Extra aandacht voor Vitamine B12 als je ouder wordt

Vitamine B12 - een wateroplosbare vitamine - heeft de langste en ingewikkeldste chemische structuur van alle vitamines. Het bevat als enige een metaalion nl. kobalt. Daarom gebruikt men de term cobalamine om te verwijzen naar samenstellingen met een vitamine B12 activiteit. De vorm die gebruikt wordt in voedingssupplementen is cyanocobalamine (soms methylcobalamine).

B12 is een onmisbaar onderdeel voor o.a. twee enzymen waarbij een inadequate werking van deze enzymen zorgt voor:

• een ophoping van homocysteïne dat wordt geassocieerd met een verhoogd risico op hart- en vaataandoeningen (cardiovasculaire ziektes).
• een tekort aan hemoglobine het zuurstofdragende pigment in rode bloedcellen en onvoldoende energieproductie uit vetten en eiwitten.

Men schat dat 10 tot 15% van de + 60-jarigen een tekort aan Vit. B12 hebben.

Om een optimale absorptie van B12 uit je voedsel te verkrijgen is een goede werking van de maag, pancreas en de dunne darm vereist.

Het maagzuur en bepaalde enzymen maken de Vit. B12 vrij uit het voedsel. Zo kan de B12 zich binden aan de zogenaamde ‘R proteïnen’. In de alkalische omgeving van de dunne darm worden de ‘R proteïnen’ afgebroken door enzymen uit de pancreas (alvleesklier) en de Vit. B12 komt weer vrij om zich vervolgens te binden aan de ‘Intrinsieke factor’ (IF). IF-proteïnen worden geleverd door gespecialiseerde cellen uit de maag. ‘Receptoren’ aan de oppervlakte van de dunne darm nemen op hun beurt dit IF-B12 complex op alleen in aanwezigheid van calcium dat wordt geleverd door de pancreas.

Vitamine B12 kan ook op een passieve manier worden opgenomen, maar dit is zeer inefficiënt. Slechts 1% van de aanwezige Vit. B12 wordt zo geabsorbeerd.

De meest voorkomende oorzaken van een vit. B12 tekort zijn:

• Een afbraak van de eigen cellen in de maag door een auto-immune ontsteking (pernicieuze anemie of kwaadaardige bloedarmoede). Dit zorgt voor een sterke vermindering van het maagzuur en van de enzymen die Vit. B12 vrijmaken uit het voedsel. ‘Antilichamen’ binden zich aan de intrinsieke factor en voorkomen het vormen van het IF-VitB12 complex. Vit. B12 kan alleen worden opgenomen op een passieve manier. Daarom gaat men voor deze personen ofwel vit. B12 toedienen door intramusculaire injecties ofwel door supplementen in hoge doses (1000mcg per dag) zodat toch nog 10mcg op een passieve wijze wordt opgenomen (Zie hoger).
• Een slechte absorptie van ‘voedselgebonden Vit. B12’. Dit wordt meestal veroorzaakt door een chronische maagslijmvliesontsteking (atrofische gastritis). Ook hier ontstaat een verminderde productie van maagzuur waardoor deze VitB12 niet kan vrijgemaakt worden. Door dit verminderde maagzuur ontstaat er echter een groei van anaërobe bacteriën. Hierdoor kan VitB12 uit supplementen wel worden geabsorbeerd. De intrinsieke factor(IF) is nog ter beschikking en kan deze kristallijne vorm wel opnemen omdat ze niet gebonden is aan proteïnen (wat wel zo is bij voedselgebonden Vit. B12). Men denkt dat 10 tot 30% van de +60 jarigen te maken hebben met deze chronische maagontsteking.

De symptomen waaruit een Vit. B12 tekort blijkt zijn o.a. Naargelang de oorzaak:

• Bloedarmoede : de aanmaak van rode bloedcellen wordt belemmerd bij een pernicieuze anemie
• Neurologische symptomen zoals verdoofd gevoel en/of tintelingen in armen en benen, moeilijkheden bij het wandelen, geheugenverlies, desoriëntatie, tot dementie toe. Deze complicaties verergeren gradueel en zijn na een tijd nog moeilijk ongedaan te maken.
• Gastro-intestinale complicaties: pijn aan de tong, constipatie, gebrek aan eetlust.

De Amerikaanse ‘food and nutrition board ‘ (FNB) heeft het voor volwassenen over een RDA (aanbevolen dagelijkse hoeveelheid) van 2,4 mcgr/ dag. Voor personen van 50 jaar en ouder raden ze aan -door het risico van een malabsorptie van voedselgebonden Vit. B12 – om de Vit. B12 in te nemen onder de vorm van een voedingssupplement (cyanocobalamine of methylcobalamine).

Voedselgebonden Vit. B12 vind je alleen in dierlijke producten: zowel in vlees, vis, schaal- en schelpdieren, als melk, kaas, eieren. Veganisten zijn voor hun VitB12 aangewezen op supplementen. Personen jonger dan 50 kunnen door een gevarieerde voeding voldoende Vit. B12 binnenkrijgen.