Een koppel had reeds vijf jaar ruzie gemaakt, en voor hun vijfde huwelijksverjaardag besloten ze dat er iets moest veranderen in hun relatie. Daarom gingen ze naar een oude, wijze man, en vroegen hem om raad.
Kom op jullie huwelijks verjaardag bij mij op bezoek, zei de wijze man, en ik zal jullie een fijn soupeetje voorzetten.
Die dag kwam het jonge koppel uiterlijk welgezind bij de oude man.
Ze hadden hun twee kinderen ook meegebracht, een jongen van vier-en-een half jaar en een meisje van drie.
Als geschenk gaven ze de oude man mooie bloemen.
Groot was hun verbazing toen hij ze aannam en ze zonder verpinken met de steel omhoog in een vaas zette. De oude man excuseerde zich niet en bovendien vroeg hij zijn gasten om eerst in de keuken de afwas te willen doen.
Het soepeetje begon met een kop koffie en een taartje.
Vervolgens diende de gastheer een chocolademousse als voorgerecht op.
Na het hoofdgerecht volgde een bord soep waarop een visschoteltje de maaltijd afrondde.
In de twee grote waterglazen goot de man rode en witte wijn, en in het wijnglas water.
Toen de jonge man bruisend water vroeg kreeg hij leidingswater, en de vrouw die normaal plat water dronk schonk hij borrelend bronwater in.
Met stijgende woede had de jonge vrouw dit eigenaardige schouwspel gevolgd, tot ze beledigd rechtsprong. Nu is het genoeg riep ze uit, wij komen hier om wijze raad, niet om een maal waar alles op zijn kop staat.
Rustig keek de wijze man haar aan en deed har weer zitten.
Kijk, zei hij, zoals ik jullie nu behandeld heb, zo doen jullie al sinds je verlovingstijd met elkaar.
Je kende elkaar nog maar pas en je at al van het zoet dessert der intimiteit.
Je had thuis geleerd om wijs te zijn en je was niet eens voorzichtig en hij knipoogde even naar het oudste kind, dat onverwachts vroeg geboren was.
Je had jezelf nog niet gevonden en je wou de ander al bezitten.
En toen je- veel te vlug- getrouwd was, heb je niet opgehouden de andere te bewijzen dat jij als vrouw of jij als man baas in huis bent. Als de ander plat water vroeg, dan gaf je bruisend water om te laten zien dat jij de sterkste was. Als je verwachtte dat de ander de afwas of een bepaald werk voor jullie gezin ging doen, dan werd je gevraagd om je eigen boontjes te doppen.
Denk je dat je op die manier van het huwelijk een feest kunt maken?
Er viel een lange stilte.
En toen de man de tranen in twee paar ogen zag en twee handen die voor het eerst mekaar echt zochten, dan wist hij dat een sinds lang gescheiden koppel, nu pas voorgoed getrouwd was.
Ga jij ook met vakantie God? heb jij ook veertien dagen of ben jij kaderpersoneel? Ik stuur je mijn verlanglijstje vóór je naar een beloofd land trekt - mogelijk bereik ik je daar niet meer.
Geef ons zeven zonnen morgen middag en avondzon een zachtje voor het tennis een volletje voor het zwemmen genadig voor een zeilrace rosjesrood bij een avonddans nee niet om te bruneren of te koketteren maar om uit te stralen weggeef-zon
Geef ons een regenboog frisse bron en brug om naar mensen te gaan niet op te pronk te staan net als kleuren van vreemde vogels
Geef ons liters liefde om van te drinken en anderen te lessen maak er ons dronken van geef ons tonnen tijd niet om dor te doden maar vrije bevrijdende ruimte waar we de tijd kunnen melken als pallieters
Geef ons lol en blijheid en vreugde en humor en lachen en overvloed aan mensen verdomd God geef het hun geef hun vacantie, onbezorgd en ontspannen: we hebben het zo nodig om je terug te vinden!
Dankbaar geplukt uit Marcel Ploem en Hugo Roeffaers, Als een zachte bries...
