Deze reportage heb ik vrij vertaald uit het Portugees
artikel 'XINGU- EEN PARADIJS ONDER BEDREIGING' van Sucena Shkrada Resk
bron het blad 'Leituras da Historia', Brasil
wetenschap&leven (c) 2009

Orlando Villas Bôas 1914-2002
Claudio Villas Bôas  1916-1998
Leonardo Villas Bôas 1918-1961

In de jaren 1940 reisden de broers vermomd als 'Sertanejos' (inlanders, ook soort 'kenners der wildernis') naar de Mato Grosso om daar de lokale inheemse bevolking te bestuderen. Velen jaren later, namen zij het intiatief om het 'Parque Indígena do Xingu' te bewerkstelligen, dit om de entnische waarde te bewaren, en ontvangen twee maal de Nobelprijs der vrede. Vandaag, ondanks dat de Xingu een bijna onaangeroerde oase blijkt, wordt de regio bedreigd door landbouw, aanleg van wegen en hydro-elektrische centrales op het land van de indianen.

De creatie van het eertse Indiaanse park in Brazilië in 1961 in de Mato Grosso, begon eigenlijk 2 decenias eerder door de gebroeders Leonardo, Claudio en Orlando Villas Bôas. Anoniem als 'Sertanejos', gingen de 'paulistas' (inwoners van Sâo Paulo), ze kwamen uit een middenklasse, zich aansluiten bij de expeditie Roncador-Xingu, georganiseerd door de regering van Getúlio Vargas. De campagne was ook bekend onder de naam 'De mars naar het westen' en had het doel om het binnenland van Brazilië open te leggen. In eerste instantie hadden de broers zich aangemeld voor de expeditie, maar werden gewijgerd door de organasitoren, daar zij niet als onderzoekers gingen en ook niet mannen waren, die een nieuw leven wilde beginnen in de binnenlanden. Hierdoor, lieten de broers hun baard groeien, kleedde zich eenvoudig en deden zich voor als analfabeten, om de toestemming te krijgen met de expeditie mee te kunnen reizen. Zo begon de expeditie van de broers Villas Bôas, wat later, met de steun en medewerking van antropoloog Darcy Ribeiro (1922-1997) resulteerde in de demarcatie van het Indiaans park.

DE KOMST VAN DE BLANKEN
Vóór de broers Villas Bôas het avontuur naar het interieur maakten met de expeditie in 1940, had het gebied al reeds kennis gemaakt met interventies van blanken. Een van de eersten blanken die deze gebieden betrad was de Duitse tekenaar en ondekkingsreiziger Karl von den Steinen (1885-1929) die, in 1884, vergezeld door geograaf Otto Claus, vanuit Cuiabá vertrok en de Xingu rivier afvoer. Hij bestudeerde de Indianen en classificeerde de stam Bakairi, als afstammelingen der Caraíbas en niet de Tupi-Guarani, zoals men in de 19de eeuw veronderstelde.
Volgens Orlando Villas Bôas, in het boek Orlando Villas Bôas: expedições e registros, waren de volkeren waar men contact mee legde in de tijd van Steinen, de Bakairi, Juruna, Suyá, Waurá en Trumai.
                   Al in 1887 ging Steinen naar het gebied in gezelschap van antropoloog Paul Ehrenreich (1885-1914) en de geograaf Peter Vogel. Ditmaal, benaderde de Europeanen de stammen van de Aweti, Kalpalo, Kaymayurá, Mehináku en Yawalapiti. Andere expeditie vonden pas plaats vanaf 1896, zoals die van ondekkingreizigers Hermann Meyer en Henri-Anatole Coudreau (1859-1899), in opdracht van de regring van Pará. In 1920 begint de generaal Ramiro Noronha een expeditie over de Kuluene rivier- zij-rivier van de Xingu, waarna hij de indianen-post 'Simôes Lopes (Bakairi) stichtt aan de Paranatinga rivier.
In de periode tussen het eind van de 19de eeuw en begin van de 20ste, is er een duidelijke aanwezigheid te zien van vreemdelingen: Duitsers, Fransen, Amerikanen en Italianen, waarvan velen werden gedood in conflicten met Indianen. In 1944, met de expeditie Roncador-Xingu, aan welke de broers Villas-Bôas deelnam, wordt het een keerpunt voor de goedkeuring van een 'politiek inheems beleid', hetgeen jaren later een feit wordt.

HET AVONTUUR VAN DE DRIE BROERS
De expeditie Roncador-Xingu had zijn begin in Uberlândia, in Minas Gerais, en werd gestuurd door de 'Fundaçâo Brasil Central' (Centrale Stichting Brazilië) tijdends het bewind van de 'Estado Novo', (nieuwe staat, een autoritair regime dat duurde van 1937 tot 1945) onder dictator Vargas, gericht op het consolideren van de nationale soevereiniteit door het koppelen van centraal Brazilië aan Amazonas. De broers Leonardo, Claudio en Orlando waren doordrongen in dit avontuur in de bossen om te helpen bij de afbakening en vorming van populaire ' blanke' nederzettingen, terwijl ze zich dus voordeden als sertanejos. Op de reis werden de broers geconfronteerd met een 'inheems' Brazilië dat voor hun onbekend was. Als eerste ontmoeten ze de Xavante stam, en door de jaren heen, veertien andere stammen, die een van de meest gerespecteerde taalkundige diversiteit in de wereld vertegenwoordigden, volgens de organisatie der Verenigde Naties voor educatie, wetenschap en cultuur (Unesco): de taal der Aruak of Arawak, Jê, Karib en Tupi.

WORDT VERVOLGD...


Claudio en Orlando met een Indio van de boven-Xingu in de jaren '60

bijlagen: Karl von den Steinen met twee mede-avonturiers in Brazilië  
                 Suyá Indiaan  (achetudoeregiao.com.br)

Bijlagen:
180px-Dr__Karl_von_den_Steinen_und_seine_Reisegef%C3%A4hrten.jpg (41.4 KB)   
suya.jpg (30.3 KB)   

De Braziliaanse regering heeft op 22 december 2009 naar verluid 9 reservaten toegewezen aan Amazone Indianen. De demarcatie is voltooid van het Trobetas-Mapuera gebied. Dit beslaat een oppervalkte van 50.000 Km2, of zowel 2 maal België, of de grootte van de deelstaat Espirito Santo. In het gebied leven 7.000 Indianen. Trombetas Mapuera is het grootste reservaat, 40.000 km2 bos en bijna de grootte van Nederland en Zwitserland. Er leven 2.800 mensen van diverse etnische komaf, waarvan sommige stammen geen enkel contact hebben met de buitenwereld.
            Het gebied ligt in de staten Pará, Amazonas en Roirama. De reservaten zijn gedeeltelijk gelokaliseerd midden in en nabij die van de volken van Waimira-Atroari en Mapuera, deze drie samen vormen het vijfde reservaat van grootte in Brazilië, na het Xingu-Kayapo (het grootste), Alto-Rio Negro, Yanomami en Javari.          President Lula: 'We kunnen nooit genoeg doen voor de Inheemse volkeren. De schuld is historisch en we kunnen geen geld teruggeven. We kunnen dit enkel doen door concrete gebaren." Deze woorden sprak hij tijdens de overdracht van de gebieden. De woorden lijken op een schuldgevoel, en het is een gebaar dat de oorspronkelijke bewoners van Brazilië moeten helpen, doch er liggen gevaren op de loer. In Brazilië zijn decreten en demarcatie lijnen soms vage tekens op papier en grootgrondbezitters of multi-nationals houden zich niet aan deze papieren. Afwachten.
Volgens de optimisten moet de afbakening twee doelen dienen: 1 Het land teruggeven aan de oorspronkelijke bewoners
2 Het beschermen van het Amazone woud
Dit is het uitganspunt van de Braziliaanse regering die tegen 2020 de ontbossing van het Amazone woud met 80% wil terugdringen en dat de belangrijkste factor is van de uitstoot van broeikaseffecten in Brazilië.
De droom gaat door, Wayn
hulpbron De Morgen, be

25-12-2009 om 14:12 geschreven door Storyteller

Indianenrechtenverenigingen luiden de noodklok voor het lot van het Akunstuvolk in het Braziliaanse Amazonegebied.Nu onlangs matriarch Ururu overleden is, telt het volk nog vijf leden, verdeeld over twee hutjes. De Akuntsu zijn lang het enigste volk niet dat met uitsterving bedreigd wordt.

Lode: '...BRASILIA.

De gestage kolonisering van het regenwoud heeft het lot van de Akuntsu bezegeld. In totaal worden 66 Amazone volkeren met uitsterven bedreigd.Wie via officiële bronnen meer over de Akunstu te weten wil komen, stuit in Brasilia als in westelijke deelstaat Rondonia, waar de etnie al eeuwen woont, op vragen. "Nooit van gehoord," klinkt het bij de nationale stichting voor Indianen (Funai), die onder het ministerie van justitie ressorteerd. Ook Vilhena, Porto Velho, Ji-Paraná of andere andere vertegenwoordigingen lijkt het volk een nobele onbekende. Zelfs enkele gespecialiseerde antropologen en specialisten inheemse demografie zijn niet vertrouwd met het lot van de bewuste groep.

 Op de valreep geregistreerd, finaal de uitsterving nabij, alsof ze amper bestaan hebben: zo leven de laatste vijf Akuntsu, verdeeld over twee 'malocas' (hutten) op de oevers van de Igarapé Omerê, een zij-rivier van de Corumbiara, Pal in het Amazone bassin.

      Uiteindelijk schijnt alleen Funai medewerker Moacir Góes, die in de buurt woonachtig is, meteen te weten over wie het gaat. Góes kende Ururu, die 75 was; de man Kunibu ook, die moet 65 zijn; de 35 jarige man Pokak voorts, en drie jongere vrouwen.

Het Funai doet dan wel forse inspanningen voor de Braziliaanse inheemsen, dat ze in 2002 alsnog een reservaat van meerder honderden km2 voor elkaar kreeg voor de Akunstu mag een wonder heten (of, van de pessimistische kant gezien een slag in het water, want 'too little too late')

"Niemand spreekt de taal van de Akunstu," zegt Sophie Baillon van Survival International, dat voor de rechten van  inheemse volkeren wereldwijd opkomt. "Ururu was de laatste die de geschiedenis en rituelen van haar voorouders nog beheerste. Ze nam haar geheimen mee in het graf. Een van haar vijf overlevende volksgenoten is ziek, zodat ze straks nog met hun vieren dreigen te zijn."

Geweld; de Akunstu behoren tot de zogenaamde 'niet-gecontacteerde' volkeren, mensen die in hun, natuurlijke, culturele en rituele habitat zijn blijven wonen, en niet blootgesteld werden van invloeden van buiten af. Maar juist daardoor is hun weerbaarheid gering en hun kans op overleven klein.Op een agrarische grens als ze liggen, bedreigd als ze worden door houtkap, extensieve veeteelt, oprukkende boeren en alle geweld dat daarmee gepaard gaat, zijn ze gedoemd om de tweede helft van de 21ste eeuw niet meer te halen.

"De Akunstu leven van jacht en visvangst. Maak het leefmilieu van die mensen kapot en ook zijzelf sterven," klinkt het bij Survival. "Soms gebeurd zulks zelfs letterlijk:In 2000 kwam een Akunstu meisje om toen ze in een storm een half afgezaagde boom over zich heen kreeg."

