GEWIJDE GESCHIEDENIS EN ANDERE Het lichaam van Adam heeft God gemaakt van aarde en ene ziel daarin gestort, maar Eva van ene ribbe genomen uit Adam.
Voila! Het staat er. Kernachtiger kan het niet. De oorsprong van het menselijk geslacht in een notedop. Een antwoord uit onze oude trouwe Brugse katechismus, dat ergens tegen het achterste scherm van mijn geheugen is blijven hangen als een huisjesslak tegen een tuinmuur. Ach, dat scheppingsverhaal! Wat hebben we daarmee sindsdien al niet te stellen gehad. De ene zegt het zus. De andere zegt het zo. Resultaat? Op de duur weet geen mens nog wat hij er eigenlijk van denken moet. Toen echter waren er nog geen problemen. Voor ons althans niet. Ik hoor meester Berton de reportage van de schepping nog verslaan. We zaten muisstil op zulke momenten. De armen gekruist op de bank en het hoofd een beetje scheef, dronken we de woorden van de meester in. Woorden die ons meerukten naar een wereld waar alles geurde en blonk van de nieuwigheid en waarin God rustig tussen bomen en struiken wandelde en genoegen schepte in het werk van zijn handen.
Toen gebeurde het. Op een goede dag kreeg de rustige Wandelaar een idee. Hij nam wat aarde, maakte er een grote pop van en blies er zijn krachtige adem over uit. Op die stond werd de mens geboren. Adam. Hij knipperde even met zijn ogen tegen het felle zonlicht en vroeg zich verwonderd af waar hij het verdiend had om in zulk aards paradijs terecht te komen. Een wonderlijk verhaal! Gedreven door 's meesters woorden hebben sommigen van ons het heimelijk ook geprobeerd met die aarde en dat blazen. Het resultaat was echter erbarmelijk. Ofwel deugde de aarde niet, ofwel was onze adem nog wat zwakjes. De schepping van Adam was een geheimzinnige prestatie. Zeker. Geen mens althans die dàt in twijfel trekt. De schepping van Eva was nog heel wat raadselachtiger en dat moest ook wel. Het ging immers om een vrouw. Stel je voor! God die Adam in een diepe slaap wiegt, een stuk bot uit zijn ribbenkast snijdt en daarmee Eva fatsoeneert. We hebben het nooit goed kunnen vatten. Nog minder echter konden we begrijpen waarom Adam toen niet op stel en sprong het hele aards paradijs op stelten heeft gezet met zijn gejammer. Je màg nog zo een gezonde slaap hebben, als ze met een mes tussen je ribben peuteren moet je het toch voelen? Maar twijfelen aan het verhaal van meester Berton? Waarom? We twijfelden toch ook niet aan de krachtpatserij en van Sterke Jan en aan de zevenmijlslaarzen van Klein Duimpje?
Zo volgden we, langs paden van geleidelijkheid, de hele ontwikkeling van het mensdom. Een sprookjesachtig verhaal. Daar had je bijvoorbeeld die historie van Kaïn die zijn broer Abel de hersens insloeg met een ezelskaakbeen. Een grof geval eigenlijk. En dat enkel omdat de rook van Abels vuurtje krinkelend de hoogte inging, terwijl God er blijkbaar genoegen in vond de walm van Kaïns brandoffer weer naar beneden te blazen. De woede van Kaïn heb ik nooit goed kunnen begrijpen. Enkel en alleen maar omwille van een beetje rook! Ik heb ook dikwijls gevochten met onze Raf toentertijde. Om wat? Ik weet het niet eens meer. Maar hem om zo een futiliteit om zeep helpen? Maar ja! Had ik een ezelskaakbeen bij de hand gehad. Wie weet. Een klap kan harder aankomen dan je zelf vermoedt.
En dat verhaal van de Zondvloed dan! De Zondvloed die alles onder water zette van wereldgrens tot wereldgrens. We vonden het schoon van God dat hij Noë verwittigde van de ramp die te gebeuren stond. Dat de anderen allemaal verzuipen zouden? Wie bekreunde zich daarom? Die kregen hun verdiende loon immers toch? Gespannen zaten we te luisteren als de meester vertelde over Noë die zijn ark aan het bouwen was. Maar vooral de episode van de inscheping werkte op onze verbeelding. Twee paarden, twee koeien, twee leeuwen, twee olifanten, twee mussen, twee duiven, ... Meester Berton vergat nooit de duiven. Hij was duivenliefhebber immers. Waarom er van ieder soort telkens twee moesten zijn, snapten we niet goed. Eén beestje slechts zou toch meer plaats gelaten hebben in de ark? De meester vond het blijkbaar ook niet nodig die paarvorming uit de doeken te doen. Misschien wilde hij geen slapende honden wakker maken.