Samenvatting bespiegelingen: liefde = elkaar kunnen missen
Samenvatting voorafgaande bespiegelingen over 'liefde is elkaar kunnen missen"
Ik vat de voorafgaande bespiegelingen samen in de ietwat uitdagende en eenzijdige uitspraak: vriendschap is elkaar kunnen missen (met de klemtoon op : kunnen). Als je dat van vriendschap kunt zeggen, zou het dan ook niet gelden voor het geloven? Dat is toch ook een relaie? God is nooit binnen het bereik van mijn handen, mijnogen, mijn gevoel. Hij is niet alleen geborgenheid, maar ook verte, niet alleen vervulling, maar veel vaker: gemis. Overvragen wij soms ook niet onze relatie tot Hem? Neemt ook Hij, in de loop van een mensenleven, niet andere en soms verrassende en onbegrijpelijke gestalten aan? De miskenning daarvan zou wel eens een aantal vormen van geloofsonmacht kunnen veroorzaken, die er eigenlijk niet hoefde te zijn. Ik waag het daarom te besluiten met een zin waarvan ik besef dat hij verkeerd begrepen kan worden, maar waarin ik toch eens tuk geloofservaring weergegeven zie: geloven is God kunnen missen (met het accent op: kunnen)
Om terug te kunnen komen moet je eerst heengaan - Liefde = elkaar kunnen missen (4)
Het is goed dat ik heenga
Een ander woord van Jezus: "Het is goed voor u dat Ik heenga" (Joh 16, 7). Dat slaat wel op de geloofsrelatie tussen Jezus en de (weldra verweesde) leerlingen, maar is het ook niet een wet die geldt voor alle relaties? Het heengaan, dat is de ongrijpbaarheid van de ander, zijn anders worden, soms tot het onherkenbare toe. Als ik dan ga eisen: jij moet dezelfde blijven, jij moet blijven beantwoorden aan mijn verwachtingen, dreigt de relatie dan niet te verstenen? Verstik je elkaar niet in dat soort omhelzing? Maar als ik je laat heengaan en je jezelf laat worden op die nieuwe, voor mij onbegrijeplijke weg, dan kom je tegelijk naar mij terug, mijn kind, mijn geliefde, mijn vriend- maar als een andere dan ik ik verwacht of misschien geëist had, rijker geworden en mij verrijkend, zelfs met de pijn om je onbegrijpelijkheid. Heeft het vastlopen en het verouderen van relaties niet veel te maken met de miskenning van deze wet: om bij elkaar te komen moet er afstand zijn, om terug te kunnen komen moet je eerst heengaan?
Ik denk dat je de relatie van Jezus met de mensen die Hij ontmoette, als vriendschap kunt bestempelen. Je naam is mens, zegt Hij. Je naam is niet rijke of arme, zieke of gezonde, geleerde of onontwikkelde, man of vrouw, zelfs niet rechtvaardige of zondaar. Dat zijn de namen waarmee ons verschil, en dus onze mogelijke vijandschap wordt uitgedrukt. De anderen worden dan mededingers, en het geweld komt in zicht. Want de rijke vreest de arme, die hem wel eens van zijn rijkdom zou kunnen beroven, en de arme benijdt de rijke. Volwassenen voelen jongeren dan als een bedreiging aan, jongeren de volwassenen als verstikkende autoriteit. Man en vrouw spelen dan het spel van de macht. We kunnen beter elkaar op de eerste plaats noemen: mens - de enige naam die wezenlijk en beslissend zegt wie en wat we zijn;dan domineert in onze relaties de machtswil niet meer. Want mens zijn we allemaal, wie of wat we verder ook nog zijn. Dan kunnen we elkaar onbedreigd en onbevreesd opnieuw noemen met de namen van ons verschil: man, vrouw, moeder, vader, zoon en dochter. Dan kunnen die verschillen vruchtbaar en verrijkend zijn (althans sommige: over arm-rijk zou ik dat niet zo direct durven te zeggen).
In zijn Geestelijke Oefeningen zegt Ignatius dat Jezus na zijn verrijzenis de taak van het troosten uitoefent. Na zijn terechtstelling zijn zijn leerlingen dood, als Hij al weer leeft. Slaap nu maar, heeft Hij in Getsemane tot hen gezegd. Nu komt Hij ze wekken, opwekken uit de doodsslaap.
