Camilo Torres

Detrez: 'De behoudende (en katholieke) dagbladen van La Paz en Bogotá gebruiken dezelfde benaming voor Che Guevara en Camillo Torres. De tupemoros van Uraquay, Douglas Bravo, César Montes, Inti Peredo, Yon Soza, alle castristen van het conyinent worden over een kam geschoren. De eerlijke mensen, de zuivere geesten, deeerbare lieden zijn zij die geen honderden maar miljoenen individuen uitmoorden, verminken en prostitueren door middel van honger, knechten, arbeid, 'bevroren lonen'. de exploitatie van ontelbare bordelen, het stelselmatig achterlijk houden van de bevolking en allerlij ziektes tengevolge van de ondervoeding. En ze kunnen rustig tegen de revolutionairen aanschoppen omdat ze immers de officiële afkeuring van de 'paus' mee hebben, wiens engelachtige houding in deze overigens zo luguber, ja misdadig is wanneer je uit eigen ervaring weet, en aan den lijve ondervonden hebt wat de dictatuur en de ellende in Zuid-Amerika betekenen. Voor de liberalen, die minder stompzinnig zijn dan de anderen, maar veel gevaarlijker, is Carlos Marighela een veelzijdige persoonlijkheid, een communistenleider, voetballiefhebber, houdt van ijskoude punch en van zonnebaden aan het strand van Copacabana en bemint drie vrouwen: zijn wettige echtgenote, en de moeder en de zuster van een van zijn vrienden, en verder 'speelt hij guerrilleiro'. Een bijna sympathieke man dus, temeer omdat hij geboren is in Salvador de Bahia, de bakermat van dichters en muzikanten, van lyriek en hartelijkheid, van mulatten en negers, dat wil zeggen van mensen die sinds 4 eeuwen tegen politieke, sociale, religieuze en culturele overheersing van de blanken optornen en die toch zichzelf weten te blijven, dankzij hun handigheid, slimheid, hun Afrikaanse animisme, hun sensualiteit, de samba, een flux de bouche en een heel eigen leefwijze. Als zoon van een negerin en een Italiaanse immigrant is Carlos Marighela dus een Bahiaan bij uitstek. Als hij nu geen terrorist was zou men hem niet eens kwalijk genomen hebben dat hij bestond...
Voor Osvaldo Peralva, een ex-communist, die directeur van een grote liberale krant is geworden en die hem god kende uit de tijd dat ze kameraden waren, heeft 'Marighela meer van Stalin gelezen dan van Marx'. Kent hij Engels en Lenin alleen maar via de stalinistische interpretaties en is hij de meest perfecte Stalinist van Brazilië. Een ijskoude, harde, vastberaden en fysiek zeer moedig man. Luis Carlos Prestes, de algemene secretaris van de partij, is veel kariger als hij het over zijn vroegere medestander heeft. Hij zegt over hem: 'Het is een patriot, die de verkeerde middelen gebruikt'.
(noot mijnerzijds. Het zuid-Amerikaans communisme is meer terug te vinden in de ideologie van Marx en Engels, doch Marighela had zich ook verdiept in Mao Tse-Toeng en zijn revolutie, toen hij in 1953 in China verbleef.)
Detrez: 'Tot zover dus de roddelverhalen, de beschimpingen en de verkeerde beoordelingen. De feiten liggen heel anders. Carlos Marighela wordt in 1911 geboren in Salvador de Bahia. Zijn ouders zijn mensen uit het volk. "Ik ben een kleinzoon van slaven," zei hij eens tegen mij, met de trots van iemand die zich vrijmaakt van een langdurige vernedering. Op zijn 16de wordt hij lid van de CP. Dankzij geweldige offers kan hij verder studeren. Hij wil ingenieur worden maar in zijn 3de jaar geeft hij de studie op om 'revolutie te gaan maken'. In 1936 - hij dan juist 24 geworden - maakt hij voor het eerst kennis met de gevangenis. Hij leest Dostojevski en de grote nationale romanschrijver Graciliano Ramos. Ook een communist en zijn vriend. In oktober van dat jaar, precies 2 jaar na zijn oproep tot de gewapende strijd vanuit Havana, ontmoet ik hem ergens in een van de grote steden van het land. Ik heb dan al 6 weken het 'spoor' gevolgd dat moet leiden naar 'vijand nummer 1 van de dictatuur en het imperialisme,' zoals hij zichzelf genoemd heeft. Een spoor dat door meerdere landen loopt en dat ten slotte uitkomt in een van de 24 staten van de federatie van Brazilië. Welke? Dat weet ik pas de dag voor onze ontmoeting. Het gerucht gaat dat Marighela zich onophoudelijk verplaatst, om de politie te ontlopen. Maar ook om overal de groepen van de Nationale Bevrijding Actie te vormen, die als paddenstoelen uit de grond schieten'van de monding van de Amazone tot aan de grens van Uruquay.' Er is een legende gekomen: Marighela is ongrijpbaar. Alomwezig. De politie aganten houden het hoofd koel: hij kan alleen daar zijn waar hij ons het makkelijks kan ontglippen.: ondergedoken in een van die twee mensen oceanen die Rio en Sâo Paulo heten. Door het raam van de eerste verdieping van het gebouw waar hij me heeft laten komen zie ik een politieagent patrouilleren. Een paar honderd meter verderop staat een volkswagen van de stadspolitie geparkeerd. Stom toeval. Marighela stelt me gerust. Als ons langdurig onderhoudt is afgelopen loopt hij in tegenovergestelde richting weg. De volgende dag laat een van zijn lijfwachten me een boodschap brengen: "U moet het land onmiddellijk verlaten!"
10 dagen later worden 2 verzetstrijders die dich bij de leiding schijnen te staan gearresteerd; het zijn geestelijken, dominicanen. De ouden marxist-lenist is nog sektarisch, nog dogmatisch: Camilo Torres heeft immers bewezen dat een pastoor een uitstekende guerrilla kan zijn!
(De Columbiaanse priester-guerrilla Camilo Torres wordt op 15 februari 1966 door het leger vermoord in de bergen van Columbia. Ooit zei hij: "Ik weet niet of de ziel onsterfelijk is, maar ik weet wél, dat honger sterfelijk is. Het is de plicht van elk christen om revolutionair te zijn."
noot mijnerzijds.)
...Met de gevangenneming van deze 2 priesters valt een heel netwerk in duigen, dat direct naar de chef leidde. 80 politiemannen gewapend met revolvers en mitrailleurs, weten hem in de val te lokken en schieten hem in de avond van de 4de november midden op straat in Sâo Paulo neer. Er is wel gezegd: een held is hij, die hoop geeft aan het volk. Carlos Marighela heeft het volk ook een voorhoede en een strategie gegeven: de hoop, gewapend met ideeën en duizend geweren.'
Conrad Detrez 1970

Dank, Wayn

Bijlagen:
marighella 001.jpg (32.2 KB)   
marighella 002.jpg (37.8 KB)   
marighella 004.jpg (37.6 KB)   
marighella 005.jpg (22.5 KB)   

Carlos Lamarca

In Rio de janeiro, Sâo Paulo en Belo Horizonte. De guerrilla in de steden is al begonnen. Het strijdtoneel is de geïndustrialiseerde driehoek, welke wordt gevormd door de 3 hoofdsteden van deze staten die tot de verste gevorderde van de federatie behoren. De leiders wisselen gegevens uit, maken analyses van het werk en werken de conclusies die uit de gevoerde acties te trekken zijn nader uit.

Er wordt een 'praktisch handboek voor de stadsguerrilla' in elkaar gezet. Er komen wat meer theoretische geschriften uit waarin de beginselen opgesteld worden voor de guerrilla op het platteland in aansluiting met de strijd in de steden.  De strategie komt met de praktijk tot ontwikkeling. De twee vormen van revolutionaire strijd zijn nu duidelijk bepaald. Marighela ziet ze in het veelomvattende perspectief van de evolutionaire bewegingsoorlog. Beweging, beweeglijkheid, dit woord kom je voortdurend in zijn stellingen tegen. Het is de voorwaarde voor succes, dankzij de buitengewone beweeglijkheid (en snelheid, vanzelfsprekend) van de guerrilleiro's worden tussen september 1968 en oktober 1969 bijna 100 banken leeggehaald, veelal opgesierd met politieke leuzen die de 'onteigening' rechtvaardigen. De hele operatie duurt meestal een paar minuten en telkens weten de activisten uit de handen van de politie te blijven. Deze successen zijn een geweldige stimulans voor de bevolking die fel tegen de dictatuur gekant is en verbitterd is over de Noord-Amerikaanse overheersing over hun land, maar tot dan toe op non-actief gebleven was, stilgelegd door de voorzichtige houding van de bureaucratische CP. Er worden tal van op zichzelf staande groepen georganiseerd. Zoals de 'Revolutionaire Volks-Avant garde' en de 'Revolutioniare 8 Oktober beweging' (MR8), de rode vleugel van de Braziliaanse CP, die maoïstisch gezind is. Daaronder bevinden zich militairen, die daags na de staatsgreep van 1964 uit het leger gezet zijn, of die zoals kapitein Carlos Lamarca, gedeserteerd zijn, met medeneming van hele vrachtwagens vol wapens en munitie.

(Carlos Lamarca was een van de belangrijkste verzetsstrijders tegen het militaire regime. De grondvesting van het MR8, begin 1971, moest een nieuwe strijd karakteriseren. Lamarca werd aangewezen als organisator van een landelijke guerrilla in de 'sertâo', het binnenland van Bahia. Daar werd hij in september van dat jaar ontmaskerd en vermoord. noot mijnerzijds)

Detrez: ... samen met de naaste medewerkers van Marighela komen sommigen tot meer spectaculaire en ook duidelijk meer politie acties. Ze brengen de Amerikaanse kapitein Charles Chandler, een CIA agent, ter dood juist wanneer deze zijn villa in Sâo Paulo verlaat; ze blazen vestigingen van het leger en Amerikaanse handelscentra op; ze bezetten radiostations en zenen revolutionaire programma's uit; ze bevrijden uit de centrale gevangenis van Rio de Janeiro een groep geestverwanten die daar gevangen zit; ze ontvoeren in Rio op klaarlichte dag Burke Elbrick, de Amerikaanse ambassadeur en laten deze niet eerder vrij nadat de regering over alle radio-en televisie stations en in alle kranten een bericht heeft gepubliceerd waarin het dictatoriale karakter van de politiestaat, de gevangenneming en de folteringen die er plaats vinden aan de kaak gesteld worden, de binnenkort uit te breken guerrilla op het platte land aangekondigd wordt en vervolgens nog 15 activisten naar de Mexicaanse grens heeft gebracht die in diverse gevangenissen ingesloten zaten. Sommigen van hen, die door de politie gezocht worden en geen paspoort meer hebben, weten tot twee maal toe een boeing 707 te kapen en er mee naar Cuba uit te wijken. Al deze verschillende groepen gaan op vergelijkbare wijze te werk. Steeds weer komen we dezelfde kenmerken (namen, data) tegen die aan Guevara doen denken. En omdat er op de lijst van de 15 activisten die als losprijs voor de geschaakte Amerikaanse Ambassadeur vrijgelaten namen voorkomen van de vertegenwoordigers van deze organisatie, komt de politie tot de overtuiging dat ze nu op weg naar de eenheid zijn; sterker nog, dat Carlos Marighela: 'Uit alle macht probeert te komen tot de vorming van een machtig eenheidsfront.' (Dit laatste uit het 'Jornal de Tarde' van SP, 15 september 1969)

Detrez: ...In augustus 1967 wordt in Cuba de eerste Conferentie van Latijns-Amerikaanse Solidariteit (O.L.A.S) gehouden. De leiding van de Braziliaanse CP heeft besloten geen enkele afgevaardigde naar Havana te sturen. Carlos Marighela, lid van het Centrale Comité en leider van het comité van de staat Sâo Paulo neemt de uitnodiging van de organisatoren toch aan en gaat er zonder het Centrale Comité toestemming te vragen: 'Omdat ik het het geen enkel revolutionair gezag toe ken,' schrijft hij in een brief aan de partijleiding van 17 augustus 1967. 'De leiding van de CP is te log, bezit geen enkele beweeglijkheid, is omgekocht door de bourgeoisideologie, kan niets doen voor de revolutie en ik wil niet langer behoren tot deze academie van schone kunsten die niets beters weet te verzinnen dan vergaderingen beleggen'. Hij breekt met het Centrale Comité, gedreven door zijn 'drang om als revolutionair te strijden te midden van het volk' en omdat hij voortaan weigert "de regels in acht te nemen van het bureaucratisch conventionele politieke spel dat aan de top van de partij gespeeld wordt'. In de reactionaire pers, dat betekent dus in praktisch alle kranten die het land telt, worden Carlos Marighela en zijn medestanders aangeduid als 'bandieten', 'dieven', 'gangsters', 'moordenaars' enzovoort...'

