslim aan het bidden was. Nu was het voorschrift dat men niet langs de plaats hoorde te lopen waar iemand aan het bidden was. Na enige tijd kwam het meisje weer langs het zelfde pad terug en de man zei tegen haar: "Je hebt iets verschrikkelijks gedaan". "Wat heb ik dan gedaan?", vroeg ze onthutst. Hij zei: "Ik was hier aan het bidden en dacht aan God, en jij bent hier langs gelopen". "O, ja?, zei het meisje, "dacht u aan god? Ik was op weg naar mijn vriend. Ik heb u niet gezien, hoe kon u mij zien terwijl u aan God dacht?"
Uit: De mens, meester van zijn lot van Inayat Khan (zie ook:14-12-'06 en 18-8-'07)
Als het goed is, zegt de schrijver, begint men als men denkt aan God zichzelf te verliezen, zoals een minnaar de gedachte aan zichzelf verliest in de gedachte aan de geliefde.
Een zekere vriend herkent men bij onzekere zaken! Cicero --------------------- Houd ze niet achter, de liefdevolle woorden, tot de dood je je vrienden ontneemt, schrijf ze niet op hun grafsteen, zeg ze liever nu direct en heel beslist! Anna Cummins ----------------------
Men verwerft geen vrienden, men ontdekt ze! Wilhelm Busch ---------------------- Andere mensen goed doen is geen plicht, het is een vreugde, want daarmee groeit onze eigen gezondheid en gelukzaligheid! Zarathustra ---------------------- In iedereen is iets kostbaars dat niet in een ander is. Martin Buber
---------------------- Vertel het mij en ik zal het vergeten, toon het mij en ik zal het mij misschien herinneren, betrek mij erin en ik zal het begrijpen. Indiaans spreekwoord ---------------------- Men heeft slechts dan een hart wanneer men het heeft voor anderen! Friedrich Hebbel ---------------------- De mensen hebben geen tijd meer iets te leren kennen, ze kopen alles kant en klaar in de winkels, maar daar er geen zaken voor vrienden zijn, hebben de mensen geen vrienden meer. Antoine de Saint-Exupery
Op de buitendag van de Vrijzinnige Geloofsgemeenschap NPB, die gehouden werd op 9 september in Rijssen, waren drie sprekers, een christen, een moslim en een jood (zie ook 11-10 en 28-10).
Hier volgt verkort het relaas van de laatste spreker.
Mijn geloof, zoals het is in het jodendom, heeft heel veel te bieden in de vorm zoals die nu nogsteeds bestaat.
Waar ben ik trots op?:
Allereerst op een serie boeken, die verzameld zijn onder de naam Oude Testament of Tenach, waar de Thora een gedeelte van is, met daarin een geschiedenis die ik deel, een wetgeving, verhalen over menselijk gedrag in verhouding tot elkaar en God.
Een God die vaderlijk en barmhartig is en zelfs openstaat, en dat vind ik zo fantastisch, voor onderhandeling zoals met Mozes, maar ook zo nu en dan meedogenloos kan zijn. Verder ben ik trots op de fantastische mondelinge en schriftelijke verklaringen die de geest scherpen enwaarvan sommige zelfs in het Arabisch zijn geschreven door Maimonides in Spanje.
En op de Kabbala tot slot, een wetenschap en handleiding voor ingewijden om de hoogste abstractie te onderzoeken, te delen en te beleven. Dan heb ik het nog niet gehad over de rijke poëzie, zoals die te vinden is in de Psalmen, de inspirerende synagogediensten die ik wekelijks bezoek en de prachtige muziektraditie (ik ben zelf muzikant van huis uit), die door de versobering na de verwoesting van de tweede tempel een unieke vorm heeft aangenomen. Dan heb ik het ook nog niet gehad over al die symboliek en traditie waardoor feest- en treurdagen een gigantische diepgang hebben gekregen en bijdragen tot duurzaam gezinsleven en een unieke sociale cohesie en daarmee ook bijdragen tot overleven. En dankzij de handhaving van het Bijbelse Hebreeuws, kan ik overal ter wereld meedoen aan de godsdienstoefeningen. Ook als ik de landstaal niet spreek, kan ik gewoon de synagogedienst bezoeken. En dat voor een volk dat zo klein is, dat het kleiner is dan een denkbeeldige statistische tolerantie in een onderzoek onder Chinezen. Maar wel een volk dat meer Nobelprijswinnaars heeft voortgebracht dan die miljard Chinezen. Een volk dat gigantisch heeft bijgedragen aan ethiek, filosofie en wetenschap. Enkele tientallen miljoenen mensen waarover meer is geschreven, dan over welk volk dan ook. Leest u maar dagelijks de krant. Een volk dat niet zijn mensen telt maar zijn daden en die waardevolle rollen toedeelt aan de andere monotheïstische godsdiensten. Een volk dat overtuigd is, dat als zij volgens de Thora leeft, er een weldaad op aarde komt. Een volk dat een huwelijk heeft met de aarde zelf, wat zich heeft gematerialiseerd met het land Israël. Ik ben mij er bewust van dat ik als persoon een unieke schakel ben tussen een67- en binnenkort 68- honderdjarig verleden en een hoopvolle toekomst. Ik ben drager van kennis en traditie die zelfs in mijn DNA zit, want je bent joods via moeders lijn. Niet alleen maar een godsdienst, maar het is een levenswijze waar ik trots op ben.
