Maria 's Heeren sterft in de vlammen in 1902 - Lichtstoet Antwerpen
Met oudere bewoners haalden we herinneringen op aan stoeten en processies. Enkele vrouwen vertelden ons dat ze thuis nog gehoord hadden van een meisje dat levend verbrand werd in een stoet in Antwerpen. De meeste bewoners die in het Antwerpse geboren waren, herinnerden zich iets van deze gebeurtenis. Ik beloofde te zoeken naar meer informatie via internet. Voor hen deze reconstructie... Na het verhaal kwam de fase van associëren: men had het over de Reuzen in de stoeten, maar ook over de grote branden (Inno en Switel) Maria s Heeren sterft in de vlammen in 1902 - Lichtstoet Antwerpen
"We zijn in 15 augustus 1902. Dag waarop de fameuze lichtstoet zal uitgaan. Grote praalwagens, veel volk op de wagens en nog meer volk langs de weg. Maria s Heeren was bijna achttien jaar, toen ze gevraagd werd mee te doen in de grote lichtstoet in Antwerpen. Ze was een eenvoudig, mooi naaistertje. Ze mocht helemaal van boven staan op een praalwagen 'Noors ijskasteel - Sneeuwvlokjes ' als koningin van Koning Winter. Men had haar stevig vastgebonden aan een paal zodat ze niet van de wagen kon vallen. De lichtstoet zette zich op gang. Er stond zoals altijd veel volk langs de weg. Die klapten enthousiast in de handen om de mooie praalwagen. Ze vonden de sfeer zeer geslaagd: elektrische verlichting, kaarsen en onderaan de wagen benzinelampen. De wagen kwam aan de Katelijnevest. Plots vatte de wagen vuur. Na korte tijd stond alles in brand. Iedereen die op de wagen stond sprong er af. Maria probeerde dit ook, maar ze was zo goed vastgebonden dat ze niet kon vluchten. De schaar die ze had meegekregen kon ze blijkbaar niet vinden. De omstanders hoorden roepen. Ze konden haar niet helpen, want de vlammen waren te fel en te heet en er stond geen brandweer in de directe omgeving. Iedereen begon te huilen en te jammeren. Het meisje vond de vuurdood. Enkele dagen werd ze begraven. Ze werd als een martelares ten grave gedragen. Volgens de kranten was er nog nooit zoveel volk gezien voor een begrafenis in Antwerpen. Ze kreeg een eenvoudig graf op het Schoonselhof en de naam van een straat in Borgerhout. Het stadsbestuur besliste geen lichtstoeten te laten uitgaan. "
In Antwerpen stond opnieuw de Sinksenfoor. We haalden met ouderen herinneringen op aan de kermis van hun tijd. Eerst gingen we na wat in hun tijd de toppers waren. Voor snoep waren dat: smoutebollen, warme rek, pomme d'amour, barbe à papa. Voor de attracties: botsauto's, rups, spiegelpaleis. We noteerden het volgende verhaal. De vrouw die het vertelde genoot er nog van en de anderen die luisterden ook. Na het verhaal kwamen hun herinneringen aan bod
Liften bij de botsauto's en dan naar de rups.
"Als meisje van dertien ging ik naar de kermis. Ik vond dit spannend, ook al moest ik thuis zijn voor elf uur. Ik wou vooral naar de botsauto's gaan. Dat vond ik stoer en uitdagend. Ritjes met de botsauto's vond ik duur en ik had weinig zakgeld. Ik had een oplossing vlug gevonden. Ik zou gaan liften. Ik stond op de kant en ik keek naar de jongens die stoer rondreden. Ik begon uitnodigend te liften naar een botsauto met daarin een jongen met blauwe ogen. Hij stopte. Ik ging met een bonzend hartje naast hem zitten. Mijn knieën dicht bij de zijne. We botsten zo hard mogelijk. Hoe harder de bots, hoe toffer. Met die jongen ging ik dan later naar de rups. Als het zeil naar beneden kwam, riepen we hard en we hielden elkaars hand vast. En dan kwamen er enkele kusjes. Romantisch, om nooit te vergeten. Ik vond de opeenvolging eerst botsauto's en dan de rups prima. Want bij een jongen in de rups zitten die ik van haren noch van pluimen kende, vond ik maar niks."
Opa en zijn kleinzoon: drie seconden voor een kilometer.
Opa en zijn kleinzoon: drie seconden voor een kilometer.
Onlangs hoorde ik de volgende anecdote vertellen. Een kleinzoon van het zesde leerjaar was bij zijn grootvader. Hij diende zijn grote toets voor Aardrijkskunde te leren. In zijn werkschrift over Weer en wind stond er een opdracht: Hoe ver is het onweer van je verwijderd? Er stond geen antwoord naast. Vergeten op te tekenen? Er stonden een aantal hulpvragen erbij: Wat komt er eerst de bliksem of de donder? Wat gaat er vlugger: het geluid (donder) of het licht (bliksem). En tenslotte: Je ziet de bliksem en na drie seconden hoor je de donder. Hoever is het onweer van je verwijderd?
'Opa hoe moet je dit berekenen?' Opa was niet 100% zeker van zijn stuk en zei: 'We zullen dat samen opzoeken op internet.' Hij typte na elkaar in Google - Nederlands: bliksem donder afstand. De eerste twee hits verwezen naar sites op Wikipedia, een artikel over bliksem en de andere over donder.