wordt vervolgd

Bijlagen:
new songs 002.jpg (44.4 KB)   

Carlos Marighela 1911-1969

Wie was deze persoon? Waarom schrijf ik over hem? Voor mij gaat het niet alleen over Marighela, maar ook over het feit erachter. Het was een belangrijk moment in de Braziliaanse geschiedenis, namelijk iemand die opstond tegen het militair regime. Hij koos voor de gewapende strijd. Het was een gevecht tegen de militaire onderdrukking, die begon met de coup in 1964. Ik zal kort maar evident zijn omtrent deze machtsovername. Joâo Goulart werd in 1961 president van Brazilië. Hij was leider van de PTB, de arbeiderspartij, en probeerde structuele economische en sociale hervormingen door te voeren. De tegenstand kwam van de conservatieve kant. Zij die terdege gesteund werden door de USA. De State waren er op gebrand, zeker na de gebeurtenissen in Cuba, een radicale politieke wijziging in Zuid- Amerika tegen te gaan. Tijdens de regering van Goulart gingen steeds meer arbeiders en bezitlozen zich danig verenigen. Verder kwamen er protesten van vakbonden, die aandrongen op drastische hervormingen. In het arme noordoosten werden op de suikerriet plantages acties ondernomen om de onvoorwaardelijke heerschappij van de grootgrondbezitters af te kappen. De conservatieven, ultrarechtse elementen, zagen dat hun domein werd aangevallen. De militairen werden van hun kant bang voor de oprukkende opmars van de, wat zij noemden 'linkse' of subversieve groepen. Doch, ook in het leger zelf was een soort stijgende rebellie te bespeuren. Er moest dus ingegrepen worden. De militairen zetten Joâo Goulart aan de kant in april 1964. De coup werd volledig gesteund door de Amerikaanse president Lyndon B Johnson, die meteen een gelukstelegram stuurde naar Brasilia. En de militaire leiders glunderden. Het leger ging met kracht over op een danig ander stelsel. Er moest snel industrialisatie komen en buitenlands kapitaal was welkom. Dit wed aangetrokken door politieke evenwichtigheid en billijke zwijgende arbeidskrachten. De vakbonden werden het zwijgen op gelegd en verboden deze op te richten.

'Geweld roept geweld op!' schreef Helder Camara, de rode bisschop van Recife in een van hem in 1970 verschenen boekje. Dit was 1 jaar na de moord op Marighela. Helder Camara: 'Op sommige plaatsen is de jeugd een en al vitalisme en idealisme, hongerend naar gerechtigheid en dorstend naar waarachtigheid. Op andere plaatsen engageert ze zich even enthousiast in extremistische ideologieën en bereidt zich voor op de 'guerrilha' in de stad en op het platte land.'

In het weekblad 'INVERTA', een communistich gericht weekblad, las ik een artikel van Luiz Carlos Prestes. Prestes was de leider, van de in 1922 werd opgericht communistische partij, tijdens de militaire dictatuur, . Het was Marighela die zich afscheidde van de partij, daar hij vond dat deze niet radicaal genoeg was. Hij werd leider van de stadguerilla en strijder tegen het imperialisme. Terug naar Prestes, die hem via een artikel in 1981 aan het woord liet. Als een eerbetoon. Prestes verteld over de periode van de partij, doch over Carlos Marighela vind ik geen woord. Waarom? vroeg ik mij af. Daarom vind ik het volgend relaas van cruciaal belang. Het verhaal over een man die aan de vuurdood stief voor de vrijheid van Brazilië. Ik laatde Franse journalist Conrad Detrez aan het woord in zijn boek: 'Pour la libértation du Brésil', waarin sporadische teksten van Marighela zijn bijeengebracht.

Ik citeer in fragmenten Detrez als hij Marighela biografeerd. De Franse uitgave werd kort na het verschijnen verboden, doch enkele maanden later opnieuw uitgebracht in een gezamelijke actie van 24 uitgevers.

"Che Guavara valt in de Boliviaanse bergen in handen van zijn vijanden en wordt in het schoollokaal van een dorpje op 8 oktober 1967 vermoord. Nog geen 10 dagen nadien stelt Carlos Marighela in Havana een klein boekje van 15 bladzijden samen, waarin hij de grondregels opstelt die de guerilla strijdt in Brazilië op gang moet brengen en ten slotte doen slagen. Hij draagt het op aan de 'heldhaftige guerilla die een lichtend voorbeeld zal blijven dat zijn vruchten zal afwerpen in heel Zuid-Amerika'. De aanzet is gegeven: deze voorman, die zojuist gebroken heeft met het centrale comité van de Braziliaanse communistische partij, heeft besloten de strijd die de vroegere rechterhand van Fidel Castro is begonnen, in het hartje van het vasteland voort te zetten. Hij gaat hem opvolgen, maar niet navolgen: de mensen moeten uit de impasse geholpen worden waarin ze zijn geraakt door de bekende 'theorie van de vuurhaarden (focos), die nu wel allerwegen bekritiseerd wordt, zonder dat men er nog iets nieuws voor in plaats heeft. En voor dit 'focisme' iets beters te vinden moeten we niet in de studeerkamer zijn, maar onder de mensen. Carlos Marighela heeft een paar duidelijke ideeën voor ogen: stadsguerilla, plattelandsguerilla, beweegbaarheid, bewegingsoorlog. Hij weet clandestien Brazilië weer binnen te komen en begint kriskras door het land te trekken zoals hij zo dikwijls eerder gedaan heeft, maar ditmaal om overal groepen te vormen die bereid zijn om met hem de wapenen op te nemen. Vanaf 1968 nemen de overvallen op banken, kazernes, militaire gebouwen en de bolwerken van het Amerikaanse imperialisme hand over hand toe.

21-04-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Bijlagen:
fotos brasil 2009 321.jpg (43.5 KB)   
images zumbi.jpg (24.4 KB)   
P1000842.JPG (42.9 KB)   
xingumai 001.jpg (52.5 KB)   

27 SEPTEMBER IS DE DAG VAN KINDEREN, DE DAG VAN COSME EN DAMIÂO. COSME BETEKEND 'VERSIERDE' EN DAMIÂO 'POPULAIR. IN DE CULTUS WORDEN DEZE VERGELEKEN MET DE 'IBEJIS, DE TWEELINGEN. HET IS HET FEEST DER KINDEREN. ZOU HET MOETEN ZIJN, MAAR IN RIO IS DIT VAAK ONZICHTBAAR. DE MACUMBA CULTUS VIERT DIT FEEST GEDREVEN. IK WAS UITGENODIGD MET MIJN VRIENDIN IN NOVO IGUAÇU OM EEN VIERING BIJ TE WONEN, DIE IN HET TEKEN STOND VAN DEZE DAG. NOVO IGUAÇU LIGT NOORDWESTELIJK VAN RIO EN TELT 840.000 INWONERS. VELEN VAN HEN ZIJN AFKOMSTIG UIT HET NOORDOOSTEN, VERDREVEN DOOR ARMOEDE EN DROOGTE. OOK HIER IS HET LEVEN IN KROTTENWIJKEN EN VEELAL ARMOE.
'IGUAÇU' HEEFT IN HET TUPI-GUARANI DE BETEKENIS VAN 'GROOT WATER', WAT AANSLUIT OP DE IGUAÇU RIVIER. AANGEKOMEN MOET IK SAMEN MET MIJN VRIENDIN EN TWEE VROUWELIJKE KENNISSEN NOG EEN UUR LOPEN VOOR WE HET OUDE HUISJE BEREIKEN VAN SEU NELSON. HIJ IS DE 'PAI DO SANTO', DE VADER DER HEILIGEN, EEN POMPEUZE BENAMING, MAAR BELANGRIJK IN DE CULTUS. DAAR ER ZOET MOET WORDEN MEEGENOMEN WORDT ER NOG EEN REUZE SUIKERTAART GEKOCHT BIJ EEN BAKKER OP DE WEG. EN MET DE SMELTENDE TAART IN DE HETE ZON KRUIP IK DE HEUVEL OP. HET OUDE STENEN HUISJE IS DE BIJEENKOMST PLEK.
NU IS DIT HIER EEN KLEINE RUIMTE, IK BEDOEL HET 'TERRERA', DE HEILIGE PLAATS.BINNEN IS NELSON, EEN BLANKE MAN VAN IN DE ZESTIG, MET EEN ZWART MEISJE EN EEN NOORDOOSTELING BEZIG MET HET OPBLAZEN VAN BALLONNEN, OM VERSIERING AAN TE BRENGEN IN DE WITTE GEKALKTE KAMER. TEGEN DE ACHTER MUUR STAAT HET ALTAAR MET DE VELE BEELDEN MET JEZUS IN HET MIDDEN, DE ANALOGIE VAN OXALÁ, DE HOOGSTE IN DE CULTUS. DOCH ER IS OOK LAZARUS, MARIA, DE ZWARTE MADONNA APARECIDA, PRETO VELHOS EN ANDERE BEELDJES DIE PERSONIFICATIE ZIJN VAN EEN AFRIKAANSE GOD. SEU NELSON GEEFT MIJ LACHEND TOESTEMMING OM ENKELE FOTO'S TE NEMEN, EN ZEGT, EINIGZINS VOL IRONIE, DAT HIJ WEL ONZICHTBAAR ZAL BLIJVEN OP HET BEELD.
HET IS WARM EN LANGZAAM KOMEN ENKELE MENSEN DE HEUVEL OPGEKLOMMEN, PUFFEND EN HIJGEND. ONDERTUSSEN IS SEU NELSON ZICH OM AAN HET KLEDEN IN ZIJN WIT KOSTUUM, EEN VAN ZIJDE BROEK EN HEMD. OOK DE DE WEINIGE VOLGELINGEN ZIJN NU KLAAR IN HUN WITTE KLEDING OM AAN HET FEEST TE BEGINNEN. ER WORDEN KAARSEN OPGESTOKEN OP HET ALTAAR, EN IK DOE PLECHTIG MEE. HET WAS NIET MIJN EERSTE BEZOEK AAN EEN UMBANDA BIJEENKOMST, DUS IK WIST ME TE HOUDEN AAN BEPAALDE HANDELINGEN. ER WORDT NU GEZONGEN EN VROUWEN BEGINNEN TE SCHUDDEN.
DE GEESTEN KRIJGEN LANGZAAM TOEGANG TOT HUN LICHAAM. DE VLOER LIGT NU VOL MET SNOEPGOED EN TAARTEN, ALSMEDE FRUIT. SOMMIGE WORDEN BEVANGEN EN VALLEN NEER EN UITEN ZICH DOOR ONVERSTAANBARE TAAL. NU WORDEN TWEE VROUWEN TOT KIND. ZIJ GAAN TERUG NAAR HUN INFANTIELE ZIEL. ZE KRIJGEN SPEELGOED EN SNOEP EN LACHEN, STOPPEN FOPPEN IN HUN MOND EN SPREKEN BABY TAAL.  NELSON WORDT VAN ALLES AANGEBODEN, CADEAUTJES EN SNOEP. DE MAN ZIT OP DE GROND EN BEKIJKT ZIJN GIFTEN.
VOORDIEN WAS EEN VROUW AL ONDER INVLOED GEKOMEN VAN EEN WIJZE OUDE, DE 'PRETO VELHO'. VOOROUDERS DIE UIT HET VERRE AFRIKA KOMEN, ZOALS TANTE MARIA, OF MANNEN DIE VERWORDEN TOT VADER JOACHIM, OF DE KONING VAN CONGO. DE BEVALLIGE VROUW ROOKTE HAAR PIJP EN IK GING BIJ HAAR OP CONSULT. ZE BELOOFDE MIJ VOORSPOED IN HET LEVEN. HET ZIJN DE VERWORVENHEDEN VAN DE CULTUS. OOK NELSON HEEFT EEN VOORVADER OP BEZOEK IN ZIJN ZIEL. ANDERE WERDEN OOK BEVANGEN DOOR HET BOVENNATUURLIJKE EN VIELEN VOOR DE GROND.
EEN OUDERE VROUW WAS MOEILIJK TERUG TE KRIJGEN NAAR HET HEDEN. ONDERTUSSEN LIEP NELSON OP EN NEER. AAN DE DEUR STOND EEN JONGEN UIT HET NOORDOOSTEN, BEZETEN DOOR EEN GEEST, DIE ALS EEN SOORT WAKER WAS VOOR NELSON. WELKE OUDE ZWARTE TOT HEM WAS GEKOMEN WIST IK NIET, MAAR HIJ WAS DE 'VADER DER HEILIGEN'  VAN HET GEHEEL. IK DENK DAT ZIJN GUARD MOEST ZORGEN DAT ER GEEN GEVAARLIJKE ELEMENTEN NAAR BINNEN SLOPEN, LETTERLIJK EN FIGUURLIJK, WANT HIJ STOND AAN DE DEUR TE BLAZEN EN WAS OPLETTEND. NELSON VROEG MIJ OF IK 'DE STAART WAS VAN DIE VROUW', DAT WIL ZEGGEN DE MINNAAR EN DAARMEE BEDOELDE HIJ MIJN VRIENDIN, ZIJ DIE GEREGELD HET TERREIRA BEZOCHT. IK KNIKTE EN OOK AL VERSTOND IK HEM NIET AL TE GOED, DAAR HIJ SPRAK IN EEN BINNEN MOND TAAL, MISSCHIEN UIT ZIJN KINDERJAREN. MAAR BEGREEP ZIJN AANDACHT. HIJ WIST OOK DAT IK VAN VER KWAM, DOCH NIET VAN WAAR. IK ZEI HOLANDA, EN SPRAK MIJN BEGRIP UIT VOOR DE CULTUS. NOU JA, EIGENLIJK  VOELDE IK MIJ THUIS IN DE KLEINE RUIMTE, DIE NU WAZIG WAS, VAN KAARSEN ROOK.
ONDERTUSSEN WAREN DE TOT KINDS VERWORDEN VROUWEN OPGESTAAN EN BEGONNEN MET SNOEP TE GOOIEN EN DE BALLONNEN AAN DE PLAFOND STUK TE MAKEN. WE KREGEN ALLEMAAL WAT TAART EN GUARANA DRANK EN ER WERD GEZONGEN EN TWEE ECHTE KINDEREN HADDEN ZICH OOK GEMELD AAN HET GROND SNOEP-DINER.  DOCH IK VROEG ME AF WAT ER LATER MET AL DEZE ZOETIGHEDEN EN FRUIT ZOU GEBUREN. IK VLUCHTTE AF EN TOE NAAR BUITEN OM WAT FRISSE LUCHT TE HALEN EN ZAG DAT ER DONKERE WOLKEN AAN KWAMEN DRIJVEN. NADAT DE VROUWEN UIT HUN KIND ZIEL WAREN WEGGETROKKEN LIEP HET FEEST NAAR EEN EINDE. OOK NELSON WERD UIT ZIJN ANDERE LEVEN GEHAALD, EN STOND TRILLEND OP ZIJN BENEN VASTGEHOUDEN DOOR ZIJN DIENDER. EN LANGZAAM WERD HIJ WEER DE GEWONE MENS.
DE UMBANDA IS ALS EEN ROTS VOOR HEN DIE HET BELEVEN. NADERHAND IS ALLES WEER GENORMALISEERD EN NEMEN WE AFSCHEID VAN NELSON, DIE WEER EEN GEWONE OUWE MAN WAS, MET GEBREKEN EN VER WEG WAS VAN HET ALLERHOOGSTE. DOCH IN BRAZILIË IS DIT ALLES VAN GEEN BELANG. ZELFS EEN KIND KAN WIJSHEID BEZITTEN, GEGEVEN DOOR EEN VERRE OUDE ZWARTE VOOROUDER UIT AFRIKA. HET IS EEN BELEVENIS DIE VER GAAT.
EEN SCHITTERING VAN MUZIEK EN DANS. DE GODEN VAN AFRIKA ZIJN AANWEZIG, ZE GEVEN WIJSHEID EN RAAD. BRAZILIË IS CANDOMBLÉ, MACUMBA, UMBANDA, HET IS HOE JE HET BELEEFD. DE ZWARTE MAGIE IS OOK AANWEZIG, MAAR DAAR ZIJN ANDERE VORMEN VOOR. EN EXÚ IS DE GEEST, EEN GENIE! VAN HET KWADE, ZEGT MEN, MAAR HIJ IS OOK HET TEGENOVERGESTELDE. HIJ IS EEN LINK TUSSEN DE GODEN EN MENSEN. MET HEM MOET MEN NIET SPOTTEN. ZO OOK NIET MET ZIJN VROUW DE SCHONE POMBA-GIRA.
ALS WE AFSCHEID NEMEN VAN SEU NELSON EN ZIJN HELPERS STEEKT EEN STORM OP. DUISTERE WOLKEN DRIJVEN OVER EN BLIKSEMSCHICHTEN LIJKEN TEKENS VAN EXÚ TE ZIJN. WAARSCHUWEND SPATTEN VONKEN UIT DE STROOMKABELS DIE OVER PALEN HANGEN. EEN VAN DE VROUWEN PROBEERDE NOG ENKELE KAARSEN AAN TE STEKEN LANGS DE BERM, TER ERE VAN HAAR UMBANDA-MOEDER. MAAR HET LIJKT ONMOGELIJK. HAAR BESCHERM ORIXA ZAL DIT WEL BEGRIJPEN. IK DENK AAN DE VELEN DIE ZICH VASTHOUDEN AAN DEZE CULTUS, DIT EEN DIEPERE BETEKENIS HEEFT, WAT VELEN NIET BEGRIJPEN.HET LIJKT SOMS ALLEMAAL ONSCHULDIG, MYTHISCH EN SYMBOLISCH,MAAR VOOR DE WERKELIJKE AANBIDDER IS HET DAGELIJKS VOEDSEL.HET IS GEEN SPEL, ZEKER TOEN IK ZAG DAT MIJN VRIENDIN VERWORDEN WAS TOT KIND. DE GEESTEN VAN AFRIKA ZIJN ALOM AANWEZIG. DIT IS HET MOOIE, MYSTIEKE VAN BRAZILIË.
WAYN

