Carolina, de liefde van Machado

Daar ging hij prat op; hij sprak over de hoop op wat komen moest als over een kapitaal dat hij had. Even later lachte hij al­weer, en maakte hij ook tante aan het lachen, die nu eenmaal vro­lijk van aard was en een doopfeest in het verschiet zag.

Candido Neves had toen reeds zijn beroep van houtsnijder op­gegeven, zoals het was gegaan met vele andere beroepen, slech­tere, en betere. Weggelopen slaven vangen was iets geheel nieuws voor hem. Hij hoefde niet uren achtereen te zitten. Het vergde slechts spierkracht, een wakker oog, geduld, moed en een stuk touw. Candido Neves las de annonces, schreef ze over, stak ze in zijn zak en ging op jacht. Hij had een goed geheugen. Met de be­schrijving van uiterlijk en gewoonten van de slaaf ingeprent, kostte het hem weinig tijd die te vinden, te grijpen, te boeien en mee te nemen. Het kwam vooral aan op kracht, en ook lenigheid. Meer dan eens gebeurde het dat hij, op een straathoek over koetjes en kalfjes pratend, een slaaf als elke andere voorbij zag komen, en onmiddellijk wist dat het een weggelopen slaaf was, wie hij was, wie zijn meester, wat het adres en welke de beloning; dan brak hij het gesprek af en ging achter de vluchteling aan. Hij greep hem niet meteen; hij wachtte de juiste plek en het juiste moment af, en met één sprong had hij de beloning in handen. Hij kwam er niet altijd zonder kleerscheuren af, de ander had ook nagels en tanden, maar bijna altijd wist hij ze te overmeesteren zonder een schrammetje op te lopen.

Op een dag werden de inkomsten minder. Weggelopen slaven wierpen zich niet meer zo gretig in Candido's handen als vroeger. Er waren andere, even bekwame handen. Naarmate de handel bloeide, nam meer dan één werkloze een besluit en een stuk touw, liep naar de kranten, schreef de annonces over en ging op jacht. In zijn eigen buurt had Candido Neves nu concurrenten. Wat be­tekende dat zijn schulden toenamen, zonder de onmiddellijke, of bijna onmiddellijke verdiensten van de eerste tijd. Het leven werd moeilijk en hard. Ze aten op de pof, en weinig; ze aten op on­regelmatige tijden. De huisbaas zond om de achterstallige huur.

Clara had nauwelijks tijd de kleren van haar man te verstellen, zo groot was de noodzaak om buiten de deur te naaien. Tante Mónica hielp haar uiteraard. Wanneer Candido 's avonds thuis kwam, was aan zijn gezicht te zien dat hij geen cent verdiend had. Hij at, en ging opnieuw de deur uit, op zoek naar een of andere gevluchte slaaf. Het overkwam hem zelfs al, een enkele kerr, dat hij zich in de persoon vergiste en een trouwe slaaf greep, die een boodschap voor zijn meester deed; zozeer was hij door nood verblind. Een andere keer ving hij een vrije neger; hij putte zich uit in verontschuldigingen, maar kreeg van familieleden van de man een flink pak rammel.

'Dat ontbrak er nog maar aan!' riep tante Mónica uit:, thuiskwam en vertelde van zijn vergissing en de gevolgen daarvan. 'Hou daar toch mee op, Candinho; probeer ander vinden, een ander leven.'

Dat zou Candido inderdaad wel willen, niet vanweg raad, maar om het plezier van verandering van baan; het was een manier om in een andere huid te kruipen, of zelfs in eern ander mens. De moeilijkheid was alleen dat hij niet zo gauw een beroep kon vinden dat in een handomdraai te leren was.De natuur had haar loop, het embryo groeide, tot het, nog voor de geboorte, de moeder tot last werd. De achtste een maand van angst en nood, alhoewel toch nog minder dan de negende, waarvan ik u de beschrijving eveneens bespaar. Beter is het, slechts van de gevolgen te spreken: die konden niet bitterder zijn.

'Nee, tante Mónica!' riep Candinho uit, een advies verwerpend dat het mij zwaar valt neer te schrijven—hoeveel te meer niet de vader om het aan te horen. 'Dat nooit!'

Het was in de laatste week van de laatste maand dat tante Mónica het echtpaar de raad gaf het kind, dat elk moment verwacht werd, naar het vondelingenhuis te brengen. Geen woord kon er ger klinken in de oren van twee jonge ouders die met ongeduld hun kind verwachtten, om het te kussen, te koesteren, het te zien lachen, groeien, dik worden, huppelen... Te vondeling leggen? Hoezo te vondeling leggen? Candinho staarde haar, met uitpuilende ogen, en sloeg ten slotte met zijn vuist op de eettafel. De tafel, die oud en gammel was, stortte bijna in. Clara kwam tussen­beide: 'Tante bedoelt het niet slecht, Candinho.'

'Niet slecht?' antwoordde tante Mónica. 'Slecht of goed bedoeld, wat doet het ertoe, ik wil alleen maar zeggen dat het 't beste is dat jullie kunnen doen. Je hebt overal schulden; vlees en bonen raken op. Als er geen geld binnenkomt, hoe kan dan een gezin groeien? En bovendien, er is nog alle tijd; later, wanneer Candinho een meer geregeld leven heeft, zullen de kinderen die dan komen met dezelfde liefde ontvangen worden als dit kind, of nog meer. Dit kind zal het goed hebben, het zal hem aan niets ontbreken. Is het vondelingenhuis soms een smerig stuk strand of een vuilnisberg? Daar maken ze heus niemand dood, daar sterft niemand zo maar, terwijl hij hier, als hij van de lucht moet leven, zeker zal sterven. Enfin...'Tante Mónica besloot haar zin met een schouderophalen, keerde het echtpaar de rug toe en trok zich terug in haar slaapkamer. Ze had deze oplossing al eerder gesuggereerd, maar dit was de eerste keer dat ze er zo openhartig over had gesproken en met zoveel overtuiging—of wreedheid, indien u wilt. Clara reikte haar man de hand, als om hem te bemoedigen; Candido Neves trok een ge­zicht en schold zijn tante zachtjes uit voor 'niet goed wijs'. De tederheid van het tweetal werd verstoord door iemand die op de buitendeur klopte.'Wie is daar?'vroeg Candido.'Ik.'Het was de huisbaas, die drie maanden huur te goed had, en nu persoonlijk zijn huurder kwam bedreigen. Deze vroeg hem binnen te komen.'Dat is niet nodig...''Alstublieft.'                                
De schuldeiser kwam binnen maar weigerde een stoel; hij liet zijn ogen over het meubilair gaan om te zien of het bij beslagleg­ging iets zou opleveren, en concludeerde dat het weinig zou zijn.
Hij kwam de achterstallige huur innen, hij kon niet langer wachten; als hij niet binnen vijf dagen zijn geld had, zou hij hen op straat zetten.-

word vervolgd door: einde

15-08-2010 om 10:22 geschreven door Storyteller

Vader tegen moeder        1905                                      

vertaling August Willemse 1986

De slavernij bracht bepaalde beroepen en instrumenten met mee, zoals dat ook bij andere sociale instellingen het geval geweest zal zijn. Indien ik hier enkele van die instrumenten noem, is dat omdat ze in verband staan met een bepaald beroep. Een ervan was het halsijzer, een ander het voetijzer; dan was er ook nog het blikken masker. Het masker hielp de slaven van hun drankzucht af, omdat het de mond bedekte. Het had drie gaten, twee om te zien, ­een om adem te halen, en werd achter het hoofd met een hangslot gesloten. Mét hun drankzucht verloren de slaven ook de verleiding te stelen, want met het kleingeld van hun meester plachte ze hun dorst te lessen, en zo waren dus twee zonden tegelijk uit de wereld geholpen, en nuchterheid en eerlijkheid gewaarborgd. Het was grotesk, dat masker, maar sociale en menselijke orde be­reikt men niet altijd zonder het groteske, en soms het wrede. Bij blikslagers hingen ze in de winkeldeur te koop. Maar laten we het niet hebben over maskers.

Het halsijzer werd gebruikt voor slaven die veelvuldig wegliepen. Stelt u zich een dikke halsband voor, met een eveneens dikke, vertikale stang links of rechts van het hoofd, tot ter hoogte van de kruin, een en ander in de nek met een sleutel afgesloten Het was natuurlijk zwaar, maar het was minder een straf dan een kenteken. Een slaaf die met een dergelijk halsijzer wegliep, was waar hij ook ging herkenbaar als recidivist en werd snel weer gepakt.

Een halve eeuw geleden liepen slaven vaak weg.
                         Er waren er velen, en niet allemaal hielden ze van slavernij. Het geviel ook wel dat ze dat ze slaag kregen, en niet allemaal hielden ze van slaag. Vaak werden ze alleen maar berispt; iemand in het gezin was hun beschermer, en niet elke meester was gemeen.
              Bovendien, het idee van eigendom matigde zijn optreden, want geld kan ook pijn doen. Niettemin, slaven bleven weglopen. Er waren gevallen. zij het sporadisch, waarin de zojuist op de clandestiene markt Valongo (na de officiële afshaffing van de slavenhandel, in 1850, werd deze nog lange tijd clandestien bedreven op de markt van Valomgo, noot Wayn) gekochte slaaf het op een lopen zette, zonder de wege in de stad te weten.

Van degenen die meegingen naar huis, vroegen de slimmeren niet zelden hun meester de prijs van hun daghuur vast te stellen, die ze vervolgens verdienden met straatventen.

Wanneer een slaaf wegliep, placht de eigenaar een beloning te geven aan wie hem terugbracht. Hij liet annonces in de kranten zetten, met een beschrijving van de voortvluchtige, diens naam, kleding, eventueel lichamelijk gebrek, de wijk waarin hij te vin­den was en het bedrag van de beloning. Werd het bedrag niet ge­noemd, dan luidde de belofte: 'de vinder zal rijkelijk worden be­loond', of 'zal een aantrekkelijke beloning ontvangen'. Vaak had de annonce, aan de bovenkant of opzij, een vignet: de figuur van een hollende neger, blootsvoets, knapzak over de rug. Wie hem onderdak zou verlenen werd met de strengste wettelijke maat­regelen bedreigd.

Welnu, het vangen van weggelopen slaven was in die tijd een beroep.
                          Laat het geen nobel beroep geweest zijn, het had niette­min, omdat het een werktuig was van de macht die de wet en het eigendom beschermt, iets van die andere noblesse, die inherent is aan het opkomen voor het persoonlijk bezit. Niemand koos dit be­roep voor zijn plezier of uit interesse: armoe, de noodzaak van een bijverdienste, ongeschiktheid voor ander werk, het toeval, en soms ook de behoefte te dienen, zij het langs andere weg, waren de drijfveren voor de man die zich sterk genoeg voelde om de wanorde orde op te leggen.