Wekken. Troosten. Hoe doe je dat? Je doét het niet. Het gebeurt. De trooster is de dankbare getuige van een gebeuren. Iemand is op een of andere wijze vastgelopen, op dood spoor, en je wordt, door omstandigheden, gevraagd, uitgenodigd om die te troosten. Ongevraagd kun je niet als trooster optreden: dat zou opdringerig zijn. En niemand kan eisen: Troost me. Je kunt troost niet vorderen als een recht. Onuitgesproken (in den beginne misschien zelfs onvermoed door beide partijen) komt binnen een ontmoeting het proces van troosten en getroost worden op gang. De fasen daarvan zouden er als volgt kunnen uitzien als we maar niet vergeten dat in de werkelijkheid fasen wel eens door elkaar lopen.
Erkennen van de situatie. Zonder veel woorden iets zeggen als: Jij mag moe zijn, troosteloos, verbitterd. Je mag zelfs onredelijk zijn, koppig als een kind dat troost behoeft en toch troost weigert. Jezus tot Tomas: Kom hier met je vinger en bezie mijn handen. Steek je hand uit en leg die in mijn zijde. Gewoonweg erkennen: ja, zo is het, zo ben en voel jij. Niets begint zonder te erkennen van de realiteit. Pogingen om die al meteen weg te praten doen de ander dieper wegkruipen in zijn onmacht.
Concrete solidariteit. Ik kom r gewoon bijstaan, zitten, neerliggen. Ik rouw mee met de rouwende, ben moe, dood met de dode. Ik loop mee op de doodlopende weg, naar Emmaüs bij voorbeeld. Ik stel me voor dat de engel die de vluchtende profeet Elia komt troosten, naast hem blijft zitten tijdens zijn slaap. Er wordt ons niet verteld hoe lang Elia heeft geslapen. Voldoende lang in ieder geval. Tot voor hem de tijd rijp was. Tijd is een om onmisbaar bondgenoot van de trooster.
Komt er een verhaal? (Misschien uitgelokt door een voorzichtige, eerbiedige uitnodiging; nieuwsgierigheid doet het gebeuren vastlopen.) Dan luister ik. Wat uitgesproken kan worden, is al ten dele verwerkt. Ik stel een vraag. Niet om de situatie te verklaren of te veranderen. Alleen om er deel aan te hebben, om er binnen te gaan in het gebeuren. Want dit is niet alleen een verhaal over een brok onverwerkt verleden. Het is een gebeuren hier-en-nu, waar wij samen in staan. Wie troost hier? Wie wordt getroost? Ik zal niet ingaan op de neiging om te zeggen: Zo iets heb ik ook al eens meegemaakt. Dan zet ik mezelf voor het voetlicht. Wat actueel gebeuren moet zijn, maak ik dan tot volmaakt verleden tijd. Ik kàn het niet al eens meegemaakt hebben, want het is hier aan het gebeuren. Het is uniek.
Misschien doet zich de mogelijkheid voor dat we samen iets kunnen gaan doen. Eten bijvoorbeeld. De verrezen Jezus tot de verbijsterde leerlingen: Hebben jullie iets te eten? of : Komt ontbijten. Eten, willen en kunnen eten, zal wel iets met troost te maken hebben, zoals troosteloosheid de eetlust wegneemt. Of muziek beluisteren, uitwandelen gaan, bidden (maar dat laatste niet te vroeg, en niet te veel). Dat we iets doen, wijst uit dat de verlamming wijkt. Er komt opnieuw belangstelling voor de werkelijkheid, voor de toekomst.
Wat ongeduldige troosters soms zeggen: Is het echt zo erg? Ook anderen hebben zo iets en erger meegemaakt dat begint de getrooste nu uit zichzelf in te zien. Geleidelijk ziet hij licht. Ik reik het hem niet aan. Ik ben er getuige van hoe hij zich naar het licht gaat keren, dat er altijd al was. Ik heb geen ingrepen gedaan, zeker geen kunstgrepen. Ik ben erbij geweest met aandacht en invoelen, met een vraag soms om de beweging gaande te houden. Nog eens: troosten, dat doé je niet, je maakt het mee. Als het proces is afgelopen, merk je hoeveel er gebeurd is en hoe weinig je gedààn hebt.