ALTAAR VAN DE HEILIGEN

SEU NELSON EN VOLGELINGE BEZETEN DOOR EEN 'OUDE ZWARTE'

INGANG NAAR HET TEREIRA


ZOETIGHEDEN VOOR DE DAG VAN DE KINDEREN

29-03-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Tiradentes is vernoemd naar Joaquim da Silva Xavier, beter bekend onder de naam 'Tandentrekker'.  Het plaatsje heeft ongeveer 7.000 inwoners en is een toeristische atractie. Ik besloot immer  het plaatsje vroeg te bezoeken zodat ik de mensenstroom kon ontvluchten. Vanuit Sâo Joâo del Rey kan men met het kleine pitorreske stoom treintje gaan, Maria Fumaça, zoiets als 'Rokende Marie'.
Deze schone zwarte Maria brengt je met felle fluittonen in een half uur naar Tiradentes tussen de Sâo Joâo bergen. Doch ik neem de bus, een wervelende rit, die met een omweg het plaatsje bereikt. Mooi gelegen tussen de heuvels en met straatjes die af en toe omhoog lopen. Het is voor de historie dat ik hier kom, anders is de omgeving rustgevender. Hier was het dat de tandentrekker zijn plot smeedde, het eerste om Brazilië te bevrijden van de hebzuchtige Portugezen. Dit gebeurde samen met o.a José Maciel, Claudio da Costa,  Tomás Antonio Gonzaga en Alverenga Peixoto. Ze hadden zich een beeld gevormd van een vrij Brazilië, ook geinspireerd door de onafhankelijkheid in de Verenigde Staten en de Franse revolutie.
                Ze werden ten slotte verraden door een persoon genaamd Joaquim dos Reis, die als tegenprestatie een soort belastingvoordeel verkreeg. Alleen de tandentrekker werd ter dood veroordeeld in Rio de Janeiro, de anderen kregen genade en werden verbannen naar verre oorden. Op 21 april 1792 werd hij opgehangen in Rio, bij het tegenwoordige 'Tiradentes Plein'.  

werk onbekend

Zijn lichaam werd in vier delen uitelkaar getrokken. Met zijn bloed werd een document geschreven bevattend dat zijn herinnering  infameus waren. Zijn ledenmaten werden op palen gespietst om het volk af te schrikken om revolutionaire ideeën te opperen. De Portugezen waren als de dood voor onafhankelijkheid. Maar Tiradentes was al martelaar, en 21 april is een nationale feestdag in Brazilië.
             
SCHILDERIJ VAN PEDRO AMERICO -TIRADENTES GEVIERDEELD-


Natuurlijk ook hier kerken zoals de Nossa Senhor do Rosario dos Pretos, gebouwd door de slaven en die van de Matriz de Santo Antônio. ---------------








Rosario--der zwarten slaven----------------------














Voor de rest is het stadje vergeven van winkeltjes voor de vreemde koper, en lopen er paardjes rond die de mensen in karretjes rondtrekken. Ik liep langs de plekken die de geschiedenis verrijkten.
           Zoals het pand waar de 'plotsmeders' samenkwamen en hun plannen uitwerkten en de oude gevangenis, waar ontsnappen een heel werkstuk moest zijn. Door het plaatsje slenterend kwam ik in een steegje, waar ik een verbrijzeld affiche zag van Johnny Cash, een gegeven dat natuurlijk verder geen betekenis heeft, maar toch frappant. Nog voor de middag aanbrak was ik alweer vertrokken en liet Tiradentes voor wat het was. Alleen de geest van de Tandentrekker zweefde nog boven de kerken en het plothuis.

STRAATJE  ---foto Wayn


OUDE GEVANGENIS  ---foto Wayn


STRAATBEELD foto Wayn



ZIJSTRAATJE WAAR IK EEN JOHNNY CASH POSTER ONTDEKTE -- foto Wayn


HET HUIS WAAR DE GEHEIME BIJEENKOMSTEN PLAATSVONDEN VAN DE 'SAMENZWERING' --- Wayn


TEGELSCHILDERIJTJE DAT IK OOIT MAAKTE in Itaborai, RJ
MET DE TITEL 'SLAAF VAN TIRADENTES' (helaas verweerd door de natuur)


STRAATHOND OP TYPISCHE TIRADENTES KEIEN  ---- fot Wayn
 



bijlagen: jailhouse & borstbeeld Tiradentes

Bijlagen:
fotos brasil 2009 146.jpg (57.9 KB)   
fotos brasil 2009 184.jpg (83.2 KB)   

April 2002,

Op goed 5 uur verwijderd van Belo Horizonte, hoofdstad van Minas Gerais ligt Sâo Joâo Del Rey. Een bekoorlijke plek waar de natuur de kans gaf aan engelen om hun bazuinen te laten klinken. Daar waar mooie negerinnen, mulata's, morena's en blanke vrouwen het stadsbeeld sieren. Natuurlijk zijn er kerken, en waar vindt men die niet, in het toch kuise Minas Gerais. Desalniettemin is alles een tatoeëring over het lichaam van deze stad gesticht in 1696 aan de Sâo Joâo rivier.
        Daar was gouddelven geen vrijetijdsbesteding, maar een dwang naar edelgesteente dat aanzien verwierf. Maar als ik contact zou kunnen leggen de toenmalige slaven van het goud die allang vervlogen waren, over het bizarre verleden van hun delfkunst, dan zouden ze zeggen: -goud is de waarde van armoede.
              Het is doods metaal als de levenslucht je lichaam dreigt te verlaten en je hart pijn doet van treurnis. De stichters van SJDR waren de Bandeirantes, de avonturiers en Indianenslavenhalers. Ze moesten natuurlijk eerst de plaatstelijke Indianen verslaan, hetgeen lukte en zo werd de stad vrij voor andere doeleinden. De goudmijnen ontstonden. Daar zwoegden de negerslaven, biddend tot hun goden wat hun stokslagen deed bekomen van de Portugese beulen.
             Geketend aan het 'Tronco', de martelpaal, verlangend naar hun oerbos in het verre Afrika waar het leven zo anders was dan hier in Minas Gerais. SJ is ook de stad waar Tiradentes werd geboren. Hij die voor het eerst in zag dat Brazilië geen wurm moest blijven van de Portugezen.
             Hij zette een samenzwering op touw genoemd de 'Confidencia Mineiro' om bevrijd te worden van de imperialisten. Maar het complot werd een echec. Ze werden verrraden. Tiradentes werd opgehangen in Rio en later uitelkaar gereten door paarden, anderen verbannen. Ook werkte de kleine kreupele Aleijadinho hier. De meester van de Minas barok, hier in de stad waar de reuk van de bergen aanlokkelijk is en de vriendelijkheid van de bewoners parten speelt. De kleine kreupele stierf aan een vreemde ziekte, na men later zei, lepra. 
            Ik vind mijzelf hier terug, de omgeving, rustiek, waar je kunt nadenken, schilderen, schrijven en... muziek maken. Een plek waar van Gogh of Gaugin zeker inspiratie zouden hebben gevonden. Het landschap van rode aarde, waar de historie een bizar gegeven is en het heden een verschoonde film. Bedekkend al de ruwheid die zich hier afspeelde tussen de mooie bergen.