Oplossing: per 3 seconden tussen bliksem (zien) en donder (horen) een kilometer afstand voor het onweer. Opa was tevreden dat hij zo zijn kennis kon opfrissen en dat hij dit vlug en accuraat kon doen met internet.
Zijn kleinzoon keek niet speciaal op, want hij vindt het normaal dat zijn opa ook met de computer bezig is.
Cultureel toerisme: kunststeden en Werelderfgoed: Bayeux
Cultureel toerisme: kunststeden en Werelderfgoed
Het cultureel toerisme zit in de lift. Geen wonder dat men in Vlaanderen speciale aandacht schenkt aan de zes kunststeden: Brussel, Antwerpen, Brugge, Leuven, Mechelen, Gent. Maar we weten dat er buiten die toppers nog veel anders te beleven valt. En dat we zeker de natuurlandschappen niet mogen vergeten.
Opnieuw heeft de Unesco haar lijsten aangevuld met Werelderfgoed en de culturele objecten die in ons collectief geheugen een aparte plaats dienen in te nemen. Ik las met veel voldoening dat het Middeleeuwse tapijt in Bayeux (slag bij Hastings) daar nu op staat. In de vernieuwde tentoonstellingsruimte is dit tapijt een totaalbeleving van eerste rang. Schaf je een audiogids aan om er nog meer te kunnen van genieten. Trek er zowat anderhalf uur voor uit en neem evenveel tijd om dit stadje in Normadië te verkennen. De Tweede Wereldoorlog heeft er ook zijn sporen nagelaten. Maar het tapijt van Mathilde bleef intact.
In de examenperiode slaat men ons om de oren met slagen en mislukken. Ook de Mont Ventoux was er aan toe.
De Ventoux (waarover al ik eerder schreef) staat permanent in de belangstelling. Je zou kunnen spreken van een 'permanente' evaluatie. Deze berg is ingeschakeld in verschillende sportevenementen zoals Tour de France, Dauphiné Liberé, als voor wielertoeristen.
Deze berg is 1905 m. hoog. Ze wordt ook genoemd: de berg van de winden. Zij die er al waren zullen zich het maandlandschap herinneren en de permanente wind. En onderweg zullen ze de gedenksteen gezien hebben voor de renner Tom Simpson die er zich dood reed, door de lastige beklimming, de hitte, de vermoeidheid en de stimulerende middelen.
In Vlaanderen is deze berg vooral zeer populair geworden door de wielertoeristen, gewone en BVs. In 2007 organiseerde Sporta opnieuw dit grote wielerevenement. In 2007 noteerde men 3542 beklimmingen met 1946 deelnemers: 94.7 % slaagden in de beklimming. De oudste was 78, de jongste was 17 jaar. Sporta kondigde aan dat dit opnieuw zal doorgaan in 2008. Er is geen tweede zittijd voorzien, gezien het hoge slaagpercentage.
Toen we een tijdje geleden Nice bezochten om haar kandidatuur voor Europese culturele hoofdstad van naderij te bekijken, gingen we naar het restaurant Brasserie Flo. Dat was ons aanbevolen van verschillende kanten. We aten er lekker en we waren aangenaam verrast dat er ook Belgisch bier en Belgische gerechten geserveerd werden.
Terug in België lazen we een persbericht dat de restaurantketen Flo sinds 2005 in handen was van Ackermans Van Haren (Belgische holding). Onlangs heeft deze holding het restaurant Aux Armes (sinds 1921) in Brussel gekocht. Idem het restaurant Le Boeuf sur le Toit in Parijs. Tevens de grillrestaurants Hippopotamus en in Italië Bistro Romain. We voelen ons wel evenwel niet verplicht al deze plaatsen aan te doen. Hoewel, je weet maar nooit. Je kan onze 'voortgang' volgen op deze blog.
Verhaal opgetekend bij het project Herinneringen ophalen (OCMW Antwerpen).
"Wij gingen met ons vieren naar Scherpenheuvel met de fiets. Wij hadden van onze Nonkel Gerard (sinds drie jaar weduwnaar) geld meegekregen om kaarsen te doen branden voor 'speciale intenties'. Toen hij dit vroeg knipoogde hij drie keer na elkaar. Voor mij wat geheimzinnig, al kon ik vaag vermoeden wat hij nog graag zou willen: een gezellin. We kregen wat geld voor een koffie met pannenkoeken en om van die speciale koeken te kopen uit Scherpenheuvel. De naam ontschoot hem. 'Het waren bolletjes zei hij, geen lange koeken hoor.' Scherpenheuvel is bekend voor zijn koeken. Daar leerden we de twee soorten kennen: de lange zijn de pepernoten en de bolletjes zijn de noppen.