Dan neem je afscheid. De verrezen Jezus tot Maria Magdalena: Hou mij niet vast. Je vastklampen aan het troostgebeuren leidt tot niet-authentieke troost, die niet sterk maakt, maar zwak. Je wilt het gebeuren vasthouden, terwijl het pas werkzaam blijft als je het los durft laten. Het laatste wat trooster en getrooste ervaren: hoe troostend het kan zijn, elkaar los te laten.
Als wij elkaar ontmoeten in de hoogst mogelijke vrijheid, als wij geen macht zoeken uit te oefenen tegenover elkaar (vanzelf speelt macht toch altijd al mee waar mensen samenzijn), als afstand in nabijheid en nabijheid in afstand wordt beleefd, openheid in weerhoudendheid en weerhoudendheid in openheid, als wij rijpen in de aanvaarding van elkaars tekort en ongrijpbaarheid, als ik je mis, maar je kàn missen, (want dan kan ik pas in vrijheid naar je toe gaan, niet vanuit mijn altijd onverzadigbare behoefte maar vanuit mijn verstild verlangen), - dat zou pas vriendschap heten, onmogelijke, onhaalbare vriendschap, maar daarop is elke relaie gericht als op haar vervulling.
Zo ideaal als hierboven beschreven verloopt wel geen enkele ouders-kind-relatie. Iedereen maakt dat proces door met wat schade en schande. Maar het proces als zodanig staat model voor de groei van álle menselijke relaties. Die beginnen altijd met een idealisering (van een ander mens, van een levens-project, van eens stroming of beweging). Een ontdekking brengt dat nu eenmaal mee: je bent geboeid door het nieuwe, het nog ongeziene. Nadere kennismaking brengt onvermijdelijk ontgoocheling mee. Pas in de scherven van het idool ontwaar je het werkelijke gezicht van de ander. Dat gebeurt niet één keer invoegde, maar keeromkeer. In een relatie moet daarom naast de nabijheid ook de afstand bewust geleefd worden: allen zo kun je het echte gezicht van de ander ontwaren. De twee tijden waarover Prediker dicht, die van het omhelzen en die van het loslaten, volgen niet allee chronologisch elkaar. Wil een relatie duurzaam en vruchtbaar zijn, dan moeten daarin de twee tijden gelijktijdig aanwezig zijn. In elke goede omhelzing speelt een beleving van loslaten mee. En er is een loslaten dat de innigste vorm van omhelzen. Dat zou ik vriendschap willen noemen.
Er is een tijd om te omhelzen en een tijd om los te laten. Prediker 3, 5
Mens worden begint met het doorknippen van de navelstreng. Met een scheiding: afscheid van geborgenheid, vruchtbare pijn.
Later volgt een tweede afscheiden een derde en een zoveelste.
Afscheid van de vader die alles kan, van de moeder die op alle vragen een antwoord heeft.
Afscheid nemen van de idolen, die aanscherven liggen: de altwetende, algoede, aldragende moeders en vaders. Ik moet weg van hen, tijdelijk moederloos, vaderloos.
Ik weggroeien naar wat ik zelf kan en weet. En ben. En zij moeten wij láten weggroeien, hun idool loslaten. Het kind van hun dromen en verwachtingen wordt de vrouw en de man met eigen opvatttingen en gedragingen.
Wij moeten elkaar verliezen - het waanbeeld, geboetseerd naar onze behoeften en eisen - om elkaar terug te vinden -deze reële, in geen enkel opzicht ideale, in alle opzichten onvolkomen ander.
In het heldere licht van de werkelijkheid herkennen wij elkaar opnieuw, en nu voorgoed: jij bent anders, onherroepelijk anders dan ik had gedacht of gewild of gedroomd. Ik kan je aanvaarden: zo is het goed. Ik mag je ontvangen, jij mag me ontvangen, opnieuw. Ik moet je vergeven, jij moet me vergeven - niet alleen elkaars fouten en tekorten, maar ten diepste - elkaars onbereikbaarheid.