Het is goede vrijdag als ik aankom op het kleine busstation. Een dag dat hier alles allang in voorbereiding is voor het paasfeest. Ik neem wederom het kleine hotel met de naam 'Aparecida', genoemd naar de patroon heilige van Brazilië, een piepklein kamertje, maar netjes en funcioneel.
         Niet ver er vandaan ligt het koloniale hotel 'Brasil', oude kamers, maar zonder ontbijt. Ik bleef maar bij het eerste, daar toen ik de eerste maal hier in de late avond aankwam, stoffig en vermoeid, dit het eerste was dat ik tegen kwam. Vriendelijke mensen en waar ik in de morgen goed bediend werd door donna Lourdes. (Zij was heden nog steeds aanwezig.) Ze vroeg altijd of alles naar wens was en ik dacht dan aan de rampspoed de verdwaaldheid, de paria in de betonnen sahara van de lichtenloze steden. Dolend in de diepe gangen van hel, gekleed in monnikskleren en slapend in de kerkbanken.
              Zij die te moe waren om een gebed te richten tot de geconsacreerde. Zij die verstoten waren door het magistrale instituut, de gebieders die resprestanten van God noemden, maar helaas de armen verdoemden. En is men niet barrevoets welkom in het huis van de Heer? Ik weet dat dit alles niet rijmt. Dat de hele kerkelijke subfaculteit verdwaald is in de machtige jungle van praal en geld. Ik weet dat de gelovige uitgebuit wordt door alleen die alleen maar dromen van macht op de kansel.
            De straten worden versierd voor de processie die zondag zal uittrekken. De kerken een en al pracht van binnen, waar Christus aan een geweldig kruis hangt en sterft. Ja, hier sterft Hij ieder jaar weer voor de mensen van SJDR. Drommen toeristen komen naar hier en maken fotos van de kerk van Frans van Assis. Buiten de 5 meter dikke kerkmuren, op het plein, staan de geweldige palmen en daaronder voor de kerk staat een kleine ezel met karretje. Ik heb nu eenmaal een teerhartig gevoel voor ezels. Dat komt denkelijk door de trieste blik in hun ogen. Hij die somber naar de grond staart. Ogen uitgeput door ouderdom, hij die veel leed voelde in SJ en veel vrachten voor zijn hopelijk goede baas vervulde. Zij worden veelvuldig gebruikt in Brazil om de 'frete' karretjes te trekken, die voor alle soorten vervoer dienen.

De stad is gesplitst in twee koloniale gedeelten. Gescheiden door de Avenida Trancedo Neves. Die is genoemd naar de voormalige President, die in 1985 werd gekozen en de Braziliaanse dictatuur verwierp. Door onverklaarbare reden stierf hij enkele dagen voor zijn beëdiging. Men zegt door ziekte. Maar hij was een persoon die veel veranderingen wilde brengen in Brazilië. De geruchten gingen dan ook dat hij veel tegenstanders had en zich van hem ontdeden. Was het niet op een puriteinse manier dan op een verborgen mysterieuze manier.
                 Hier bevindt zich het zaken-centro dat bereikbaar is via twee kleine bruggen. Het is een levendige boel door de week, handel, eethuizen, kerken, dronken mannen en het beeld van Tiradentes. In sommige straatjes zie ik de open kapellen. Vol van bloemen die de heilige vrouwen moeten eren. Overal hoor ik gezang. Liederen van geestelijkheid. Gospels. Mensen zijn in de weer om het paasfeest tot een deugd te maken in hun ziel. Anderzijds zullen anderen bezig zijn met het leven, het bereiden van hun rijst, bruine bonen of maispap met wat vis. Zij zullen hun dagen toevertrouwen aan de heiligen, de martelaren, die ze eigenlijk zelf zijn in het aanzien van de heilige geest. Of zou de geest van de zwarte slaven hun doen geloven dat geschiedenis een ander spel is dan het huidige? De dagen van de slavenarbeid en het senzala, het slavenverblijf waar men bidden tot Ogun en Oxalá. En waar de capoeiera grote betekenis had. De dag erop ben ik vroeg uit de veren. De zon lijkt en spotlight vanuit de heuvels en ik begeef me naar het beeld van Tiradentes, waar mannen hun verhalen vertellen.
                              Ik lees de muurkrant die de nieuwtjes van de stad vertellen en kuier door de straatjes en kom Maria Madalena tegen. Ze is op gevorderde leeftijd en vraagt me om wat geld. Ze is een ex-hoer, maar nu uitgerangeert, met een doorgroeft gelaat, wat me doet denken aan een nordestina, die haar leven doorbracht in het dorre landschap van de wildernis in het noordoosten. Ik denk nog aan die andere Madalena, de zondares die door Jezus gekerstened werd. Ja, hier in Sâo Joâo mag ik dit denken. Madalena zegt mij dat ze vroeger een goede tijd had en ik weet dat deze Maria overal aanwezig is, zelfs hier in het toch ingetogen Sâo Joâo.
          Doch aan sexuele gevoelens heeft iedereen behoefte, zelfs de eenzaamste de eenzamen. Hij zich afsluit van de wereld. En de publieke vrouw is de filantrope. In ieder geval een door de heilige geest gezonden protagoniste, die mannen laat voelen dat de wereld een verlangen is. Ze geeft mij haar zegen en zegt dat ik een 'goeie man' ben, en dat God mij mag belonen. Nou ja. "Een verdwaalde gringo,' antwoord ik lachend, en ze lacht bizar om haar tandeloze mond te verbergen. En wat God betreft, zou hij mij belonen?
            Ik loop een soort cafe binnen waar andere klanken te horen zijn. De eigenaar verteld me dat hij uit het zuiden van het land komt en tranen-muziek adoreert. Ik had al teveel gezegd en meteen werd iemand weg gestuurd om een gitaar te halen. Ik zong maar enkele nummers, plus Hank Williams en een (wat ik vaker doe en jammer dat ik de tekst niet kon registreren) een improvisatie stuk. Doch was het niet Walt Whitman die ooit zei: Please don't shoot the piano pianist. He is doing his best!
             De mensen vinden het geweldig en ik drink nog maar een fles bier op de gezondheid van Sâo Joâo, Minas en Brazilië. Buiten loop ik pardoes een bomvolle kerk binnen. Daar zingt een koor uit volle keel, waardoor een tapdanser voor een moment zijn voeten even zou stil houden. Hoe vreemd dat me dit overviel, dat de tapdanser hier tot zijn recht zou komen. Misschien door de vele zwarte mensen? De blues? Zei men niet dat Tiradentes stiekem, als hij allen was op zijn kamer, de blues zong? Een vorm van braziliaanse slavenliederen?
              Nu is de stad omgetovert tot een soort paradijs met bloemen. En dan de luidende klokken als was het dat de gebochelde klokkenluider Quasimodo teruggekeerd was uit den dood.
                Ik zie mannen en vrouwen die aan dikke koorden trekken van de kerkklokken, die de dingen bijna doen dubbelslaan. Tegen een muur hangend filosofeer ik over het leven en Minas Gerais, de plek van rust, armoede, omringd door de mooie heuvels waar de Indianen ooit rondzwierven. De mensenmeute voor de kerk lijkt een bonte kermis, een finesse uit een schilderij van de helse Brueghel. Dit alles overgoten met een kluchtig vernis. Een heilg ornament gedompt in een vurig rustig einde van een dag waarvan de zon ondergaat boven de hemel van Minas Gerais.
             Een hemel die nu op het aadse lijkt, toch met vagevuur momenten.
De zondagmiddag is stil en heilig. Mensen bidden voor de grote muurnissen tot Jezus en moeder Maria en ik loop door dekleine sfeervolle straatjes van de oude binnenstad. Ik denk aan de vrijheid waar velen naar verlangen. Revolutionairen en zondaars, slaven en helden. Gek? Ik voel me thuis in deze regionen. Het is een zoveelste ander Brazilië.
       Nog eenmaal bezoek ik de bar op de hoek en drink een fles ijskoud Antartica bier op het hoertje aande tafel, en allen die Sâo Joâo Del Rey liefhebben.
            
Wayn

06-03-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

De stad Sâo Joâo Del Rey  (+- 85.000 inwoners) ligt in de staat Minas Gerais op een 330 kilometer, zevental busuren van Rio de Janeiro. Het is een zogenaamde 'historische stad', gesticht in 18de eeuw en bezit vele koloniale gebouwen en zo'n 70 kerken.
Het is tevens de stad waar Tiradentes werd geboren in 1746. De man die de leider was van de 'Inconfidencia Mineiro', de samenzwering tegen de Portugese overheersing. Ik kom hier in het volgend hoofdstuk op terug als ik het stadje Tiradentes bezoek. Ik bezoch de stad SJ velen malen, daar het een uitstraling heeft die mij enigzins rust brengt.  

fotos Wayn, november 2009.

Het oude koloniale hotel BRASIL in het centro, goedkoop en simpel


Moacir die zijn spulletjes verkoopt voor de kerk van Franciscus v. Assis. Ik ontmoette hem aldaar en hij was een vriendelijke en vertellende man, die overleeft met de verkoop van fotos en zelf gemaakte schilderijtjes. Een van zijn uitspraken was dat racisme nog veel voorkomt in Brazil en de slavenarbeid nog geen verleden is.

Souvenierwinkelje in het centro


repetitie ruimte van orkest en banda Ramalho


Foto genomen vanuit het hotel 'Aparecida', typish straatje met op de achtergrond één van velen kerken



straathond 'vira lata' (bet. blik omdraaien) in het centro. Ik noemde hem 'olhos azul' (blauwe ogen)


straatje op weg naar hotel, links om de hoek


Storyteller voor de kerk van Sâo Francisco de Assis, foto gemaakt door Moacir, die mij instruerend er een mooi werkstuk van maakte


Homage beeld van Tiradentes, (tandentrekker) in de stad waar hij werd geboren. Hij was de eerste opstandeling tegen het Portugese regiem en werd opgehangen en vierengedeeld, de martelaar der vrijheid


huisjes op een hoger gelegen plek in SJ


kerkje op een steile heuvel

05-03-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

HET VERHAAL VAN DE NOODLOTTIGE ONTMOETING TUSSEN DE WOESTIJNROVER EN DE BEROUWVOLLE DICHTER

Hij was de overlevende.
Firmino, oude meester in de kunst van het roven. Vluchtte naar de onherbergzaamheid van Pernambuco (deelstaat in het noordoosten van Brazil, noot Wayn).
Legerkogels hadden een eind gemaakt aan het leven van zijn vrouw en van al zijn vrienden, in een hinderlaag aan de voet van een steile helling. Zonder hen, verminkt, stapt hij in zijn eenzaamheid droevig voort.
        Die nacht stortregende het in de woestijn, een ongehoord verschijnsel, en de bliksemflitsen verlichtten een aantal in de lucht trappelende skeletten in uniform en met de militaire pet op het doodshoofd. De slachtoffers van vele jaren vuige schandaden kwamen de tijd innen die Firmino hun schuldig was, omdat hij hen uit de wereld had verjaagd voor hun uur gekomen was. Hun afgrijselijke kreten schreeuwden om wraak.
               Met messteken en kolfstoten vocht Firmino tegen het in de storm omhoog gerezen gebeente. Tenslotte stopte de regen even plotseling als hij was gekomen. En in een oogwenk was al het nat verdampt en hadden de doden hun slaap onder de droge aarde hervat. Firmino, de grootste booswicht van het rijk, kon zijn vlucht voortzetten. Maar na vele uren lopen, toen hij wat takken afsneed om een vuur te maken, kwam er bloed uit de struiken. En Firmino begreep het. Maar hij liep verder.