        Moeder des volks Ururu kon amper met de buitenwereld communiceren, het weinige dat ze wel vertelde ging over slachtpartijen en geweld, over hoe de Akunstu in de jaren tachtig, toen ze nog tientallen leden telden, bijna helemaal afgeslacht werden door blanke kolonisten. Zijzelf en Kunibu behoorden tot de enkelingen die het strijdgewoel overleefden. Kunibu en Pupak, toen nog een kind, hielden er zelfs littekens aan over.

Veel kolonisten wisten maar al te goed dat zich diep in het woud onbekende stammen bevonden, informatie over hun aanwezigheid sijpelde echter maar zelden naar buiten, aangezien die de economische belang op de helling dreigde te zetten waar de nieuwe, trans-Braziliaanse BR-364 aanleiding toe gaf. Geen wonder dat het eerste reële contact tussen overheid en Akunstu, 19 jaar geleden, uiterst moeizaam verliep. De Akunstu trilden van angst. Meer nog, onderzoek wees immers uit dat angst een permanent onderdeel van hun cultuur geworden is, in zoverre dat iedere aanraking met het vreemde en het andere een sjamanistisch ritueel tot gevolg heeft.

66 volkeren bedreigd

Het lot van de Akunstu is niet enige wat voor beroering zorgt. Wereldwijd worden ongeveer 100 inheemse groepen bedreigd, in het Amazone gebied gaat het liefst om 66 volkeren.

"Door de recente inheemse revival en groeiende bewustwording hebben veel groter volkeren vandaag flink war weerbaarheid ontwikkeld," zegt Baillon. "Erger is het gesteld met kleinere groepen. In Brazilië hebben we zelfs één man 'de man in het gat" daar hij gaten graaft waarin hij woont, die de enige overlever van een onbekende etnie is. Zijn volk redden gaat niet, maar veel andere situaties bewijzen ons dat uitsterven geen fataliteit hoeft te zijn."

Het Akunstu volk: wat rest van hun cultuur, is angst voor de blanken.

Dank van STORYTELLER

Wayn: In 1996 verscheen het boek 'ROOKSIGNALEN' van Ineke Holtwijk, uitgever ATLAS isbn: 9045006995. Het boek is een uiteenzetting van de problemen der Amazone Indianen, de houtkap, drugshandel, illegale houtkap en de strijd tegen de grootgrondbezitters. Ineke werkte als correspondente van de Volkskrant lange tijd in Brazilië.

WAYN

Bijlagen:
3.jpg (17.9 KB)   
9789045006994.jpg (6.4 KB)   
aku.jpg (24.7 KB)   
akun2.jpg (4.2 KB)   
akuns.jpg (15.7 KB)   
akuntsu.jpg (14 KB)   

Een groep Xavante indianen uit de staat Mato Grosso bezochten in november (ik was in Rio op dit tijdstip, maar niet op de hoogte van hun bezoek) het 'Musea do Indio' in Rio. Ze waren daar op uitnodiging van het Museum en Funai, om daar een workshop bij te wonen. De vraag is of er buiten dit belangrijkere dingen besproken zijn, de problemen van de stam, de gezondheidszorg, hun indentiteit...
Het FUNAI, als regerings orgaan, heeft een grote invloed op dit alles.
De jongeren van de stam hebben de drang naar een modern leven, het geldend systeem, de ouderen leven in hun tradities... hoe lang zullen de Xavantes hun trad. behouden, hoelang zullen zij het volk van Mavutzinim zijn? Dit geldt niet alleen de Xavantes; vele stammen worden bedreigd om hun eigen 'ik' te verliezen...
Anderzijds is de gang naar het 'blanke leven' reeds begonnen in de jaren '40 van de vorige eeuw... toen de ontginning van midden Brazilië een feit werd. Ik zal hier later uitgebreider op terugkomen in een reportage over de XINGU Indianen en de broers Villas-Boás.

de fotos zijn van de site van het Indianenmuseum te Botafogo, Rio

Obrigado, Wayn

14-12-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

Deze foto nam ik in het 'museum van de Indiaan' in Rio de Janeiro, een blijk van hoe de blanke beschaving onherroepelijk een stempel drukte op het leven van de Guarani, de kleding is sprekend
foto denkelijk jaren 1930

13-12-2009 om 11:50 geschreven door Storyteller

'carioca naked'  Wayn 2009 Brasil (oil on board)










O BRASIL, LAND VAN ZON EN WATER, RIVIEREN, BOSSEN EN GEESTEN
O BRASIL LAND VAN CANDOMBLÉ, ZWARTE GEESTEN VAN AFRIKA
O BRASIL LAND VAN MUZIEK; SAMBA, BOSSA NOVA, FREVO, FORRÓ, INDIAANSE TIMBRES
O BRASIL LAND VAN DICHTERS MET EENZAME NATUURLIJKE WOORDEN, DRONKEN IN DE LETTERS VAN DRUMMOND ANDRADE OF DE ASSIS
O BRASIL LAND  VAN ARMOEDE, TRANEN EN DOOD, DRUGSDEALERS EN OORLOG, FAVELA´S, STATEN ZONDER EENHEID, VERDWAALDE KOGELS, HUILENDE MOEDERS, STRAATKINDEREN
O BRASIL LAND VAN CORRUPTERENDE POLITICIE, LAND VAN UITBUITERS, IMPERIALISME, TOTALISME
O BRASIL LAND VAN VRIJHEID?
O BRASIL, WAAR DE COBRAS DANSEN MET DE ROZE DOLFIJNEN, PANTERS MET REUZE URUBU´S OP HUN RUG VRIJEN MET GORDELDIEREN, APEN LACHEN OM DE ONOZELHEID VAN DE MENS EN RESPECT HEBBEN VOOR MAVUTZINIM, DE HOGE GEEST DER VOLKEN, DE INDIOS
O BRASIL LAND VAN ONTELBARE LIEFDES, ZOALS DE MIJNE,
VERBONDEN AAN DE STRENG VAN EEN MANGABOOM, VRUCHTEN DIE KUNNEN VALLEN, GERIJPT OM TE ETEN, OF TE ROTTEN
O BRASIL,LAND VAN ZUMBI, IANSA, XANGO, OXOSSI, EXÚ, LAND VAN DE CABOCLOS, DE INDIAANSE GEESTEN, DE WARE VRIENDEN VAN HET ´LAND VAN HET HEILIG KRUIS´
O BRASIL, HOE KAN EEN MENS ALS IK, VAN U, HOUDEN?

WAYN 

27-11-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

'nordestino'  klei-papier
Wayn , Brasil 2009






De mensen van het noordoosten liggen me aan het hart. Ik reisde veel in het gebied en zag de cultuur met een venijnige achtergrond, de geschiedenis en droogte die de binnelanden teisteren.
     Onlangs bezocht ik in Rio de Janeiro de wekelijkse feira nordestino, een markt gewijdt aan het volk dat lange tijd geleden en nog steeds naar het zuiden afzakt, met hoop op werk en voorspoed.

       Klote, de meeste belanden in de favelas en werk is hard te vinden. Ze leven met ´saudade´ naar hun geboorteland, waar het land droog is en kaal; Piuai, Ceará, Alagoas, Pernambuco, Paraiba, Bahia. In Rio zoeken velen troost in hun muziek, de forró, doch het blijft een illusie. Maar muziek weet de harten ter roeren en tranen doen gelden.
Ik kreeg een document in handen van de LigaNordestina, een beweging die zich inzet voor de belangen van het noordoosten. Uit dit manifest citeer ik op mijn eigen manier:

´... de droogte van het noordoosten is een ideologish-politiek probleem. In andere regios zoals de in de USA en landen als Israel en Rusland, hebben de problemen veroorzaakt door droogte opgelost door irrigatie, zelfs in de meest afgelegen gebieden. (enige twijfel. noot Wayn)
       De miserabale toestand in het noordoosten in niet alleen de droogte. De rotzooi begint als de politiek de hand reikt aan lokale oligargien: de droogte industrie. Een desperate omschrijving van een misselijkmakend orgaan.
                 Deze industrie funcioneert al sind de tijden dat de Hollander Maurice van Nassau Brazilie bezette. Deze industrie geeft vrijheid aan politiekers, die van de situatie profiteren en, gecamoufleerd, rendamenten innen. Het logishe maakt dat explotatie van het menselijke wordt teweeggesteld, in een tijd van droogte of in een tijd van oorlog, het blijft een klassieke vernedering, met de verwoording dat de problemen meer winst geven dan de oplossingen, en zo is het niet allen in Brazilie, voor sommigen is armoede een winstgevend project.
           De bodem van het noordoosten heeft 110 biljard kubike meter water van uitstekende kwaliteit, met de mogelijkheid om jaarlijks 20 billioen kb naar boven te brengen, zonder vermindering van de druk, genoeg om een populatie van 200 miljoen mensen te voorzien.

In het programma van het Roda Vida van 8 juni 2008, is de volgende bekendmakning van de minister van agrarische ontwikkeling Jungman, die stelt dat PETROBRAS (de grote Braziliaanse oliechef bij uitstek) in het noordoosten geboord heeft naar olie. Die werd niet gevonden, wel water! Liefst 2.500 putten met zoet water.
Luister goed; de putten werden in opdracht van Petrobras afgesloten, om ten slotte het imagem van de maatschappij niet te schaden, want men vond water en géén olie!
Ondertussen stierven mensen van honger en dorst, onze broeders nordestinos!  De slechte toestand in het noordoosten is niet het gebrek aan water en regen. Neen!
                  De verdorvenheid is de afwezigheid van menselijk inzicht, het lak hebben aan het volk, het lak hebben aan het verhelpen van het droogte probleem!
       Het noordoosten moet gelijk behandeld worden, want in het programma  van de regering 2000/2003 kreeg het noordoosten 11% van het geld, terwijl 65% bestemd was voor het zuidoosten.
             Hoe dan ook de slechte behandeling van het noordoostengbied gaat niet ver terug: bijvoorbeeld het geld dat verspild werd met de bouw van de nieuwe hoofdstad Brasilia, ( en niet alleen geld, erger was het mensenleed, de verdrijving van velen Indianen)  was genoeg geweest om 15 gebieden in het noordoosten van de droogte te redden, door middel van irrigatie. Dezelfde periode gaf de regering van Fernando Henrique een steun van 50 billioen dollar om de ten grond  gegane Braziliaanse banken te redden, terwijl 10 billioen voldoende zou zijn geweest om in het noordoosten het droogte probleem op te lossen.
    Tevens zou dan een opbrengst gegarandeerd zijn van 200 milllioen ton graan. De koppen van politiekers zijn vaak allen gericht op het speculeren en corrupteren!
                      Ik wil alleen zeggen en tevens in naam van de voorman van de ´Liga Nordestino´ João Pinto, dat het probleem van het noordoosten niet meteen het gebrek aan water is, maar het gebrek aan etisch verantwoorde politiek bedrijvende mensen en het gebrek van gerechtigheid, dit om de moeilijkheden in het noordoosten op te lossen.
De mensen verdienen beter.´