Bij de meesten van ons moet van dat Zondvloedverhaal iets blijven hangen zijn. Het slot was sprookjesachtig mooi immers. God die met wijdgespreide armen een gloeiende regenboog door de grauwe luchten trok, ter bevestiging dat hij de wereld nooit meer met een dergelijke ramp zou kastijden. Soms heb ik later een beetje angstig naar die regenboog uit zitten kijken, als het regende tot het water in plassen op velden en wegen stond. God zou zijn belofte toch niet vergeten zijn?
En de toren van Babel dan! Ook weer zo een adembenemend verhaal. Begrijpelijk dat God moest ingrijpen toen die lui daar een toren wilden bouwen die tot aan de hemelpoorten reikte. Waar moest het met zijn vrijdom heen als ze in hun opzet slaagden? We vonden het een kostelijke grap van God dat hij ervoor zorgde dat de bouwlui elkaar niet meer verstonden. Stel je voor dat de ene boven op de steiger met de handen voor de mond om stenen te roepen stond, terwijl de ander prompt met een bak mortel naar boven klauterde.
Wie die bijbelschrijvers van duizenden jaren geleden ook mogen geweest zijn, het waren rasechte vertellers. Inderdaad. Maar toch hadden ze nog geen lap aan de vertelkunst van onze eigen meester Berton . Als hij zo op zijn eigen manier bezig was, kon hij de anders zo rumoerige bende stonden lang in zijn ban gevangen houden. Daar zaten we dan, in de geborgenheid van die stille klas. Soms was de kachel aan het snorren tot de hitte boven de stoof plaat danste, om de winterse kou buiten te houden. Soms joeg de regen kletterend tegen de ruiten, terwijl windstoten de kruinen van de notebomen op de koer wild heen en weer rukten. Soms zaten babbelzieke mussen te kwetteren in de schaduwplekken van de zonovergoten speelplaats. De seizoenen hadden geen vat op ons, als meester Berton ons de wonderwereld van de bijbel binnenleidde.
Och, het waren kinderlijke vertellingen. Waarom het loochenen? We waren ook nog kind toen en om al het geprakkezeer omtrent waarheid en poëzie in de bijbel bekommerden we ons nog niet. Nog lang niet. Maar die verhalen hebben ons het beeld bijgebracht van een God die zich aktief met de mensen bezighoudt. Is dat uiteindelijk de diepste zin niet van de bijbel? En zijn we dat niet een beetje kwijtgeraakt nu? Jammer. Doodjammer. Ergens iemand te weten die met je begaan is en je leidt, zij het soms met harde hand en op ondoorgrondelijke wijze. Het is een weelde die met geen goud te betalen is.
Ook op de verhalen uit de vaderlandse geschiedenis waren we verslingerd. We voelden ons één met de Oude Belgen, die nog in hutten woonden en niet veel anders deden dan vechten, drinken, dobbelen en af en toe een beetje jagen en vissen. Dat was nog eens leven! En dat die Oude Belgen het uiteindelijk hadden moeten afleggen tegen de Romeinen? Waren wij erbij geweest daar aan de Samber, dan zou het anders afgelopen zijn. Julius Caesar zou dat wel tot zijn schade en schande ondervonden hebben.
Ook Karel de Grote was een man naar ons hart. Vechten tegen de Sarazenen in Spanje. De Saksen gaan uitmoorden in Duitsland. De Avaren bestoken in Hongarije. Je moet het maar kunnen! Geen wonder dat hij zo een beetje voor heilige versleten werd. We konden alleen maar niet begrijpen waarom hij mordikus te allen kante scholen wou oprichten. Dat moet een van zijn kleine kanten geweest zijn.
En die zalige tijd dan van de ridders die in stugge burchten huisden en af en toe een robbertje met elkaar vochten. Dat hun lijfeigenen 's nachts met suikerboonpersen in de burchtgrachten moesten slaan om de puiden te doen zwijgen, vonden we normaal. De meester moest toch kunnen slapen om de volgende dag met frisse moed het gevecht te hervatten? En Jan Breydel dan! Hoe ijselijk kalm kon die zijn hemdsmouwen opsloven en zijn bijl grijpen om daarmee de Fransen en de Leliaerts de kop in te slaan. En de zeshonderd Franchimontezen die ei zo na Karel de Stoute te pakken kregen in zijn kampement bij Luik, maar die het tenslotte nog klaarspeelden om zich van tent te vergissen. En Keizer Karel, die beweerde dat hij de zon in zijn rijk nooit zag ondergaan en die voor de rest van zijn dagen de stilte van een Spaans klooster opzocht, toen hij tot op de draad versleten was van vechten en moorden.