Candido Neves-Candinho voor zijn familie-, de hoofdpersoon in een dergelijke vluchtgeschiedenis, bevond zich aan de rand van de armoe toen hij het beroep van slavenvanger opnam. Deze man had een ernstig gebrek: hij kon het in geen betrekking of beroep uithouden, het ontbrak hem aan stabiliteit; zelf noemde hij dit zijn 'ongeluk'. Aanvankelijk wilde hij leren boekdrukken, maar hij zag al gauw dat er heel wat tijd overheen zou gaan eer hij een goede zetter was, en dan nog zou hij misschien niet genoeg ver­dienen ; zo zei hij zichzelf. Vervolgens trok de handel hem aan, het leek hem een mooie carrière. Met enige moeite kreeg hij een baan als verkoper in een garen-en-bandwinkel.    
Maar de verplichting iedereen op zijn wenken te bedienen krenkte zijn trots, en vijf of zes weken later stond hij uit eigen wil weer op straat.  Hulpje op een notariskantoor, bode op een onderafdeling van het Keizerlijk Ministerie, brievenbesteller en nog enkele andere baantjes, hij verliet ze allemaal weer, kort nadat hij ze gekregen had. Toen hij op Clara verliefd werd, had hij niets dan schulden, zij het geringe, want hij woonde in bij een neef, die houtsnijder van beroep was. Na diverse pogingen een betrekking te vinden, besloot hij het beroep van zijn neef te volgen, van wie hij trouwens al een paar lessen had gekregen. Hij kon er zonder moeite meer nemen, maar omdat hij snel wilde leren, leerde hij slecht.
               Hij maakte geen fijne of ingewikkelde werkstukken, alleen klauwpoten voor sofa's en alledaags reliëfwerk voor stoelen. Hij wilde werk hebben, en goed werk, tegen de tijd dat hij zou trouwen-en het huwelijk liet niet lang op zich wachten.
     Hij was dertig jaar. Clara tweeëntwintig. Ze was wees, woonde bij een tante, Mónica, en hielp haar met naaiwerk. Ze naaide niet zó veel dat er geen tijd overschoot voor een beetje flirten, maar haar vereerders wilden slechts de tijd doden; iets anders hadden ze niet in de zin. In de namiddag kwamen ze langs, keken nadruk­kelijk naar haar, en zij naar hen, tot de avond viel, die haar naar haar naaiwerk riep. Ze merkte op dat ze geen van hen miste als ze weg waren, of ook maar enig verlangen voelde. Misschien kende ze van velen niet eens de naam. Natuurlijk, ze wilde trouwen. Het was 'hengelen', zoals haar tante zei, en zien of de vis wilde bijten, maar de vis zwom op een afstand voorbij; als er al een dich­terbij kwam, dan was het alleen even om het aas heendraaien, het bekijken, eraan ruiken en het de rug toekeren om elders een kijkje te nemen.
              Liefde komt in enveloppen. Toen het meisje Candido Neves zag, voelde ze dat dit haar echtgenoot kon zijn, de enige en de ware. De ontmoeting vond plaats op een bal; dat was—om het te zeggen in termen van het eerste beroep van de minnaar-de eerste bladzij van dat boek dat slecht gedrukt zou verschijnen en nog slechter gebonden.
Elf maanden later vondt het huwelijk plaats, en dat was het mooiste feest in het hele leven van de echtelieden. Vriendin­nen van Clara, minder gedreven door vriendschap dan door af­gunst, trachtten haar nog van de voorgenomen stap af te brengen. Ze betwistten niet de goede inborst van de bruidegom, noch de liefde die hij haar toedroeg, noch enkele andere deugden; ze zei­den dat hij iets te veel van feestjes hield.
            'Des te beter,' zei de bruid; 'dan trouw ik tenminste niet met een lijk.''Nee, een lijk niet, maar ik bedoel...' En ze zeiden niet wat ze bedoelden. Tante Mónica begon een keer, na het huwelijk, in het armelijke huisje waar ze onderdak hadden gevonden, over de mogelijkheid van kinderen. Ze wilden een kind, ja, eentje maar, ook al zou dat hun behoeftigheid ver­groten.
               Wanneer jullie een kind krijgen,' zei de tante tot haar nichtje, 'sterven jullie van de honger.'

'De Heilige Maagd zal ons te eten geven,' antwoordde Clara.

Tante Mónica had die waarschuwing, of dreiging, moeten uiten toen Candinho haar om de hand van het meisje kwam vragen; maar ook zij hield van feestjes, en de bruiloft zou vast een groot feest worden, wat het ook werd.                                                               

Vrolijk van aard waren ze alle drie. Het jonge paar lachte om alles.
                       Hun eigen namen waren aanleiding tot woordgrapjes: Clara (helder), Neves (sneeuw), Candido (wit); ze konden er niet van eten, maar ze konden erom lachen, en lachen is lichte kost voor de spijsvertering. Zij deed nu meer naaiwerk, hij deed allerlei losse baantjes; hij had geen vast werk.

Maar daarom gaven ze de hoop op een kind nog niet op. Het kind echter, niet wetend van deze speciale wens, bleef zich schuil-houden in de eeuwigheid. Tot het op zekere dag een levensteken gaf; jongen of meisje, het was de gezegende vrucht die het echt­paar de langverbreide vreugde moest brengen. Tante Mónica was ontdaan; Candido en Clara lachten om haar zorgen. 'God zal ons helpen, tante,' herhaalde de toekomstige moeder.

Het nieuws ging van buurvrouw tot buurvrouw. 

                          Het wachten was nog slechts op het aanbreken van de grote dag. Clara werkte nu met nog meer animo, en dat was nodig ook, omdat ze, afgezien van het betaalde naaiwerk, nu ook nog van de restjes de uitzet van de baby moest maken. Ze dacht zo intens aan het kind dat ze er al mee leefde, het de maat nam voor luiers en zijn hempjes in elkaar zette. Tante Mónica hielp haar wel, maar zonder geestdrift.

'Jullie zullen nog eens aan mijn woorden denken.

'Maar andere kinderen worden toch ook geboren.'

'Jawel, maar met de zekerheid dat ze iets te eten krijgen al is het maar weinig...'

'Zekerheid, hoezo?'        

'Zekerheid, een betrekking, een beroep, een bezigheid, maar waarmee verdoet de vader van dat arme kind dat op tijd?'Zodra Candido Neves van die opmerking hoorde, ging hij naar tante Mónica, nietkwaad, maar veel minder vriendelijk dan anders: en vroeg haar of het haar ooit een dag aan eten had ontbroken.

'Uw enige vasten was tijdens de Paasweek, en dan nog alleen wanneer u niet bij mij wilde avondeten. Wij hebben nog altijd onze stokvis op tafel gehad...'

'Dat weet ik, maar we zijn met z'n drieën.'

'Straks zijn met z'n vieren.'

'Dat is niet hetzelfde.'

'Wat wilt u dan dat ik doe, behalve wat ik doe?
                         'Iets met meer zekerheid. Kijk naar de schrijnwerker op de hoek, de man in de garen-en-bandwinkel, de zetter die afgelopen zaterdag getrouwd is, allemaal hebben ze vast werk. Wees niet boos op me; ik zeg niet dat je een leegloper bent, maar de bezigheid die je hebt gekozen is zo vaag. Soms breng je weken lang geen stuiver binnen.'

'Jawel, maar dan komt er opeens een avond die alles goe maakt, en meer dan dat. God laat me niet in de steek, en elke weggelopen neger weet dat er met mij niet te spotten valt; geen een stribbelt tegen, de meesten geven zich meteen over.'

wordt vervolgd.....

14-08-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Honderden dode pinguïns op Braziliaanse stranden

 

In juli spoelden honderden dode pinguïns en andere zeedieren aan de Braziliaanse kust. Het gaat om 530 pinguïns, talrijke andere zeevogels, enkele dolfijnen en grote zeeschildpadden in de kustgemeentes Peruibe, Praia Grande en Itanhaem. Mogelijk liggen er meer dode dieren op andere stranden van de zuidelijke deelstaat Sao Paulo. Het begint een jaarlijks weerkerend fenomeen te worden: vorige zomer spoelden meer dan 1.500 dode penguins aan in Chili, in 2008 ook al eens meer dan duizend op Braziliaanse stranden. Zelfs op die van Rio de Janeiro, 4.000 kilometer van waar de aangespoelde pinguïns normaal leven.

 
Biologen van de Universiteit van Sao Paulo onderzoeken de zaak. Ze vermoeden dat het trouwens om nog duizenden pinguïns meer gaat, maar dat die gewoon niet geteld zijn. Een dierenarts van een centrum voor zieke zeedieren in Praia Grande denkt dat de pinguïns zijn gestorven door vermoeidheid en gebrek aan eten tijdens hun lange reis vanaf de wateren voor de Zuid-Argentijnse regio Patagonië. Maar er lijkt meer aan de hand dan dat.Er zijn altijd al wel dode (en levende) pinguïns aangespoeld in Brazilië. Ze raken verstrikt in de sterke stromingen van de Straat Magellaan, een zeestraat in het zuidelijkste deel van Zuid-Amerika, gelegen tussen Patagonië in het noorden en Vuurland in het zuiden. Uiteindelijk belanden ze dan duizenden kilometers noordelijker dan hun habitat. Maar de jongste jaren gaat het niet meer om uitzonderingen. "Niemand weet echt wat er aan de hand is", zegt Ricardo Burgo Braga, een biogeograaf gespecialiseerd in het zuidpoolgebied. "Het is eigenlijk normaal dat de magelhaenpinguïn (spheniscus magellanicusa) zijn kolonies in het zuidelijkste deel van Zuid-Amerika verlaat in deze tijd van het jaar om de sardines te volgen, die op hun beurt de planktonrijke Falklandstroming opzoeken. Die Falkland Current, die vanaf de Zuidpool richting Zuid-Amerika stroomt, stuit ergens halverwege de kust van Argentinië op de warme Benguela-stroming die vanuit zuidwest-Afrika komt. Normaal gaan de pinguïns nooit verder dan dat kruispunt in de winter. Ze zijn dus al bij al toch nog 3.000 kilometer uit koers."

"Dit jaar is de Benguela wel kouder dan normaal", aldus Braga, "en op de Falklandstroming staat flink wat wind. Nu het verklaart iets maar zeker niet alles. Want dat is de jongste 35 jaar, sinds we beginnen meten zijn wel vaker voorgevallen. En toen spoelden er hoop en al zeven pinguïns aan." Overbevissing?
Thiago Muniz, een Braziliaans pinguïnspecialist van de Niteroi Zoo, vermoedt dat overbevissing er iets mee te maken heeft. "Daardoor moeten de pinguïns almaar verder de zee in zwemmen om aan eten te geraken, en daar geraken ze verstrengeld in de stromingen. Vooral de jongste, minst sterke dieren kunnen de kracht niet opbrengen om uit die stromingen te geraken."
Muniz en zijn team proberen de kleine minderheid die het levend ervan afbrengt te redden. Zo kon hij er de jongste drie jaar al een stuk of honderd redden.
Opvallend daarbij: de meeste van de dieren zitten onder de olie. Die olie is niet de oorzaak dat de pinguïns afdrijven uit hun habitat, maar eenmaal op drift passeren de diertjes wel door de Campos-olievelden voor de Braziliaanse kust. En dat doet het ergste vermoeden over de vervuiling die daar wordt aangericht. Eduardo Pimenta, aan het hoofd van het Coastal Protection and Environment Agency in de resort-stad Cabo Frio, gelooft dat naast de olie van de Camposvelden ook andere vervuiling in zee een rol speelt. "De vervuiling in de Straat van Magellaan tast de immuniteit van de dieren aan, daardoor zijn ze vatbaarder voor ziektes, in het algemeen zwakker en minder goed gewapend om tegen de stroming te vechten. Zo belanden ze hier."

Uit de gazet "De Morgen"

Ik ben bezorgd,
storyteller

13-08-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Britse avonturier wandelt als eerste hele Amazone af

09/08/10
De Morgen

09-08-2010 om 18:45 geschreven door Storyteller

Amazone verhoogt ontbossing in juni (2010)


De ontbossing in het Amazonegebied steeg in juni opnieuw volgens een enquête van de NGO Institute Mens en Milieu (Imazon).

Geraadpleegd satellieten registreerde 172 km2 van ontbossing, die steeg met 15% ten opzichte van juni 2009. Para leid de ontbossing in de maand, 115 vierkante kilometer van de boskap (67% van het totaal in juni), gevolgd door de staat Amazonas, met 22 vierkante kilometer van ontbossing, en Mato Grosso, die 18 vierkante mijl van de oorspronkelijke vegetatie verloor. Volgens Imazon  deed zich vooral in juni ontbossing voor in de regio van de BR-163, de verbinding van Cuiabá (MT) naar Santarem (PA), in de passages tussen de steden Itaituba Pará, Novo Progresso en Altamira. Ontbossing is ook gericht op het Transamazon snelweg tussen de steden en Apuí Humaita in Amazonas. De ontbossing gedetecteerd tussen augustus 2009 en juni 2010 door de NGO's was 1333 km ². De som is 8% hoger dan geregistreerd in de vorige periode (augustus 2008 tot juli 2009), toen de verwoesting 1234 km ² was.