We kochten de koeken en gingen terug naar mijn oom. De kaarsen waren aangestoken voor de speciale intenties van Nonkel Gerard (ik knipoogde drie keer naar hem). We hadden genoten van de lekkere pannenkoeken en de warme chocolademelk. Dan gaven we ronde noppen aan hem. Dat zijn ze. zie hij tevreden 'bolletjes en geen lange koeken.' Hij haalde er een uit en hij beet er met volle tanden in. Welke koeken zijn dat? Het zijn precies stenen, zo hard. Maar Nonkel je moet ze soppen in warme koffie. Dat hebben ze verteld in Scherpenheuvel. Nonkel Gerard keek ons vragend aan. Hij zette een speciale filterkoffie. De reuk was lekker. Hij sopte de koek in de koffie. Hij proefde de koek. Wij keken met spanning toe. Prima, dat is de smaak die ik bijna vergeten was. "
We gingen met de bus naar Scherpenheuvel. De meesten van ons waren van plan een kaarsje te branden in de basiliek. Gelovig of niet. We deden uit traditie. Scherpenheuvel was in onze verwachting een grote, mooie basiliek, veel volk en kraampjes met souvenirs, beeldjes, kaarsen, koeken (de lange pepernoten en de ronde noppen) en de talrijke cafés, tearooms en restaurants. We kwamen toe. Er was wel veel volk maar geen stormloop. Het aantal kraampjes was niet zo groot als we hadden gedacht. Vroeger moeten er veel meer zijn geweest. We kochten kaarsen en we gingen die aansteken. Er was geen plaats om ze op de pinnen te steken. "Leg ze maar op die tafel of op het altaar" zei men ons, " als er plaatsjes vrij zijn is, steken we ze aan. We deden dat. We kwamen later terug en we zagen met onze eigen ogen dat onze kaarsen gewoon weggenomen werden naar buiten de kerk. We hoorden vertellen dat dit vroeger ook al gebeurde: misdienaars haalden nieuwe kaarsen op van de wachtrij en brachten ze naar de winkel, waar ze opnieuw werden verkocht. Ik voelde ik mij echt bedrogen. Kaarsjes doen branden vind ik mooi en een beetje aandoenlijk. Anderen mogen daarvan geen vuile commerce maken. Als ik een kaars koop, is dit om te branden en niet om mijn kaars door te verkopen. Ik zal geen kaarsen meer kopen. Wat denken ze wel.
Het volgende verhaal noteerden we bij het ophalen van herinneringen bij ouderen omtrent processies.
Een hond in de processie In ons dorp was de processie een heel gebeuren. Ze werd georganiseerd door de nonnetjes van de school. Die hadden de processiekleren in voorraad. De meisjes liepen in het wit. Dikwijls strooiden ze bloemblaadjes op de grond en hielden het kleed vast van de heilige. De mannen van de parochie droegen het processiebeeld en het baldakijn waaronder de pastoor liep met zon gouden ding in zijn handen (monstrans). Ik liep ook mee in het wit. Ik vond dit wel plezierig want de mensen op de straat zagen dit graag. Opeens kwam een hond blaffend naar mij en hij beet naar mijn schoenen. Ik stampte hem weg, maar hoe meer ik stampte,hoe harder hij blafte en dreigde. Ik begon te wenen van schrik. Toen kwam zuster Mia naar me toe en ze sloeg met de paraplu de hond weg.
Het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal (Stripmuseum) - Centre belge de la Bande Dessinée (Musée de la BD) in de Zandstraat 20 Brussel is een bezoek overwaard, zowel voor de strips als voor het gebouw (1903 Horta) met cafetaria. Het is gelegen in de benedenstad in het voormalig warenhuis Waucquez. België en Brussel zijn klinkende namen in de wereld van de stripverhalen. Andere auteurs die aan bod komen: Hergé, Jijé, Morris, Vandersteen, Jacobs, Sleen, Vance, Rosinski, Servais, Geerts, Martin, Berthet, Franquin, Roba, Bob en Johan de Moor. Vooral Kuifje (Hergé) is internationaal bekend. Dit museum bevat meer dan 40.000 albums in de stripbibliotheek. Geregeld zijn er tentoonstelling. Het gebouw is een juweel van licht en lichtinval, geen wonder want het voormalig gebouw koos men stoffen. Dit museum is interessant voor jong en oud en onmisbaar voor zij die geïnteresseerd zijn in de stripgeschiedenis.
Een aantal steden kennen stripmuren, of zijn minst blinde muren die beschilderd zijn met landschappen, stadsgezichten enz; soms gewoon als trompe loeuil. Brussel heeft zijn stripmuren (art mural). Ongeveer dertig striptekeningen zijn er te ontdekken in de Brusselse binnenstad. Maar geen Kuifje. Ook toeristen uit het buitenland (Japan) komen er speciaal naar toe. Pieremansstraat: Een tekening van Michel Tacq (De Patrouille van de Bevers); wat verderop een tekening van André Geerts. Eerst komt er een schets op een A4-blad, dit wordt op de muur geprojecteerd en wordt overtekend; tenslotte komt de inkleuring en beschermlaag (anti-taglaag). Er is weinig vandalisme. Om Kuifje e.a. te zien op de muren moet je naar het metrostation Stockel. Twee lange muren met personages uit de Kuifjesalbums, ook met teksten in het Brussels. Het Syldavisch, de taal uit het Oost-Europese land Syldavië, is Brussels. Er zijn rondleidingen voor
Warande Park (kortweg Warande) of Het Park van Brussel (Parc Royal ) ligt zeer symbolisch: aan de ene kant het Koninklijk Paleis en aan de andere kant het Natiepaleis met Parlement en Senaat. Dit park is 13 ha groot, symmetrisch en grenst aan de Koningsstraat, Wetstraat, Hertogstraat, het Paleizenplein. Voor een overzicht sta je best aan de grote fontein. Dan zie je dat de ontwerper het symbool van de loge (passer) heeft verwerkt in de hoofdgangen. Je ziet overal verschillende borst- en standbeelden, classicistische toegangspoorten en een muziekkiosk. Geregeld zijn er culturele activiteiten; wij genoten van een fototentoonstelling aan de hekkens van het park.