´... en ik zeg mijn lieve Rosinha, bewaar met jou mijn hart...´ uit Luis Gonzaga´s ´Asa Branca´ de witte duif die het noordoosten verlaat als de droogte het uiterste bereikt heeft en de man vertrekt om ooit terug te keren?  Wayn
      
   

18-11-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

SP at night[[[[[foto genomen vanuit appartement in Bela Vista, Wayn

Sâo Paulo is niet Rio de Janeiro.
Zo ligt dat, de Carioca van Rio is meer speels, houdt van dans, strand en sluimeren. De Paulista opgewonder, is meer bewegelijker en al werd al eens gezegd dat er een rivaliteit is, en dat de Paulista harder werkt dan de Carioca. Het is natuurlijk onzin, doch in SP hangt een andere sfeer. Hier is het kapitalistisch hart van Brazilie, hier vindt men de grote banken en verzekeringsmaatschappijen, die alles voor je regelen. Hier is de welvaart aanzienlijk, hier rolt het geld in de hoofdstad van het kapitalistish Brazilie, de armoede ontziend, de onderlaag geplaagd met het woord ´paria´. Ja, dit is Sâo Paulo, de betonnen kom, omringd door de velen houten krotten van de paulistas favela´s.
             Ik? Ik zie hier veel zwervers en bedelaars, op het eerste zicht meer als in Rio. Fantasierijke personen dwalen door de stad met uitgeproken leuzen, anderen om aandacht, levende standbeelden, dronken idioten, hoeren en zwervers.
                    In de wijk waar ik verblijf Bella Vista is alles overheersend door de mensen van Italiaanse komaf, en waar het uitgaand leven des nachts aangenaam is en waar de pizza tenten rivalueren. Niet verder daarvandaan ligt Liberdade, de Japanse buurt, waar een Tokio-sfeer ontspringt. De eerste Japanners die in 1908 in Santos aankwamen en Sp verlichten met hun cultuur. Maar in Sp ziet men vele gezichten: negers, arabieren, blanken, Koreanen en moslims.
               Het rijke gezicht van SP, rijkdom en het paria-gevoel. De gewone mensen lijken te dromen, in de metro die je naar alle richtingen vervoert zoals een moderne stalen slang. Wolkenkrabbers lijken op betonnen punten uit de grond te komen waar ooit alleen de Indianen hun domein hadden. De Jesuieten moesten hen wel beschermen tegen de woeste opkomst van de ´bandeirantes´ de slavenhalers bij uitstek, maar de godsdienaars waren ook alleen maar gemanipuleerd, door een hoger hand. Ze wilden de Indianen beschermen tegen de bandeirantes, maar bedreven ook zij geen zonden door het ´volk´ te bespelen.
             God! De heilige geest! Dat was wat de Indios moesten leren. Ze waren het bloedvlees van de bijbel, werken op de velden, dat was hun leven, maar dit is een lang verhaal wat ik ooit uitgebreider zal beschrijven.
            Doch hoe zou de stichter van SP José de Anchieta nu wel denken, als hij deze wonderbaarlijk stenen woestijn zou zien? Zoe hij lachen om het rumoerig verkeer, de schreeuwende evangelische predikers op het plein van Sé? De bedelende zwervers, de straatkinderen? Zou hij huilen? Nadenken? Een nieuwe strategie uitwerken, of zou hij gewoon bij de jappaners in de kroeg zitten en een sake drinken? God Knows.
                En de Banderirantes? Zij zouden de moderne terroristen zijn, die, ongenaakbaar de leiding zouden hebben over velen zaken. Ergens voel ik me thuis in deze grote betonnen stad, die dans op het ritme van het alledaagse. Maar wat is het een triest gegeven als je ziet dan de zwerver dood ligt aan de voet van van de grote basiliek? Is dit het geven van alledaagse? Men loopt voorbij, alles is mogelijk en de mens steekt nog een kaars op een in de kerk bij Liberdade, bij het plein waar ooit de misdadigers werden gemarteld en opgehangen. Er gingen drie miljoen mensen naar de wijk Santana om een evangelische show bij te wonen? Zeker is dat het gevoel van religie hier aan de voeten van de mensen ligt en men ziet hier de tempels van de rijke evangelische kerken! De rijken stelen de show, door grote luxe en zien SP als een zuid-amirkaans Parijs, maar dit is onzin want SP is grootser dan Parijs en Chigaco samen. SP is de gelddraak, het ondier dat niemand wil doden en kan doden, en de zwerver? Die kan het geen bal schelen, zijn leven is al bepaald, het fatum!
             Deze stad heeft het voordeel van de twijfel en de Heilige Paulus is nog steeds ongenaakbaar. SP is een ´palavra´ een woord geworden, de heilige is verworden tot een gewone sterveling.
         SP staat niet voor heiligdom, maar is een levendige poel de mensheid.  En hoe glinsteren de ogen van het jonge hoertje dat tegen de muur hangt langs de ´laan van de vrijheid´, O mijn God wat is ze mooi, een bloem die gekocht mag worden, in de het heelal van de stad. En alleen al  om de Sâo Paulo roos te zien die ik zag in de metro, die leek op een Ierse met een vleugje negerbloed, zou ik terugkomen naar de stad van ondeugden en duizelendwekkende vermenging der rassen. Doch ook hier vindt men de verdwaalde zielen van jonge meisjes die hun lichaam verkopen voor soms 1 euro, het zijn de kinderen die geld nodig hebben om enig voedsel te kopen of crack.
                Hier in de stad van Paulus zou dit niet mogen, hier zou de geest van de allermachtige een hand in moeten hebben. Maar God is soms verdwaald, de weg kwijt. Wie sluit zijn ogen voor dit? En als ik een kaartje koop voor de metro, staat de straatjongen al klaar om enig wisselgeld. En wie kan dit weigeren in de stad die nooit slaapt?

Bijlagen:
kerk sp.jpg (96.1 KB)   
klein jap in liberdade.jpg (135 KB)   
liberdade straat.jpg (185.8 KB)   
Liberdade.jpg (116.2 KB)   
museum moderne kunst.jpg (140.2 KB)   
praça SE.jpg (159.3 KB)   
sp.jpg (101 KB)   
straatmuzikant SP.jpg (169.7 KB)   
zigeunerin in sp.jpg (79.4 KB)   

Ooit zei mijn oom pater Tum Pieters tegen mij; ´kijk, alle mensen die politiek bedrijven in Brazilie zijn blank... of van Portugese komaf of Joods, en die met de krulharen en snorren zijn Arabieren...´ Hij heeft gelijk, hier ziet men in de hogere politiek, doch ook lagere, zo goed als geen zwarte. De blanken vullen de hoge posten, en velen hebben Italiaanse namen. De huidige president Lula da Silva, heeft volgens mij ook arabiers bloed. Nu is dit in Brazilie geen uitzondering met de vele vermengingen waardoor het soms moeilijk wordt een mulat (neger/blank) te onderscheiden van een Moreno (iets lichtere huidskleur) of de vele Indiaanse invloeden.
          De Indiaan, de ware Braziliaan, heeft totaal geen optie in de politiek, alhoewel ooit in de jaren tachtig van de vorige eeuw Mario Jurana, een Xavante Indiaan het het parlament schoptte in Brasilia, doch hij werd al snel overboord gegooid. Hij was te slim, en nam alle gesprekken met zijn vijanden op op een micro-cassette recorder, neen, dit soort mensen mag men niet toelaten tot het parlement! Soms wordt het een familie kwestie als de burgervader zorgt gat zijn schoonzoon in de raad komt, het wordt goed betaald, ook al weet de aangestelde van geen ballen. Ook het ambtenaren systeem is een wassen neus; er verdwijnen jaarlijks miljarden door een overvloed aan personen die aangesteld zijn op papier; waar b.v twintig man nodig zijn zitten er letterlijk veertig. Er zijn verhalen dat sommigen gewoon niet verschijnen op de werkplek en toch een salaris ontvangen. Het is een systeem dat nooit werkt. Corruptie, noemt men dit. En dit geldt voor velen aangelegenheden. In de krottenwijken is het niet al veel beter en de regering heeft geen antwoord op de problemen, is gewoon niet bij machte het probleem op te lossen, of wil het niet oplossen? Rio de Janeiro is politiek gezien een puinhoop, en de gemiddelde inwoner mag dan zijn belasting betalen, de grote meerderheid ziet er van af. Velen mensen leven zonder arbeidskaart, en dit zijn de ´zwarte´ markt mensen, die van alle handel thuis zijn. Ja, moet ten slotte overleven. Politiek in Brazilie. Lula zal volgend jaar niet herkozen kunnen worden, hij heeft er twee ambstermijnen opzitten. En wat heeft hij bereikt? dat de mensen 50 euro meer loon hebben gekregen, maar van de andere kant zijn de prijzen ontzettend gestegen; hij heeft als socialist hard geschreeuwd om dingen te verwekelijken, doch eenmaal aan het roer blijkt hij een gematigd iemand. Ik hoop dat zijn opvolger dezelfde lijn zal volgen, minstens, bedoel ik, want als er wederom een rechtse maniak aan het roer komt dan zal het erger worden voor de ´minderbedeelde´. De Communisten? ja, die zijn er ook, maar hebben bijna geen invloed. Hun programma is humaan en leunt aan tegen het Russische communisme, met leiders als Stalin en Lenin. Hoe bereikt men het gewone volk, want het woord ´communist´ is nog steeds een heet hangijzer, en de mensen zijn bang voor de ´hamer en sikkel´.
          Op mijn reizen zag ik plekken, gebouwen en fazendas (grote ranches) waarvan ik dacht: hier ben ik niet in een 3de wereldland, hier is luxe, dikke auto´s en opgedirkt vrouwelijkvlees naast een oom Dagobert. Dat is wat ik bedoel met het verschil in klasse. In India noemt men dit kastes, hier heeft dit geen naam; of je bent rijk of je bent arm, en heb je die laatste titel dan ben je te stom voor het leven.  Rio de Janeiro heeft de titel gekregen om de olympishe spelen te organiseren over 7 jaar.
              Rio? De ´Cidade Maravilhoso´, de wonderlijke stad. Met de genots oorden langs de oceaan, zoals Copacabana, Ipanema, Leblon, Barra de Tijuca, waar de ´nieuwe rijken´ leven. Maar het is tevens het Rio waar de kakkerlakken door sommige ziekenhuizen paraderen, waar geen zuiver laken is, waar armen voor de poort sterven, alhoewel de medici en verpleegers hun best doen. Je hebt natuurlijk staatsziekenhuizen en... particuliere. Hier in Rio waar jaarlijks meer geld wordt uitgeven aan plastiek-chirurgie, dan aan sociale gezondheidszorg. Het is een ´vergonga´, een schaamte om te laten zien dat het zorgstelsel te wensen overlaat, een tekort aan inzicht, op papier is alles geregeld, maar in praktijkt is het een puinhoop. Kreupelen die zich voortbewegen op een skateboard of met stukken autoband rond de knieen gebonden, daar er geen rolstoel is en bedelaars niet meer weten waarom ze bedelen. Oude mensen die als de winkels sluiten in de afvalzakken op zoek gaan naar iets bruikbaars. Dan de grote problemen in de favelas, de oorlogen, het geweld, het andere Rio. Doch hier in dit Rio zou het moeten plaatsvinden. De vlam der Olympik? Wie gaat dit betalen? Geld? Macht? Corruptie? De president oppert dat het goed is voor het land, promotie en nadien brengt het wel iets op. Lula was ook bezig met het afbetalen van de buitenlandse schuld die zowat 350 billioen dollar bedraagt. Schuld die opgebouwd is door leningen aan grote banken, zoals de wereldbank. Veel van dat geld verdween spoorloos in zakken van bepaalde personen of instellingen. Het volk is de dupe. Eens was Brazilie rijk, doch is veelal leeggeroofd door de Portugezen, later kwamen de ´imperialisten´, de buitenlandse rovers, grote multi-nationals. Brazil is nog rijk en nog steed gaat veel van het product naar het buitenland.
         Brazilie heeft andere dingen die belangrijker zijn als het Griekse spektakel: zorg voor het volk. En het volk? Zij kijken naar het voetbal en de ´novelas´ de soapseries van Brazil, waar het echte leven aan voorbij gaat, waar de hoofdrollen alleen voor de mooie blanken zijn. Het volk, dat niet waarneemt dat hun eigen leven één grote ´reality-novela´ is, in een scenario dat geen filmmaker kan bedenken. Ja politiek, beste lezer, is een gevaarlijk item, en sommige die oprechte politiek willen bedrijven worden in landen als Brazilie gewoon opgeruimd. Het kapitaal is schijnbaar belangrijker dan het menselijk leed dat het veroozaakt en de vernietiging van het wereldvolk.