De stijgende trend van ontbossing benoemd door Imazon druist in tegen de vertoning tot nu toe  door ramingen van het Nationaal Instituut voor Ruimtelijk Onderzoek (INPE), die officiële statistieken gaf over de ontbossing. In mei heeft het INPE 109.6 km ² vastgesteld van nieuwe ontbossing, 12% kleiner van de oppervlakte waargenomen door satellieten in dezelfde maand vorig jaar. 
Echter, de dalende trend van de gegevens door INPE - en gevierd door het Ministerie van Milieu - blijkt niet uit de cijfers van de verwoestingen in de maanden juni en juli toen de kettingzagen meer bewogen als gevolg van de droge periode, die het kappen en het vervoer van illegaal hout in de regio vergemakkelijkt.

uit FOLHA DE SÂO PAULO  30 juli 2010

bewerk door storyteller

Bijlagen:
desmatamento.jpg (81.3 KB)   
globoamazoniamapa.jpg (102.3 KB)   

CURITIBA, PARANÁ, BRASIL

Van weinig steden ter wereld wordt het openbaar vervoer zo bewonderd als van het Braziliaanse Curitiba. De snelbussen vervoeren meer dan 2 miljoen mensen per dag. Het succesverhaal begon in de jaren zeventig, toen architect Jaime Lerner burgemeester werd.

Curitiba, in het zuiden van Brazilië, heeft zijn bevolking de afgelopen twintig jaar zien verdrievoudigen, tot bijna 2 miljoen inwoners (3 miljoen voor het hele metropolitane gebied). Toch is het autoverkeer in dezelfde periode met 30 procent gedaald.
Dat heeft alles te maken met het Rede Integrada de Transporte (RIT), een revolutionair openbaarvervoersysteem dat nu meer dan 2 miljoen mensen per dag vervoert. De stad wordt doorkruist door vijf snelbuslijnen - een zesde is in aanbouw - met eigen baanvakken waar geen auto mag komen.
Driedelige bussen rijden met hoge frequentie op deze lijnen, om de halve minuut op spitsuren. De haltes, opvallende cilindervormige glazen constructies, zijn zo ontworpen dat de passagiers snel op en af kunnen stappen. Een kaartje kost minder dan 1 euro en daarmee rij je tot 20 kilometer buiten het centrum.
Het systeem werd in de jaren zeventig ingevoerd. Aanvankelijk wilde Curitiba een metronet, zoals zoveel steden in die tijd. Maar het stadsbestuur had daarvoor het geld noch de tijd en koos daarom voor een busnet dat dezelfde kenmerken had als een metronet maar veel goedkoper was in aanleg.
De man achter het RIT is architect en ruimtelijk planner Jaime Lerner. Hij was driemaal burgemeester van Curitiba, van 1971 tot 1975, van 1979 tot 1984 en van 1989 tot 1992. Van 1994 tot 2002 was hij gouverneur van de deelstaat Paraná, waarvan Curitiba de hoofdstad is.
Lerner, nu 71, stapte in 2002 uit de politiek. Hij wijdt zich nu helemaal aan zijn architectenbureau, dat projecten uitwerkt voor steden over de hele wereld. Het Amerikaanse Time Magazine nam Lerner dit jaar op in zijn lijst van 25 meest invloedrijke denkers ter wereld.
Bogota nam het systeem van Curitiba over en noemde het de TransMilenio. Los Angeles volgde met de Orange Line. Steeds meer andere wereldsteden laten zich door Curitiba inspireren. Dit jaar kondigde New York aan dat het vanaf 2012 een snelbusbaan dwars door de stad gaat aanleggen. 

Curitiba scoort niet alleen goed met zijn openbaar vervoer. De stad heeft het grootste autovrije winkelgebied ter wereld en het hoogste percentage voor afvalrecyclage. Door het grote aantal parken is er 51 vierkante meter groen per inwoner, eveneens een van hoogste percentages ter wereld. Om al het gras in die parken te maaien worden al sinds Lerners tijd schapen ingezet.
Een ander bijzonder idee van Lerner was de inzet van vissers om de waterwegen schoon te maken. De vissers kregen een bedrag voor elke kilogram afval dat ze uit het water haalden. Een relatief goedkoop systeem voor de stad, en de vissers hadden zo ook buiten het visseizoen een inkomen.
Maar sommigen waarschuwen dat Curitiba het slachtoffer van zijn succes dreigt te worden. Het bussysteem zit bijvoorbeeld dicht bij zijn verzadigingspunt, geen enkele Braziliaanse stad telt in verhouding tot het aantal inwoners zoveel auto's, en de laatste jaren sputtert de afvalrecyclage.
Toen in de jaren zestig de eerste plannen zijn opgemaakt, had men nooit gedacht de stad ooit zoveel inwoners zou tellen, zegt architect en ruimtelijk planner Jorge Wilheim, die de ontwikkeling van Curitiba mee vorm gaf. "De metropolitane regio heeft een nieuwe visie nodig."

Dank aan de gazet "DE MORGEN'

STORYTELLER

30-07-2010 om 10:57 geschreven door Storyteller

Sociale organisaties in Rio de Janeiro herdenken op 23 juli de moorden op 8 straatkinderen bij de Candelaria kerk in het centrum

24-07-2010 om 16:36 geschreven door Storyteller

HISTORIE

Gedurende meer dan 350 jaar zijn zwarte slaven per boot overgebracht van hun geboorte-Afrika naar de transatlantische nieuwe wereld om er in de mijnen en op de plantages te werken.

De handelaars van Bahia rechtvaardigden het wrede instituut van de slavenhandel met de bekering van de zwarte ziel, totdantoe ondergedompeld in de duisternis van de afgoderij, tot (voornamelijk) het katholicicsme. Dus werden alle slavenschepen gedoopt met de naam van een katholieke heilige, met als doel de slavenhandelaars, de boten en de vervoerde waar te beschermen. Deze heiligen, beschermers van de slavenhandelaars, lieten de slaven later toe hun meesters te misleiden betreffende de aard van de dansen die ze 's zondags mochten uitvoeren gedurende hun bijeenkomsten per land van oorsprong (in 1758 toonde graaf dos Arcos, 7de vice-koning van Brazilië zich voorstander van dat soort activiteiten, niet uit filantropie, maar omdat hij het nuttig achtte "dat de slaven de herinnering aan hun afkomst levendig houden en hun wederzijdse afkeer, die hen ertoe leidde elkaar te bevechten in Afrika, niet zouden vergeten". Zo verdeeld zouden ze geen gezamenlijke opstand tegen hun meesters op touw kunnen zetten (zoals ze 50 jaar later wel zouden doen).

Deze laatsten veronderstelden dat de dansen die hun slaven dansten, en dat de liederen die elk in zijn eigen taal zong, slechts een onschuldig en nostalgisch tijdverdrijf waren. Ze konden niet weten dat wat ze zongen tijdens deze bijeenkomsten eigenlijk gebeden waren ter ere van hun Orixás, Voduns of Inkissis. Wanneer men hen uitleg vroeg over hun gezangen, verkondigden de slaven dat het lofzangen waren voor de heiligen van het paradijs (van de katholieke kerk uiteraard).

Xangô

'...Ooit bij een bezoek aan Salvador weerd vertelde mij een wijze candomblé moeder dat ik een zoon was van Xango , hetgeen mij een goed  en sterk gevoel gaf...'
storyteller


Xangô
...is viriel en machtig, gewelddadig en handhaver van het recht. Hij straft de leugenaars, de dieven en de misdadigers. Daarom wordt de dood door de bliksem beschouwd als eerloos. Zo ook met huizen: als een huis wordt getroffen door de bliksem, heeft dat te maken met de toorn van Xangô. De eigenaar ervan moet zware boetes betalen aan de priesters van de Orixá die, in het puin, de Edun Ara (bliksemstenen) komen zoeken die Xangô er gooide en die zich bevinden onder de grond waar de bliksem insloeg.

Deze Edum Ara (in feite neolithische hamers) plaatst men op een gebeeldhouwd houten mortier, Odo, gewijd aan Xangô. De stenen worden beschouwd als emanaties van Xangô en bevatten zijn Axé - zijn macht. Bloed van geofferde dieren wordt gedeeltelijk over deze bliksemstenen gegoten opdat zijn kracht en macht behouden blijven. Het dier dat zijn voorkeur geniet bij de offerandes is de ram, omdat zijn kopstoten snel zijn als de bliksem. Andere schenkingen zijn Amalá, een lekkernij bereid met inhame-meel (soort zoete aardappel), overgoten met een saus van quiabos (kleine tropische groente). Het is echter volstrekt verboden hem witte bonen aan te bieden van de Sesé-soort. Dit verbod geldt ook voor al zijn ingewijden. Het embleem van Xangô is de dubbele gestileerde hamer, Oxé, die de geïnitieerden in de hand dragen tijdens hun trance.

Xeré is de rammelaar, gemaakt van een langwerpige kalebas met daarin graantjes, die ter ere van Xangô wordt bespeeld. Als hij goed bespeeld wordt tijdens de verering, bootst dit instrument het geluid van de regen na.

Xangô werd gesyncretiseerd met de heilige Hiëronimus in Brazilië en met de heilige Barbara in Cuba.

De cultus van Xangô is erg populair, zowel in Brazilië als op de Antillen. In Recife, hoofdstad van de staat Pernambuco, staat de naam voor een reeks Afrikaanse culten die in de staat worden beoefend. In Bahia dragen zijn gelovigen roodwitte halskettingen, net als in Afrika. Woensdag is de dag die aan hem is gewijd. Tijdens zijn dansen zwaait Xangô trots met zijn dubbele hamer, en van zodra de cadans versnelt doet hij alsof hij uit een zak Labá (bliksemstenen) neemt en ze over de aarde gooit. De symboliek van zijn dans laat vervolgens zijn wellustige en vermetele aard zien.

Mettertijd begonnen de Afrikanen overeenkomsten te creëren tussen hun Orixás en de heiligen van de katholieke kerk. Dit religieus syncretisme is beetje bij beetje tot stand gekomen, en is het dus zeer moeilijk te zeggen wanneer deze vermenging van religies en geloofsovertuigingen precies heeft plaatsgevonden. Soms is er een overeenkomst tussen de eigenschappen van de Orixá en die van de corresponderende heilige, naar hun eigenschappen of beeltenis. Elke Orixá heeft een corresponderende heilige, zelfs wanneer we niet goed weten welke relatie er tussen de twee kan bestaan.

DANK aan
©   
vzw E.CA asbl, 2007.

E.CA is een v.z.w. en heeft als doel de Braziliaanse cultuur te verspreiden in al haar aspecten: capoeira, dans, muziek, kookkunst, ...

Capoeira is ons middel bij uitstek voor socialisatie. Via de Afro-Braziliaanse cultuur wensen we het wederzijds respect te bevorderen. Dit doen we door aan te leren hoe we ons lichaam op andere manieren kunnen gebruiken en stimuleren, door onze motorische coördinatie te verscherpen en dit zonder hierbij de individuele capaciteiten en vaardigheden van onze leerlingen uit het oog te verliezen. Uiteindelijk wensen we een emotioneel pantser op te bouwen. Dit door onze gevoelens duidelijk tot uiting te brengen via zang en dans.