Koninklijk Paleis
Het verhaal dat als de Belgische vlag op het paleis wappert de koning aanwezig is, is niet juist. Wel dat de koning in het land is. Het paleis kende een interessante geschiedenis. Je kunt dit volgen op Wikipedia. Interessant is te weten dat koningin Paola aan Jan Fabre vroeg in de spiegelzaal op het pafond een kunstwerk te maken: Heaven of Delight. De kunstenaar bracht op het plafond een voor een de groene schubben aan van de exotische Thaise juweelkever.
Andere interessante pleinen:
Martelarenplein: plein van de Vlaamse Gemeenschap; met crypte van de gesneuvelde Belgen bij de onafhankelijkheid van België. Volop nog in restauratie.
Sint - Gorikshallen (http://www.hallessaintgery.be/ op de Zenne; hier ontstaan van Brussel (997). De Zenne werd een open riool; overwelving door burgemeester Anspach. Sedert april 1999 is in de Sint-Gorikshallen een informatie- en tentoonstellingscentrum; nadruk op het patrimonium en het leefklimaat van de Brusselaars. Bijvoorbeeld: De 'weik van t Brussels' activiteiten door de Cel Erfgoed van de Vlaamse GemeenschapsCommissie (VGC), zo onder andere om het Brusselse dialect tepromoten. In de omgeving van de Marollen zijn er opschriften in het Brussels.
Brussel heeft veel troefkaarten voor een bezoeker. We konden dit enkele keren ervaren na bezoeken aan tentoonstellingen in en rond de Kunstberg. Ook door enkele keren te wandelen in het groen en om zo interessante plekken te ontdekken. We deden dit onlangs met de fietsop een zondag, via de organisatie Po Velo Pro velo
http://www.provelo.org/rubrique.php3?id_rubrique=11&lang=nlDat fietsen gezond en milieuvriendelijk is, is een open deur intrappen. Brussel heeft hier en daar fietspaden aangelegd, routes gemaakt en vooral steun verleend aan acties om de fiets te promoten. Op zondag fietsen in Brussel heeft het grote voordeel dat het veiliger is en dat je op veel pleinen de omgeving rustig kunt bekijken. Het doet wel wat vreemd aan zo weinig beweging te zien.
We onthouden enkele markante zaken die een bezoek zeker waard zijn. We zullen dit bekijken in enkele afleveringen. Interessant is het onderscheid tussen de bovenstad met het Koningsplein en het Justitiepaleis en de benedenstad met de Grote Markt, Manneke Pis enz. We vertrekken van de bovenstad en gaan zo naar de benedenstad. Het zijn maar enkele indrukken.
Wikipedia en Google Als je vooraf documenteert via de dienst voor toerisme en nadien nog eens alles rustig bekijkt met Wikipedia en Google, garandeert Brussel te voet en per fiets interessante uurtjes.
Godevaart van Bullioen: ooit gelezen?
Het Koningsplein is het centrale plein (samen met de Grote Markt) van Brussel. De eerste blikvanger is het standbeeld van Godfried van Bouillon, als Belgische held. Het is zo dat het jonge België dringend nood had aan helden. Dit zou het nationaliteitsgevoel versterken. Daarom werden overal standbeelden opgericht, kwam er steun aan kunstenaars) die het nationaliteitsgevoel aanwakkerden, ook voor de slag der Gulden Sporen: Vlamingen die samen met Walen vochten tegen de Frankrijk, die een begerig oogje bleef hebben op het jonge België. Vandaar Belgische steun aan De leeuw van Vlaanderen van Hendrik Conscience. Als je aan de voet staat van dit beeld, heb je een mooi uitzicht op de omringende gebouwen, o.a. enkele musea van de Kunstberg. Opmerkelijk is de nieuwe MuseumBrasserie dat verbonden is aan het Museum, waarover we eerder al schreven: Koningsplein 3 elke dag open van 11.30 tot 14.30 en van 18.30 tot 24 uur; www.museumfood.bevoor
Onze gids wees ons op de inscripties van het standbeeld. Aan de ene kant Frans en aan de achterkant Nederlands. De vertaling liep wat mank want er staat op de achterkant in het Nederlands: Godevaart van Bullioen. Ik kon mijn ogen niet geloven, wel een leuke anekdote. Men kan de figuur van Godfried van Bouillon analyseren in zijn historische context en de actualiteit. De Kruistochten hadden heel wat minder fraaie kanten, van moord, plundering, verkrachting enz. Actualiteit: het was een stommiteit van de VS-administratie om hun president Bush de woorden in de mond te leggen van een nieuwe kruistocht als reactie op de terreuraanslagen in de VS.
Het Koningsplein dateert van de 18de eeuw. Dit plein was plat gebombardeerd door de Franse kanonnen. De Oostenrijkers lieten op nieuwe classicistische gebouwen optrekken. Zo werd tevens de vijfentwintigste verjaardag gevierd van de regeerperiode van de landvoogd Karel van Lorreinen in 1776. Wat verderop: het Paleis van Karel van Lotharingen.
Kunstberg: het museumkwartier van Brussel bij uitstek. Een van de grootste concentraties van musea en van merkwaardige architectuur van West-Europa.
Van de Kunstberg heb je een mooi uitzicht op de benedenstad tot aan de basiliek van Koekelberg.
Kerk Coudenberg: achter het standbeeld van Godfried van Bouillon.
