Winterpret Ik herinner me nog best mijn verbazing toen ik op sommige winterochtenden door het vouteraampje naar buiten keek en mijn ogen moest nijpen tegen ongewoon scherp licht. De wereld daarbuiten lag in een witte wade gewikkeld en niemand die het gehoord had die nacht. Geluidloos dansend waren de sneeuwvlokken neergezegen. Uren aan een stuk. Alles was anders geworden nu. De haag van onze lochting droeg een witte vacht en hier en daar slechts vlekten de takken nog zwart door. Op Janseunes hofstede hadden schuur en stallingen een eendere witte kap en leken dichter bij de grond gehurkt dan ooit.
Verderop stond de kortgestuikte linde van het Kruise onbeweeglijk te dromen. Haar stam vlekte donker tegen een achtergrond van ondergesneeuwde velden en laaghangende grijze luchten. Verbazing en dromerij duren nooit lang bij een schooljongen echter. Op zulke ochtenden waren we in een handomdraai klaar om de weg naar school op te gaan.
De eerste sneeuwbal van het jaar joeg altijd een krachtige tinteling door onze handen. Een forse zwaai en lap! Daar spatte hij reeds uiteen op het lijf van de eerste de beste kameraad die ons voor de voeten liep. Meer was niet nodig natuurlijk om een gevecht in regel te doen ontbranden. Grijpen in de sneeuw. Samenpersen. Werpen. We voelden geen kou. Onze adem pompte in witte wolken naar buiten en als onze handen het te kwaad kregen, staken we ze in onze broekzakken. Gegarandeerd dat ze na een paar minuten gloeiden als vuur.
Het waden door de sneeuw was eigenlijk geen gemakkelijk karwei. Nu wordt ze seffens platgereden door fietsers en auto's, maar toen bleef ze vuistdik liggen. Ze klitte vast aan schoenen of kloefen en om de haverklap moesten we die sneeuw klom pies afstampen. Soms lieten we er die wel eens aan voor de aardigheid. Zulke klom pies konden gemakkelijk een handpalm dikte bereiken en dan was het net of we op kleine stelten liepen. Oppassen was geboden echter. Een omgeslagen voet kon de pret grondig bederven.
Ook in het maken van sneeuwventen waren we thuis natuurlijk. Maar daarvoor hadden we dikke lagen verse sneeuw nodig, liefst op een weide of een brede graskant. We moesten immers zware klompen kunnen rollen. Als onze sneeuwman klaar was lieten we hem een paar dagen in vrede leven, tot we vonden dat hij het lang genoeg gerekt had. Met een woest sneeuwballenbombardement hielpen we hem dan om zeep.
Jammer dat sneeuw altijd moet vergaan in vuiligheid. De aardigheid was er kompleet af als het eenmaal zo ver gekomen was. Sneeuwwater dringt overal doorheen en we kregen natte voeten, blauw van de koude soms. We konden ons niet eens meer verwarmen met het werpen van sneeuwballen. Een bal uit smeltende sneeuw geperst, is gemeen hard immers. Het was derhalve tegen onze ere-kode met zoiets te gooien. Iemand die het toch waagde, riskeerde een duchtige pandoering van de hele meute. Bij zulk dooiweer verloren we voor één keer geen tijd onderweg. Iedereen snakte ernaar om thuis te zijn en zijn verkleumde voeten te warmen op de trommel van de buizestoof.
Ook de vriezeman borg heel wat pretmogelijkheden in de wijde plooien van zijn mantel, als hij over akkers en sloten aangeschreden kwam. De eerste ijsbloemen die 's morgens op de ruiten geëtst stonden, waren de voorboden van dagenlange pret van een bijzondere soort. Het is gevaarlijk over ijs van één nacht te gaan. Dat wordt beweerd door een oude spreuk en ze heeft gelijk. Kuipijs kan verdomd gevaarlijk zijn. Velen van ons hebben gemeend dat die wijsheid niet voor hen bestemd was en ze hebben het met een ijskoud voetbad moeten bekopen.
Op onze weg naar school hadden we echter de Paardeput bij Brabanders hof en dat was een uitgelezen oord om de draagkracht van het ijs te proberen. Vooraan immers was hij zeer ondiep en als je daar paling ving (door het ijs schieten, natte voeten hebben, nvdr), was het zo erg nog niet. Bij het eerste vriesweer goot meester Algoet graag een paar emmers water uit in een of andere hoek van de speelplaats. Hij wilde ons zo gauw mogelijk aan ijspret helpen. Op dat eerste sleerbaantje van het seizoen konden we dan onze handigheid aanscherpen en alle soorten kunststukjes uithalen. Tot vallen dat we er sterren bij zagen toe.