De v.z.w. ontstond uit de groep Grupo Cativeiro Capoeira, die in 1978 te Ribeirão Preto, São Paulo werd opgericht door zes mestres: Miguel, Ely, Caio, Rodolfo, Cidão en Belisco. Het jaar 1978 werd gekenmerkt door het ontstaan van verschillende sociale organisaties die zich kantten tegen rassendiscriminatie. Bijvoorbeeld:

• 1978: De beweging van de zwarte vrouwen van de Partido dos Trabalhadores (PT) vocht voor gelijke rechten voor de zwarte vrouw. Deze werden immers dubbel gediscrimineerd binnen de Braziliaanse samenleving.

• Festival Communitário Negro Zumbi (FECONEZU): Is een organisatie van jonge zwarte Brazilianen, op zoek naar een identiteit omdat ze geen ruimte hadden om zich elders uit te drukken binnen de Braziliaanse maatschappij.

• 20 april 1978 oprichting van Grupo Cativeiro Capoeira: Deze organisatie werd opgericht om de Afro-Braziliaanse waarden van de Capoeira te benadrukken. Men was van mening dat ondertussen voornamelijk de sportieve waarden binnen de capoeira de overhand namen. Dit leidde tot een heropleving van de Capoeira in São Paulo.

Toch opmerkelijk want van 1974 tot 1979 stond Brazilië immers onder het bewind van President Ernesto Geisel, die op zijn beurt de regering van Emílio Garrastazu Medici opvolgde. Deze laatste is ook gekend als de regering van de "Jumbojaren" (Brazilië stond van 1964 tot 1985 onafgebroken onder een militaire dictatuur).

vzw E.CA heeft als basisdoelstelling het opleiden en informeren van Capoeiristas. Wij verkondigen géén absolute waarheid maar helpen de leerling zijn eigen potentieel verder uit te bouwen en te ontplooien. Wij brengen de nodige informatie over die we onontbeerlijk vinden om een minimum inzicht te verkrijgen in het onuitputtelijk universum: capoeira genaamd. Tevens geven we de nodige hulp om op een flexibele wijze de complexiteit van de Afro-Braziliaanse cultuur een beetje beter te leren kennen.

Wij volgen geen formele pedagogie. Eerder wensen we een situatie te creëren waarbij de leerlingen op een harmonieuze, leuke en spontane wijze leren en hun eigen lichaamsbewegingen verbeteren. Het initiatief komt van hen, wij verschaffen hen enkel de basis!

Per post:

vzw E.CA asbl
Mechelsesteenweg 146/2
2640 Mortsel
België

Per E-mail:

info@capoeira-school.be

Telefonisch:

03/440.99.59

WAYN

10-07-2010 om 16:12 geschreven door Storyteller

Marina Silva werd geboren in  Acre op 8 februari 1958, een Braziliaanse milieuactiviste en politicus. Ze was een collega van Chico Mendes en een lid van de Partido dos Trabalhadores  tot en met 19 augustus 2009, daarvoor was ze senator voordat zij minister van milieu in werd 2003.
Osmarina Marina da Silva groeide op in een gezien van elf kinderen in een rubbertappers gemeenschap in de seringal Bagaço, in de staat Acre. Op haar 16 de werd ze wees en verhuisde naar de hoofdstad van de staat, Rio Branco. Ze kreeg een katholieke opvoeding en werkte als dienstmeid. Ze studeerde af in geschiedenis aan de Federale Universtieit van Acre op haar 26ste en werd meer politiek actief. In 1984 hielp mee om de eerste vakbond op te richten en leidde demonstraties genoemd empates samen met Chico Mendes. Ze waarschuwden tegen de ontbossing en het verdrijven van leefgemeenschappen uit hun traditionele omgeving.
In 1994 werd ze de eerste rubbertapper ooit verkozen tot de federale senaat. Als ingeboren van Amazone en een senator gaf ze steun aan milieubescherming, sociale rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling in de Amazonas regio. De ontbossing daalde  in 2004 tot 2007 met 59% en zorgde dat de overheid een geïntegreerd beleid leidde. Tegelijkertijd bevorderde ze duurzame ontwikkeling en behoud van bossen en tevens haalde ze elementen aan uit internationale verdragen en documenten. ^"Dit alles toont aan dat, wanneer er sprake is van geïntegreerde planning en beleid, het werkelijk mogelijk is om het beeld te veranderen," zei Silva in een verklaring aan de Ambassade van Brazilië in Londen.

Silva nam ontslag in mei 2008.  Silva besluit om zich terug te trekken lag in 'de toenemende tegenwerking in hun team in belangrijke sectoren van de overheid en de samenleving" . Ze werd steeds meer geïsoleerd door de regring van Luiz Lula da Silva vanwege haar opvattingen over hydro-elektrische dammen, biobrandstoffenen genetisch gemodificeerde gewassen.

"Het is tijd om te gaan bidden [voor het regenwoud], zei Sergio Leitao, de directeur van openbare orde van Greenpeace in Brazilië, na het ontslag van Marina Silva.
Op 08.19.2009, kondigde Marina haar overstap van de (PT) Arbeiders Partij van Lula maar naar de Groen Parij. Vooral uit protest tegen het milieubeleid onderschreven door de partij.  In de stad van Nova Iguaçu in de staat Rio de Janeiro stelde ze zich op 16 mei 2010 stelde kandidaat voor de Presidents verkiezingen van 2010 in naam van de Groene Partij.

Hoewel haar kansen gering zijn (ze heeft in de peilingen slechts 10%) geef ik haar mijn steun.



Wayn

31-05-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Foto die ik maakte in Santa Teresa, Espirito Santo waar het recent ontdekt aapje in een soort quarataine verbleef voor nader onderzoek, naar zijn levensgewoontes    dec.2007

26-05-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Op 6 mei 2010 was de Caiapó chef Raoni Metukiré in Parijs om daar te spreken met vertegenwoordigers van Europa om de longen van de planeet te beschermen, die bedreigd word door de bouw van de Belo Monte dam. Hij sprak daar in naam van alle volken die in het Caiapó gebied leven om middelen te verkrijgen om het bos te redden. Hij vertegenwoordigd 6.3 miljoen leden van de Caiapó stam die het gebied bevolken. Hij was in gezelschap van de Franse schrijver Jean-Pierre Dutilleux, co-auteur van het boek "Raoni, herinneringen van een Indianen leider'. Hij zal vandaag ontvangen worden door de oud president Jaques Chirac, die de inleiding schreef voor het boek, en met wie hij al in 1989 diversen contacten had toen hij voor de eerste maal in Europa was om een campagne te voeren ter verdediging van de Amazone Indianen. In die tijd gingen de foto's van Raoni met zijn zwier van gele pluimen en zijn 20cm in diameter houten lip schijf en in gezelschap van de zanger Sting, de hele wereld rond. Deze campagne was een succes, en de grens voor het 195km2 grote reservaat (zes maal België) doorkruist door Xingu rivier werd een feit. Nu 20 jaar later na de bedreiging der goudzoekers en de ontbossing duikt een nieuw spook op, de grote bedreiging: de Belo Monte dam, met toestemming van de Braziliaanse regering. De dam moet vanaf 2015 de derde grootse dam ter wereld worden na de 'drie kelen' in China en de Itaipú dam in het zuiden van Brazilië bij Foz de Iguaçu. Het project gaat 11 miljard dollar kosten en moet to de 11 miljoen MW energie opbrengen. De tegenstanders van de dam (ong. 60 ONG's) verklaren dat de dam een gebied van 500 km2 onder water zal zetten. De caiapo's zeggen dat het meer dan 20.000 mensen in het gebied zal treffen.

En president Lula? "Ik heb veel met hem gepraat om de dam niet te bouwen," zegt Raoni, toen hem gevraagd werd wat de motieven waren van de Braziliaanse president. "Ik weet niet waarom hij dit doet," zegt de cacique, gekleed in een broek, zonder hemt en borst en armen geverfd in zwart, de oorlogskleur.  "Daar om wil ik graag dat de regeringsleiders die hier samen zijn in Europa, hem benaderen om de groeiende bezorgdheid van de Indianen omtrent de dam te uitten." aldus Raoni. De Franse schrijver Dutilleux deelt zijn bezorgdheid door te zeggen dat dit slechts het puntje van de ijsberg is, want er zijn 220 dammen gepland tot 2030 in de regio. Raoni, die beoordeeld mag worden als een man van vrede, heeft zijn strijders opgeroepen om zich klaar te maken voor de bedreiging van de  bouw van de dam.

"Ik ben bezorgd en weet niet hoe lang we ons kunnen controleren... daarom ben ik naar Europa gekomen om te onderhandelen... om een dramatische situatie te voorkomen..." zegt de Chef zonder toon verheffing, terwijl een lid van zijn volk, die ter plekke is, verzekerd dat 3.000 Caiapó strijders klaar zijn om te vechten.

vertaald uit de krant "Amazonas em Tempo" 7 Mei 2010, Manaus

Storyteller

Cacique RAONI met schrijver Jean-Pierre Dutilleux

07-05-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Avatar steunt Braziliaanse stammen in strijd tegen dam

De regisseur van de film 'Avatar', James Cameron, springt in de bres voor de Braziliaanse stammen die een gigantische dam in hun leefgebied niet zien zitten. De Xingu vrezen dat het project om elektriciteit op te wekken met waterkracht hun leven in het regenwoud zal verstoren.

 

De meeste stamleden moesten dagen lopen om hun gast te onmoeten in een afgelegen dorpje. Niet wetende dat de regisseur vorig jaar de meest succesvolle film aller tijden op de wereld losliet. "Als ze deze dam bouwen, zullen onze kinderen sterven", vertelden ze aan Cameron, zo schrijft The Guardian. "Er zal geen vis meer zijn, geen jacht. Ik wil dat mijn kleinkinderen in vrede kunnen leven. En dat zal de dam ons afnemen."

Belo Monte
Waterkracht is een vorm van duurzame energie die in een paar landen erg succesvol blijkt. Brazilië is daar één van, maar de Belo Monte is een doorn in het oog van de lokale bevolking. "Ik ben hier om naar jullie te luisteren en om als filmmaker jullie stem aan de buitenwereld te laten horen", antwoordde Cameron.


Hij ziet het als een kans om Avatar tot leven te brengen en is van plan om een documentaire te schieten over de lokale stammen en hun strijd tegen Belo Monte.

Twintig jaar
"Ze vertelden me dat ze al twintig jaar verzet voeren tegen de dam", zegt Cameron. "Beloften werden gebroken en alle hulp is welkom." De dam is niet zomaar een project. Belo Monte zou ongeveer acht miljard euro kosten en wordt de op twee na grootste in zijn soort. Terwijl Brazilië met de dam de economie een duwtje in de rug wil geven, geloven milieubewegingen dat het gewoon een enorme stap is om het regenwoud nog meer te vernielen. Alsook de stammen die er leven.