De verlorenen zullen de gevondenen zijn, zong de dichter Sabino, en aan de aarde zullen sterren ontspruiten die de sterren aan de hemel zullen vernederen. De stommen zullen omroepers zijn en er zullen ziekenhuizen zonder zieken zijn waar nu allen maar zieken zonder ziekenhuizen zijn.
         Sabino, zanger van het levenslied op de markten van afgelegen dorpen langs de kust, zong de voorspellingen van de rode koe. De koe, die in zijn dromen vloog, had hem verkondigd dat de woestijnzee en de dorre vlakten groen zullen zijn, en wie het weten kon wist dat er geboorte zonder dood zal zijn en dat het alle dagen zondag zal zijn.
             Dat zong hij, tot hij er genoeg van kreeg. De dichter Sabino kreeg er genoeg van zingend te wachten. En hij had er spijt van zijn leven te hebben verdaan met het in deze stenige hel rondzwerven onder armen en vertrapten, en ontdekte dat de dingen zijn zoals ze zijn omdat ze altijd zijn geweest en zullen zijn zoals God wil dat ze zijn.
                   En hij verjoeg de zotte koe, die haar dwaasheden in hem droomde, uit zijn nachten. En hij trad bij de regering in dienst. Zijn houten zwaard werd niet meer verheven om de slang van de droefenis te onthoofden, maar om de vijand van de openbare orde te straffen.
           
Firmino zette zijn tocht voort naar de onherbergzaamheid van Pernambuco of naar waar zijn benen hem maar konden brengen. Op een ochtend, niet ver van een gehucht, werd hij wakker van het geluid van voetstappen. Firmino dook weg en trok zijn mes. Maar toen hij Sabino, een gekookte kip in een net pak en met een stropdas om tussen de struiken zag staan, haalde de bandiet rustig zijn tabakszak te voorschijn.
         De dichter stelde zich voor: Sabino, eenvoudige volkszanger, om u te dienen, en hij zei dat hij altijd de hoop had gekoesterd de wrede gesel van de woestijn, de heer van het kwaad, te leren kennen, en nu berreidt het lot mij deze verrassing, die ik zonder twijfel onwaardig ben en die voor mij meer, veel meer dan...
                Traag, ongeïnteresseerd, rolde Firmino een sigaret en stak hem aan. 'Een grote eer betekent,' fluisterde Sabino en slikte. Er was geen ander publiek dan wat vliegen. De struikrover blies een paar rookkringentjes de lucht in en keek even naar de nietige woordkunstenaar om hem met één ademstoot omver te blazen.
          Sabino, met het hoofd naar de grond, telde de mieren, maar plotseling trok hij zijn zwaard. Het houten zwaard trilde in zijn hand. Zijn stem trilde nog meer: 'Ik wil u een gunst vragen,' kwam er als een zucht uit. Met zijn zakdoek wreef hij over zijn voorhoofd en zijn ogen en stamelend bracht hij zijn verzoek naar voren: 'Dat u mij toe staat... u het hoofd af te slaan.'
         Firmino schaterde het uit. Hij lachte, tot alle lach op was die hij sinds de laatste, lang vervlogen keer had opgespaard. Toen strekte hij zijn nek: 'Gaat uw gang, geleerde heer.'
De dichter Sabino greep het houten zwaard met beide handen vast en ging er vol overtuiging stevig voor staan. De rover Firmino stond op en streelde zijn hals. De dichter knipperde met de ogen. Hij liet een konijnengepiep horen en wist eindelijk uit te brengen: 'Zeg nee.'  De struikrover was hem ter wille. Nee? Waarom niet. Zoiets kun je niemand weigeren. Dus zei de schrik van het noordoosten: 'Nee.'
Maar de dichter fluisterde: 'Zeg nee met het hoofd.'
En toen de bandiet nee schudde, liet zijn hoofd los en rolde het over de grond.

De overwinning van de Beschaving op de Barbaarsheid haalde de voorpagina's van de plaatselijke, regionale, landelijke, continentale en mondiale kranten. Sabino ontving de uitgeloofde beloning en schonk deze in een door de BBC live uitgezonden openbare plechtigheid aan de werken van barmhartigheid. Het boek dat zijn heldendaad beschreef werd in het Engels, het Frans, het Duits en het Esperanto vertaald en de dichter Sabino werd door het weekblad TIME tot Man van het jaar gekozen.

De ziel van Firmino steeg ten hemel. Op aarde bleef zijn in tweeën gedeelde lijk achter. Het lichaam werd door de gieren en het hoofd werd de geleerden toegeworpen. Alvorens het hoofd, dat een plaats in een vitrine van het Museum van Cangaceiros (outlaws van het woesteland, noot Wayn) zou krijgen, te mummificeren, stelden de wetenschappers vast dat Firmino een hoger zoogdier van het ectomorfische type en behorend tot de xantodermo-brasiliano groep was geweest. Het onderzoek wees uit dat het hier om een psychopatische persoonlijkheid ging, die werd bepaald door zekere verdikkingen van het schedeldak, zoals deze kenmerkend zijn voor de uit de bergen en verborgen landen afkomstige kille moordenaars. Het misdadige levenslot van de man werd eveneens bepaald door een verschil van negen millimeter tussen beide oren, door een punthoofd en door buitensporige grote kaken met lange snijtanden, die ook na de dood bleven kauwen.
           
Firmino ging naar de hemel omdat zijn vrouw daar was en omdat iemand hem had gezegd dat er boven ook plaats was voor in de edele krijgskunde gesneuvelde dolende ridders.
            Hij was een ridder zonder paard. Te voet ging hij naar de hemel, de hele lange, hoge weg van de gelukzaligheid, met zijn geweer als stok en met een zilveren dolk in zijn riem gestoken. Trage gang, staatsiewapenrusting, parfum en brillantine. Op Firmino's borst prijkt een groot kruis van glimmende kogels, zijn Napoleonshoed hangt vol medailles en ponden sterling en andere versierselen, en aan elke vinger van beide handen schittert een ring. En na een lange, lange klim komt Firmino aan de hemelpoort. Maar Petrus doet niet open.
           God heeft persoonlijk bevolen hem niet toe te laten. De Schepper kon zich niet doof houden voor de unanieme protesten van engelen, aarts-engelen en heiligen. Want Firmino's vrouw, die de hemel bij vergissing was binnengekomen, slaapt met iedereen. Zij is het enige brandende vuur in her eeuwige leven en alleen wanneer zij liefheeft en met vlammende navel danst wordt de onvergankelijke verveling van de hemelse vrede opgeheven.

Daarom deed Petrus niet open. En Firmino vraagt niets, zegt niets. Hij bleef rustig zitten wachten. Lange tijd is voorbijgegaan en Firmino staat nog steeds met de hoed in de hand voor de drempel van het paradijs te wachten.
           Vanuit zijn heelwacht bekijkt Lucifer bezorgd de situatie. Lucifer ziet hem naar zich toekomen en gromt: 'Ik krijg altijd het uitschot.'



houtsneden uit het boek

21-02-2010 om 22:23 geschreven door Storyteller

HET VERHAAL VAN DE DOLFIJN DIE ZONDER HARPOEN EN ZONDER HAAK DOOR SATAN WERD GEVANGEN

De Volle maan zette het water van de Amazone in gloed. Een dolfijn sprong door de fonkelende golven en maakte vrolijke circuscapriolen. Er was feest in het dorp, veel opwinding en dansplezier, en het lawaai van de muzikanten riep de dolfijn vanaf de oever.      
En voor het eerst gaf de maan, die zich nooit iets van hem had aangetrokken, hem toestemming: voor deze nacht en zolang de nacht duurde mocht hij aan land gaan. De dolfijn richtte zich naakt op het zand op en de maan gaf hem een nieuw lichaam en nieuwe kleren.
        Hij stortte zich in het feest. Hij danste met zijn hoed op, zodat het gaatje waardoor zijn hoofd adenhaalde, niet zichtbaar zou zijn. En hij liet de mensen versteld staan: iedereen was verbaasd over zijn rossige huid, waarover een blauwe glans lag, en over de blik van zijn wijd uiteen staande oegen, en over zijn dorst die door liters en nog meer liters rum niet werd gelest; en zijn manier van dansen zonder de grond aan te raken, onderduikend in de muziek en zich asl een vis in het water van de muziek bewegend, wekte hij ieders bewondering.
         Golvend danste hij op de muziek in de armen van een vrouw en later dansten ze beiden door, zonder kleren en zonder iemand anders, op de muziek die uit hun armen voortkwam.
  Hij was eraan gewend in het water te spelen, maar hij had nog nooit in het binnenste van een vrouw gezwommen. Hij lag op haar, toen hij een klopje voelde, tok, dat op zijn rug brandde. Hij draaide zich om en zag hoe een fosforachtig licht in de lucht groeide en vorm kreeg en klauwen en horens en een baard had. De zeer rode figuur wiegde en schitterde in het duister: 'Sta op, indringer,' zei hij. De verbouwereerde dolfijn begreep er niets van. De op deze vreemde manier verschenen man was schor, hoewel een zijden halsdoek zijn keel tegen de tropische kou beschermde. Op het horloge aan zijn pols wizend zei hij: 'Ga terug naar de rivier, mormel, het is tijd.' En de dolfijn herinnerde zich wat hij vergeten was.          Spoedig zou de nacht ten einde lopen en met de nacht zou zijn tijd aan land ten einde lopen.  
     Hij keek naar de vrouw, die opgerold naast hem lag, naar de lagenslingers van haar lange, zwarte haar, en de schorre stem streelde zijn oor: 'Niet gek.' En hij lachtte zijn tanden bloot: 'Een mooi cadeautje. En dat nog wel vandaag. Goede vrijdag, mijn dag.' En hij strekte een klauw naar dat lichaam uit, dat klopte op het ritme van de slaap. De dolfijn gaf hem een klap, maar sloeg in lege lucht. Zij voelde de beweging van de lucht, knipperde met haar ogen en sliep verder.

     De duivel die in deze wereld de kwellingen van de hel oefent, fluisterde een raadsel: 'Met wie zal deze vrouw morgen slapen?' En hij gloeide op en verdween in het donker. Het laatste donker: de askleurige nevel van de dageraad kwam al opzetten. geleende nacht, geleend lichaam. Hij vervloekte de zon voor alles wat de zon hem ging afnemen.
    Zij mompelde iets, nog steeds in haar slaap, en drukte hem tegen zich aan. En hij wilde haar met zich meenemen, maar kon het niet, en hij wilde bij haar blijven, maar dat kon ook niet.

De ochtenbries rimpelt de rivier.
           Op een paar passen van de waterlijn ligt en dolfijn te sterven.
De zon stijgt en vanuit de hemel brengt de zon de kleuren en de geuren van de wereld tot leven.

19-02-2010 om 20:21 geschreven door Storyteller

Ik wil graag 3 korte verhalen weergeven van Eduardo Galeano uit zijn boek 'Dolende Woorden' oorsprokelijke titel 'Las Palavras Andantes' uit 1993.
De vertaling is van Dick Bloemraad en uitgegeven door Van Gennep bv, isbn 90-5515-025-8 / nugi / cip

Eduardo Galeano  (Montevideo 1940) reisde naar een klein dorpje in het noordoosten van Brazilië om daar houtgraveur José Francisco Borges (Bezerro, Pernambuco 1935) te ontmoeten en hem te vragen om met hem samen te werken. Hij wilde een boek maken en Borges zou de houtsneden leveren. De mannen gingen akkoord en zo ontstond een schitterend boek waarvan ik drie verhalen wil publiceren. 



Het verhaal van de wederopstanding van de papegaai

De papegaai viel in de dampende pan.
Hij vloog er na toe, werd duizelig en viel.
Hij viel uit nieuwsgierigheid en verdronk in de hete soep.
Het meisje, dat zijn vriendinnetje was, huilde.
De sinaasappel trok zijn schil uit en bood zich tot troost aan haar aan.
Het vuur dat onder de pan brandde kreeg spijt en ging uit.
Uit de muur maakte zich een steen los.
De boom, die zich over de muur boog, huiverde van verdriet en al zijn bladeren vielen op de grond.
Zoals iedere dag kwam de wind de lommerrijke boom kammen, maar trof hem kaal aan.
Toen de wind hoorde wat er was gebeurd, verloor hij een vlaag.
De vlaag maakte het raam open, trok doelloos door de wereld en ging naar de hemel.
Toen de hemel het slechte nieuws hoorde, werd hij bleek.
En toen de man de witte hemel zag, werd hij sprakeloos.
De pottenbakker van Ceara wilde het weten.
Eindelijk kreeg de man zijn spraak terug en vertelde dat de papegaai was verdronken en het meisje had gehuild.
en de sinaasappel zijn schil hat uitgetrokken
en het vuur was uitgegaan
ende muur een steen had verloren
en de boom zijn bladeren had verloren
en de wind een vlaag had verloren
en het raam was opengegaan
en de hemel zijn kleur had verloren
en de man zijn spraak had verloren.