Een woord van Jezus dat op menselijke relaties toepasbaar is: "Wees niet bezorgd...' (Mt 6, 25)
Wees niet bezorgd voor je relatie, hoe je die zult opbouwen en cultiveren. Sleutel er niet krampachtig aan. Is vriendschap niet méér dan uitgekiende technieken, kunnen trainingen, je leren wat liefde is? Let op je hart, op die bron in de diepte, die nu eenmaal stroomt omdat ze niet anders kan. Kijk naar je eigen ervaring: is het beste je niet altijd zomaar in de schoot gevallen? Maak je dus geen zorgen over de vraag: hoe maak ik vrienden, of: beantwoordt mijn huwelijk wel aan de heersende normen, of: voed ik mijn kinderen wel op zoals de deskundigen dat willen? Dat alles jaagt onze therapeutische cultuur na. Maar leef, aandachtig en toch onbevangen, besef dat relaties ook kunnen rijpen aan tekortkomingen en mislukkingen. Wat je zo krampachtig zocht, wordt je dan erbij gegeven: vriendschap is toch altijd een geschenk?
Wat denk je hier van? Liefde is elkaar kunnen missen!
"Wij zijn eraan gewend, en tot voor kort werd bijna iedereen in onze cultuur zo vanzelfsprekend met ze geconfronteerd dat vrijwel niemand het zich nog realiseert, maar het is op zich hoogst verwonderlijk dat er verhalen over Jezus van Nazaret tot ons zijn doorgedrongen. Zijn leven is toch het verhaal over het mislukken vane en mislukkeling, van de zoveelste stukgelopen held van armen, kleinen en machtelozen in een uithoek van de toen malige wereld. Op de meest vernederende manier die maar denkbaar is, met zijn armen wijd vastgespijkerd, is hij aan zijn eind gekomen, door degenen die geacht worden devolkeren te leiden verwezen naar de vuilnishoop van de geschiedenis. En verhalen over dat soort mensen worden doorgaaans snel vergeten. Dat zijn volgelingen de verhalen over hem tientallen jaren levend hebben gehouden en dat ze een mensenleven na zijn dood zijn opgetekend om hem blijvend te gedenken, is op zich al onverwacht. Dat geschriften die zo ontstonden tot de bekendste, intensiefste gelezen teksten van de wereldliteratuur behoren, is een bron van blijvende verbazing"
"Het heilige houdt het gewone gaande. Wat is brood? Graan dat in de zon en de regen gegroeid is, de aarde te boven. Garven die zijn afgesneden en onder een steen gelegd. Korrels, kiemkrachtig, die vermalen zijn tot meel. En dan wordt het deeg en gaat de oven in. Vroeger kwamen alle klassieke vier elementen er aan te pas, de aarde en het water, de wind en het vuur. Van de akker naar de molen, van de molenaar naar de bakker. Tegenwoordig is dat minder klassiek en overzichtelijk. Maar ons brood is er niet minder een wonder om, een 'dabar van verwondering'. Ons brood moge dagelijks ons brood zijn, het is nooit alledaags brood! Zou dat niet een duivelse verzoeking zijn, die verzakeling en 'ontwoording' van de dingen? Nog altijd welt verontwaardiging en woede in mij op, als ik brood in de goot zie liggen".
Onlangs heb ik deelgnomen aan een vraaggesprek rond de noden van zorgbehoevende ouderen. Een hele mondvol, inderdaad. Ik was daar uiteraard niet alleen en iedereen had zo zijn of haar idee over wat die noden waren en wat de hoogste nood was, als ik het zo on-Nederlands mag uitdrukken.
Ik weet niet wat u vindt, maar respect staat bij mij nogal bovenaan op het lijstje. Misschien omdat op dat vlak hier een daar ernstige schaarste heerst. In instellingen inderdaad, maar ook in thuiszorgsituaties.