 

05-05-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Camilo Torres

Detrez: 'De behoudende (en katholieke) dagbladen van La Paz en Bogotá gebruiken dezelfde benaming voor Che Guevara en Camillo Torres. De tupemoros van Uraquay, Douglas Bravo, César Montes, Inti Peredo, Yon Soza, alle castristen van het conyinent worden over een kam geschoren. De eerlijke mensen, de zuivere geesten, deeerbare lieden zijn zij die geen honderden maar miljoenen individuen uitmoorden, verminken en prostitueren door middel van honger, knechten, arbeid, 'bevroren lonen'. de exploitatie van ontelbare bordelen, het stelselmatig achterlijk houden van de bevolking en allerlij ziektes tengevolge van de ondervoeding. En ze kunnen rustig tegen de revolutionairen aanschoppen omdat ze immers de officiële afkeuring van de 'paus' mee hebben, wiens engelachtige houding in deze overigens zo luguber, ja misdadig is wanneer je uit eigen ervaring weet, en aan den lijve ondervonden hebt wat de dictatuur en de ellende in Zuid-Amerika betekenen. Voor de liberalen, die minder stompzinnig zijn dan de anderen, maar veel gevaarlijker, is Carlos Marighela een veelzijdige persoonlijkheid, een communistenleider, voetballiefhebber, houdt van ijskoude punch en van zonnebaden aan het strand van Copacabana en bemint drie vrouwen: zijn wettige echtgenote, en de moeder en de zuster van een van zijn vrienden, en verder 'speelt hij guerrilleiro'. Een bijna sympathieke man dus, temeer omdat hij geboren is in Salvador de Bahia, de bakermat van dichters en muzikanten, van lyriek en hartelijkheid, van mulatten en negers, dat wil zeggen van mensen die sinds 4 eeuwen tegen politieke, sociale, religieuze en culturele overheersing van de blanken optornen en die toch zichzelf weten te blijven, dankzij hun handigheid, slimheid, hun Afrikaanse animisme, hun sensualiteit, de samba, een flux de bouche en een heel eigen leefwijze. Als zoon van een negerin en een Italiaanse immigrant is Carlos Marighela dus een Bahiaan bij uitstek. Als hij nu geen terrorist was zou men hem niet eens kwalijk genomen hebben dat hij bestond...
Voor Osvaldo Peralva, een ex-communist, die directeur van een grote liberale krant is geworden en die hem god kende uit de tijd dat ze kameraden waren, heeft 'Marighela meer van Stalin gelezen dan van Marx'. Kent hij Engels en Lenin alleen maar via de stalinistische interpretaties en is hij de meest perfecte Stalinist van Brazilië. Een ijskoude, harde, vastberaden en fysiek zeer moedig man. Luis Carlos Prestes, de algemene secretaris van de partij, is veel kariger als hij het over zijn vroegere medestander heeft. Hij zegt over hem: 'Het is een patriot, die de verkeerde middelen gebruikt'.
(noot mijnerzijds. Het zuid-Amerikaans communisme is meer terug te vinden in de ideologie van Marx en Engels, doch Marighela had zich ook verdiept in Mao Tse-Toeng en zijn revolutie, toen hij in 1953 in China verbleef.)
Detrez: 'Tot zover dus de roddelverhalen, de beschimpingen en de verkeerde beoordelingen. De feiten liggen heel anders. Carlos Marighela wordt in 1911 geboren in Salvador de Bahia. Zijn ouders zijn mensen uit het volk. "Ik ben een kleinzoon van slaven," zei hij eens tegen mij, met de trots van iemand die zich vrijmaakt van een langdurige vernedering. Op zijn 16de wordt hij lid van de CP. Dankzij geweldige offers kan hij verder studeren. Hij wil ingenieur worden maar in zijn 3de jaar geeft hij de studie op om 'revolutie te gaan maken'. In 1936 - hij dan juist 24 geworden - maakt hij voor het eerst kennis met de gevangenis. Hij leest Dostojevski en de grote nationale romanschrijver Graciliano Ramos. Ook een communist en zijn vriend. In oktober van dat jaar, precies 2 jaar na zijn oproep tot de gewapende strijd vanuit Havana, ontmoet ik hem ergens in een van de grote steden van het land. Ik heb dan al 6 weken het 'spoor' gevolgd dat moet leiden naar 'vijand nummer 1 van de dictatuur en het imperialisme,' zoals hij zichzelf genoemd heeft. Een spoor dat door meerdere landen loopt en dat ten slotte uitkomt in een van de 24 staten van de federatie van Brazilië. Welke? Dat weet ik pas de dag voor onze ontmoeting. Het gerucht gaat dat Marighela zich onophoudelijk verplaatst, om de politie te ontlopen. Maar ook om overal de groepen van de Nationale Bevrijding Actie te vormen, die als paddenstoelen uit de grond schieten'van de monding van de Amazone tot aan de grens van Uruquay.' Er is een legende gekomen: Marighela is ongrijpbaar. Alomwezig. De politie aganten houden het hoofd koel: hij kan alleen daar zijn waar hij ons het makkelijks kan ontglippen.: ondergedoken in een van die twee mensen oceanen die Rio en Sâo Paulo heten. Door het raam van de eerste verdieping van het gebouw waar hij me heeft laten komen zie ik een politieagent patrouilleren. Een paar honderd meter verderop staat een volkswagen van de stadspolitie geparkeerd. Stom toeval. Marighela stelt me gerust. Als ons langdurig onderhoudt is afgelopen loopt hij in tegenovergestelde richting weg. De volgende dag laat een van zijn lijfwachten me een boodschap brengen: "U moet het land onmiddellijk verlaten!"
10 dagen later worden 2 verzetstrijders die dich bij de leiding schijnen te staan gearresteerd; het zijn geestelijken, dominicanen. De ouden marxist-lenist is nog sektarisch, nog dogmatisch: Camilo Torres heeft immers bewezen dat een pastoor een uitstekende guerrilla kan zijn!
(De Columbiaanse priester-guerrilla Camilo Torres wordt op 15 februari 1966 door het leger vermoord in de bergen van Columbia. Ooit zei hij: "Ik weet niet of de ziel onsterfelijk is, maar ik weet wél, dat honger sterfelijk is. Het is de plicht van elk christen om revolutionair te zijn."
noot mijnerzijds.)
...Met de gevangenneming van deze 2 priesters valt een heel netwerk in duigen, dat direct naar de chef leidde. 80 politiemannen gewapend met revolvers en mitrailleurs, weten hem in de val te lokken en schieten hem in de avond van de 4de november midden op straat in Sâo Paulo neer. Er is wel gezegd: een held is hij, die hoop geeft aan het volk. Carlos Marighela heeft het volk ook een voorhoede en een strategie gegeven: de hoop, gewapend met ideeën en duizend geweren.'
Conrad Detrez 1970

Dank, Wayn

Bijlagen:
marighella 001.jpg (32.2 KB)   
marighella 002.jpg (37.8 KB)   
marighella 004.jpg (37.6 KB)   
marighella 005.jpg (22.5 KB)   

Carlos Lamarca

In Rio de janeiro, Sâo Paulo en Belo Horizonte. De guerrilla in de steden is al begonnen. Het strijdtoneel is de geïndustrialiseerde driehoek, welke wordt gevormd door de 3 hoofdsteden van deze staten die tot de verste gevorderde van de federatie behoren. De leiders wisselen gegevens uit, maken analyses van het werk en werken de conclusies die uit de gevoerde acties te trekken zijn nader uit.

Er wordt een 'praktisch handboek voor de stadsguerrilla' in elkaar gezet. Er komen wat meer theoretische geschriften uit waarin de beginselen opgesteld worden voor de guerrilla op het platteland in aansluiting met de strijd in de steden.  De strategie komt met de praktijk tot ontwikkeling. De twee vormen van revolutionaire strijd zijn nu duidelijk bepaald. Marighela ziet ze in het veelomvattende perspectief van de evolutionaire bewegingsoorlog. Beweging, beweeglijkheid, dit woord kom je voortdurend in zijn stellingen tegen. Het is de voorwaarde voor succes, dankzij de buitengewone beweeglijkheid (en snelheid, vanzelfsprekend) van de guerrilleiro's worden tussen september 1968 en oktober 1969 bijna 100 banken leeggehaald, veelal opgesierd met politieke leuzen die de 'onteigening' rechtvaardigen. De hele operatie duurt meestal een paar minuten en telkens weten de activisten uit de handen van de politie te blijven. Deze successen zijn een geweldige stimulans voor de bevolking die fel tegen de dictatuur gekant is en verbitterd is over de Noord-Amerikaanse overheersing over hun land, maar tot dan toe op non-actief gebleven was, stilgelegd door de voorzichtige houding van de bureaucratische CP. Er worden tal van op zichzelf staande groepen georganiseerd. Zoals de 'Revolutionaire Volks-Avant garde' en de 'Revolutioniare 8 Oktober beweging' (MR8), de rode vleugel van de Braziliaanse CP, die maoïstisch gezind is. Daaronder bevinden zich militairen, die daags na de staatsgreep van 1964 uit het leger gezet zijn, of die zoals kapitein Carlos Lamarca, gedeserteerd zijn, met medeneming van hele vrachtwagens vol wapens en munitie.

(Carlos Lamarca was een van de belangrijkste verzetsstrijders tegen het militaire regime. De grondvesting van het MR8, begin 1971, moest een nieuwe strijd karakteriseren. Lamarca werd aangewezen als organisator van een landelijke guerrilla in de 'sertâo', het binnenland van Bahia. Daar werd hij in september van dat jaar ontmaskerd en vermoord. noot mijnerzijds)

Detrez: ... samen met de naaste medewerkers van Marighela komen sommigen tot meer spectaculaire en ook duidelijk meer politie acties. Ze brengen de Amerikaanse kapitein Charles Chandler, een CIA agent, ter dood juist wanneer deze zijn villa in Sâo Paulo verlaat; ze blazen vestigingen van het leger en Amerikaanse handelscentra op; ze bezetten radiostations en zenen revolutionaire programma's uit; ze bevrijden uit de centrale gevangenis van Rio de Janeiro een groep geestverwanten die daar gevangen zit; ze ontvoeren in Rio op klaarlichte dag Burke Elbrick, de Amerikaanse ambassadeur en laten deze niet eerder vrij nadat de regering over alle radio-en televisie stations en in alle kranten een bericht heeft gepubliceerd waarin het dictatoriale karakter van de politiestaat, de gevangenneming en de folteringen die er plaats vinden aan de kaak gesteld worden, de binnenkort uit te breken guerrilla op het platte land aangekondigd wordt en vervolgens nog 15 activisten naar de Mexicaanse grens heeft gebracht die in diverse gevangenissen ingesloten zaten. Sommigen van hen, die door de politie gezocht worden en geen paspoort meer hebben, weten tot twee maal toe een boeing 707 te kapen en er mee naar Cuba uit te wijken. Al deze verschillende groepen gaan op vergelijkbare wijze te werk. Steeds weer komen we dezelfde kenmerken (namen, data) tegen die aan Guevara doen denken. En omdat er op de lijst van de 15 activisten die als losprijs voor de geschaakte Amerikaanse Ambassadeur vrijgelaten namen voorkomen van de vertegenwoordigers van deze organisatie, komt de politie tot de overtuiging dat ze nu op weg naar de eenheid zijn; sterker nog, dat Carlos Marighela: 'Uit alle macht probeert te komen tot de vorming van een machtig eenheidsfront.' (Dit laatste uit het 'Jornal de Tarde' van SP, 15 september 1969)

Detrez: ...In augustus 1967 wordt in Cuba de eerste Conferentie van Latijns-Amerikaanse Solidariteit (O.L.A.S) gehouden. De leiding van de Braziliaanse CP heeft besloten geen enkele afgevaardigde naar Havana te sturen. Carlos Marighela, lid van het Centrale Comité en leider van het comité van de staat Sâo Paulo neemt de uitnodiging van de organisatoren toch aan en gaat er zonder het Centrale Comité toestemming te vragen: 'Omdat ik het het geen enkel revolutionair gezag toe ken,' schrijft hij in een brief aan de partijleiding van 17 augustus 1967. 'De leiding van de CP is te log, bezit geen enkele beweeglijkheid, is omgekocht door de bourgeoisideologie, kan niets doen voor de revolutie en ik wil niet langer behoren tot deze academie van schone kunsten die niets beters weet te verzinnen dan vergaderingen beleggen'. Hij breekt met het Centrale Comité, gedreven door zijn 'drang om als revolutionair te strijden te midden van het volk' en omdat hij voortaan weigert "de regels in acht te nemen van het bureaucratisch conventionele politieke spel dat aan de top van de partij gespeeld wordt'. In de reactionaire pers, dat betekent dus in praktisch alle kranten die het land telt, worden Carlos Marighela en zijn medestanders aangeduid als 'bandieten', 'dieven', 'gangsters', 'moordenaars' enzovoort...'