Toen bracht de pottenbakker al het verdriet bijeen.
En met dat materiaal konden zijn handen de dode weer geboren laten worden.
De papegaai die aan het verdriet ontsproot had rode veren van het vuur en blauwe veren van de hemel
en groene veren van de bladeren van de boom
en een snavel zo hard als steen en zo goudgeel als de sinaasappel
en hij had menselijke woorden om te praten
en water van tranen om te drinken en zich te verfrissen
en hij had een open raam om te ontsnappen
en in de windvlaag vloog hij weg.

De vrouw en de slang  - houtsnede


De dans (forro) van de dieren   -  houtsnede

17-02-2010 om 21:36 geschreven door Storyteller

'Noticias Triste' (droevige berichten) schilderij van Antonio Parreiras

Na jarenlange discussie heeft de Braziliaanse regering de toestemming gegeven tot voor de bouw van de omstreden dam de Belo-Monte aan de Xingu rivier, een zij-arm van de Amazone. Er zijn wel vele voorwaarden verbonden aan de licentie volgens de Braziliaanse milieu dienst IBAMA. Die houden in dat de toekomstige exploitanten in totaal 1,5 miljard reais (576 euro) aan milieu en sociale projecten moeten uitgeven. Dit volgens de IBAMA voorzitter Pedro Bignelli, die verder zei 'dat alle voorwaarden bindend zijn'.

De uiteindelijke aanbesteding voor de bouw van de op twee na grootste waterkrachtcentrale, die al 40 jaar gepland staat, zal aanvang nemen in april. Er wordt een oppervlakte van 500 km2 onder water gezet. 20.000 mensen moeten hun huizen verlaten en tegenstanders spreken zelfs van 40.000.

Een van de grootste tegenstanders is de van Oostenrijkse afkomstige bisschop Erwin Kräutler, die sprak van een niet overziene ramp voor de omwonenden en het milieu. Hij noemde het gedrag van de regering van president Luiz Inancio Lula da Silva, 'dictatoriaal en arrogant'.

bewerkt door Wayn

07-02-2010 om 19:34 geschreven door Storyteller

Waar bevindt zich Marc van Roosmalen? Volgens een bericht, sinds november 2009 ergens in Amsterdam. Op de vlucht, paspoort ingetrokken, ver weg van zijn geliefd Amazonas. Bij mijn terugkeer uit Brazilië kwam ik weer op zijn spoor, daar ik een herhaaluitzending zag van het programma 'netwerk', van november 2009. Marc leefde zijn leven in zijn geliefd Amazone woud, als bioloog van belang voor de wetenschap en aapjes. Deze aapjes werden zijn schavot. Neen! Niet die aapjes, maar Marc zijn idealisme, zijn openheid omtrent de vergaande vernietiging van het woud, waarvoor in de plaats grootschalige soja-plantages worden aangelegd en waar Brazilië miljarden aan verdient. Nederland? ja, die doen alsof hun neus bloed, want zij hebben immers grote belangen hierbij. Helaas te groot voor Marc te helpen. Want het gevaar loert als een schobbejak, als een vuile moordenaar. De grootgrondbezitters, die samen met projectontwikkelaars zich door zijn uitspraken en gegevens onder de gordel getrapt voelen. In de Braziliaanse Amazonia regio kun je rustig functioneren, als je maar geen interesse heb in duistere aangelegenheden van anderen. Ze tegen de schenen schoppen, tegenspreken, kan je dood betekenen, overgesneden keel of een kogel. 

De Braziliaanse rechter vooroordeelde hem, na danig opgedrongen wijze voor ' het illegaal opvangen en verhandelen van apen uit het Amazone'. Ze eisten 14 jaar cel, dit was twee jaar geleden. Hij zat daar als een groot crimineel in een gevangenis van Manaus, daar waar de ratten dansen en moorden worden uitgevoerd met toestemming van corrupte funcionarissen. Hij kwam tijdig uit de cel, wist voorlopig vrij te komen en vluchtte uit Amazonas op het moment dat zijn Nederlands paspoort nog geldig was. Hij had tevens een Braziliaans paspoort en werd daarom niet meer beschouwd als Nederlander. Dit is nu ingetrokken en nu verder? De Nederlandese regering wist zelfs druk op hem uit te oefenen, door te oordelen dat hij in Brazilië zijn Nederlands paspoort moest inleveren. Er is een hogerberoep ingdiend en wacht nog op de beslissing. Ondertussen leeft hij ergens waar? Wat is de toekomst van Marc, zal hij ooit terugkeren naar Amazonas? Zal hij uitgeleverd worden aan Brazilië? Zal hij terug kunnen keren naar het oerwoud en zijn werk? Of zal de moordenaar hem weten te vinden. De dood-eskaders van het woud, want in Amazonas is geen recht. Hoe open kan een mens zijn, en net als mijzelf is het soms moeilijk je mond te houden als men de onverbiddelijke teloorgang ziet van de natuur. Waar ligt het lot. Ik weet dat Van Roosmalen een psychish moeilijk tijd doormaakt, een periode dat overpeinzing een vraag is. Marc moet de blues hebben, een eenheid die gerelateerd is aan muziek en gevoel, een triestheid. Het 'saudade' het onzegbaar verlangen naar Amazonas. Doch het belangrijke voor een mens is zijn standvastigheid. Ik wens Marc van Roosmalen sterkte. Tegen de betreffende politici, die altijd de belangen van kapitaal voorop stellen ten aanzien van menselijke gevoelens, zeg ik dat niemand gediend is met deze situatie, alleen degene die angst hebben voor uitspraken van mensen die zich in zetten voor de natuur. Wij mogen niet verkwanselen dat het amazonewoud, mens en dier verdwijnt en de soja-velden, die veelal dienen als veevoer, een drijfveer zijn voor politieke beslissingen.

Wayn 

05-02-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

In 1984 reisde  reporter Washington Novaes, van de Sâo Paulo Tv Cultura,  naar Mato Grosso en maakte aldaar de documentaire XINGU- A TERRA MÁGICA, over de Indianen en hun cultuur. Buiten de video resulteerde dit in het boek Xingu- Uma flecha no coraçâo (Xingu- een pijl in het hart). In de tekst zegt Novaes dat zijn toenadering tot de stammen van de Xingu begon in 1980, toen hij ter plaatste was om een programma te maken voor de REDE Globo tv. Het idee was om te laten zien hoe het leven was in het park Xingu, waar zich onder de Indianen geen hart en vaatziektes voordeden. "Er was geen overgewicht, alcoholisme, lichamelijk inactiviteit, en gebruikte geen zout met natriumchloride, dus de indianen waren gezond,'' zegt Novaes. Na de jaren 1980 bleef Novaes het park bezoeken en noteerde de veranderingen: "Momenteel, de heeft de Xingu te maken met problemen van buitenaf, maar ook van binnen," bevestigd hij. Volgens Novaes heeft de Xingu te maken met de opmars van de landbouw. "Het park is een eiland omgeven door weidenland en de soja-cultuur, hetgeen velen problemen veroorzaken, buiten het feit van de periodieke invasies van houtkappers en goudzoekers."
                  Novaes verklaart dat de rivieren die de Xingu vormen buiten het park ontstaan, en lood en bestrijdingsmiddelen in het millieu brengen, en sedimentatie, hetgeen een verhoogde temperatuur teweeg brengt en schade tot de belangrijkste voedingsbron, de vis. "Tevens worden er waterkracht centrales gebouwd in de belanrijkste rivieren in het Xingu gebied. Volgens specialisten, kunnen de vissen niet meer de rivier opkomen en in sommige waterkracht centrales, zoals die van de Kuluene rivier, zal het reservoir een gebied doen overstromen, dit belangrijks voor de lokale cultuur, " verklaart Novaes.
                        In de Xingu werden wegen geopend om het gemakkelijker te maken voor het verkeer tussen de dorpen en steden in de buurt van het park. "Deze situatie heeft het contact met de blanke cultuur intensiefer gemaakt. Dat heeft verschillende consequenties, op de eerste plaats de jongeren, die deze cultuur bezien, ze willen de blanken hun kleding hebben, DVD'S, opname apparatuur, en de Forro (muziekstijl uit het noordoosten) dansen. Daarom maken ze handwerk, zoals armbanden, halskettingen en hangmatten, om ten slotte te verkopen en geld te verkrijgen om dit alles te consumeren, " zegt Novaes. Maar het probleem is, volgens de journalist, dat de jonge Xingunezen geen interesse hebben om de agri-cultuur te verdedigen en verder verliezen ze de interesse voor hun tradities. "In bijn alle dorpen is er geen enkel die 'Pajé' (sjamaan) wil zijn, omdat het een lange weg is vol van opofferingen," zegt hij. De Pajé is de intermediar van de menselijke wereld met de wereld der geesten. "Als er dit niet meer is, zullen de culturen verdwijnen. Alles in hun leven heeft deze relatie. Ieder boom heeft een geest en alle dansen en liederen zijn in dit universum. De cultuur wordt vanuit deze hoek bedreigd, net als de sociale en politieke organisatie, " bevestigd Novaes. Volgens de journalist, ziet de blanke maarschappij de Indianen door hetgeen zij niet hebben en zij niet de waarde van die cultuur kan herkennen. "Op een legale manier  hebben ze geen afgevaardiging van macht. Diegene die meer weet en meer ervaring heeft, wordt het meest gerespecteerd. Ieder is vrij en ze hebben hun grenzen, in de vrijheid van de ander. Dit is een buitengewoon voorrecht," zegt hij. "Zij weten hun eigen huis te bouwen, het land te bewerken, jagen, ambachten en het vastellen van de soorten der natuur.  Wanneer Brazilië de helderheid van geest had, zou ze het park transformeren in een historisch en cultureel erfgoed, en ecologische aspecten voor de mensheid.  Milieu gezien is de Xingu een eiland vol van biodiversiteit," zegt Novaes. Over het werk van de broers Villas-Bôas zegt de journalist: " Er waren velen die bekritiseerden dat de broers verschillende etnische groepen samen brachten, maar in hún tijd kon niemand anders dit beter doen. Vele stammen zouden nu zijn uitgeroeid, zoals de Paranás, die toen werden overgeplaats binnen het Xingu park (nu hebben zij een eigen reservaat)."
In 2007, nam Novaes een nieuwe documentaire op in het park: "XINGU- A TERRA AMEAÇADA (Xingu- Een bedreigd land), welke de werkelijkheid laat zien van het huidige Xingu.

Einde van de verhandeling over het XINGU gebied en de VILLAS-BÔAS gebroeders
vertaling Wayn Pieters

        
Washington Novaes bereidt zich voor om de documentaire XINGU-A TERRA AMEAÇADA, IN 2007 op te nemen

28-01-2010 om 00:00 geschreven door Storyteller

Orlando en Claudio waren de voorgangers van het parque Indígena do Xingu tot 1975. Buiten dat de broers in de hele wereld werden gewaardeerd voor hun werk, waardoor ze  tweemaal de Nobelprijs ontvingen, kregen zij ook veel kritiek. Op hetzelfde moment dat de broers werden geprezen voor hun werk ten behoefte van het Indiaanse volk en het nemen van een initiatief voor een gezondsheids programma, zoals vaccinaties en medische hulp voor de Indianen, die veelal stierven aan griep, dysenterie en het uitbreken van mazelen in het decenium 1950, door het contact met blanken, werden de broers zwaar bekritiseerd daar zij materialen en goederen aan de Indianen zouden verstrekten en zich hierdoor bemoeiden met de interne macht in de dorpen. Volgens de FUNAI (het insituut dat in 1967 werd opgericht, als vervanging van het voormalige SPI,  om de indianen te beschermen, zou dit hebben bijgedragen tot vermindering van de traditionele ambachtelijk handwerk en afbraak van de Indiaanse cultuur.
            In de jaren 1960 was het leven van de broers zo verbonden met de Xingu, dat toen Orlando zijn vrouw leerde kennen, die momenteel 71 jaar is, dit al snel leidde dat zij naar het park vertrok, om aan zijn zijde te staan. In 1963, ging Marina naar het park en was de eerste verpleegzuster in de lokale gezondheid aldaar. "De Xingu was de uitbreiding van mijn huis. De gemeenschap en de overheid moeten beoordelen hoeveel de indianen ons leren, de sociale structuur en wereldvisie, ' zegt zij. Marina woonde 12 jaar in het park waar zij haar kinderen opvoedde.
         'De Indianen hebben een groot respect ten aan zien van levende wezens, met name kinderen, ouderen en 'de natuur',' zegt ze. Van haar zijde laat ze haar respect zien ten aanzien van de Pajés (sjamanen): 'Zij zijn de spirituele verwijzing in de Indiaanse cultuur. De glorie der genezing is van hen'.
Noel Villas Bôas, 33 jaar, zoon van Orlando, verteld dat zijn vader 6 dagboeken bewaarde (postuum geconserveerd), die hij in 1943 begon te schrijven, het jaar van de eerste expeditie naar de Xingu. Delen van de optekeningen werden uitgebracht in boeken, inclusief het postume 'Orlando Villas Bôas - Expedições, reflexções e registros' georganiseerd door Orlando Villas Bôas, in 2006. Het erfgoed bewaard door de familie behoudt relikwiën zoals correspondenties van Orlando met Marechal Rondon, en met de antropologen Darcy Ribeiro en Claudio Levi-Strauss, tevens honderden fotos en optekeningen. 'We zijn bezig met proces om het 'Instituto Orlando Villas Bôas' te creëren, om het materiaal voor het publiek toegankelijk te maken. Betreffende de Roncador-Xingu expeditie is het praktisch geen vergelijkbaar materiaal in Brazilië, het is een kloof van 20 jaar in de Braziliaanse geschiedenis,' bevestigd Noel, die jaarlijks het Indiaans park van Xingu bezoekt.