Waar schaam ik mij eigenlijk voor binnen het jodendom?
Dat vind ik een heel moeilijke vraag. Schaamte kan zijn dat ik liever niet in het openbaar tekenen draag van mijn godsdienst. Aan de hoofdbedekking zou je kunnen denken. Schaamte kan zijn dat ik me niet houd aan de vorm van het orthodoxe jodendom. Ik ben in mijn levenswijze vrij liberaal, al ben ik aangesloten bij de orthodoxe gemeenschap. Ik schaam mij voor joden die vinden dat zij binnenhet jodendom de ware vorm van jodendom belijden. Dat kan van Messiaans belijdende joden zijn tot rechts orthodoxe joden, die mij maar een goj vinden. Ik schaam mij voor joden die uit Israël naar Nederland komen en hier een synagoge bezoeken, zonder dat zij een hoofdbedekking hebben meegenomen en eigenlijk nergens meer van weten; ik heb het pas geleden nog meegemaakt. Maar goed, niets menselijks is mij vreemd, want ik vind dat hij of zij joods is, waar via de doorgaande moederlijn het jodendom is doorgegeven.
Dus het is heel moeilijk voor een ander om onderdeel te worden van de joodse gemeenschap. Hoewel het delicaat is wil ik tot slot nog wel benoemen dat het samengaan van authentiek en godsdienst een heel moeilijke relatie is. Ik schaam mij dan ook wel voor de extreme vormen die belangen van anderen schaadt en waarbij de legitimatie wordt gevonden in het Oude Testament.
En tot slot de derde vraag: Wat betekent Christus voor mij, of wat betekent de Messias voor mij in brede zin, nu en in de toekomst?
De Messiaanse verwachting, het is toch fantastisch dat wij die gedachte of u nou christen, moslim of jood bent deelt, want we zijn Messiaanse godsdiensten. We verwachten een betere toekomst.
En toch, het begrip Messiaanse tijden is in het jodendom zo abstract, dat het buiten onze menselijke vermogens ligt om daar een concrete voorstelling van te maken. Net zo goed als een heelal dat uitdijt met de snelheid bijna gelijk aan het licht, maar waarin, waarheen dan? (Ik las vanochtend nog dat een Joodse wetenschapper hier weer een prijs mee heeft gewonnen). Of plekken in het heelal die zoveel aantrekkingskracht hebben, dat zelfs licht er niet aan kan ontsnappen. Dat kun je je niet voorstellen, wat is dat nou. Het enige wat we kunnen waarnemen zijn de verschijnselen die zon fenomeen teweeg brengt. Die verschijnselen worden dan geïnterpreteerd. Zo is het ook eigenlijk met godsdienst. We kunnen het als mens niet doorgronden. Alleen de verschijnselen kunnen we waarnemen en er betekenis aan toekennen. Daarbij is de waarneming persoonlijk. Het is zo abstract, dat het door iedereen verschillend wordt beleefd. Zo heeft het verschijnsel Messias in het jodendom een lange geschiedenis achter de rug. We denken steeds weer tekenen waar te nemen, die de Messias aankondigen, om daarna de teleurstelling te moeten verwerken dat we nog niet het niveau hebben bereikt om aan het begrip Messiaanse tijd ook daadwerkelijk invulling te kunnen geven. Laat staan dat die tijd in afzienbare tijd aanbreekt. Tot slot een wijsheid. In de witte gebieden van de Thora, de ruimte tussen de letters en de regels, daar staat de waarheid. Het is onze taak om de verschijnselen, letters, woorden, regels, wat we waarnemen om ons heen, nauwkeurig en met gepaste eerbied te bestuderen om daarmee dichter bij de waarheid te komen en ons als mens te evolueren naar het hogere plan. Want dat voelen we, er is een hoger plan. Het is een zware en verantwoordelijke taak, want het doet een beroep op ons gehele intellectuele en creatieve vermogen. Niet iedereen kan daar zomaar deel van uit maken. Niet iedereen. Want als de Kennis, met een hoofdletter, in verkeerde handen valt, leidt het tot een nietsontziende destructie. En dat kunt u ook dagelijks in de krant lezen. De gevolgen zien we om ons heen. Maar als de Kennis wordt gekoesterd, of gedeeld, zal het tot zegen zijn van de hele mensheid. Daarin hebben wij als Joods volk een specifieke taak.
Wij wachten bij de bushalte. Het is al laat, we willen naar huis. Eindelijk komt de bus, maar hij stopt niet, de chauffeur rijdt door. De bus is vol. Zonder te stoppen rijdt hij door.
Wij denken na. Hoe vaak gaan wij zonder te stoppen aan anderen voorbij. Aan anderen die verlangend op ons wachten, wachten op een gesprek, wachten op iemand die naar hen luistert, wachten op een gebaar, wachten op een lach, een vriendelijke blik, maar wij gaan door. Waarom Heer, gaan wij door?
Wij zijn net als de bus, tot de nok toe vol, vol van onszelf, vol van onze ergernissen, onze vreugde, onze haat, onze liefde, onze angst, onze moed, onze nederlagen, onze overwinningen, ons gebrek, ons bezit.
Wij zijn van onszelf vervuld, wij zijn vol van onszelf en gaan aan anderen voorbij. (een gedicht uit India)