Bij het afdalen van de trappen: Paleis van Schone Kunsten Albertina -
Selectieve aandacht voor Marrakesh en Berbers (Amazigh)
Berbers: taal, cultuur, politiek
In 2001 had de Marokkaanse koning Mohammed VI beloofd de Berbertaal in te voeren in het onderwijs. De Arabische taxichauffeur die ons reed naar de moskee Tin Mal verzekerde ons dat dit nu gebeurd was. Hij zwaaide tevens de lof naar de Berbervrouwen die zo ijverig waren en complimenteerde ons eveneens met te zeggen dat voor de Belgen Marokko ons tweede vaderland was Voor wat betreft de Berbertaal is de realiteit volgens onafhankelijke bronnen niet zo rooskleurig. Oude voornamen in het Berbers (bijvoorbeeld Sifaou) staan (nog) niet op de lijst van de betrokken ambtenaren burgerlijke stand en mogen dus niet gekozen worden. In België was dit tot enkele decennia ook het geval In 2001 werd het Koninklijk Instituut voor de Amazigh-Cultuur (Ircam) dit is de Berbercultuur opgericht. Het ministerie heeft echter (nog) niet de schoolboeken in het Berbers (Amazigh-talen en het speciale schrift tifinagh) opgenomen. Vandaar weinig of geen verspreiding. Er is tevens een tekort aan leraren en aan een aangepast budget. De algemene indruk is: het onderwijs in Marokko wordt gearabiseerd (cf. Said Bajji die de Berberpagina verzorgt in de Berberkrant Le Monde Amazigh). In regeringskringen had men en heeft men schrik van een politieke Berberbeweging. De Amazigh-beweging staat lijnrecht tegenover het fundamentalisme. Daarin lopen de politieke en ideologische belangen van deze beweging gelijk met die van de bewindsvoerders belichaamd in de persoon van koning.Taal- en cultuurpolitiek liggen hier ook in het dmein van politiek van een land of van een regio. Over 'Berbers' biedt Wikipedia - zoals meestal - hier ook een zeer goede inleiding http://nl.wikipedia.org/wiki/Berbers
Selectieve aandacht voor voorbije reisimpressies: Nice
Selectieve aandacht voor voorbije reisimpressies: Nice
Als je een stad of land bezocht hebt bij mij was dat de laatste maanden Marrakesh en Nice - blijft dit in je geest nog een hele tijd nawerken. Dat merk je door de selectieve aandacht van een aantal woorden die dan als triggers optreden. Nice: Zo las ik een artikel over sociaal-economische toestand in Nice. Veel glitter en glamour in de periode van carnaval, de wielerwedstrijd Paris Nice en zeker als de vakanties naderen met daarbij de actie om Nice en grote omgeving culturele hoofdstad te maken van Europa in 2013. Ik werd getroffen door een artikel waar men het had over de hoge graad aan werkloosheid en de schaarste aan logies voor sociaal zwakkeren. Ik had inderdaad op het strand tenten gezien als overnachtingalternatief. In Nice is er een sterke onderstroom om daar iets aan te doen. Deze tenten zijn luizen in de pels van de plaatselijke en nationale beleidsverantwoordelijken.
In een volgende aflevering gaan we in op reisimpressies van Marrakesh o.a. met het Berbers (Amazigh).
Zondag 29 april 2007 kon ik opnieuw kijken naar een van mijn geliefkoosde docudramas: Ancient Rome - The Rise and Fall of an Empire, (GB-2007) op Canvas. Vooraf wist ik dat de chronologie door elkaar was gehaald. De aflevering op 29 april 2007 was de periode van de revolutie: de tijd van de Punische oorlogen, met als hoofdfiguur Tiberius Gracchus en zijn zoon, de verkozen tribuun die voor het gewone volk opkwam en later vermoord werd door zijn tegenstanders (senatoren die het groot grondbezit wilden handhaven) en in de Tiber werd gegooid. Prachtige aflevering. Ik bleef zoals de vorige keren voor een deel op mijn honger zitten, met name de situering in tijd en ruimte. Ik kreeg te weinig handvatten in de uitzending om zelf te kunnen situeren. Ook in de tv-rubrieken in de gedrukte media kreeg ik daarvoor weinig of geen steuntjes. Op de voortreffelijke website van Canvas evenmin: wel interessante informatie over de locaties, over de geruikte zwaarden enz. Op de middelbare school heb ik verschillende keren de Punische Oorlogen moeten bestuderen. Ik deed dit graag en ik kende toen vrij goed de leerinhouden van de lessen: oorzaken, het verloop, de gevolgen enz. Nu- een vijftigtal jaren later ken ik nog een aantal zaken. Vooral dat Carthago uiteindelijk het onderspit heeft moeten delven. En dat de strijd vooral ging over wie het voor het zeggen had in de handel op zee (Middellandse zee) en de kuststroken. Bij zon docudrama kijk ik uit naar een situering in tijd en plaats. De tijd werd af en toe getoond: omstreeks 133 v.C. dus voor Caesar. Caesar is voor mij het makkelijkste referentiepunt voor de situering in de tijd, samen met het jaar 1: begin christelijke tijdrekening. Met de situering in de ruimte ondervond ik meer problemen. Voor mij waren de referentiepunten : Italië (de laars), Rome bijna in het midden en bijna aan de Middellandse zee. Men had het voortdurend over Carthago. Ik wist dat deze lag in Noord Afrika aan de Middellandse zee. Ik kreeg geen kaartje te zien. Toen ik nadien de ligging van Carthago opzocht, zag ik dat beide steden ongeveer op dezelfde verticale lijn lagen. Carthago ligt waar nu Tunis ligt. Het oude Carthago is zelfs te voet vanuit Tunis te bereiken is.Carthago is in 146 voor Christus door Rome verwoest. In 29 voor Christus werd de stad door keizer Augustus hersticht (Colonia Julia Carthago). Ik kan me voorstellen dat in zon uitzending een ruimtelijk situering niet te schoolse kan of moet gebeuren. Hoewel dit een interessante informatie is voor sommige kijkers. Waarom dit niet standaard vermelden in de televisierubrieken en zeker op de website van de zender, of de informatie opvraagbaar te maken via een hulpscherm