wordt vervolgd door het slot : "En dit alles kan afgelopen zijn..." over journalist en filmmaker Washinton Novaes

wayn

Marina Villas Bôas, weduwe van Orlando, bij haar eerste reis naar Xingu, in 1963, met een Kalapalo jongentje aan haar zijde


Schets van Darcy Ribeiro, antropoloog


Orlando

16-01-2010 om 21:14 geschreven door Storyteller

Orlando omhelst een Txi"kão (Ikpeng) Indian, in 1967





.... Deze groep zijn de Kamaiurá en Kaiabi (familie Tupi-Guarani); Juruna (taalstam Tupi); Aweti (taalstam Tupi); Mehinako, Wauja en Yawalapiti (familie Aruak); Kalapalo, Ikpeng, Kuikuro, Matipu en Nahukwá (familie Karib); Suyá (familie Jê); Trumai (geisoleerde taal). Volgens de 'site Povos Indígenas no Brasil, van het 'Sociaal-milieu Instituut' (ISA), leven er meer dan 4.000 Indianen in de Xingu regio, (gegevens 2002).
 
Toen de broers Villas Bôas arriveerden in het noorden van de staat Mato Grosso, waren de Indianen die een deel van centraal Brazilië bewoonden gedecimeerd door diverse ziekten zoals griep, dysenterie en uitbraken van epidemieën, dit door de interventie van blanken in hun gebied sinds de 19de eeuw. Toen de broers zich geconfronteerd zagen met deze situatie besloten ze een campagne te starten voor behoud van de stammen, welke voor tientallen jaren doorging, volgens een een 'protectief-model'. De broers overtroffen het officiële doel van de federale expeditie. Ik het boek A Marcha para o Oeste - A epopeia da expediçâo Roncador-Xingu, (De mars naar het westen- Een epos van de Roncador-Xingu expeditie) geschreven door Orlando en Claudio, de broers beschrijven hoe het eerste contact van de blanke Sertanistas werd gelegd met de Xavante Indianen. Dit gebeurde op 25 juli 1945. Volgens hun, was die context tamelijk onvriendelijk, omdat leden van de expeditie schoten afvuurden in de lucht, hetgeen een reactie veroorzaakte bij de Xavantes, maar er vieln geen slachtoffers.
Ze ontmoeten meer etnische groepen als de sertanistas verder het bos in gaan, allereerst  de Kalapalo stam, in de regio van de Kuluene rivier, een zijrivier van de Xingu.  In maart 1948 werd de expeditie opgeheven door de regering van Vargas, doch de Villas Bôas broers hadden op dit moment al de nominatie ontvangen als afgezanten van de SPI (Stichting ter protectie van de indianen) van de boven-Xingu, door Marechal Cândido Rondon (grondlegger van de Indianen pacificatie, noot Wayn). De broers begonnen een nieuwe onderneming met de expeditie Xingu-Tapajós, toen ze contact wisten te maken met de Juruna Indianen. In deze periode, voegde zich de Oekrainiër Noel Nutels (1913-1973), een wetenschapper bij de groep. Tenzelfde tijd, begonnen de eerste ideeën om het park te verwezelijken werkelijkheid te worden, door de sertanistas met steun van de brigadier Raymundo Vasconcelos Aboim (1898-1990) en de antropoloog Eduardo Galvâo.

UM PARQUE PARA OS INDIOS
Een belangrijk  punt voor de conceptie van het park kwam in 1952. Dit jaar, presenteerden Orlando Villas Bôas, de antropoloog Darcy Ribeiro, Heloísa Alberto Torres (1895-1977) en brigadier Raymundo Vasconcellos Aboim, een voorontwerp van de wet aan de vice-president in die tijd, Café Filho, om het Xingu-park te creëren, met steun van Marechal Rondom. Het voorstel van het project gebeurde op 19 april 1961, door het federale decreet n0 50.455, gesancioneerd door president Jânio Quadros. Hetzelfde jaar overleed Leonardo, de jongste van de Villas Bôas broers aan hartproblemen. De uitdagingen voor de oprichting van het park waren velen, te beginnen met de afmetingen van het grondgebied en de diversiteit van de verschillende taalkundige stammen, reeds omschreven als Aruak, Jê, Karib en Tupi.
                    Het land werd afgebakend voor een uitgestrektheid van land en rivieren, met de Xingu rivier als voornaamste. Het gebied is 27 duizend km2 en is gelokaliseerd in de noord-oostelijke regio van de staat Mato Grosso. Het gebied toont een rijke bio-diversiteit, met een vegatatie die reikt tot aan het Amazone regenwoud. De demarcatielijn reikt tot een gedeelte van de gemeemnten Canarana, Paranatinga, Sâo Felix de Araguaia, Sâo José do Xingu, Gaúcha do Norte, Feliz Natal, Querência, Uniâo do Sul, Nova Ubiratâ en Marcelândia.
Vanwege de bijzondere geografie is het grongebied verdeeld in een hoog, midden en laag Xingu, in de richting van zuid naar noord. Met de opzet van het park, kwamen sommige stammen nader tot elkaar en er onstond een rassenvermenging. Maar andere volken, op hun beurt, hadden weinig contact, door de afstanden en de diversiteit van taalstammen. Orlando en Claudio werden benoemd tot de eerste leiders van het park, die tevens onder bevoegdheid viel van SPI, het nationale museum in Rio, het instituut Oswaldo Cruz, en andere organasaties.
             De Villas Bôas bevorderde de toetreding van enkel etnishe groepen tot het park, 'zodat ze beschermd zouden zijn in dit gebied'. Volgens de de 'site van de Indiaanse volken van Brazilië' gebeurde dit met de Kaiabi, Ikpeng en Tapayuna, die werden getransformeerd naar het noorden.
Twee andere volken, Tapayuna en Paraná ( van de familietaalgroep Jê) traden ook in contact met de Villas Bôas broers en werden in het park ondergebracht tijdens het deccenium 1960, doch enkele jaren later besloten zij weer te vertrekken. In het geval van de Paraná, bereikten ze de bevestiging van hun oud terrotorium in Paraná. In 1987 waren de Tapayuna al vertrokken naar de dorpen Metyktire en Kremoro, van het Metyktire volk, op het reservaat Capoto/Jarina.

DE INDIAANSE STRIJD GAAT DOOR
Tientallen jaren verstreken en de 14 etnische goepen in het Xingu park, beschermd voor te overleven, worden momenteel geconfronteerd met een voortdurende strijd om het behoud van cultureel erfgoed en eigen natuurlijke omgeving. De nieuwe generatie van velen stammen hebben de blanken cultuur al aanvaard, met tweetalig onderwijs en kleding van de blanken in de dorpen. Hierdoor, vrezen de ouderen dat de wortels van hun voorouders verloren gaan. De strijd om te overleven en ruimte gaat eveneens door, mede door de druk van de grootgrondbezitters met de uitbreiding van agri-cultuur - speciaal soja en de winning van rubber en hout, dit rond het park verhandeld wordt. De constructie van waterkrachtcentrales in rivieren die uitmonden in de Xingu is te meer een bedreiging met het oogpunt op milieu en zeker de duurzaamheid van de Indiaanse mensen.
Volgens de site Povos Indígenas no Brasil, is de roofzuchtige bezetting zorgwekkend. De soja cultuur is een van de meest gevaarlijke die vordert in de richting van het park. Een ander voorzichtigheid met betrekking tot behoud van het park betreft de autowegen Cuiabá-Santarém (BR-163) en de BR-158, die in de buurt van het Xingu-park circuleren.

wordt vervolgd door 'EEN LEVEN GEWIJD AAN DE INDIANEN' over de broers Villas Bôas

bijlagen: Darcy Ribeiro
                 Een jonge Marechal Rondon
                 Dokter en Indiankenner Noel Nutels, met aan zijn zijde Marina Villas Bôas, de weduwe van Orlando, links Ikpeng vrouw 1968


In 1973 bracht Orlando Villas Bôas het boek 'Xingu: Os Indios, Seus mitos' uit.
In de 2008 vertaalde ik alleen de mythes, van het boek, in het Nederlands en gaf dit uit in  boekvorm.
Voor meer info hierover zie linkerbalk - boven

Links boven in de balk vindt u VIDEOS OVER DE KUIKURO stam en HUN CULTUUR - XINGU 
Data 10-01-2010 globo rural

Bijlagen:
150px-Darcy_Ribeiro.jpg (16.8 KB)   
180px-C%C3%A2ndido_Rondon.jpg (15.8 KB)   
xingumai 007.jpg (36.3 KB)   

Deze reportage heb ik vrij vertaald uit het Portugees
artikel 'XINGU- EEN PARADIJS ONDER BEDREIGING' van Sucena Shkrada Resk
bron het blad 'Leituras da Historia', Brasil
wetenschap&leven (c) 2009

Orlando Villas Bôas 1914-2002
Claudio Villas Bôas  1916-1998
Leonardo Villas Bôas 1918-1961

In de jaren 1940 reisden de broers vermomd als 'Sertanejos' (inlanders, ook soort 'kenners der wildernis') naar de Mato Grosso om daar de lokale inheemse bevolking te bestuderen. Velen jaren later, namen zij het intiatief om het 'Parque Indígena do Xingu' te bewerkstelligen, dit om de entnische waarde te bewaren, en ontvangen twee maal de Nobelprijs der vrede. Vandaag, ondanks dat de Xingu een bijna onaangeroerde oase blijkt, wordt de regio bedreigd door landbouw, aanleg van wegen en hydro-elektrische centrales op het land van de indianen.

De creatie van het eertse Indiaanse park in Brazilië in 1961 in de Mato Grosso, begon eigenlijk 2 decenias eerder door de gebroeders Leonardo, Claudio en Orlando Villas Bôas. Anoniem als 'Sertanejos', gingen de 'paulistas' (inwoners van Sâo Paulo), ze kwamen uit een middenklasse, zich aansluiten bij de expeditie Roncador-Xingu, georganiseerd door de regering van Getúlio Vargas. De campagne was ook bekend onder de naam 'De mars naar het westen' en had het doel om het binnenland van Brazilië open te leggen. In eerste instantie hadden de broers zich aangemeld voor de expeditie, maar werden gewijgerd door de organasitoren, daar zij niet als onderzoekers gingen en ook niet mannen waren, die een nieuw leven wilde beginnen in de binnenlanden. Hierdoor, lieten de broers hun baard groeien, kleedde zich eenvoudig en deden zich voor als analfabeten, om de toestemming te krijgen met de expeditie mee te kunnen reizen. Zo begon de expeditie van de broers Villas Bôas, wat later, met de steun en medewerking van antropoloog Darcy Ribeiro (1922-1997) resulteerde in de demarcatie van het Indiaans park.