Wayn 
28 oktober 2009, Itaborai, RJ

28-10-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

Het is oorlog in Rio. ( )  
In de noordzone, tussen bandieten van de favelas de Morro Sâo João (heuvel van de heilige Jan) en de Morro dos Macacos (apenheuvel). Het is tevens voor de eerste maal dat een helikopter van de politie werd aangevallen en neergehaald tijdens een vuurgevecht met de traficantes (drugsdealers) van Rio. De helikopter werd geraakt toen hij boven de favela Sâo Joâo vloog op het moment dat de politie een einde probeerde te maken aan de oorlog tussen de bandieten van se favela en die van Macacos, in Vila Isabel, die in de vroege morgen van 17 oktober een aanvang nam.
         De helikopter werd in de motor geraakt en de piloot probeerde nog een noodlanding te maken op een voetbalveld, om woningen te vermijden, maar explodeerde. Van de zes inzittende wisten zich vier te redden, de andere twee verbranden levend. Volgens gegevens (19okt) zijn er 16 doden in totaal, waarvan drie onschuldigen. Hetgeen de politie ontkent, die zegt dat het tevens bandieten waren. Daar de wegen rondom de favelas werden afgezet had de brandweer 50 minuten nodig om bij de ramp te komen.
          De strijdt tussen de dealers begon om 2.30 in de morgen. (Volgens) de politie vertrokken rond 22.00 uur vrijdag, leden van de grootste drugsbendes vauit de favelas Jacarezinho,Manguinhos en Mangueira om zich te verzamelen in Engenho Novo. Het doel was om de bocas-de-fuma (verkooppunten) van de favela Dos Macacos. Volgens bewoners hoorden ze de gehele nacht schieten en velen ontvluchten hun woningen om verdwaalde kogels te voorkomen. In de morgen probeerden bewoners van de Apenheuvel een nabij gelegen politiemagazijn in te komen, en gooiden stenen en verbranden autobanden.
     De miltaire politie trok begin de morgen de krottenwijken van Sâo João en de Macacos binnen. Dit was rond 8.30 met ongeveer 120 man en het beruchte Bope, de elite troepen. Er volgde een enorm vuurgevecht. Tijdens dit gevecht en de omsingeling van de favela, gaf de leiding van de bandieten opdracht om op diverse punten in de stad bussen in brand te steken. Er werden acht bussen en autos in de fik gezet. Er waren geruchten dat de leiders van de criminele organisatie zich verscholen hielden in de favelas Macacos en Sâo Joâo en wachten op de terugtrekking van de politie om te vluchten. De dag erop heeft het politieapparaat bijna 5.000 man ingezet op verschillende punten bij favelas, dit om de orde te handhaven.
    De politie heeft gezegd dat het niet uit is op vergelding, maar een rechtzetting, waar de bevolking op wacht. Doch het is duidelijk dat de politie wraak wil, zoals velen malen voordien. De slachtoffers zijn de bewoners, die geen andere keus hebben en leven in de favelas. De dealers hebben de macht en het is onmenselijk te zien dat de mensen niet ontzien worden in de oorlog, alsof ze niet bestaan. Het probleem van de drugdeal ligt dieper en corruptie is een hoofdpunt.
         Een oplossing? Die zal er nooit komen, er is teveel geld mee bemoeit en te verdienen. Rio de Janeiro is de grote arena van Brazilië, het alles overtreffende, en de oorlog, want zo mag men het noemen is nooit ten einde, en zal voortduren tot dat God of Exú, de macumba-intellect, een einde maakt aan dit onmenselijk schouwspel, want revolutie lijkt uitgesloten in dit, wat men noemt democratisch continent.      

p.s Zie fotos bijlagen. bron 'o globo' - t.v jornal

Wayn
Itaborai, Rio de Janeiro, 19 oktober 2009

Bijlagen:
rio.jpg (117.9 KB)   
rio3.jpg (147.6 KB)   
rio4.jpg (127.9 KB)   
rio5.jpg (90.2 KB)   
rio6.jpg (58.7 KB)   
rio7.jpg (58.3 KB)   

Peruaanse Indianen protesteren sinds 2 maanden op vreedzame wijze om het het recht te verkrijgen om inspraak te hebben betreffende de decreten die onmiddelijk dramatische gevolgen hebben voor het Indiaanse volk en ecologie, buiten dat het een ramp is voor het globale klimaat. Vorige week heeft de Peruaanse president Garcia fel gereageerd door speciale eenheden te sturen om geweld en conflicten te onderdrukken, en noemde de manisfestanten: terroristen.
   Van het Peruaanse regenwoud is meer als 70 % in bezit van de industrie en grote olie en gas multinationals zoals het anglo-franse Perenco en de noord-amerikaanse bedrijven Conoco Phillips en Talisman Energy hebben reeds miljarden geinvesteerd in de regio. Deze imperiaslistische bedrijven brengen geen enkele lokale ontwikkeling voor het volk op de plekken die ze exploiteren, en hebben totaal geen interesse voor de natuur. Hierom eist het Indiaanse volk hun rechten om betrokken te worden bij de ontwikkelingen van de nieuw wetten.

Sinds lang kijkt de wereld en Indiaanse volken naar de grote industrieën die alleen maar uitbuiten en het Amazone woud vernietigen, het grootste woud onzer planeet. Het bos dat de natuurlijke schatten der mensheid beschermd en de atmosfeer zuiverd van de gevaarlijke c-2 uitstoot, die de oorzaak is van de globale opwarming.

Doch deze Indianen staan voorop om onze planeet te beschermen en hebben het recht om een dialoog aan te gaan met de regeringsleiders.
        


Wayn  3 0ktober 2009, Rio de Janeiro

03-10-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

Ben voor een tijdje naar Brasil, hoop vandaar enkele columns te schrijven
groet STORYTELLER

 
Storyteller met gitaar op Braziliaanse spoorlijn, rechts onder het hoofd van straathond Rambo - 1995