op de digitale televisie? Tijd: (info Wikipedia) Tiberius Sempronius Gracchus III (gest. Rome 133 v. Chr.) was de oudste zoon van Tiberius Sempronius Gracchus II en Cornelia. Hij vocht mee in de Derde Punische Oorlog. Tiberius beschouwde het als zijn ideaal het volk weer welvarend en gelukkig te zien. Hij had de verpaupering van de door het grootgrondbezit opgeslokte boeren leren kennen en de sterk verminderde weerbaarheid van de Romeinse legers, waarvan de boeren de ruggengraat vormden. Ook het Romeinse proletariaat had onder deze crisis te lijden. Om aan deze wantoestand een einde te maken, stelde hij als volksctribuun (tribunus plebis) in 133, met steun van een deel van de senatoren een akkerwet met een beperking van het maximum van de staatsgronden. Een collega van Tiberius, Marcus Octavius, werd uitgekocht door een deel van de senatoren-grootgrondbezitters, en overgehaald zijn veto over het voorstel uit te spreken. Hierop liet Tiberius hem - in strijd met de traditie - door de volksvergadering afzetten, zodat de wet toch kon aangenomen worden. Tiberius stelde zich opnieuw verkiesbaar als tribuun voor het volgende jaar, wat niet voorzien was bij wet. De conservatieve oppositie in de Senaat greep toen naar de grove middelen. Zij beschuldigden hem ervan naar de tirannie te streven. Een gewapende straatbende lynchte hem samen met een driehonderdtal van zijn aanhangers. De senaat was de toestand weer meester. Tien jaar later zou Tiberius' broer Gaius echter zijn politiek verder zetten.
Souk - Marrakech: vlak aan Djeem El Fna plein (eigen foto)
Een souk is een Arabische markt, helemaal of gedeeltelijk (overdekt) in open lucht. Oorspronkelijk was een souk voor handel en ambachten zowel voor de plaatselijke bevolking als voor karavanen. Marrakesh was van oudsher de belangrijkste pleisterplaats voor karavanen van en naar de Sahara en verder. De souk wordt door de touroperatoren beschouwd als een topattractie in Marrakesh en in andere gemeenten van Marokko. Er is een aanbod van allerlei artikelen met een prijs die een compromis is tussen verkoper en klant. De uiteindelijke prijs kan soms een derde van de oorspronkelijke prijs bedragen. Een bodemprijs is 60% van de gevraagde prijs. Een verkoper zal niet met verlies verkopen, wat hij ook moge beweren. Meestal is het spel van vraag en aanbod betrekkelijk amusant. Sommige toeristen gaan in deze manier van kopen en verkopen helemaal op, anderen haken na een tijdje af. Ze vinden het te vermoeiend. In de souk is er een grote drukte van toeristen en plaatselijke bevolking. In de nauwe straatjes rijden er fietsers, bromfietsen, stootkarren. In de wat bredere straten soms een taxi en een wagen van de politie. Het geheel is een wirwar van straten, straatjes, pleintjes. Er zijn wel plaatsaanduidingen, maar die zijn niet makkelijk te situeren op een plan. Hier en daar zagen we een binnenkoer of tuin met een koe, kippen, houtopslagplaatsen enz. De souks liggen tussen de andere straten waar er een permanente bedrijvigheid is van kleine en grotere ambachten (per gilde), vaak gegroepeerd. Voor verdere reflecties over land en cultuur: http://users.pandora.be/siti4/Marokko/1land.htm
De reisbureaus bieden talrijke excursies om de omgeving van Marrakesh te verkennen. Ik ging naar de Tin Mal moskee, een gerestaureerde moskee na anderhalf uur rijden door een prachtig landschap. Deze moskee is men al jarenlang aan het restaureren. Het dak is er nog niet: enkel de muren staan rechtop en stukken van de gewelven. De deuren waren in cederhout vanuit het nabijgelegen Atlasgebergte. De oude deuren liggen nog te wachten op een nieuwe bestemming. De geschiedenis van Marokko is een aaneenschakeling van plaatselijke, religieuze leiders die andere delen van Marokko aan zich onderwerpen. Meestal liet men de moskees intact, de omliggende huizen en gebouwen werden vernietigd. Dat was ook hier het geval. Bij een moskee hoort een minaret en gebouwen voor koranonderricht en sociale ontmoetingen. Een niet moslim komt er niet binnen. Bij een moskee hoort een minaret en gebouwen voor koranonderricht en sociale ontmoetingen. Een niet moslim komt er niet binnen. Vrouwen hebben in de regel een aparte ingang en bidden meestal ook op een andere plaats, bijvoorbeeld op het balkon. De moskee is voor de Islam erg centraal. De moskee is meer dan een plaats voor gebed. Een grotere moskee bevat ook een bibliotheek, een ontspanningsruimte, een eetgelegenheid. De hele gemeenschap is daar welkom, ook vrouwen. Westerlingen vinden dat vrouwen in de Islam niet correct worden behandeld volgens de mensen - en vrouwenrechten. In 2004 werd een stap gezet in de richting van meer rechten voor vrouwen. Naar normen van plaatselijk gebruik was dit een merkwaardige verandering. We hebben een katholieke kerk bezocht, vlak naast een moskee, in le quartier de Gueliz op 50 meter van de avenue Mohammed V. (Eglise des Saints Martyrs - Rue El Imam ali Gueliz - Marrakech. In de paasweek waren er verschillende diensten die werden voor gegaan door een zwarte priester. Er zijn nog enkele (Franse) broeders en zusters. Een wandeling ernaar toe en de omgeving is een aanrader omwille van de mooie lanen en parken. We hebben als contrast een katholieke kerk bezocht, vlak naast een moskee, in le quartier de Gueliz op 50 meter van de 'avenue Mohammed V. (Eglise des Saints Martyrs - Rue El Imam ali Gueliz - Marrakech. In de paasweek waren er verschillende diensten die werden voor gegaan door een zwarte priester. Er zijn nog enkele (Franse) broeders en zusters. Een wandeling ernaar toe en de omgeving is een aanrader omwille van de mooie lanen en parken.