DE KOMST VAN DE BLANKEN
Vóór de broers Villas Bôas het avontuur naar het interieur maakten met de expeditie in 1940, had het gebied al reeds kennis gemaakt met interventies van blanken. Een van de eersten blanken die deze gebieden betrad was de Duitse tekenaar en ondekkingsreiziger Karl von den Steinen (1885-1929) die, in 1884, vergezeld door geograaf Otto Claus, vanuit Cuiabá vertrok en de Xingu rivier afvoer. Hij bestudeerde de Indianen en classificeerde de stam Bakairi, als afstammelingen der Caraíbas en niet de Tupi-Guarani, zoals men in de 19de eeuw veronderstelde.
Volgens Orlando Villas Bôas, in het boek Orlando Villas Bôas: expedições e registros, waren de volkeren waar men contact mee legde in de tijd van Steinen, de Bakairi, Juruna, Suyá, Waurá en Trumai.
                   Al in 1887 ging Steinen naar het gebied in gezelschap van antropoloog Paul Ehrenreich (1885-1914) en de geograaf Peter Vogel. Ditmaal, benaderde de Europeanen de stammen van de Aweti, Kalpalo, Kaymayurá, Mehináku en Yawalapiti. Andere expeditie vonden pas plaats vanaf 1896, zoals die van ondekkingreizigers Hermann Meyer en Henri-Anatole Coudreau (1859-1899), in opdracht van de regring van Pará. In 1920 begint de generaal Ramiro Noronha een expeditie over de Kuluene rivier- zij-rivier van de Xingu, waarna hij de indianen-post 'Simôes Lopes (Bakairi) stichtt aan de Paranatinga rivier.
In de periode tussen het eind van de 19de eeuw en begin van de 20ste, is er een duidelijke aanwezigheid te zien van vreemdelingen: Duitsers, Fransen, Amerikanen en Italianen, waarvan velen werden gedood in conflicten met Indianen. In 1944, met de expeditie Roncador-Xingu, aan welke de broers Villas-Bôas deelnam, wordt het een keerpunt voor de goedkeuring van een 'politiek inheems beleid', hetgeen jaren later een feit wordt.

HET AVONTUUR VAN DE DRIE BROERS
De expeditie Roncador-Xingu had zijn begin in Uberlândia, in Minas Gerais, en werd gestuurd door de 'Fundaçâo Brasil Central' (Centrale Stichting Brazilië) tijdends het bewind van de 'Estado Novo', (nieuwe staat, een autoritair regime dat duurde van 1937 tot 1945) onder dictator Vargas, gericht op het consolideren van de nationale soevereiniteit door het koppelen van centraal Brazilië aan Amazonas. De broers Leonardo, Claudio en Orlando waren doordrongen in dit avontuur in de bossen om te helpen bij de afbakening en vorming van populaire ' blanke' nederzettingen, terwijl ze zich dus voordeden als sertanejos. Op de reis werden de broers geconfronteerd met een 'inheems' Brazilië dat voor hun onbekend was. Als eerste ontmoeten ze de Xavante stam, en door de jaren heen, veertien andere stammen, die een van de meest gerespecteerde taalkundige diversiteit in de wereld vertegenwoordigden, volgens de organisatie der Verenigde Naties voor educatie, wetenschap en cultuur (Unesco): de taal der Aruak of Arawak, Jê, Karib en Tupi.

WORDT VERVOLGD...


Claudio en Orlando met een Indio van de boven-Xingu in de jaren '60

bijlagen: Karl von den Steinen met twee mede-avonturiers in Brazilië  
                 Suyá Indiaan  (achetudoeregiao.com.br)

Bijlagen:
180px-Dr__Karl_von_den_Steinen_und_seine_Reisegef%C3%A4hrten.jpg (41.4 KB)   
suya.jpg (30.3 KB)   

De Braziliaanse regering heeft op 22 december 2009 naar verluid 9 reservaten toegewezen aan Amazone Indianen. De demarcatie is voltooid van het Trobetas-Mapuera gebied. Dit beslaat een oppervalkte van 50.000 Km2, of zowel 2 maal België, of de grootte van de deelstaat Espirito Santo. In het gebied leven 7.000 Indianen. Trombetas Mapuera is het grootste reservaat, 40.000 km2 bos en bijna de grootte van Nederland en Zwitserland. Er leven 2.800 mensen van diverse etnische komaf, waarvan sommige stammen geen enkel contact hebben met de buitenwereld.
            Het gebied ligt in de staten Pará, Amazonas en Roirama. De reservaten zijn gedeeltelijk gelokaliseerd midden in en nabij die van de volken van Waimira-Atroari en Mapuera, deze drie samen vormen het vijfde reservaat van grootte in Brazilië, na het Xingu-Kayapo (het grootste), Alto-Rio Negro, Yanomami en Javari.          President Lula: 'We kunnen nooit genoeg doen voor de Inheemse volkeren. De schuld is historisch en we kunnen geen geld teruggeven. We kunnen dit enkel doen door concrete gebaren." Deze woorden sprak hij tijdens de overdracht van de gebieden. De woorden lijken op een schuldgevoel, en het is een gebaar dat de oorspronkelijke bewoners van Brazilië moeten helpen, doch er liggen gevaren op de loer. In Brazilië zijn decreten en demarcatie lijnen soms vage tekens op papier en grootgrondbezitters of multi-nationals houden zich niet aan deze papieren. Afwachten.
Volgens de optimisten moet de afbakening twee doelen dienen: 1 Het land teruggeven aan de oorspronkelijke bewoners
2 Het beschermen van het Amazone woud
Dit is het uitganspunt van de Braziliaanse regering die tegen 2020 de ontbossing van het Amazone woud met 80% wil terugdringen en dat de belangrijkste factor is van de uitstoot van broeikaseffecten in Brazilië.
De droom gaat door, Wayn
hulpbron De Morgen, be

25-12-2009 om 14:12 geschreven door Storyteller

Indianenrechtenverenigingen luiden de noodklok voor het lot van het Akunstuvolk in het Braziliaanse Amazonegebied.Nu onlangs matriarch Ururu overleden is, telt het volk nog vijf leden, verdeeld over twee hutjes. De Akuntsu zijn lang het enigste volk niet dat met uitsterving bedreigd wordt.

Lode: '...BRASILIA.

De gestage kolonisering van het regenwoud heeft het lot van de Akuntsu bezegeld. In totaal worden 66 Amazone volkeren met uitsterven bedreigd.Wie via officiële bronnen meer over de Akunstu te weten wil komen, stuit in Brasilia als in westelijke deelstaat Rondonia, waar de etnie al eeuwen woont, op vragen. "Nooit van gehoord," klinkt het bij de nationale stichting voor Indianen (Funai), die onder het ministerie van justitie ressorteerd. Ook Vilhena, Porto Velho, Ji-Paraná of andere andere vertegenwoordigingen lijkt het volk een nobele onbekende. Zelfs enkele gespecialiseerde antropologen en specialisten inheemse demografie zijn niet vertrouwd met het lot van de bewuste groep.

 Op de valreep geregistreerd, finaal de uitsterving nabij, alsof ze amper bestaan hebben: zo leven de laatste vijf Akuntsu, verdeeld over twee 'malocas' (hutten) op de oevers van de Igarapé Omerê, een zij-rivier van de Corumbiara, Pal in het Amazone bassin.

      Uiteindelijk schijnt alleen Funai medewerker Moacir Góes, die in de buurt woonachtig is, meteen te weten over wie het gaat. Góes kende Ururu, die 75 was; de man Kunibu ook, die moet 65 zijn; de 35 jarige man Pokak voorts, en drie jongere vrouwen.

Het Funai doet dan wel forse inspanningen voor de Braziliaanse inheemsen, dat ze in 2002 alsnog een reservaat van meerder honderden km2 voor elkaar kreeg voor de Akunstu mag een wonder heten (of, van de pessimistische kant gezien een slag in het water, want 'too little too late')

"Niemand spreekt de taal van de Akunstu," zegt Sophie Baillon van Survival International, dat voor de rechten van  inheemse volkeren wereldwijd opkomt. "Ururu was de laatste die de geschiedenis en rituelen van haar voorouders nog beheerste. Ze nam haar geheimen mee in het graf. Een van haar vijf overlevende volksgenoten is ziek, zodat ze straks nog met hun vieren dreigen te zijn."

Geweld; de Akunstu behoren tot de zogenaamde 'niet-gecontacteerde' volkeren, mensen die in hun, natuurlijke, culturele en rituele habitat zijn blijven wonen, en niet blootgesteld werden van invloeden van buiten af. Maar juist daardoor is hun weerbaarheid gering en hun kans op overleven klein.Op een agrarische grens als ze liggen, bedreigd als ze worden door houtkap, extensieve veeteelt, oprukkende boeren en alle geweld dat daarmee gepaard gaat, zijn ze gedoemd om de tweede helft van de 21ste eeuw niet meer te halen.

"De Akunstu leven van jacht en visvangst. Maak het leefmilieu van die mensen kapot en ook zijzelf sterven," klinkt het bij Survival. "Soms gebeurd zulks zelfs letterlijk:In 2000 kwam een Akunstu meisje om toen ze in een storm een half afgezaagde boom over zich heen kreeg."

        Moeder des volks Ururu kon amper met de buitenwereld communiceren, het weinige dat ze wel vertelde ging over slachtpartijen en geweld, over hoe de Akunstu in de jaren tachtig, toen ze nog tientallen leden telden, bijna helemaal afgeslacht werden door blanke kolonisten. Zijzelf en Kunibu behoorden tot de enkelingen die het strijdgewoel overleefden. Kunibu en Pupak, toen nog een kind, hielden er zelfs littekens aan over.

Veel kolonisten wisten maar al te goed dat zich diep in het woud onbekende stammen bevonden, informatie over hun aanwezigheid sijpelde echter maar zelden naar buiten, aangezien die de economische belang op de helling dreigde te zetten waar de nieuwe, trans-Braziliaanse BR-364 aanleiding toe gaf. Geen wonder dat het eerste reële contact tussen overheid en Akunstu, 19 jaar geleden, uiterst moeizaam verliep. De Akunstu trilden van angst. Meer nog, onderzoek wees immers uit dat angst een permanent onderdeel van hun cultuur geworden is, in zoverre dat iedere aanraking met het vreemde en het andere een sjamanistisch ritueel tot gevolg heeft.

66 volkeren bedreigd

Het lot van de Akunstu is niet enige wat voor beroering zorgt. Wereldwijd worden ongeveer 100 inheemse groepen bedreigd, in het Amazone gebied gaat het liefst om 66 volkeren.

"Door de recente inheemse revival en groeiende bewustwording hebben veel groter volkeren vandaag flink war weerbaarheid ontwikkeld," zegt Baillon. "Erger is het gesteld met kleinere groepen. In Brazilië hebben we zelfs één man 'de man in het gat" daar hij gaten graaft waarin hij woont, die de enige overlever van een onbekende etnie is. Zijn volk redden gaat niet, maar veel andere situaties bewijzen ons dat uitsterven geen fataliteit hoeft te zijn."

Het Akunstu volk: wat rest van hun cultuur, is angst voor de blanken.

Dank van STORYTELLER

Wayn: In 1996 verscheen het boek 'ROOKSIGNALEN' van Ineke Holtwijk, uitgever ATLAS isbn: 9045006995. Het boek is een uiteenzetting van de problemen der Amazone Indianen, de houtkap, drugshandel, illegale houtkap en de strijd tegen de grootgrondbezitters. Ineke werkte als correspondente van de Volkskrant lange tijd in Brazilië.

WAYN

Bijlagen:
3.jpg (17.9 KB)   
9789045006994.jpg (6.4 KB)   
aku.jpg (24.7 KB)   
akun2.jpg (4.2 KB)   
akuns.jpg (15.7 KB)   
akuntsu.jpg (14 KB)   

Een groep Xavante indianen uit de staat Mato Grosso bezochten in november (ik was in Rio op dit tijdstip, maar niet op de hoogte van hun bezoek) het 'Musea do Indio' in Rio. Ze waren daar op uitnodiging van het Museum en Funai, om daar een workshop bij te wonen. De vraag is of er buiten dit belangrijkere dingen besproken zijn, de problemen van de stam, de gezondheidszorg, hun indentiteit...
Het FUNAI, als regerings orgaan, heeft een grote invloed op dit alles.
De jongeren van de stam hebben de drang naar een modern leven, het geldend systeem, de ouderen leven in hun tradities... hoe lang zullen de Xavantes hun trad. behouden, hoelang zullen zij het volk van Mavutzinim zijn? Dit geldt niet alleen de Xavantes; vele stammen worden bedreigd om hun eigen 'ik' te verliezen...
Anderzijds is de gang naar het 'blanke leven' reeds begonnen in de jaren '40 van de vorige eeuw... toen de ontginning van midden Brazilië een feit werd. Ik zal hier later uitgebreider op terugkomen in een reportage over de XINGU Indianen en de broers Villas-Boás.

de fotos zijn van de site van het Indianenmuseum te Botafogo, Rio

Obrigado, Wayn

14-12-2009 om 00:00 geschreven door Storyteller