Kent u ook van die RVTs waar iedereen met carnaval en daarbuiten wordt volgeschilderd en in de polonaise meegesleurd, zin of geen zin? Ook dat beeld op de Nederlands teelvisie gezien van die ene verpleegkundige die het slab van een hoogbejaarde dame onder haar neus knoopte in plaats van onder haar kin omdat ze een geanimeerd gesprek aan het voeren was met een collega? Smakelijk! riep ze opgewekt, onderweg al naar de volgende eter, en zich nog steeds niet bewust van de verbijstering van de eerste mevrouw die de weg van haar bord naar haar mond versperd zag door haar slab. Heeft u zich ook al geërgerd aan de beruchte toiletrondes die nergens bestaan maar overal worden toegepast? Nee, Marie, ge kun nu niet naar de wc, t is nog geen half elf! Hoort u ook de ergotherapeute galmen: Meneer Dewimpel! Waar denken we dat we naartoe gaan? Moesten we niet in de kinézaal aanwezig zijn?
Ach, instellingen hebben heus niet het monopolie inzake gebrek aan consideratie voor ouderen of zorgbehoevenden. Bent u in een winkel nooit getuige geweest van rolstoel- gebruikers die door hun begeleiders zover mogelijk uit de buurt van de rekken worden geparkeerd zodat ze zelf nergens meer aankunnen? Of waarvan de keuze voortdurend hoorbaar wordt genegeerd? Kent u niet de toegewijde kinderen die in het bijzijn van vreemden de incontinentieproblemen van vader of moeder breed uitsmeren? Of ma, die pa onder de hoede van een oppas thuis achterlaat als ze naar de familie rijdt, want ze schaamt zich over zijn gekwijl en gemors aan tafel en dat eeuwig beven.
Nee, ik bedoel hiermee duidelijk niet dat er nergens degelijk verzorging te krijgen is, noch dat het gebrek aan respect zo wijd verspreid is dat er van overheidswege dringend iets aan moet worden gedaan.
Waar ik wél voor wil pleiten, vurig voor wil pleiten, is dat geen verzorg(st)er ooit zou vergeten dat iemand die toch al een deel van zijn mogelijkheden verliest, een deel van zijn zelfredzaamheid, een deel van zijn beslissingsbekwaamheid, welk deel dan ook van zichzelf, dat die al genoeg verliest. Die hoeft niet ook nog eens ons respect te verliezen. Vergeet tenslotte vooral niet dat we st raks zelf aan de beurt kunnen zijn
* Wakker worden is méér dan gapen...Word wakker voor het tijd wordt om weer te gaan slapen! * Hoe kan je denken dat je geliefd wordt als je zelf om niemand geeft. * Teveel beloven verzwakt het vertrouwen. Beloof ook niet te weinig dan schep je geen toekomst meer. * Wie geen doel voor ogen heeft, wordt door andermans doel geleefd! * Je houdt enkel stan in weer en wind wanneer je stevig als een boom in de grond geworteld staat. * Tegenslag is je beste leermeester. Tegenkanting je grootste uitdagingi * Zoek een reden om gelukkig te worden. Dan heb je geen 'middelen' nodig om je geluk te veroorzaken! * Vertrouwen is je beste wapen: het ontwapent zonder geweld! * Als je wil weten wat er in een schelp steekt, moet je ze openbreken. Als je wil ontdekken wie de ander is moet je verder kijken dan zijn gezicht!
* Vriendschap: een ontdekking die nooit ten einde is! * Door tederheid word je iemand voor elkaar: tederheid onthult dat er een binnenkant is aan de buitenkant van de ander. * Zelfvertrouwen is je stem verheffen, zonder hoogmoed maar ook zonder vrees! * Liefde is als vuur: ze verstik als ze zich niet kan uitbreiden. * Mislukken is geen drama. Leven zonder doel: dat is pas dramatisch. * Geborgenheid is het goed gevoel je omringd te weten zonder omsingeld te zijn! * De grootste verspilling is de verspilling van een goed idee! * Je leven is als een ster tussen ontelbare andere sterren. Maar toch licht ze op aan het firmament! * Opgaan in iets heeft iets mystieks: iets van een bewogen hemelvaart! * Woorden zijn daden die doden of leven geven: kankergezwellen of bronnen vol energie!