04-09-2009 om 18:42 geschreven door Storyteller

-Sâo Martinho- in Lapa



Ik heb een afspraak met de jonge Belg Jan Daniels die werkzaam is in het sociaal-educatief centrum van 'Sâo Martinho', een huis ooit opgezet door de Nederlands Limburgerse pater Martin Cox in 1986, die toen samen met de 'Carmelitana de Santo Elias' het pand kocht in Lapa, in het hart van Rio de Janeiro. Door een ijzeren poortje bereik ik een speelplaats waar enkele jongens druk bezig zijn tegen een oud versleten rubberbal te trappen. Men zegt me dat ik op de tweede verdieping moet zijn waar Jan zijn bureau heeft. Op de gang is het een drukte van jongens die mij natuurlijk, en terecht, alle soorten vragen stellen. Eentje vraagt geld om een guaranadrank, rent naar buiten en laat niet veel later met trots de sigaretten zien die heeft gekocht van het geld. Een ander zegt me dat hij hier niet woont maar een in ander huis aan de Silvio Romero straat, heeft geen familiebanden meer en komt hier enkele malen per week om iets te leren, en in de middag keert hij weer terug naar zijn tijdelijk huis. Hij wordt in ieder geval begeleid. De jongen is nieuwsgierig en heeft het voorzien op mijn fototoestel. De jongens zijn druk en geagiteerd zoals kleine mannen die een geweldig spektakel moeten opvoeren.
   Iets later maak ik kennis met Jan, de kleine blonde brildragende Antwerpenaar. Hij werk hier nu drie en een half jaar en de job geeft hem nu en dan hoofdbrekens, doch hij doet zijn werk met toewijding. "De jongens zijn vaak probleematisch, maar zie, ge moet veel geduld hebben," zegt hij enigzins opgewonden in zijn vlaamse tongval. Doorlopend rinkelt een telefoon op het desk en lopen mensen in en uit met vragen. Hoewel hij zegt weinig tijd te hebben is hij toch bereid me te woord te staan. "Ik zal u enig inzicht geven van wat er hier gaande is... onder andere over een collega die in augustus '94 door de militaire politie werd vermoord. De zaak is opgenomen door de  mensenrechtencommisiie van de Europese gemeenschap en door het Ministerie van buitenlandse Zaken van de Verenigde Staten. Belangrijke namen he?, en hij kijkt me terluiks aan. Ja, inderdaad dat is wat ik dacht: belangrijke namen, maar wat is de waarde van dit? Jan: ' Ja, er gingen stemmen van verontwaardiging op en de regering heeft beloofd de zaak binnen een jaar op te lossen. Maar de zaak gaat nu al het tweede jaar in... het is een politieke moord, ziet ge... de jongen is in de rug geschoten."
     Ik vroeg hem op de jongen een sociaalwerker was. "Ja het was een straatwerker... het was in de periode dat we dreigbrieven kregen van "we gaan een heleboel kinderen executeren en tevens hun opvoeders'. Dit waren doodseskaders praktijken. De meerderheid van de leden van de doodseskaders zijn ultrarechtse militaire politieaganten die voor een 'bijverdienste' als 'doders' optreden. De manier waarop de jongen werd geëxecuteerd was echt in militaire stijl... ze wilden het lijk en alle bewijsmateriaal laten verdwijnen. Het gerechtelijk onderzoek werd van alle kanten geboycot. We zijn dus gaan praten met officieren en daarna met de politiechef van Rio de Janeiro. We hadden de officiële belofte van alle medewerking, maar niets, niets is gedaan. Hetzelfde is dus met ettelijke andere dossiers gebeurd. Verleden jaar in mei is een jongentje van tien jaar vermoord, door civiele politiemannen, die een actie ondernamen tegen drugshandelaren. Het jongentje werd vermoord toen hij een baby probeerde te beschremen. De overige slachtoffers waren allemaal burgers met een arbeidskaartje, die geen van allen banden hadden met drugsdealers. En een kind afslachten van tien die een baby beschermd! We hebben enorm goed getuigenmateriaal, maar de zaak wordt geboycot! De zusje en broertjes moeten de herkenning dien van politiemannen die aan de operatie hadden deelgenomen. Wij waren daarbij. De kinderen werden van alle kanten geintimideerd door een politieman, die zei: "Ik smijt jullie in de jeugdgevangenissen!' Voordat de kinderen hun herkenning konden doen, moesten zij voorbij al die verdachten lopen, die hun allemaal teoriepen: 'Straks komen wij wel eventjes bij jullie langs en dan gebeurd er hetzelfde als wat met jullie broertje is gebeurd!
           Weet ge... de autoriteiten van Brazilië doen niks om het geweld terug te dringen. Ze doen totaal niets! Dus we moeten het wel op internationaal niveau smijten, denk ik.'
Dan komt de kleine diue het nog steeds op mijn fototoestel voorzien heeft, niets slechts: 'Ik wil een foto maken!' zegt hij resoluut.
                   'O.k straks zal ik een foto van je maken en jij van mij,' beloof ik hem. Jan moet hem zachthandig, maar toch met enige overeding buiten de deur zetten en hij schudt zijn hoofd. Ik vraag hem wat er verder gebeurde met het onderzoek naar de moord op het 10 jarig jongentje. "Wordt het voortgezet?"
"Het proces van de jongen heeft verschillende verhalen... laatst waren wij bioj de politiechef van Rio, die heeft het overgegeven aan een bijzonder departement van finaal onderzoek, en na een half jaar is dit ook weer stil gevallen, want de man die dáár voor verantwoordelijk was is met pensioen gegaan en zijn opvolger heeft het dossier weer opgestuurd naar een algemene correctie dienst van de 'policia Civil' (burgerpolitie). Daar kunnen ze dan dossiers verbranden, intimidatie plegen, of gewoon boycotten. Ze laten het 3 jaar op het bireau liggen en dan verdaagd het. We hebben nu in mei de eerste verjaardag gehad.
              De familie van de jongen is heel militant en politiek bewust. Het waren mensen die in de volksbeweging in de favela werkten. Wij ondersteunen die mensen met alle middelen vanuit 'Sâo Martinho', en zij blijven verdomd weerbaar.
        Maar hoe langer de tijd verstrijkt hoe meer doodsbedreigingen ze krijgen, want een aantal van de politieagenten hebben gereageerd omdat wij zijn gaan praten met hun politiechef. Die agenten voelden zich bedreigd. In Brazilië is een doodsbedreiging een tactiek die de mensen het leven verboedt... dit is het probleem. Heel veel getuigen, ook kroongetuigen, krabbelen terug na een jaar van moeilijkheden. Ze zeggen: We geven het in de hand van God. Totaal uitgeput laten ze het zo, ondertussen hebben ze hun werk verloren, want bijna alle werkgevers, als ze horen dat de familie met de dood bedreigd wordt, vader of de moeder, of dat er politie bij betrokken is die een kindje heeft vermoord, ontslaan hen onmiddelijk.
                  Want de politieagant kan zelfs een moord komen plegen bij de werkgever en dáár problemen zaaien. Dus iemand die aan geweld lijdt van een doodseskader, verliest onmiddelijk zijn werk. Het is heel pijnlijk. Die mensen worden totaal vernietigd. Eerst emotioneel want hun kind gaat eraan, daarna economisch. De eerste dag dat de mensen kwamen getuigen op het politiebyreau, om de zaak weer te geven was heel moeilijk. Ik was ter plekke toen de politieman zei: Ja.. ik wil wel het typewerk doen om dit te registreren, maar eerst 4 reaal op tafel (reaal stond toen ong. gelijk aan dollar, noot Wayn). Voor die mensen is dit misschien twee dagen overleven. Twee dagen rijst en bonen op tafel. Verschrikkelijk. dat hebben we ook aangeklaagd, dat men probeert coorupt te zijn op het moment dat zij een verklaring willen richten, om tegen de moord op hun kind te protesteren. De mensen leven echt schrijnend in hun houten kot. Verschrikkelijk. En een jaar later hebben ze nog de moed om voort te strijden. ja, we pakken de zaak concreet aan. dat kan alleen maar gebeuren met buitenlandse druk. Het dossier is nu door de Organisatie van Amerikaanse Staten aanvaard en wordt voorgelegd aan het Internationale gerecht in Costa Rica, dat nu alle zaken beoordeeld die naar een jaar passiviteit van de lokale overheid op tafel zijn blijven liggen.
        Dan is de Duitse televisie hier geweest voor een reportage, de Franse televisie en twee Belgische. Dat zijn al vier reportages die naar Europa gegaan zijn. Er kan een officiële aanklacht ingdiend worden onder internationale druk.'

Jan is vermoeid, zijn gesprek is ten einde en ik zie dat hij onder de indruk is van zijn eigen woorden. Voor hem is het een strijd tegen het onrecht. Hij heeft de problemen van de bedreigde straatkinderen op zich genomen, maar het is ook de persoonlijke strijd die Jan Daniels sterkt in het belang van de kinderen. Ik bedank hem voor dit openhartige gesprek en wens hem sterkte, wetend dat al de internationale aandacht een niet gemakkelijk zaak is, daar corruptie in Brazilië nog altijd de bovenhand heeft, en velen gewoon niet doorzetten in hun doel.
(Als ik het jaar erop Jan opnieuw wil bezoeken blijkt hij niet meer werkzaam te zijn in Sâo Martinho.)

We verlaten het kamertje en lopen door de gang naar beneden waar ik wordt voorgesteld aan Silvio, een kleine man van rond de veertig die de leiding heeft over het 'creatief-centrum'. In een ruimte zijn kinderen druk bezig met het maken van rariteiten zoals aapjes op stokjes, die door aan een koordje te trekken rare movimenten maken, lijstjes en andere kleine kunstwerken. 'Het is allemaal bestemt voor de verkoop,' zegt de kleine Braziliaan. Dan stormt er een acht jarige jongen de werkruimte binnen, achterna gezeten door een oudere die hem uitscheld en enkele schoppen toedient. Er moet ingegrepen worden om erger te voorkomen. Het komt geregeld voor zegt Silvio, die rustig blijft onder de commotie, want de kinderen  zitten vol agressie, meegenomen uit hun verleden. Opgegroeid zonder ouders, verstoten, tot de straat veroordeeld. Oppassen voor politie, doodseskaders en ander scrupule-loos volk. In de werkruimte wordt langzaam opgeruimd want het loopt tegen het 'almoço', het middageten, waar zij aan lange tafels gezeten hun warme maaltijd naar binnen werken, rijst, zwarte bonen, wat vlees en salade en een stuk fruit. Ze converseren druk en anderen zwijgend als het graf.
                  Niet veel later kom ik terecht bij zuster Lydia die in het 'Aula de Alfabetizaçâo' bezig is. Ze geeft les aan kleine groepen in lezen en schrijven, doch tevens in het beheersen van de geaardheid der kinderen. Als ik de kamer binnen kom, is de in witte gewaad geklede non, ijverig bezig met twee jongens van tien jaar, Sebastiâo en Marcos. Ze moeten leren om zich te beheersen, maar al snel blijkt dat dit een harde klus is. Ze zijn zo druk bezig met een spel, waarbij magneetvisjes van onder een plasiekbord met een magneet tokje naar de juiste hoek moeten worden, dat ze mij nog gezien hebben. Opeens, wanneer ik met de non in gesprek ben, explodeert de kleine neger in zijn witte bermudabroek en beschuldigd zijn medespeler van vals spel. Hij schopt en slaat als was hij een kickboxer en slaat daarbij zijn magneetstokje aan diggelen. We moeten ze uitelkaar halen en de kwade non legt hem in harde woorde uit wat hem te doen staat.
'Ga naar beneden en haal lijm om het stokje te plakken!' zegt ze verontwaardigd. Als ze mij aan kijkt zegt ze: 'Dit is discipline, want druk je ze niet niet met de neus op feiten dan doen ze maar aan.' Het blijkt niet eenvoudig, want na vijf minuten komt Marcos terug met een soort tape. 'Dit is niet wat ik bedoel dat weet je verdomd goed. Het moet 'cola' (lijm) zijn,' zegt de onthutste non. Marcos probeert eronder uit te komen, doch de zuster kent geen genade: 'Ga maar terug en haal de lijm!' en scheldend gaat hij weer de kamer uit. (Ik zie hem niet meer terug.)
    Ook met de ander Sebastiâo krijgt ze problemen, want hij wil de spullen niet opruimen. Hij geeft fel antwoordt tegen haar en springt dan als een lenige jaguar op de vensterbank van het open raam en gaat buiten, langszij op de buitengevel zitten, ongrijpbaar. Ondanks aanmaningen van de non blijft de kleine onverbiddelijk zitten op de gevel rand, als een  koppige rebel, die het leven al heeft gezien op zijn manier.
                'Muito bem! Blijf maar zitten, straks wordt het raam gesloten en dan blijft je maar buiten!' zegt de non resoluut. Doch het heeft geen enkel effect op Sebastiâo. Zuster Lydia legt me uit dat het vaak moeilijk is de jongens zelfrespect bij te brengen, doch óók respect voor anderen. 'Ze zijn het kwijtgeraakt.'
'Wonen de de jongens vast in het huis?' vraag ik. "Neen, deze hebben geen vaste woonplek. Ze gaan straks als het huis hier sluit weer de straat op. Ja, ze leven nog steeds op straat. (Velen worden hier allen opgevangen voor ontbijt, middageten en onderwijs). Daarom hebben we meer huizen nodig om de kinderen een vaste plaats te bieden." Ik dank de non en wenst haar sterkte met haar werk, alhoewel ik meteen denk dat dit iets ironisch heeft. Onder verteld een hulpverleenster me dat de jongens hier iedere morgen hun tanden komen poetsen, ieder heeft zijn eigen borstel met naam, om misverstanden te voorkomen.
             Hoewel alles 'redelijk' functioneert moet er toch verbetering en uitbreiding komen. En geld. Doch ik stel me de vraag, na dat ik en blad in handen kreeg van het opvanghuis, dat er goede weldoeners zijn die met regelmaat donaties overmaken, waarom de zuster mij vroeg of ik b.v spelletjes kon sturen. Het geldelijk circuit zal ook hier denkelijk scherpe bochten maken. Al blijft het een veronderstelling, die ik eigenlijk niet mág maken, doch ik ben nu eenmaal doordenkend. Zodoende.
          Als ik het pand verlaat wordt er buiten op het plein gevoetbalt, en als ik naar boven kijk zie ik de kleine Sebastiâo nog steeds op de venstergevel zitten. Hij is een volhouder, doorbijter en zijn leerschool is de straat.