Vaderlandse geschiedenis! We waren nog te jong eigenlijk om zoiets te leren. We geloofden nog vast dat alle groten en beruchten van ons volk helden waren of heiligen. Dat ze vaar noch vrees kenden, onomkoopbaar waren en enkel bedacht op het welzijn van land en volk. Veel later pas hebben we leren inzien dat er achter de officiële vaderlandse geschiedenis een andere schuil gaat. De echte. De geschiedenis van de kleine mens. Van de horige, de boer, de ambachtsman, de handelaar, de kunstenaar. Een geschiedenis van armoe en verdrukking, maar ook van volharding tot het uiterste.
Ach, helden zijn er bitter weinig en heiligen ook. Zowel in de vaderlandse geschiedenis als in de gewijde. Dat weten we nu zo onderhand wel. Maar die verhalen van vroeger leven verder in ons. Onbewust misschien. Op een of andere dag komen ze soms boven. Brokstukken herinneringen. En dan glimlachen we eens. Gelukkig. Omdat we dat toch nog overgehouden hebben van het vele dat naast en in ons neergehaald werd, of op een ontgoocheling is uitgelopen.
Weldra nog meer
Reacties op bericht (4)
13-08-2009
Beveren
ne klissiestok, een zuur hostietje, en die zwarte muntstukken ( réglisse in het Frans), ik zou ook een boek kunnen schrijven over Beveren, maar zoals ik al zei aan Rita, ik heb ook een minder goed souvenir (ongeluk broer Luc in 1990) hopelijk leest hij dit niet- en in een verhaal moet je alles kunnen vertellen-goede en slechte herineringen- en voor mij is dat te veel... groetjes Martine
13-08-2009 om 11:58
geschreven door Martine Victor
een frank in de snoepwinkel
Ja na de mis naar het winkeltje van Brauwers,dat was een echt snoepparadijs,aan het venster.Wij kregen de zondag geen frank om te snoepen, daar we met zoveel kinderen waren.Thuis was er wel snoep genoeg hoor.Op een zondag was de verleiding zo groot en heb ik eens geen frank in de schaal gelegd.Ben dan ook eens naar Brauwers geweest en vier zwarte munstukken Belga gekocht voor één frank.Ken je die nog Martine?In zwarte drop??De volgende week stond ik met mijn mama in de winkel,mevrouw x,een klant die me gezien had,dat ik daar de zondag drop gekocht had,vertelde dat wel aan mijn mama,in mijn bijzijn???Ik kon door de grond zakken van schaamte.Waar hield dat mens zich mee bezig?Mijn mama kon er zelfs mee lachen maar voor die mevrouw x heb ik voor de rest van mijn dagen ,alleen maar afkeer gevoeld.En als ik nu in Nederland nog eens van die zwarte drop zie....
Ja Martine,die godsdienstlessen,daar had ik op het einde van het jaar altijd de eerste prijs voor.Dan kreeg ik nog eens speciaal een boek,Etienne Verhelst overhandigde die altijd.Maar jij was verdraaid een echte knappe leerling hoor!!!daag.
13-08-2009 om 11:12
geschreven door greet stevens
5 frank
Ja Greet, wij zaten in dezelfde klas, ik herinner mij ook nog Mr Mijngheer maar heb nooit vijf frank gekregen !!!!!- ik kon dus zeker niet antwoorden op zijn vragen ????...als we een centje hadden, dan gingen wij een snoepje kopen bij Brouwers, de bakker op de hoek.....
13-08-2009 om 08:41
geschreven door Martine Victor
12-08-2009
scheppingsverhaal
Later kon de onderpastoor Meneer Mijngheer,zoals we hem noemden,ook goed het scheppingsverhaal tekenen.Vreselijk als je daarna het bord moest uitvegen.In groen,roze,rood ...tekende hij de aardbol met de zes dagen van het scheppingsverhaal.Gelukkig was de zevende dag een rustdag.Maar wat wel leuk was,als je een vraag kon beantwoorden,kreeg je een stuk van vijf frank,die hij vanonder dat zwarte lint vanop zijn buik ,toverde.Ja, ik heb door dat scheppingsverhaal wel een klein spaarpotje kunnen aanleggen.Wel soms schrik gehad,dat hij in al zijn enthousiasme,eens van de trede ,zou vallen.greet.