Medina en vestingmuren; calèche - wandelen De medina is de (versterkte) ommuurde, oude binnenstad. 'Medina' betekent stad in het Arabisch. De meeste Arabische steden hebben een medina, een 'oud stadsdeel'. Vergeet zeker niet te wandelen langs een deel van de vestingmuren (zowat 16 km.) die rond de medina liggen in Marrakech. 20 poorten en 200 torens... De meeste stukken raakten in verval en zijn niet authentiek. Men is ze volop aan het restaureren. Tombeaux Saadiens is een geliefde stop voor toeristen. Het mooiste mausoleum is dit van Ahmed el Mansour.
Buiten deze muren heb je vaak veel groen en banken om wat uit te rusten. Je kunt er een groot deel van zien vanuit de calèche, een bijzonder populair vervoermiddel, samen met de kleine en de grote taxi's.
Spijtig dat er in de medina en er vlak buiten geen uitgestippelde wandel- en fietsroutes zijn voor de actieve toerist. Men is nu te vaak aangewezen op een verblijf in het hotel naast het zwembad, bezoeken aan de souks en restaurants en het aanbod van de reisoperatoren.
Sommige herinneringen zijn moeilijk uit te spreken ...
Het ophalen van herinneringen bij ouderen heeft in de regel geen therapeutische bedoelingen. Belangrijk is dat de ouderen en hun begeleiders er plezier aan beleven (fun). Daar de activering van het geheugen, de fantasie, het denken is er een tevens een soort mentale training: een zekere alertheid, mentale fitheid is mogelijk. We zoeken daarom zoveel mogelijk positieve herinneringen op te halen. Soms gaat het reminisceren een andere toer op. We denken hierbij in de eerste plaats aan persoonlijke problemen bij de opvoeding, bij het groter worden, bij relatievorming. Van een bijzondere soort zijn de herinneringen rond de oorlog (wit en zwart). Sommige herinneringen zijn hier moeilijk uit te spreken, ook voor naastbestaanden. We denken hierbij aan de meisjes en vrouwen die de liefjes waren van de bezetters. Deze moffenmeiden werden na de oorlog kaal geschoren, bespot, onteerd. Sommigen kunnen dit nog niet vertellen aan hun partner. Deze vrouwen uit Nederland en België werden soms verliefd op een Duitse soldaat; ze trouwden of ze waren dit van plan. Zo ontstonden twee keer problemen. De eerste keer bij het aangaan van de relatie. Toen kwamen er problemen met de ouders, met de familie en de vriendinnen. Een tweede keer kwamen er levensgrote problemen na de oorlog. Bij velen was dit een moeilijke verwerking. Sommigen gingen in therapie en vertelden deze pijnlijke ervaringen aan anderen, om zo deze verwerkingsproblemen te verminderen of om te lossen. In heel wat gevallen hielp dit. Andere voorbeelden van therapeutisch gebruik van reminisceren: Nederlandse vrouwen uit de Jappenkampen, mannen en vrouwen in de Duitse concentratiekampen. Recenter zagen we de therapeutische zittingen met betrekking tot ontvoeringen, natuurrampen, ongelukken. Deze vorm is niet de activiteit van vrijwilligers. Daarvoor zijn er professionelen nodig. Bij het gewoon reminisceren houden we ons bij de herinneringen die verband houden met elementen uit het 'erfgoed' van alle dag en vanuit ons collectief geheugen. Dit werkt stimulerend voor ouderen en hun begeleiders.
Djemaa El Fna plein kent verschillende gezichten. 's Avonds is het vooral voor de toeristen om een hapje te eten in de mobiele restaurants (ze worden in een mum van tijd opgezet, zo omstreeks 16 - 17 u.). Overdag zijn er naast de toeristen ook heel wat plaatselijke mensen plaatselijke bevolking die komen kopen en kijken naar de attracties: slangenbezweerders, behendigheidsspelen, muzikanten tot en met verkopers van gebitten. Je zit een grote hoeveelheid kramen met verkoop van sinaasappelen en andere vruchten. Populair zijn de geperste sinaasappelen. Als je gevoelige darmen hebt, geen aanrader. Een zicht van op het balkon van de talrijke restaurants en tea-rooms is mooi. Je betaalt daar wel iets meer voor je drank. Via dit plein kan je makkelijk de stad verkennen.