Fim
   

28-08-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

Foto uit het boek 'Juruá de wenende rivier'

...De dagen waren erg vermoeiend vanwege de zware trektochten, maar de avonden waren aangenaam en ontspannend. Liggend in mijn hangmat genoot ik van de vergaderingen die Dionísio leidde met de bewoners van de verschillende dorpen die we bezochten. Op de bandrecorder draaide hij de commentaren, gesprekken en gezangen af, opgenomen bij de indianen uit andere dorpen. De Deni's vermaakten zich erg en vulden de verhalen aan met eigen ervaringen en meningen over een onderwerp dat voor hen uiterst belangrijk was en in feite de voornaamste reden van deze reis, namelijk de begrenzing van het gebied dat aan de Deni's toebehoort en dat volgens de gegevens in het bezit van pater Dionísio zich uitstrekte tot aan de rivier Cunhuã, zijtak van de Purus. Dat het geschil over de gebiedsmarkering duurt tot op de dag van vandaag, is een andere geschiedenis; één die helaas al 500 jaar duurt.
Aan het einde van de vijfde dag was ik een fysieke instorting nabij. Een tocht waarvoor ik de eerste dag vijf uur nodig had, duurde nu elf uur. Een niet aflatende regen deed me in nog grotere mate mijn toch al pijnlijke spieren voelen. Meer struikelend dan lopend werden de afstanden die ik aflegde tussen de rustpauzes steeds korter en werden de rustpauzes zelf steeds langer. Mijn enige gedachte was de hangmat en die zou ik graag ter plekke hebben uitgehangen, midden in het oerwoud. Eindelijk was het zover; de hangmat en twee apirine-tabletten deden me de inspanningen van die dag vergeten en ik slipe twaalf uur aan een stuk.
           Door mijn toestand waren we genoodzaakt een langer oponthoud in te lassen en ik bleef zo goed als de hele dag in mijn hangmat liggen. Van tijd tot tijd kreeg ik massages met copaiba-olie, die mijn spieren aannemelijk verlichtten. Een ander voordeel van deze verplichte rustpauze was de gelegenheid om het dagelijks leven van de indianen van dichtbij mee te maken. Het dorp bestond uit twaalf palmhutten (tapiri), opgezet rond een open plek. Deze hutten zijn allemaal gelijk gebouwd op lage palen met een vloer van rondhout en een bedekking van riet. Het verschil met de hutjes van de rubbertappers is, dat ze geen wanden hebben. Via een boomstronk met uitgekapte treden in ene hoek van 45 graden kom je de hut binnen. daarbinnen brandt een houtvuur op een dikke laag hard leem, dag en nacht. 's Nachts dient het om onwelkome bezoekers op afstand te houden, zoals de wilde boskat of een slan. In de huisraad bespeur ik de invloed van de kariu: de pijl en boog, de sarabatana naast de vishaken en een verroest geweer; een alumnium pan en plastic borden naast de uit leem gebakken potten en schalen; een hangmat uit de 'beschaving' tussen de uit katoen gevlochten hangmatten van de indiaan.
             Een oude vrouw was met ongelofelijke behendigheid de hele dag bezig draad te spinnen van katoenbolletjes, verzameld in een kalabas. In de hoek van de hut stond een houten koffer met erbovenop een reiszak, gemaakt van een met rubber geprepareerd doek; praktisch voor onderweg, want de inhoud kan niet nat worden. Bundeltjes geneeskundige kruiden en een paar flesjes met medicijnen tegen buikpijn en diarree. In één van de hutten werd mijn blik gevangen door een vette koe, afgebeeld op het etiket van een melkblik "Greenland, made in Holland." Hoeveel rubberballen zullen er betaald zijn in ruil voor deze dingen?

De Deni's hebben geen enkle begrip van geld: ze bezitten letterlijk geen duit. Het is goed mogelijk dat ze nog nooit een bankbiljet of muntstuk gezien hebben, behalve diegene die al een in Manaus waren voor een tuberculosebehandeling. Later vernam ik dat die ruilhandel vaak nog veel misdadiger is, namelijk wanneer de handelaar de indiaan dronken voert met goedkope jenever en hem dan als betaling niets dan prullerijen overhandigt. 's Middags tijdens een wandeling door het 'dorp', ofschoon nog wel met behoorlijke spierpijn, speel ik met de kinderen die in het koude water van het bosriviertje zwemmen. Ik probeer te praten met enige vrouwen die bezig zijn mais te stampen, maar het lukt niet. Mïjn schuld, want ik ben de buitenstaander die dit volk bezoekt. Aan een oude indiaan vraag ik om wat te spelen op zijn houten fluit, een twee centimeter dikke buis met een gat om in te blazen en nog twee gaten aan het uiteinde. Een paar kinderen klappen in hun handen als begeleiding van de fluitspeler. Een meisje laat me haar halsversiering zien van apentanden, afgewisseld met zwarte vruchtzaadjes, aan een gevlochten katoenkoord geregen. De suikerrietpers is gemeenschappelijk bezit evenals de maniokstamper. Ik drink het zoete suikerrietsap en eet een stuk vlees van het bosvarkentje dat geroosterd wordt op het smeulende houtskool midden in de open ruimte tussen de hutten. 's Avonds lig ik alweer vroeg in de hangmat, om nog verder op verhaal te komen....

Zover een passage uit het boek van Jan Derickx, die nu in Bengui, Belém werkzaam is. Zijn werk wordt gesteunt door Pro-Amazonas en is in de linker balk zichtbaar, daar vind u tevens meer info en bio over Jan

bedankt Jan, Wayn

14-08-2009 om 12:00 geschreven door Storyteller

Purus rivier, ver naar het westen ligt de Juruá-rivier, met langs de oever de plaats Caruarí





Op carnavaldinsdag van 1982 vertrokken we voor een bezoek aan de Deni-indianen in de streek van de Xeruã-rivier. We waren met vier man: Motias, de stuurman van onze boot, Tupã, Waldir, vakbondsleider voor landarbeiders en rubbertappers in de gemeente Caruari, pater Egon Dionísio, coördinator van de indianenpastoraal van het bisdom van Tefé en ten slotte ikzelf.
   Als 'lifters' kwamen aan boord 20 inlanders, bewoners van de rivieroevers, die we de volgende dag zouden achterlaten, ieder in de buurt van zijn of haar woning. We besloten om gedurende de eerste nacht door te varen, elkaar aan het roer aflossend. Motias en Waldir van 's avonds zes tot middernacht, Dionísio en ik tot zes uur in de morgen. Voor ons beiden was dat tevens een mooie gelegenheid om informatie uit te wisselen over de regionale vergaderingen, die we kort van te voren hadden bijgewoond: Dionísio die van de CIMI in Boa Vista, en ik in Manaus van de CTP. De volgende morgen, na een paar uur geslapen te hebben, legden we aan op de plek waar onze collega, pater Willem Burmanje, 't jaar van te voren de dood vond, weggesleurd door de stroming van de Juruá-rivier.
       Het was niet gemakkelijk om het kruis te vinden dat door de naburige oeverbewoners daar geplaats was, want opgroeiend oeverriet had de plek daar overwoekerd. Eindelijk vonden we het: "Guilherme-Vrede- 28-01-1981."
Vanaf de opbouw van onze boot maakten we een paar foto's. De bandrecorder speelde muziek van de mis 'Land zonder kwalen'. Er werden kaarsen opgestoken en de vrouwen aan boord zetten het rozenhoedje in. Het was toen aswoensdag en er was geen askruisje voor nodig om aan de betrekkelijkheid van het leven herrinerd te worden. Het was wel een dag van tegenstellingen, want diezelfde dag zonegn we 'lang zal hij leven' voor de verjaardag van Motias. We kwamen daar achter door ons dagelijks radiocontact met de pastorie, waar zich op dat moment Darlete ophield, Motias' vrouw. Dit was de eerste reis met radiocommunicatie aan boord. later zouden we ervaren wat een enorme verbetering dat was. Dankzij de radio zouden we een mensenleven redden. Na een reis van twee dagen en twee nachten bereikten we de monding van de Xeruã, zijrivier van de Juruá. Vincente, een rubbertapper, door radio Tefé opgeroepen, wachtte ons op. Twintig liter benzine waren voldoende om ons in Vincente's canoa met buitenboordmotor naar de vaste oever te brengen, vanwaaruit we onze voettocht richting indianendorp begonnen.
    In onze rugzakken alleen het noordzakelijke: hangmat, muggennet, wat kleren en verder geneesmiddelen. Marcelo, zoon van Vincente, die vertelde bevriend te zijn met de Deni's, leidde ons door het dichtte struikgewas. later zouden we ontdekken dat die vriendschap niet zo gunstig was voor de indianen zelf. Hij gedroeg zich ten opzichte van hen meer als 'patrâo' dan als vriend en 'kocht' hun rubber op in ruil voor koopwaar, waar de indianen tot voor korte tijd helemaal geen behoefte aan hadden: kleren, tabak, en 'jenever'. (De caiçuma van de indianen, gemaakt van gegiste maniok, is veel minder schadelijk voor de gezondheid).
    Na twee urr lopen dwars door het woud, beleefde ik mijn eerste contacct met de indianen. Op fstand hadden we hun kreten al gehoord: "Mezé, Mezé, een waarschuwing om de honden aan de lijn te leggen, die goede jagers zijn op wild en op ongewenste bezoekers. Geen overbodige maatregel. Vastgebonden in d eopen ruimte onder de hutten gingen de beesten te schrikbarend te keer bij onze nadering. Ook de kinderen waren het bezoek van Kariu (niet-indianen) niet gewoon en vluchtten in de armen en aan de borst van de moeders. De ontvangst door de volwassen indianen was heel hartelijk; groot was de blijdschap bij het weerzien van hun vriend Dionísio. In uitgelaten gebaren gaven ze onderling commentaar over mijn lengte (1,92 meter), zo maakte Marcelino me duidelijk. Ze trakteerden ons op gekoote maniok, bewijs van gastvrijheid van de Deni's ten opzichte van de bezoekers. Etend en tegelijk wat op verhaal komend van de toch wel vermoeiende tocht, viel me de vaalgele kleur van de mensen op als gevolg van de recente malaria-epidemie. Naast tuberculose is malaria een andere zware ziekte die de stam voortdurend belaagt, De geelgetinte huid en bloedloze oogleden zijn een duidelijk teken van verregaande bloedarmoede. We laten geneesmiddelen bij hen achter zoals ijzer, vitamines en voor de kinderen tabletten tegen wormziekte.
               De opgezette buikjes zijn een niet te mis verstaan bewijs van onwelkome inwoning, die nu binnen een paar dagen verdreven zal zijn. Hoe moet je de mensen vertellen dat ze om de zoveel uur een medicijn moeten innemen? Ik realiseerde me dat ik de enige was binnen een straal van misschien wel honderden kilometers die een horloge gebruikte. Het is voor deze primitieve mensen geen probleem; ze richten zich op de stand van de zon.