wordt vervolgd

Bijlagen:
new songs 002.jpg (44.4 KB)   

Carlos Marighela 1911-1969

Wie was deze persoon? Waarom schrijf ik over hem? Voor mij gaat het niet alleen over Marighela, maar ook over het feit erachter. Het was een belangrijk moment in de Braziliaanse geschiedenis, namelijk iemand die opstond tegen het militair regime. Hij koos voor de gewapende strijd. Het was een gevecht tegen de militaire onderdrukking, die begon met de coup in 1964. Ik zal kort maar evident zijn omtrent deze machtsovername. Joâo Goulart werd in 1961 president van Brazilië. Hij was leider van de PTB, de arbeiderspartij, en probeerde structuele economische en sociale hervormingen door te voeren. De tegenstand kwam van de conservatieve kant. Zij die terdege gesteund werden door de USA. De State waren er op gebrand, zeker na de gebeurtenissen in Cuba, een radicale politieke wijziging in Zuid- Amerika tegen te gaan. Tijdens de regering van Goulart gingen steeds meer arbeiders en bezitlozen zich danig verenigen. Verder kwamen er protesten van vakbonden, die aandrongen op drastische hervormingen. In het arme noordoosten werden op de suikerriet plantages acties ondernomen om de onvoorwaardelijke heerschappij van de grootgrondbezitters af te kappen. De conservatieven, ultrarechtse elementen, zagen dat hun domein werd aangevallen. De militairen werden van hun kant bang voor de oprukkende opmars van de, wat zij noemden 'linkse' of subversieve groepen. Doch, ook in het leger zelf was een soort stijgende rebellie te bespeuren. Er moest dus ingegrepen worden. De militairen zetten Joâo Goulart aan de kant in april 1964. De coup werd volledig gesteund door de Amerikaanse president Lyndon B Johnson, die meteen een gelukstelegram stuurde naar Brasilia. En de militaire leiders glunderden. Het leger ging met kracht over op een danig ander stelsel. Er moest snel industrialisatie komen en buitenlands kapitaal was welkom. Dit wed aangetrokken door politieke evenwichtigheid en billijke zwijgende arbeidskrachten. De vakbonden werden het zwijgen op gelegd en verboden deze op te richten.

'Geweld roept geweld op!' schreef Helder Camara, de rode bisschop van Recife in een van hem in 1970 verschenen boekje. Dit was 1 jaar na de moord op Marighela. Helder Camara: 'Op sommige plaatsen is de jeugd een en al vitalisme en idealisme, hongerend naar gerechtigheid en dorstend naar waarachtigheid. Op andere plaatsen engageert ze zich even enthousiast in extremistische ideologieën en bereidt zich voor op de 'guerrilha' in de stad en op het platte land.'

In het weekblad 'INVERTA', een communistich gericht weekblad, las ik een artikel van Luiz Carlos Prestes. Prestes was de leider, van de in 1922 werd opgericht communistische partij, tijdens de militaire dictatuur, . Het was Marighela die zich afscheidde van de partij, daar hij vond dat deze niet radicaal genoeg was. Hij werd leider van de stadguerilla en strijder tegen het imperialisme. Terug naar Prestes, die hem via een artikel in 1981 aan het woord liet. Als een eerbetoon. Prestes verteld over de periode van de partij, doch over Carlos Marighela vind ik geen woord. Waarom? vroeg ik mij af. Daarom vind ik het volgend relaas van cruciaal belang. Het verhaal over een man die aan de vuurdood stief voor de vrijheid van Brazilië. Ik laatde Franse journalist Conrad Detrez aan het woord in zijn boek: 'Pour la libértation du Brésil', waarin sporadische teksten van Marighela zijn bijeengebracht.

Ik citeer in fragmenten Detrez als hij Marighela biografeerd. De Franse uitgave werd kort na het verschijnen verboden, doch enkele maanden later opnieuw uitgebracht in een gezamelijke actie van 24 uitgevers.

"Che Guavara valt in de Boliviaanse bergen in handen van zijn vijanden en wordt in het schoollokaal van een dorpje op 8 oktober 1967 vermoord. Nog geen 10 dagen nadien stelt Carlos Marighela in Havana een klein boekje van 15 bladzijden samen, waarin hij de grondregels opstelt die de guerilla strijdt in Brazilië op gang moet brengen en ten slotte doen slagen. Hij draagt het op aan de 'heldhaftige guerilla die een lichtend voorbeeld zal blijven dat zijn vruchten zal afwerpen in heel Zuid-Amerika'. De aanzet is gegeven: deze voorman, die zojuist gebroken heeft met het centrale comité van de Braziliaanse communistische partij, heeft besloten de strijd die de vroegere rechterhand van Fidel Castro is begonnen, in het hartje van het vasteland voort te zetten. Hij gaat hem opvolgen, maar niet navolgen: de mensen moeten uit de impasse geholpen worden waarin ze zijn geraakt door de bekende 'theorie van de vuurhaarden (focos), die nu wel allerwegen bekritiseerd wordt, zonder dat men er nog iets nieuws voor in plaats heeft. En voor dit 'focisme' iets beters te vinden moeten we niet in de studeerkamer zijn, maar onder de mensen. Carlos Marighela heeft een paar duidelijke ideeën voor ogen: stadsguerilla, plattelandsguerilla, beweegbaarheid, bewegingsoorlog. Hij weet clandestien Brazilië weer binnen te komen en begint kriskras door het land te trekken zoals hij zo dikwijls eerder gedaan heeft, maar ditmaal om overal groepen te vormen die bereid zijn om met hem de wapenen op te nemen. Vanaf 1968 nemen de overvallen op banken, kazernes, militaire gebouwen en de bolwerken van het Amerikaanse imperialisme hand over hand toe.

21-04-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Bijlagen:
fotos brasil 2009 321.jpg (43.5 KB)   
images zumbi.jpg (24.4 KB)   
P1000842.JPG (42.9 KB)   
xingumai 001.jpg (52.5 KB)   