Het sleerspel kon echter slechts goed op gang komen op een van de talrijke sloten en hof grachten die Beveren toen rijk was. De mooiste was wel Brabanders wal. Hij lag rechtover de hofstede, aan de noordzijde van de Gentse Baan, en slingerde zich met een forse zwaai een heel eind de weiden in. Het was een breed water. Niet gebroken door lis en waterkruid allerhande. Als het maar lang genoeg vroor, kon het ijs er onbelemmerd vuisten dik bakken. Op dat ijs slierde je als op een spiegel. Meters en meters ver. Je kon op beide benen voortglijden, of op één been als je wat handig was. Je kon onder het sieren ook op je hurken gaan zitten en trachten een paar rondjes te draaien. Er waren variaties genoeg voor iemand die lenig was en niet benauwd. Dat we daarbij al eens een onzachte landing maakten en een eind op buik of achterwerk voortgleden, was niet erg. Dat hoorde nu eenmaal bij de stiel.
Ook het ijspaard was een gerieflijk ding op dat ijs. Het ijspaard! De geleerden hebben in hun kinderjaren blijkbaar alleen met sleden gespeeld, maar wat is een slee nu vergeleken bij een ijspaard! Met dat paard -zoiets als een laag stoeltje met twee ijzeren latten onderaan- kon je een behoorlijke snelheid halen. Als je maar snel genoeg met de twee scherpgepinde sporen op het ijs wist in te hakken natuurlijk. Met hun ijspaard konden de jongens van het Ganzenpaneel iets speciaals uithalen als het Gewat dichtgevroren lag. Middenin dat Gewat immers stond een stevige staak geplant. Sommigen wilden hebben dat de Duitsers die daar nog gezeten hadden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog zouden ze daar sommige krijgsspelletjes ingeoefend hebben.
Wat ervan zij, die staak stond daar en er werd gebruik van gemaakt. Met lange touwen bonden de Ganzenpanelers er zich aan vast met hun ijspaard en gingen immer snellere en immer kleinere cirkels over het Gewat beschrijven. Net een zwierelmolen. De Sprietenaars waren eigenlijk bevoordeligd wat de ijspret betreft. En dat heus niet alleen omdat ze terdege hun hart konden ophalen op de wijde ondergelopen Kwekemeersen aldaar. De lange weg naar school konden ze immers schier helemaal al glijdend afleggen. Achter hun huis immers kropen ze op de Gewatbeek en alover de wal van Fonsie Kobies en langs de eendenkwekerij van Achiel Vandeplassche en de hofsteden van De Brabandere en Timmerman, ging het recht naar het Gewat. Hier waren ze nog slechts enkele passen van de school af. Dat ze ondertussen een paar keer voor een straat of een mennegat uit de weg hadden moeten gaan, was van geen enkel belang.
Een heel apart soort ijspret vonden we bij de lochting van Brabanders hof. Daar lag een stuk van de hofgrachten dat helemaal verwaarloosd was. Het lis groeide er kriskras door elkaar, handen hoog, en op de bodem lag donker sop dat altijd een beetje brobbelde. Een echte goorwal. Bij vriesweer lag die sloot altijd het eerst toe. Lis en ijs bakten samen tot een taaie koek die wel boog, maar zelden brak. Dat verende dek noemden we de Wiepe. Van sleren kwam daarop vanzelfsprekend niets in huis. De sensatie kwam van het dek dat op en neer wiegde als we erover liepen. Natuurlijk was er wel een enkele keer iemand die paling ving en tot over zijn knoesels in het stinkende goor schoot. Dat hoorde er nu eenmaal bij. In zulk geval werden schoenen of klompen schoongewreven in de graskant en waren we klaar voor een volgende ronde.
Heel wat gevaarlijker was een spelletje dat enkelen eens uitgehaald hebben op de brede wal van Casteeles hof. Een lange vriesperiode had het ijs vuistdik gebakken, maar eindelijk was het beginnen dooien. Na een paar dagen lag er reeds open water aan de grachtkanten, maar middenin de wal dreven nog grote stukken ijs die vrij stevig waren. Een paar van ons hebben toen die ijsvlotten gebruikt om de gracht over te steken. Altijd maar opnieuw op en af varen. Die ijsschotsen hadden eens moeten kantelen. Het water in natuurlijk en een serieuze plaag op het lijf! Jaren en jaren later hebben we ons soms afgevraagd wat onze kinders toch bezielde om zo onvoorzichtig te zijn. Wel, ze hebben het van geen honden afgedeeld. Weldra meer