De eerste ontmoeting met de Deni's was buiten hun vaste dorp, op een plaats waar ze tijdelijk verbleven wanneer de mannen bezig zijn met het aftappen van rubber. Het dorp zelf, bewaakt door een bejaard indianenpaar dat tevens voor de kippen en varkens zorgt, lag op vijf uur gaans er vandaan. Dat wil zeggen, voor iedereen behalve voor mij, ofschoon ik de langste benen had. Ik verloor het van allemaal. Van de zwangere vrouwen tot aan de kinderen die niet meer op moeder's rug of de 'batu' (draagdoek) werden meegevoerd. Wat was het vermoeiend om over die uiters smalle bospaadjes te trekken. Ik zat in korte tijd vol schrammen, stootte mijn tenen tegen sronken die onder droge en verotte bladeren verborgen zaten en haalde armen en gezicht open aan de takken en netels van het lage struikgewas waar we doorheen moesten. De onder water gelopen stukken bos waren het ergste. Om er doorheen te komen moesten we soms zelfs zwemmen. Ik had grote bewondering voor het uithoudingsvermogen en vooral het gemak waarmee Dionísio zich een weg baande door het oerwoud. Het was niet alleen het leeftijdsverschil, ook zijn conditie was veel beter. Van Waldir, ooit rubbertapper geweest, verwachtte je niet anders. Die droeg behlave zijn gewone bagage ook nog een jachtgeweer. Herhaaldelijk dwaalde hij samen met de indianen en hun honden van het gewone pad af op jacht naar een of ander wild, kleine bosdieren en vogels, die zouden dienen voor onze avondmaaltijd. Ik maakte ook jacht op apen mee, het lievelinggerecht van de Deni's. Maakt u zich geen zorgen, beste milieubeschermers, deze soort is niet tot uitsterven gedoemd en de jacht is al zo oud als de indianen zelf. Waldir bood een indiaan zijn jachtgeweer aan, maar deze gaf de voorkeur aan zijn eigen wapens: pijl en boog en de 'sarabatana' (een koker waardoor giftige pijltjes geblazen worden). Toen we een apenkolonie ontdekten die hoog in de boomtoppen lawaaierig van boom tot boom sprong, hielden we ons schuil in het dichte struikgewas. Een van de jagers richtte zijn sarabatana en met een forse ademstoot trof hij één van die lawaaischoppers. De hele kolonie kwam omlaag om springend en schreeuwend het getroffen familielid bij te staan.
      Op dat moment hoorde ik het gonzen van pijlen die de maaltijd garandeerden voor de hele indianenstam. Toen begreep ik ook waarom ze het geweer geweigerd hadden. Een geweerschot zou de hele kolonie op de vlucht gedreven hebben.

wordt vervolgd.....
     

08-08-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

...Tijdens de wedloop om de rubber werden duizenden uit het droge noordoosten van Brazilië weggelokt en naar het regenwoud gevoerd om de rubbertoevoer te garanderen die nodig was voor oorlogsmateriaal. Al spoedig daarna volgden de massamoorden in de vorm van slopende ziekten, geweerkogels of andere methodes tot uitroeing. In het begin van de jaren '80 drong de CIMI (missionaire advies orgaan voor indianen, noot Wayn), afdeling Manaus en ook het bisdom van Tefé, voortdurend aan bij de Funai om een medische post te openen in de streek van de Xeruã, woongebied van de indianen.
       De enige hulp echter die door de Funai geboden werd was de opvang van zieken, die door de parochie van Carauari op het vliegtuig werden gezet, en het opnemen van deze zieken in het 'tehuis voor indianen' in Manaus. We hadden geluk met het organiseren van deze ziekentransporten. Petrobrás, zoals eerder vermeld, voerde in die tijd intensieve werkzaamheden uit voor petroleum- en gaswinning, met als structurele operatiebasis Carauari. Bijna dagelijks waren er vluchten vanuit Manaus die de basis voorzagen van materiaal, proviand en personeel. De vliegtuigen keerden doorgaans leeg terug of met slechts weinig passagiers. De piloten waren altijd heel behulpzaam en maakten nooit bezwaar om zieken gratis te vervoeren en af te leveren op het vliegveld in Manaus.
        Bij één van deze ziekentransporten kreeg ik de schrik van mijn leven. Terwijl ik vlak voor het vertrek van het vliegtuig nog wat met de piloten stond te praten, kreeg Aniká het voor elkaar om ongezien met haar pasgeboren kindje het oerwoud in te vluchten, vlak achter het vliegveld. Ik had haar groet angst al wel opgemerkt bij de aankomst van de DC-3. Voor haar die nog nooit een stap buiten het indianenkamp gezet had; zo'n lawaaierige, schrikaanjagende vogel... Een in de haast ingezette speurtocht naar de voortvluchtige was tervergeefs en het vliegtuig vertrok zonder Aniká.
            Bezorgd om haar lot verzamelde ik een groep mannen om haar op te sporen. Een indiaanse vrouw maakt echter geen gebruik van de bestaande bospadjes, die ofwel leiden naar het bouwlandje of naar de maniokoven. En zo nam het de rest van de dag in beslag om haar terug te vinden. Zonder voldoende kennis van haar taal (bijvoorbeeld: 'Aniká gezond maken', 'Weer terug naar Deni') was het een heksentoer om haar te overtuigen de volgende dag die vliegreis te ondernemen. Een tuberculosebehandeling in Manaus duurt ongeveer zes maanden en de zieke moet daarbij nog een goede voeding krijgen om weer op krachten te komen.
      Steeds meer kwamen we tot de overtuiging dat het niet voldoende was om de positieve tbc-gevallen naar Manaus te sturen, als er geen systematisch plan kon worden opgezet om ter plaatse de ziekte het hoofd te bieden. Het is waar dat de zieken gezond, sterk en goed gevoed uit Manaus terugkeerden. Soms kende je ze niet meer terug. Ze verbleven op de patorie totdat er een boot gevonden was die richting de monding van de Xeruã-rivier ging. Dan werd de indiaan aan boord gebracht en na vier tot vijf dagen varen opgevangen door een bevriende rubbertapper, die via radio Tefé of radio Manaus gewaarschuwd was. We gaven altijd zon'n 20 liter benzine mee voor de bereidwillige rubbertapper, die dan de indiaan in zijn canoa met buitenboordmoter in de buurt van het dorp afzette, een reis van bijna een dag varen.
       Het kon gebeuren dat er één of twee weken verliepen zonder een boot te vinden. In die periode groeide er een zekere toenadering tot de indianen, wat ik altijd erg waardeerde. De meeste mannen die hier voorbij kwamen hadden al eens contact gehad met rubbertappers en spraken wat portugees, ofschoon met horten en stoten. De indiaanse vrouwen spraken zo goed als geen portugees. De indianen noemden ons 'peetoom', hoewel noch zij noch hun kinderen gedoopt waren. We leerden elkaar iets van de taal door wederzijds de naam te vragen van een of ander voorwerp. Soms probeerden ze me één van hun liederen te laten zingen en dan hadden ze het grootste plezier over mijn stuntelige uitspraak. Op een keer kwam een parochiaan uit het binnenland geld bij me lenen om een kunstgebid te betalen. Op een volgende missiereis zou hij het geld terugbetalen. De indiaan Kurupá stond erbij toen deze afspraak werd gemaakt. Hij begeleidde de rubbertapper naar de 'tandarts' en zei daar: "Ik ook tanden; peetoom betalen." Ik kwam daar een paar dagen later achter toen hij me met een brede en gelukkige lach de rekening overhandigde. Eenmaal terug in het dorp had Kuru[á een enorm succes bij zijn stamgenoten, die vrijwel allemaal zo goed als tandloos zijn. Onze indiaanse gasten oordeelden hat daarna als hun goed recht om ook een gratis kunstgebit te ontvangen naast de hangmat, de kleren en de sandalen nodig voor de reis naar Manaus.

Een andere keer terugkomend van de haven waar we drie indiaanse gasten aan boord gezet hadden, vroeg mijn collega José: Jan, heb jij mijn bandrecorder met wat bandjes uitgeleend? Op hetzelfde moment riepen we uit: 'De peetooms' (zo noemden wij hen ook). Ik holde terug naar de haven en kon nog juist de boot bereiken voordat deze vertrok, om de ontvreemde voorwerpen uit de reiszak te halen. De indiaan vond dat maar niets en zei: "Ik willlen houden, jullie twee hebben', wat overigens wel een evangelische logica is. Zoals ik al eerder zei, dan heen en weer zeulen met de zieken was niet het ideaal, want de eigenlijke ziektehaard werd er niet door bestreden. De Funai, nietegenstaande onze herhaaldelijke verzoeken, heeft nooit een vaste medische post ter plaatse geïnstaleerd en stuurde ook geen noodexpeditie om gedurende wat langere tijd bij de Deni's te verblijven om zo difinitief de ziekte meester te worden.
   Ze leverden alleen wat inentingsmateriaal en glaasjes en dergelijke voor bacillen-onderzoek. Deze werden gebruit door een vrijwilligersteam, gevormd door het bisdom. Deze bezochten, indien mogelijk, de Deni's. Vanwege gebrek aan personeel kon het bisdom samen met de CMI pas rond 1985 een vast team naar de streek sturen. In 1982 had ik mijn eerste bezoek gebracht aan de Deni's, samen met pater Dionísio die geografische gegevens wilde verzamelen ter indentificatie en afbakining van het indianengebied.

wordt vervolgd....                

03-08-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

Jan Derickx werd geboren in 1935 te Diemen en werd in 1965 priester gewijd, na een studie filosofie en theologie.
In de meer als 40 jaar dat hij werkzaam is in het Amazonegebied is hij van het volk gaan houden, van de mensen langs de oevers van de Juruá rivier, als van de mensen in de sloppenwijken van Belém.

Uit zijn boek 'Juruá, o rio que chora' (Jurá, de rivier die huilt) 1993 wil graag citeren uit het hoofdstuk Indianen en Rubbertappers: De echo van een volk in nood
Meer specifiek wil ik het gedeelte belichten over de Deni-indianen.