27 SEPTEMBER IS DE DAG VAN KINDEREN, DE DAG VAN COSME EN DAMIÂO. COSME BETEKEND 'VERSIERDE' EN DAMIÂO 'POPULAIR. IN DE CULTUS WORDEN DEZE VERGELEKEN MET DE 'IBEJIS, DE TWEELINGEN. HET IS HET FEEST DER KINDEREN. ZOU HET MOETEN ZIJN, MAAR IN RIO IS DIT VAAK ONZICHTBAAR. DE MACUMBA CULTUS VIERT DIT FEEST GEDREVEN. IK WAS UITGENODIGD MET MIJN VRIENDIN IN NOVO IGUAÇU OM EEN VIERING BIJ TE WONEN, DIE IN HET TEKEN STOND VAN DEZE DAG. NOVO IGUAÇU LIGT NOORDWESTELIJK VAN RIO EN TELT 840.000 INWONERS. VELEN VAN HEN ZIJN AFKOMSTIG UIT HET NOORDOOSTEN, VERDREVEN DOOR ARMOEDE EN DROOGTE. OOK HIER IS HET LEVEN IN KROTTENWIJKEN EN VEELAL ARMOE.
'IGUAÇU' HEEFT IN HET TUPI-GUARANI DE BETEKENIS VAN 'GROOT WATER', WAT AANSLUIT OP DE IGUAÇU RIVIER. AANGEKOMEN MOET IK SAMEN MET MIJN VRIENDIN EN TWEE VROUWELIJKE KENNISSEN NOG EEN UUR LOPEN VOOR WE HET OUDE HUISJE BEREIKEN VAN SEU NELSON. HIJ IS DE 'PAI DO SANTO', DE VADER DER HEILIGEN, EEN POMPEUZE BENAMING, MAAR BELANGRIJK IN DE CULTUS. DAAR ER ZOET MOET WORDEN MEEGENOMEN WORDT ER NOG EEN REUZE SUIKERTAART GEKOCHT BIJ EEN BAKKER OP DE WEG. EN MET DE SMELTENDE TAART IN DE HETE ZON KRUIP IK DE HEUVEL OP. HET OUDE STENEN HUISJE IS DE BIJEENKOMST PLEK.
NU IS DIT HIER EEN KLEINE RUIMTE, IK BEDOEL HET 'TERRERA', DE HEILIGE PLAATS.BINNEN IS NELSON, EEN BLANKE MAN VAN IN DE ZESTIG, MET EEN ZWART MEISJE EN EEN NOORDOOSTELING BEZIG MET HET OPBLAZEN VAN BALLONNEN, OM VERSIERING AAN TE BRENGEN IN DE WITTE GEKALKTE KAMER. TEGEN DE ACHTER MUUR STAAT HET ALTAAR MET DE VELE BEELDEN MET JEZUS IN HET MIDDEN, DE ANALOGIE VAN OXALÁ, DE HOOGSTE IN DE CULTUS. DOCH ER IS OOK LAZARUS, MARIA, DE ZWARTE MADONNA APARECIDA, PRETO VELHOS EN ANDERE BEELDJES DIE PERSONIFICATIE ZIJN VAN EEN AFRIKAANSE GOD. SEU NELSON GEEFT MIJ LACHEND TOESTEMMING OM ENKELE FOTO'S TE NEMEN, EN ZEGT, EINIGZINS VOL IRONIE, DAT HIJ WEL ONZICHTBAAR ZAL BLIJVEN OP HET BEELD.
HET IS WARM EN LANGZAAM KOMEN ENKELE MENSEN DE HEUVEL OPGEKLOMMEN, PUFFEND EN HIJGEND. ONDERTUSSEN IS SEU NELSON ZICH OM AAN HET KLEDEN IN ZIJN WIT KOSTUUM, EEN VAN ZIJDE BROEK EN HEMD. OOK DE DE WEINIGE VOLGELINGEN ZIJN NU KLAAR IN HUN WITTE KLEDING OM AAN HET FEEST TE BEGINNEN. ER WORDEN KAARSEN OPGESTOKEN OP HET ALTAAR, EN IK DOE PLECHTIG MEE. HET WAS NIET MIJN EERSTE BEZOEK AAN EEN UMBANDA BIJEENKOMST, DUS IK WIST ME TE HOUDEN AAN BEPAALDE HANDELINGEN. ER WORDT NU GEZONGEN EN VROUWEN BEGINNEN TE SCHUDDEN.
DE GEESTEN KRIJGEN LANGZAAM TOEGANG TOT HUN LICHAAM. DE VLOER LIGT NU VOL MET SNOEPGOED EN TAARTEN, ALSMEDE FRUIT. SOMMIGE WORDEN BEVANGEN EN VALLEN NEER EN UITEN ZICH DOOR ONVERSTAANBARE TAAL. NU WORDEN TWEE VROUWEN TOT KIND. ZIJ GAAN TERUG NAAR HUN INFANTIELE ZIEL. ZE KRIJGEN SPEELGOED EN SNOEP EN LACHEN, STOPPEN FOPPEN IN HUN MOND EN SPREKEN BABY TAAL.  NELSON WORDT VAN ALLES AANGEBODEN, CADEAUTJES EN SNOEP. DE MAN ZIT OP DE GROND EN BEKIJKT ZIJN GIFTEN.
VOORDIEN WAS EEN VROUW AL ONDER INVLOED GEKOMEN VAN EEN WIJZE OUDE, DE 'PRETO VELHO'. VOOROUDERS DIE UIT HET VERRE AFRIKA KOMEN, ZOALS TANTE MARIA, OF MANNEN DIE VERWORDEN TOT VADER JOACHIM, OF DE KONING VAN CONGO. DE BEVALLIGE VROUW ROOKTE HAAR PIJP EN IK GING BIJ HAAR OP CONSULT. ZE BELOOFDE MIJ VOORSPOED IN HET LEVEN. HET ZIJN DE VERWORVENHEDEN VAN DE CULTUS. OOK NELSON HEEFT EEN VOORVADER OP BEZOEK IN ZIJN ZIEL. ANDERE WERDEN OOK BEVANGEN DOOR HET BOVENNATUURLIJKE EN VIELEN VOOR DE GROND.
EEN OUDERE VROUW WAS MOEILIJK TERUG TE KRIJGEN NAAR HET HEDEN. ONDERTUSSEN LIEP NELSON OP EN NEER. AAN DE DEUR STOND EEN JONGEN UIT HET NOORDOOSTEN, BEZETEN DOOR EEN GEEST, DIE ALS EEN SOORT WAKER WAS VOOR NELSON. WELKE OUDE ZWARTE TOT HEM WAS GEKOMEN WIST IK NIET, MAAR HIJ WAS DE 'VADER DER HEILIGEN'  VAN HET GEHEEL. IK DENK DAT ZIJN GUARD MOEST ZORGEN DAT ER GEEN GEVAARLIJKE ELEMENTEN NAAR BINNEN SLOPEN, LETTERLIJK EN FIGUURLIJK, WANT HIJ STOND AAN DE DEUR TE BLAZEN EN WAS OPLETTEND. NELSON VROEG MIJ OF IK 'DE STAART WAS VAN DIE VROUW', DAT WIL ZEGGEN DE MINNAAR EN DAARMEE BEDOELDE HIJ MIJN VRIENDIN, ZIJ DIE GEREGELD HET TERREIRA BEZOCHT. IK KNIKTE EN OOK AL VERSTOND IK HEM NIET AL TE GOED, DAAR HIJ SPRAK IN EEN BINNEN MOND TAAL, MISSCHIEN UIT ZIJN KINDERJAREN. MAAR BEGREEP ZIJN AANDACHT. HIJ WIST OOK DAT IK VAN VER KWAM, DOCH NIET VAN WAAR. IK ZEI HOLANDA, EN SPRAK MIJN BEGRIP UIT VOOR DE CULTUS. NOU JA, EIGENLIJK  VOELDE IK MIJ THUIS IN DE KLEINE RUIMTE, DIE NU WAZIG WAS, VAN KAARSEN ROOK.
ONDERTUSSEN WAREN DE TOT KINDS VERWORDEN VROUWEN OPGESTAAN EN BEGONNEN MET SNOEP TE GOOIEN EN DE BALLONNEN AAN DE PLAFOND STUK TE MAKEN. WE KREGEN ALLEMAAL WAT TAART EN GUARANA DRANK EN ER WERD GEZONGEN EN TWEE ECHTE KINDEREN HADDEN ZICH OOK GEMELD AAN HET GROND SNOEP-DINER.  DOCH IK VROEG ME AF WAT ER LATER MET AL DEZE ZOETIGHEDEN EN FRUIT ZOU GEBUREN. IK VLUCHTTE AF EN TOE NAAR BUITEN OM WAT FRISSE LUCHT TE HALEN EN ZAG DAT ER DONKERE WOLKEN AAN KWAMEN DRIJVEN. NADAT DE VROUWEN UIT HUN KIND ZIEL WAREN WEGGETROKKEN LIEP HET FEEST NAAR EEN EINDE. OOK NELSON WERD UIT ZIJN ANDERE LEVEN GEHAALD, EN STOND TRILLEND OP ZIJN BENEN VASTGEHOUDEN DOOR ZIJN DIENDER. EN LANGZAAM WERD HIJ WEER DE GEWONE MENS.
DE UMBANDA IS ALS EEN ROTS VOOR HEN DIE HET BELEVEN. NADERHAND IS ALLES WEER GENORMALISEERD EN NEMEN WE AFSCHEID VAN NELSON, DIE WEER EEN GEWONE OUWE MAN WAS, MET GEBREKEN EN VER WEG WAS VAN HET ALLERHOOGSTE. DOCH IN BRAZILIË IS DIT ALLES VAN GEEN BELANG. ZELFS EEN KIND KAN WIJSHEID BEZITTEN, GEGEVEN DOOR EEN VERRE OUDE ZWARTE VOOROUDER UIT AFRIKA. HET IS EEN BELEVENIS DIE VER GAAT.
EEN SCHITTERING VAN MUZIEK EN DANS. DE GODEN VAN AFRIKA ZIJN AANWEZIG, ZE GEVEN WIJSHEID EN RAAD. BRAZILIË IS CANDOMBLÉ, MACUMBA, UMBANDA, HET IS HOE JE HET BELEEFD. DE ZWARTE MAGIE IS OOK AANWEZIG, MAAR DAAR ZIJN ANDERE VORMEN VOOR. EN EXÚ IS DE GEEST, EEN GENIE! VAN HET KWADE, ZEGT MEN, MAAR HIJ IS OOK HET TEGENOVERGESTELDE. HIJ IS EEN LINK TUSSEN DE GODEN EN MENSEN. MET HEM MOET MEN NIET SPOTTEN. ZO OOK NIET MET ZIJN VROUW DE SCHONE POMBA-GIRA.
ALS WE AFSCHEID NEMEN VAN SEU NELSON EN ZIJN HELPERS STEEKT EEN STORM OP. DUISTERE WOLKEN DRIJVEN OVER EN BLIKSEMSCHICHTEN LIJKEN TEKENS VAN EXÚ TE ZIJN. WAARSCHUWEND SPATTEN VONKEN UIT DE STROOMKABELS DIE OVER PALEN HANGEN. EEN VAN DE VROUWEN PROBEERDE NOG ENKELE KAARSEN AAN TE STEKEN LANGS DE BERM, TER ERE VAN HAAR UMBANDA-MOEDER. MAAR HET LIJKT ONMOGELIJK. HAAR BESCHERM ORIXA ZAL DIT WEL BEGRIJPEN. IK DENK AAN DE VELEN DIE ZICH VASTHOUDEN AAN DEZE CULTUS, DIT EEN DIEPERE BETEKENIS HEEFT, WAT VELEN NIET BEGRIJPEN.HET LIJKT SOMS ALLEMAAL ONSCHULDIG, MYTHISCH EN SYMBOLISCH,MAAR VOOR DE WERKELIJKE AANBIDDER IS HET DAGELIJKS VOEDSEL.HET IS GEEN SPEL, ZEKER TOEN IK ZAG DAT MIJN VRIENDIN VERWORDEN WAS TOT KIND. DE GEESTEN VAN AFRIKA ZIJN ALOM AANWEZIG. DIT IS HET MOOIE, MYSTIEKE VAN BRAZILIË.
WAYN

ALTAAR VAN DE HEILIGEN

SEU NELSON EN VOLGELINGE BEZETEN DOOR EEN 'OUDE ZWARTE'

INGANG NAAR HET TEREIRA


ZOETIGHEDEN VOOR DE DAG VAN DE KINDEREN

29-03-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Tiradentes is vernoemd naar Joaquim da Silva Xavier, beter bekend onder de naam 'Tandentrekker'.  Het plaatsje heeft ongeveer 7.000 inwoners en is een toeristische atractie. Ik besloot immer  het plaatsje vroeg te bezoeken zodat ik de mensenstroom kon ontvluchten. Vanuit Sâo Joâo del Rey kan men met het kleine pitorreske stoom treintje gaan, Maria Fumaça, zoiets als 'Rokende Marie'.
Deze schone zwarte Maria brengt je met felle fluittonen in een half uur naar Tiradentes tussen de Sâo Joâo bergen. Doch ik neem de bus, een wervelende rit, die met een omweg het plaatsje bereikt. Mooi gelegen tussen de heuvels en met straatjes die af en toe omhoog lopen. Het is voor de historie dat ik hier kom, anders is de omgeving rustgevender. Hier was het dat de tandentrekker zijn plot smeedde, het eerste om Brazilië te bevrijden van de hebzuchtige Portugezen. Dit gebeurde samen met o.a José Maciel, Claudio da Costa,  Tomás Antonio Gonzaga en Alverenga Peixoto. Ze hadden zich een beeld gevormd van een vrij Brazilië, ook geinspireerd door de onafhankelijkheid in de Verenigde Staten en de Franse revolutie.
                Ze werden ten slotte verraden door een persoon genaamd Joaquim dos Reis, die als tegenprestatie een soort belastingvoordeel verkreeg. Alleen de tandentrekker werd ter dood veroordeeld in Rio de Janeiro, de anderen kregen genade en werden verbannen naar verre oorden. Op 21 april 1792 werd hij opgehangen in Rio, bij het tegenwoordige 'Tiradentes Plein'.  

werk onbekend

Zijn lichaam werd in vier delen uitelkaar getrokken. Met zijn bloed werd een document geschreven bevattend dat zijn herinnering  infameus waren. Zijn ledenmaten werden op palen gespietst om het volk af te schrikken om revolutionaire ideeën te opperen. De Portugezen waren als de dood voor onafhankelijkheid. Maar Tiradentes was al martelaar, en 21 april is een nationale feestdag in Brazilië.
             
SCHILDERIJ VAN PEDRO AMERICO -TIRADENTES GEVIERDEELD-


Natuurlijk ook hier kerken zoals de Nossa Senhor do Rosario dos Pretos, gebouwd door de slaven en die van de Matriz de Santo Antônio. ---------------








Rosario--der zwarten slaven----------------------














Voor de rest is het stadje vergeven van winkeltjes voor de vreemde koper, en lopen er paardjes rond die de mensen in karretjes rondtrekken. Ik liep langs de plekken die de geschiedenis verrijkten.
           Zoals het pand waar de 'plotsmeders' samenkwamen en hun plannen uitwerkten en de oude gevangenis, waar ontsnappen een heel werkstuk moest zijn. Door het plaatsje slenterend kwam ik in een steegje, waar ik een verbrijzeld affiche zag van Johnny Cash, een gegeven dat natuurlijk verder geen betekenis heeft, maar toch frappant. Nog voor de middag aanbrak was ik alweer vertrokken en liet Tiradentes voor wat het was. Alleen de geest van de Tandentrekker zweefde nog boven de kerken en het plothuis.

STRAATJE  ---foto Wayn


OUDE GEVANGENIS  ---foto Wayn


STRAATBEELD foto Wayn



ZIJSTRAATJE WAAR IK EEN JOHNNY CASH POSTER ONTDEKTE -- foto Wayn


HET HUIS WAAR DE GEHEIME BIJEENKOMSTEN PLAATSVONDEN VAN DE 'SAMENZWERING' --- Wayn


TEGELSCHILDERIJTJE DAT IK OOIT MAAKTE in Itaborai, RJ
MET DE TITEL 'SLAAF VAN TIRADENTES' (helaas verweerd door de natuur)


STRAATHOND OP TYPISCHE TIRADENTES KEIEN  ---- fot Wayn
 



bijlagen: jailhouse & borstbeeld Tiradentes

Bijlagen:
fotos brasil 2009 146.jpg (57.9 KB)   
fotos brasil 2009 184.jpg (83.2 KB)   

April 2002,

Op goed 5 uur verwijderd van Belo Horizonte, hoofdstad van Minas Gerais ligt Sâo Joâo Del Rey. Een bekoorlijke plek waar de natuur de kans gaf aan engelen om hun bazuinen te laten klinken. Daar waar mooie negerinnen, mulata's, morena's en blanke vrouwen het stadsbeeld sieren. Natuurlijk zijn er kerken, en waar vindt men die niet, in het toch kuise Minas Gerais. Desalniettemin is alles een tatoeëring over het lichaam van deze stad gesticht in 1696 aan de Sâo Joâo rivier.
        Daar was gouddelven geen vrijetijdsbesteding, maar een dwang naar edelgesteente dat aanzien verwierf. Maar als ik contact zou kunnen leggen de toenmalige slaven van het goud die allang vervlogen waren, over het bizarre verleden van hun delfkunst, dan zouden ze zeggen: -goud is de waarde van armoede.
              Het is doods metaal als de levenslucht je lichaam dreigt te verlaten en je hart pijn doet van treurnis. De stichters van SJDR waren de Bandeirantes, de avonturiers en Indianenslavenhalers. Ze moesten natuurlijk eerst de plaatstelijke Indianen verslaan, hetgeen lukte en zo werd de stad vrij voor andere doeleinden. De goudmijnen ontstonden. Daar zwoegden de negerslaven, biddend tot hun goden wat hun stokslagen deed bekomen van de Portugese beulen.
             Geketend aan het 'Tronco', de martelpaal, verlangend naar hun oerbos in het verre Afrika waar het leven zo anders was dan hier in Minas Gerais. SJ is ook de stad waar Tiradentes werd geboren. Hij die voor het eerst in zag dat Brazilië geen wurm moest blijven van de Portugezen.
             Hij zette een samenzwering op touw genoemd de 'Confidencia Mineiro' om bevrijd te worden van de imperialisten. Maar het complot werd een echec. Ze werden verrraden. Tiradentes werd opgehangen in Rio en later uitelkaar gereten door paarden, anderen verbannen. Ook werkte de kleine kreupele Aleijadinho hier. De meester van de Minas barok, hier in de stad waar de reuk van de bergen aanlokkelijk is en de vriendelijkheid van de bewoners parten speelt. De kleine kreupele stierf aan een vreemde ziekte, na men later zei, lepra. 
            Ik vind mijzelf hier terug, de omgeving, rustiek, waar je kunt nadenken, schilderen, schrijven en... muziek maken. Een plek waar van Gogh of Gaugin zeker inspiratie zouden hebben gevonden. Het landschap van rode aarde, waar de historie een bizar gegeven is en het heden een verschoonde film. Bedekkend al de ruwheid die zich hier afspeelde tussen de mooie bergen.