Hoewel het wandelen zeker niet wordt aangemoedigd, is een wandeling naar enkele parken en wijken een noodzaak om de charme van deze stad te proeven. We hebben de beste herinneringen aan de wijken Hivernage - de omgeving van het beroemdste hotel : hotel Mamounia (was volop in restauratie) met ernaast het casino: neem een kijkje http://www.mamounia.com/ Parken: Parc Menara -Jardin du Hartsje
Jardin Majorelle Wij stellen voor dat je van je hotel wandelt naar Jardin Majorelle (Bou Saf Saf) Deze subtropische tuin is prachtig. Bezoek ze liefst zo vroeg mogelijk (opening vanaf 8 uur); dan is de stroom toeristen nog niet begonnen. Ze werd aangelegd door de schilder Jacques Majorelle. Je ziet er bamboebosjes, waterlelies, vijvers en een groot aantal vogels. Yves Saint - Laurent kwam er inspiratie opdoen. Het blauw van Majorelle is een begrip geworden. Je kunt al genieten van de pracht door te surfen naar http://www.jardinmajorelle.com/ In de toegangsprijs (30 dinhar) zijn er twee mooie brochures inbegrepen. Denk eraan: niet moslims zijn niet toegelaten op de islamitische kerkhoven.
Het aanbod voor excursies is eerder ruim. Het toerisme is hier ook een belangrijke (noodzakelijke) bron van inkomen voor vele mensen. Iedereen probeert er zijn graantje mee te pikken. Excursies in het binnenland liggen voor de hand. Vooral de Koningssteden zijn in trek en bezoeken aan de verschillende delen van het Atlasgebergte, Riff en de Sahara woestijn. In vele gevallen is een begeleide excursie aangewezen, zeker voor het platteland. Er zijn goede trein- en busverbindingen. Het wegennet is behoorlijk en goed aangeduid: Arabisch en Frans. Dit dateert van de Franse periode. Voor toeristen op de stranden zijn ritjes met de dromedarissen en de paarden een klassieker, samen met de squad (zeer eenvoudige 4 x 4 met brede banden- en water jet: een racebootje om door de golven te klieven. In elk hotel en bij elk reisagentschap krijg je een lijst van excursies: halve dagen, hele dagen, meerdaagse uitstappen. In elk geval moet je proberen dichter te komen bij de Hoge Atlas: de besneeuwde bergtoppen zijn romantisch. Aantrekkelijk voor wintersport. Wij kozen voor de excursie naar de moskee Tin El Mal (volle dag). Verder opzoeken: Foto's van woestijnlandschappen, Marrakech, Marokko, Agadir... via Google; best met Maroc (Engels - Frans). Beknopte woordenlijst maghreb: verwijst naar de islamlanden Marokko, Algerije, Tunesië; algemeen: westen jellaba: mannengewaad; los kleed vaak over broek en hemd riad: groot huis in de stad met binnentuin; veel riads zijn hotels geworden of B&B kaftan: traditionele mannenkledij: muts, lange mouwen babouche: leren muiltje kelim: geweven tapijt Berbers: oorspronkelijk bevolking van Marokko; Berbers: taal; enkel gesproken; culturele uitstappen naar Berbers verzorgen : tenten, zang en dans, eten, optredens in hotels enz. Toegepaste Berberkunst: juwelen: zilver, eerder ruw; kledij; textiel... Platteland. Schatting: 60 % bevolking. Arabieren: politieke en culturele 'bovenlaag' van de Marokkaanse bovenlaag; Arabische taal: cultuurtaal, verplicht in het onderwijs. Vooral in stedelijke gebieden. Schatting: 40% bevolking; Toearegs: nomaden, vaak in woestijngebieden; typisch: blauwe omslagdoek; hamman: badhuis.
Als toerist zie je de grote aanwezigheid van politie en nationale veiligheid. Uit de media kan je vernemen dat er oppositie is (en was) tegen de huidige regeerders en bewindslieden. Een opmerkelijk feit in dit verband was de mislukte staatsgreep op 10 juli 1971 tegen de Marokkaanse koning Hassan II . Een aantal lagere militairen werden daarvoor in een geheim strafkamp opgesloten. Op basis van feiten ontleend aan de getuigenis van een ex-gevangene die er achttien jaar verbleef, schreef Tahar Ben Jellon een merkwaardig boek: Een verblindende afwezigheid van licht (uitgeverij De Geus - 2002; Cette aveuglante absence de lumière; 2001). In Marokko is de toeristenstroom sterk toegenomen, maar dit schaadt niet of veel minder de culturele schatten. Die zijn in vergelijking met Egypte minimaal. Het wordt wel tijd dat aan de toeristen in Marokko een grotere diversiteit wordt aangeboden en een betere werking van de toeristische diensten. Wij hopen dat bijvoorbeeld meer actieve vakantiemogelijkheden worden voorzien zoals kleinere wandel- en fietsroutes. Wij vinden dat dit een noodzaak is geworden. Hier en daar zie je op de straat in de nabijheid van de grote hotels verhuur van fietsen, tandems, brommers. Overal zie je fietsherstellers op de straat voor de plaatselijke bevolking. Er wordt met de dag meer gefietst, al verkiezen velen de brommer om naar het werk te gaan.