Tuberculose doodt de Deni-indianen
7 mei 1979.
Indianendorp Palermo aan de zijrivier Cujubim. Een jonge indiaanse moeder, Vinutini van 20 jaar is zojuist voorgoed ingeslapen. Haar uitgeteerde lichaam ligt levenloos in dehangmat, wachtend op het moment dat haar broers haar begeleiden naar de laatste rustplaats. De doodsoorzaak? Moord, want ze stierf aan tuberculose, die binnen afzienbare tijd alle Deni's zal doden. Pater Egon Dionísio van het bisdom van Tefé, heeft aangetoond dat haar dood niet los staat van de 85 andere sterfgevallen onder de Deni's in de jaren zeventig. Hij baseerde zich daarbij op het laboratoriumonderzoek van de analist José Maria Parrilha van het ziekenhuis van Curauari. Zij hebben de dood van Vinutini gemeld aan de Funai in Manaus, alsmede de epidemie die al zoveel slachtoffers gemaakt heeft onder de 300 indianen, verdeeld over vier dorpen. Zij hebben de Funai herinnerd aan het 'Statuut van de Indianen', artikel 2: 'Epidemische ziekten onder de indianen dienen met alle beschikbare middelen te worden onderzocht, onder controle gebracht en uitgeroeid.'
        In afwachting van de dokter van de Funai werd alvast contact opgenomen met de gemeente van Carauari, waaronder de Deni's van Xeruã ressorteren. De gemeente stelde een vaartuig ter beschikking. Ook Petrobrás, die in de streek petroleum boort, werd ingeschakeld. De parochie nam het bekostigen van proviand en andere reiskosten voor zijn rekening. Begin Juni arriveerde eindelijk het medische team; de arts Dr. Paulo, een verpleger en een laborant. Zes dagen verbleef dit groepje in het hotelletje van Carauari, zich vermakend tussen de maaltijden door met een partijtje voetbal, onder het voorwendsel dat ze niet naar het binnenland konden vanwege de mankementen aan de 'gemeenteboot'.
        Op de zesde dag kwamen Egon en Parrilha terug van nog een bezoek aan de Deni's. Dokter Paulo, behalve arts van de Funai ook clubarts van een bekende voetbalvereniging in Manaus, toonde opeens grote haast. Met de gegevens van het recente bezoek van de twee zou hij wel een goed verslag naar Brasilia (hoofdbureau van de Funai) kunnen sturen. Later bleek dat hij de wedstrijd van zijn club de volgende zondag niet wilde missen! Pater Dionísio drong echter aan op een spoedig bezoek aan de indianen en Petrobás bood bereidwillig een helikopter aan. "We hebben er minstens zes dagen werk", zei Egon. De dokter maakte weer bezwaren. Hij werd uiterlijk maandag bij de Funai in Manaus terugverwacht. Het was toen al zaterdag. Ten slotte kwam men overeen in ieder geval tot dinsdag te blijven. Zondagmorgen vertrok men dan eindelijk naar het indianendorp Palermo. "We zijn gekomen om jullie te helpen, om jullie weer gezond te maken", met deze groet van Dr. Paulo begon de vliegende gezondheidsbrigade haar werk. Na die eerste groet haalt Dr. Paulo een zak biscuit te voorschijn en begint uit te delen. Na een kleine pauze de tweede ronde; deze keer met pillen en vitaminen C tabletten. Dan volgt de uitdeling van kleine plastic bekertjes waarin iedereen moet spugen (bacillenonderzoek). Pater Egon staat erop dat de arts een indiaanse vrouw onderzoekt, die met zwaar ontstoken lymfklieren in de hangmat ligt. Hij voelt daar weinig voor en begint een jongentje met een onschuldige beenwond te verzorgen.. "Het is een schande", zo schrijft Egon in zijn verslag, "hij onderzocht de vrouw niet, maar hij beweert tegelijkertijd er zo goed als zeker van te zijn dat zij aan tuberculose lijdt. Andere indianen verkeren in een soortgelijke toestand als die vrouw; hier is vrijwel zeker sprake van een tuberculose-epidemie."
              De dag erop vertrok de groep naar het dorp Humanã, waar zich slects 17 indianen bevonden. De anderen waren naar het 'oude' dorp toe om maniokmeel te roosteren en rubber te tappen. Na een voettocht van van zes uur weigerde de reddingsbrigade nu nog naar het andere dorp te gaan. Het bezoek aan Humanã had alles bij elkaar twee uur geduurd, tijd van eten en siësta meegerekend. Alleen de beide reizen per helikopter, samen zes uur vliegen, hadden ruim 2.500 dollar gekost. Het feit dat Petrobrás dit transport had aangeboden, maakte niets uit. "Vertel ze dat ik de dokter ben van de Funai", herhaalde hij voortdurend. Een andere veel gebruikte opmerking van hem was: "Ik heb voldoende gegevens voor mijn rapport."
         Zijn voornaamste zorg gold het rapport voor Brasília en niet de epidemie die bezig was de Deni indianen uit te roeien. "Een getrouw en schokkend beeld", zo schrijft Egon, "hoe een officiële instelling functioneerd als kapstok voor goed baantjes, maar gespeend van ieder menslievend ideaal." De CMI-groep van Manaus pleitte naar aanleiding van dit voorval voor een blijvend medisch team: "Komt die er niet dan zal de stam volledig worden uitgeroeid en niemand zal de verantwoording voor die misdaad op zich nemen."
 Dit proces van indianenmoord gaat jaren terug; tot aan de tweede helft van de vorige eeuw (19de, noot Wayn) leefden verschillende stammen van dit toen nog grote en talrijke Deni-volk met duizenden in het oerwoud, in gezondheid en vrede, verspreid over een gebied dat zich uitstrekte tussen de rivieren Purus en onze Juruá.

wordt vervolgd....

29-07-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

Muurschildering in het centrum van Rio De Janeiro verwezenlijkt door 'Jongeren van de 5de Juli', een communistiche beweging, vernoemd naar 5 juli 1922 toen revolutionaire jongeren werden vermoord die in opstand kwamen tegen de macht. Hun voorvechter en voorbeeld was Luiz Carlos Prestes geboren in 1898, de, in zekere zin, Braziliaanse voorloper van Ché Guavara. Prestes was communistich leider van de 'Tenente rebellion', tegen de uitbuiting van het onderdrukkings-systeem en strijder tegen het regime van Getulio Vargas, de anti-communist, ook anti-semitist, die zelfs Prestes zwangere vrouw, de Duits-Joodse Olga Benario naar nazi-Duitsland liet transporteren, waar zij stierf in een concentratie-kamp. Prestes leidde tevens de lange, maar naar sommigen zeggen, doelloze, 25.000 kilometer mars door het Braziliaanse binnenland, een tocht waar meer als de helft van de boeren zich aansloten. In begin jaren zestig van de vorige eeuw was hij tevens het middelpunt tussen de splitsing in het communistich gewoel in Brazilië. De extreme 'Maoïsten' scheidde zich af van de Marx-Lenin (isten). De eersten gingen hun strijd tegen het regime aan ondergronds, hetgeen Prestes naliet.
Hij was meer aanhanger van het Russisch communisme en leefde vanaf 1970 to '80 met zijn tweede vrouw en 10 kinderen in Moskou.
Hij stierf in 1990.

(Op Prestes kom ik later terug in mijn opinie op Carlos Marighela)

Bijlagen:
Cartaz_Revolucion%C3%A1rio_1.jpg (27.3 KB)   
Getulio.gif (85.6 KB)   

PAI ZUMÉ




Doch er zijn meer sporen van pre-columbiaanse beschaving te vinden en niet alleen van zeevaarders. Zo is er de historie van Pater Gnupa, een katholieke priester die rond 1250 naar Brazilië moet zijn gekomen. De Portugezen en Spaanse missionarissen zagen in hem de apostel Thomas. Maar er zijn ook andere theorieën levendig; er bestaat namelijk een brief daterend 1549, waarin pater Manoel de Nobrega aan zijn oversten schrijft dat er door de indianen de mythe in leven wordt gehouden, dat apostel Sâo Thomas hier gepredikt heeft, in het dorp Sâo Vincente, in het zuiden van Brazilië. Hij zou de indianen zelfs geleerd hebben hoe te eten zonder ziek te worden. Doch de inboorlingen pleegden verzet en schoten pijlen op de apostel om hem te doden. Maar door een zeker wonder maakten de pijlen rechtsomkeer en troffen de indianen zelve. Een ander gegeven was dat men voetsporen aantrof van de apostel op een hoge rots.
       Enkele jaren nadien kwam De Nobrega weer terug op dit thema om te verklaren dat de Braziliaanse inboorlingen tekens hadden ontvangen van de heilige Thomas. De indianen noemden hem: Pai Zumé. Het was doorverteld door hun voorouders, dat hij nog steeds ronddwaalde door het gebied. Tevens zei men dat er sporen te zien waren van Zumé aan de oever van een riviertje. Om zich ervan te overtuigen trekt De Nobrega zelf naar de bewuste plek en vindt er vier menselijke voetafdrukken, waarvan de indanen zeiden dat de afdrukken er waren gekomen toen ze Thomas aanvielen met hun pijlen en hij vluchtte, en dat het water zich opende en hij met droge voeten de overkant bereikte. Pay Zumé zou verklaart hebben dat hij op een dag zou terugkeren om hun te vereren met een bezoek. Dit soort verhalen vindt men echter in alle verklaringen van missionarissen uit de 16de en 17de eeuw, die berichten over karaktertrekken van de indianen. Er moet gesteld worden dat er meerdere versies zijn over de 'vertellingen' der heilge Thomas.
                        Er is het verhaal van een Franse Pater De Yvreux, die stelde dat hij in de apostel Thomas de heilige Bartholomëus zag, doch volgens Jaques De Mahieu is de Thomas of Bartholomëus niets anders dan missionarissen fantasie of overdreven geloofsijver. Maar er bestaat geen twijfel: in Brazilië, net als in Paraquai en Peru heeft Pay Zumé een vaste plek in de gedachtegang van de indianen. Het heeft vele herinneringen achtergelaten, terwijl de kerk in Rome dit alles afkeurde en beschreef als heidendomdenken.
                Er is nog een ander merkwaardig voorval, dat ik u niet wil onthouden en bestempel als zijnde 'sage'. Het gebeurde in Itapuá, een plaats op enkele kilometers van Salvador de Bahia aan een baai. Men ontdekte aldaar andere menselijke voetsporen afgedrukt in harde rotssteen. Dit deed alle Brazilianen die daar voorbij kwamen geloven dat de afdrukken van Pai Zumé waren. Aan het strand van dezelfde baai was een andere rotssteen waar de apostel zijn sporen achterliet, voetsporen met een tussenafstand waardoor men de lengte van zijn stappen kon aflezen. De plek heet nu Santo Thomé.
             Doch niets is meer verwondelijker als de weg uit wit zand in de baai van Bahia die een halve mijl door het meer naar een hol voert. Het is de overlevering, als men zegt dat de weg gemaakt werd door de heilige Thomas, toen hij in de baai predikte voor de indianen, die zich tegen hem keerden en hem aanvielen. Er ontstond plotseling een weg door de zee die hij doorwaadde. De weg sloot zich later voor de ogen van de verbijsterde indianen. Het was een mirakel en de indios noemde vanaf dat moment de weg 'Maraipá' - de weg van de blanke man, omdat er voordien géén mens met blanke huidskleur hun land betreden had. Dat is dus de oorspronkelijkheid van het verhaal der geschiedenis, alhoewel, want volgens De Mahieu en mijn oom Thomas Pieters (Thomas?) waren deze voetafdrukken wegwijzers, richting-aangevers om de wegen van de Vikingen te markeren, en had padre Gnupa, Pay Zumé of Thomas, deze niet gemaakt, maar slechts benut. De voetsporen wijze overal richtingen aan van waar apostel Thomas, volgens de overlevering van de indianen, zou zijn gekomen. Wat betreft de 'weg van de blanke man' moet het om een kade gehandeld hebben, die opgezet werd in de baai om een haven af te bakenen of als aanleg plaats dienst te doen. Hoewel De Mahieu over dit punt erg onzeker is (terecht wederom) stelt hij toch dat deze these juist moet zijn, want de baai van Bahia, met het eiland Itaparica, is een van de meest beschermd liggende baaien. Toch is ze gevaarlijk en de wind voelbaar, maar de Vikingen moeten daar één van hun belangrijkste stutpunten gebouwd hebben met een haven waarin hun schepen genoeg bescherm werden tegen wind en golfslag. De geschiedenis van de indianen zegt dat de Vikingen geen natuurlijke schutplek gebruikten maar een kade bouwden, waarvan de fundamenten in de 17de eeuw nog aanwezig waren.

wordt vervolgd....

12-06-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller

DEZE FOTO'S EN SCHETSEN ONTLEEN IK AAN HET BOEK 'VIKINGEN IN BRAZILIË'


Landkaart in Sete Cidades geprojecteerd op moderne map (de pijlen geven de richtingen aan)




tekening van Vikingschip op rots


naaminschriften


De 2 hamers van THOR



Een gefingeerde foto van de 'blanke beschaving vereerder'  J. De Mahieu

08-06-2009 om 15:06 geschreven door Storyteller