Het is goede vrijdag als ik aankom op het kleine busstation. Een dag dat hier alles allang in voorbereiding is voor het paasfeest. Ik neem wederom het kleine hotel met de naam 'Aparecida', genoemd naar de patroon heilige van Brazilië, een piepklein kamertje, maar netjes en funcioneel.
         Niet ver er vandaan ligt het koloniale hotel 'Brasil', oude kamers, maar zonder ontbijt. Ik bleef maar bij het eerste, daar toen ik de eerste maal hier in de late avond aankwam, stoffig en vermoeid, dit het eerste was dat ik tegen kwam. Vriendelijke mensen en waar ik in de morgen goed bediend werd door donna Lourdes. (Zij was heden nog steeds aanwezig.) Ze vroeg altijd of alles naar wens was en ik dacht dan aan de rampspoed de verdwaaldheid, de paria in de betonnen sahara van de lichtenloze steden. Dolend in de diepe gangen van hel, gekleed in monnikskleren en slapend in de kerkbanken.
              Zij die te moe waren om een gebed te richten tot de geconsacreerde. Zij die verstoten waren door het magistrale instituut, de gebieders die resprestanten van God noemden, maar helaas de armen verdoemden. En is men niet barrevoets welkom in het huis van de Heer? Ik weet dat dit alles niet rijmt. Dat de hele kerkelijke subfaculteit verdwaald is in de machtige jungle van praal en geld. Ik weet dat de gelovige uitgebuit wordt door alleen die alleen maar dromen van macht op de kansel.
            De straten worden versierd voor de processie die zondag zal uittrekken. De kerken een en al pracht van binnen, waar Christus aan een geweldig kruis hangt en sterft. Ja, hier sterft Hij ieder jaar weer voor de mensen van SJDR. Drommen toeristen komen naar hier en maken fotos van de kerk van Frans van Assis. Buiten de 5 meter dikke kerkmuren, op het plein, staan de geweldige palmen en daaronder voor de kerk staat een kleine ezel met karretje. Ik heb nu eenmaal een teerhartig gevoel voor ezels. Dat komt denkelijk door de trieste blik in hun ogen. Hij die somber naar de grond staart. Ogen uitgeput door ouderdom, hij die veel leed voelde in SJ en veel vrachten voor zijn hopelijk goede baas vervulde. Zij worden veelvuldig gebruikt in Brazil om de 'frete' karretjes te trekken, die voor alle soorten vervoer dienen.

De stad is gesplitst in twee koloniale gedeelten. Gescheiden door de Avenida Trancedo Neves. Die is genoemd naar de voormalige President, die in 1985 werd gekozen en de Braziliaanse dictatuur verwierp. Door onverklaarbare reden stierf hij enkele dagen voor zijn beëdiging. Men zegt door ziekte. Maar hij was een persoon die veel veranderingen wilde brengen in Brazilië. De geruchten gingen dan ook dat hij veel tegenstanders had en zich van hem ontdeden. Was het niet op een puriteinse manier dan op een verborgen mysterieuze manier.
                 Hier bevindt zich het zaken-centro dat bereikbaar is via twee kleine bruggen. Het is een levendige boel door de week, handel, eethuizen, kerken, dronken mannen en het beeld van Tiradentes. In sommige straatjes zie ik de open kapellen. Vol van bloemen die de heilige vrouwen moeten eren. Overal hoor ik gezang. Liederen van geestelijkheid. Gospels. Mensen zijn in de weer om het paasfeest tot een deugd te maken in hun ziel. Anderzijds zullen anderen bezig zijn met het leven, het bereiden van hun rijst, bruine bonen of maispap met wat vis. Zij zullen hun dagen toevertrouwen aan de heiligen, de martelaren, die ze eigenlijk zelf zijn in het aanzien van de heilige geest. Of zou de geest van de zwarte slaven hun doen geloven dat geschiedenis een ander spel is dan het huidige? De dagen van de slavenarbeid en het senzala, het slavenverblijf waar men bidden tot Ogun en Oxalá. En waar de capoeiera grote betekenis had. De dag erop ben ik vroeg uit de veren. De zon lijkt en spotlight vanuit de heuvels en ik begeef me naar het beeld van Tiradentes, waar mannen hun verhalen vertellen.
                              Ik lees de muurkrant die de nieuwtjes van de stad vertellen en kuier door de straatjes en kom Maria Madalena tegen. Ze is op gevorderde leeftijd en vraagt me om wat geld. Ze is een ex-hoer, maar nu uitgerangeert, met een doorgroeft gelaat, wat me doet denken aan een nordestina, die haar leven doorbracht in het dorre landschap van de wildernis in het noordoosten. Ik denk nog aan die andere Madalena, de zondares die door Jezus gekerstened werd. Ja, hier in Sâo Joâo mag ik dit denken. Madalena zegt mij dat ze vroeger een goede tijd had en ik weet dat deze Maria overal aanwezig is, zelfs hier in het toch ingetogen Sâo Joâo.
          Doch aan sexuele gevoelens heeft iedereen behoefte, zelfs de eenzaamste de eenzamen. Hij zich afsluit van de wereld. En de publieke vrouw is de filantrope. In ieder geval een door de heilige geest gezonden protagoniste, die mannen laat voelen dat de wereld een verlangen is. Ze geeft mij haar zegen en zegt dat ik een 'goeie man' ben, en dat God mij mag belonen. Nou ja. "Een verdwaalde gringo,' antwoord ik lachend, en ze lacht bizar om haar tandeloze mond te verbergen. En wat God betreft, zou hij mij belonen?
            Ik loop een soort cafe binnen waar andere klanken te horen zijn. De eigenaar verteld me dat hij uit het zuiden van het land komt en tranen-muziek adoreert. Ik had al teveel gezegd en meteen werd iemand weg gestuurd om een gitaar te halen. Ik zong maar enkele nummers, plus Hank Williams en een (wat ik vaker doe en jammer dat ik de tekst niet kon registreren) een improvisatie stuk. Doch was het niet Walt Whitman die ooit zei: Please don't shoot the piano pianist. He is doing his best!
             De mensen vinden het geweldig en ik drink nog maar een fles bier op de gezondheid van Sâo Joâo, Minas en Brazilië. Buiten loop ik pardoes een bomvolle kerk binnen. Daar zingt een koor uit volle keel, waardoor een tapdanser voor een moment zijn voeten even zou stil houden. Hoe vreemd dat me dit overviel, dat de tapdanser hier tot zijn recht zou komen. Misschien door de vele zwarte mensen? De blues? Zei men niet dat Tiradentes stiekem, als hij allen was op zijn kamer, de blues zong? Een vorm van braziliaanse slavenliederen?
              Nu is de stad omgetovert tot een soort paradijs met bloemen. En dan de luidende klokken als was het dat de gebochelde klokkenluider Quasimodo teruggekeerd was uit den dood.
                Ik zie mannen en vrouwen die aan dikke koorden trekken van de kerkklokken, die de dingen bijna doen dubbelslaan. Tegen een muur hangend filosofeer ik over het leven en Minas Gerais, de plek van rust, armoede, omringd door de mooie heuvels waar de Indianen ooit rondzwierven. De mensenmeute voor de kerk lijkt een bonte kermis, een finesse uit een schilderij van de helse Brueghel. Dit alles overgoten met een kluchtig vernis. Een heilg ornament gedompt in een vurig rustig einde van een dag waarvan de zon ondergaat boven de hemel van Minas Gerais.
             Een hemel die nu op het aadse lijkt, toch met vagevuur momenten.
De zondagmiddag is stil en heilig. Mensen bidden voor de grote muurnissen tot Jezus en moeder Maria en ik loop door dekleine sfeervolle straatjes van de oude binnenstad. Ik denk aan de vrijheid waar velen naar verlangen. Revolutionairen en zondaars, slaven en helden. Gek? Ik voel me thuis in deze regionen. Het is een zoveelste ander Brazilië.
       Nog eenmaal bezoek ik de bar op de hoek en drink een fles ijskoud Antartica bier op het hoertje aande tafel, en allen die Sâo Joâo Del Rey liefhebben.
            
Wayn

06-03-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

De stad Sâo Joâo Del Rey  (+- 85.000 inwoners) ligt in de staat Minas Gerais op een 330 kilometer, zevental busuren van Rio de Janeiro. Het is een zogenaamde 'historische stad', gesticht in 18de eeuw en bezit vele koloniale gebouwen en zo'n 70 kerken.
Het is tevens de stad waar Tiradentes werd geboren in 1746. De man die de leider was van de 'Inconfidencia Mineiro', de samenzwering tegen de Portugese overheersing. Ik kom hier in het volgend hoofdstuk op terug als ik het stadje Tiradentes bezoek. Ik bezoch de stad SJ velen malen, daar het een uitstraling heeft die mij enigzins rust brengt.  

fotos Wayn, november 2009.

Het oude koloniale hotel BRASIL in het centro, goedkoop en simpel


Moacir die zijn spulletjes verkoopt voor de kerk van Franciscus v. Assis. Ik ontmoette hem aldaar en hij was een vriendelijke en vertellende man, die overleeft met de verkoop van fotos en zelf gemaakte schilderijtjes. Een van zijn uitspraken was dat racisme nog veel voorkomt in Brazil en de slavenarbeid nog geen verleden is.

Souvenierwinkelje in het centro


repetitie ruimte van orkest en banda Ramalho


Foto genomen vanuit het hotel 'Aparecida', typish straatje met op de achtergrond één van velen kerken



straathond 'vira lata' (bet. blik omdraaien) in het centro. Ik noemde hem 'olhos azul' (blauwe ogen)


straatje op weg naar hotel, links om de hoek


Storyteller voor de kerk van Sâo Francisco de Assis, foto gemaakt door Moacir, die mij instruerend er een mooi werkstuk van maakte


Homage beeld van Tiradentes, (tandentrekker) in de stad waar hij werd geboren. Hij was de eerste opstandeling tegen het Portugese regiem en werd opgehangen en vierengedeeld, de martelaar der vrijheid


huisjes op een hoger gelegen plek in SJ


kerkje op een steile heuvel

05-03-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller