Jaren 1962- 1966 .en hoe ontwikkelde Harry zich. ?
Deze tweede zoon, tevens dit vierde kind, groeide in die jaren op van 12 tot 16.
Een heel andere jongen dan Jaap. Terwijl Jaap, wanneer hij het lange eind naar zijn Gymnasium moest fietsen, telkens mopperde:
De marteling gaat weer beginnen,
ging dit jongske, toen ook voor hem de tijd gekomen was om naar de H.A.V.O. te gaan, (toen heette het nog nét H.B.S.) blijmoedig derwaarts. Het was een echt sportjochie.
Nooit hoefde je hem, in tegenstelling tot zijn ongemakkelijke broer, aan te porren om nu eens naar buiten te gaan. Hierboven had ik het er over, dat hij ook naar de ´HAVO´ moest fietsen, evenals Jaap naar het Gym. maar dat was dus in latere jaren. Van eerdere jaren herinner ik mij veel grappigs. Zo kwam hij een keer van het 'hengelen' terug met een heel klein visje als buit. Ik prees hem, zeggende: "Prima voor de poes. Scheelt al weer een dubbeltje in kattenvoer". En hij, verontwaardigd: Ëen dúbbeltje....een dubbeltje!!! ..zeg maar rustig : EEN GULDEN !!!
Maar ik zit hier nu niet om de grappige gezegden van de kinderen te beschrijven. Daarvoor is , onder andere, dat ándere dagboek, dat nu al meer dan 9000 pagina´s telt en dat vooralsnog ´binnen de familie´ blijft.
Belangrijk voor zijn geestelijke ontwikkeling is het volgende voorval. Hij kwam een keer druipnat uit school thuis en klaagde. ` Ik had aan ´m´ gevtraagd of ´hij´ het wilde laten ophouden met regenen....en ´hij´ deed het niet`. Wie weet wat voor geloofscrisis dat bij hem veroorzaakt heeft. Maar ik stond er niet zo zeer bij stil.
Later kreeg ik eens inzage in het jongensdagboek, dat hij toendertijd bijhield. Een zin trok zeer mijn aandacht `Wij konden tot mijn spijt niet naar de samenkomst, omdat de auto niet door de sneeuw heen kon komen. Maar toen heeft vader thuis een bijbelstudie gehouden en dat was ook erg leerzaam`.
Veel en veel later, toen hij getrouwd én afgedwaald was, had zijn vrouw de gewoonte om deze zinsnede uit dat dagboek overluid voor te lezen aan de verjaardagsvisite, luchthartige jonge mensen, zoals zijzelf. Dan had hij het altijd wat ongemakkelij onder het gegier. Zijn ´vrome´verleden lag opeens ´te kijk´voor dat hele gezelschap.
Maar nu grijp ik te ver vooruit. In de jaren, hierboven genoemd, was het een zelden dwarsliggend kind, dat trouw meeging, in de ´muziek´zijn aandeel had met heel aardig gitaarspel, met kerst wel eens een bijdrage leverde aan het gezellig gemeente samenzijn.
Wij hielden hem ´het goede´ heus wel voor. Pas in de jaren na 1966 kwam er een duidelijke ontwikkeling van Jezus en God en de blijde boodschap áf.
Echter....we hadden onze kinderen lief...en we hadden Harry lief, wat in deze periode niet zo moeilijk was . En we hebben ze nog allemaal lief en tot aan onze dood zal ons gebed voor hen allen niet ophouden. Nóg weten ze allemaal.... Zondag Jaap en echtgenote, Maandag Mieke en gezin, Dinsdag Millie en kind, Woensdag Harry met zijn gezinnen. Donderdag Ida met man en kinderen. Vrijdag Marijke met man, zaterdag Mariëtta met man en kinderen.
Willie groeide in die jaren op van 13 tot 17. Evenals Mieke een aantrekkelijk, goed-ogend meisje. Dat bleek tijdens de lange kampeertochten, die we in die jaren maakten, door Duitsland, Italië en Frankrijk. Dan was er volop belangstelling van de kamperende jongens voor Mieke, Willie en Ida, (zij komt nog). En de kamperende meisjes hadden alras belangstelling voor Harry, (komt nog)..
Willie en Mieke: - allebei gingen ze op straatevangelisatie - allebei gingen ze mee bij evangelisatietochten door het hele land van groepen jeugdigen uit onze kringen - maar bij Willie was er nog iets extra's: ze had een hechte vriendin in onze kring, nog al liefst de dochter van onze voorganger, met wie ze zelfs 'ínternatrionaal' ging, op bezoek bij evangelisten in Frankrijk.
Zeg niet: "Die ouders hadden het veel te druk met huisbezoek en evangelisatie; ze lieten die kinderen maar ronddarren". Nee hoor: - ze gingen naar allerlei jeugdkampen - bij het orgel zongen wij thuis alle leuke en fijne liedjes Echt....we konden niet verwachten, dat het later liep, zoals het gelopen is.
Onder de lezers zullen er vast wel zijn, die zich net als wij van alles moeten afvragen. Och; we komen nog wel over die latere ontwikkelingen te spreken. maar mijn vrouw en ik willen aan de bovengenoemde jaren terugdenken als aan fijne jaren met meedenkende dochters.
Eén lief ding wil ik nog van Willie vertellen: toen ik in 1962 een auto kreeg en bij het leren erg veel moeite had, kwam toch de tijd, dat ik frank en vrij overal naar toe reed. En toen was er opeens dat lieve stemmetje van een veertienjarige: "Weet u nog pa, dat u zich zo veel zorgen maakte. En kijk nu eens, hoe fijn u nu rijdt".
Dat deed zo goed. Dat vergeet je nooit meer. En toen we later eens door Bonn reden... de grote rondwegen om die stad waren er toen nog niet ....was daar weer Willie: "Pa; u rijdt hier, alsof u hier elke dag komt".
En toen we na zo'n lange, avontuurlijke reis thuiskwamen, zeiden de drie meidjes in koor: "Bedankt voor die 3000 veilige en mooie kilometers Wat hebben we veel gezien".
Ach; laten wij allen vooral zien naar de mooie dingen, die we met de kinderen meemaakten. We hebben allemaal wel van die zoete herinneringen.
Over de wolken, die ooit kwamen, hoor je behoorlijk veel later,.
En nu is er al jaren veel zonneschijn in de omgang met vele van onze kinderen. Met de andere wegen, die zij gingen, hebben wij geleerd te leven.
... en de kinderen; hoe ging dat tussen 1962 en 1966
De kinderen in de opgroei: allereerst Mieke
Laten we even recapituleren.
Jaap: dat heb ik al met jullie behandeld: in 1963 ging hij op kamers bij zijn oma. Op geestelijk gebied was zijn opvoeding een teleurstelling geworden; dat heb ik jullie al verteld. Hij verdween in 1963 ook in grote trekken uit ons leven. Niet omdat hij kwaad was of zo. Maar hij was totaal niet familieziek en liet zich weinig meer zien.
Maar de tweede; Mieke: Ze groeide van 1962 tot 1966 op van 15 tot 20; hoe ging het met haar ?
Ach; je weet, hoe het is met dochters. de puberteit verloopt , zeer in het algemeen gesproken, rustiger dan bij jongens. Ze slaagde in 1964 , -meen ik- voor haar M.U.L.O, (tegenwoordig Mavo). Ze ging trouw mee naar de samenkomst, geen greintje pijn, had daar, zoals dat gaat met meisjes in die leeftijd, al eens een 'boyfriend' , waar wij als ouders dan weer niet zo blij mee waren. Soms kwam ze thuis met weer eens een nieuwe uitverkorene en vroeg dan: "Pa...hoe vindt u Wijnand". En dan kon ik weinig meer zeggen dan: "Hij heeft wel een mooie winterjas aan hè". Want haar keus was altijd een beetje op oppervlakkige jongens. Knapen, die ze toch wel in onze kring ontmoette, knapen met enige geestelijke 'diepgang', waren niet haar 'eerste keus'.
Na haar Mulo ging ze direct op kantoor. Ik herinner mij een Kerstweekend, waarop wij allen nog te bed lagen. Plotseling hoorden wij de buitendeur dichtklappen en we wisten: "Mieke, die op kantoor, door de 'cultuur'daar, geen vrije dagen heeft rond de kerst, zoals de meeste mensen wél, is op weg naar haar baantje".
En mijn vrouw en ik zeiden tegen elkaar: "We worden al wel een beetje oud hè. onze dochter gaat naar haar baan en wij luieren verder nog allemaal".
Best wel een ijverig meisje. Ging keurig naar de jeugd voor bijbelstudie en vriendinnen. Maar haar hart was er niet echt bij.
En alweer: ik denk wel eens dat ik meer met haar had moeten praten. Maar dat heb ik niet genoeg gedaan. Ze was gemakkelijk, meed conflicten en toen vond ik het als vader al wel weer goed.
En mijn vrouw; die kreeg in de periode 1962 onze twee nakomertjes: Marijke, 1958...nu ja, die begon eraan als driejarige, en Mariëtta, (1962); die eindigde deze periode als 4-jarige..
Nu zullen jullie zeggen; "Wat heb ik hier nu géestelijk aan". Maar jullie hebben gezien, hoe er in ons gezin een kind opgroeide, dat wij wel onderwezen en lieten onderwijzen in 'de dingen van de Heer', maar aan welk kind wij verder niet zoveel aandacht besteedden, omdat zij zo weinig problemen gaf, vergeleken met haar boefbaffende oudere broer. Kijken jullie je kinderschaar eens na en vergeet de 'zich stil houdenden' niet.
In 1961 hadden mijn vrouw en ik kennis gemaakt met een grote groep Midden-Nederlandse mensen, die ons wel lagen. Maar de groep daar kon er maar niet toe overgaan om zich om te vormen tot een gemeente. En in het westen van het land ontstond ergens wél een gemeente. En wij vonden het gewenst voor de kinderen om ons aan te sluiten bij een samenkomst, waar ook kinder-, tiener- en jeugdwerk was. En dat alles begon dáar te groeien. De moeilijkheid was echter, dat wij daar met een mentaliteit te maken kregen, die ons minder lag. De bezoekers van deze samenkomst waren voor een deel afkomstig van erg conservatieve kringen op geloofsgebied. Het was al een wonder, dat zij de doorbraak hadden gemaakt naar het ´Volle Evangelie´, maar zij kwamen daar binnen met een heel pak van de oude ideeën, die zij niet af wilden of konden leggen.
Op de duur zou dat tot brokken leiden. Maar in de eerste jaren -1962/1964- was alles heel harmoniasch. Ik zat in een mum in de oudstenraad. Ik organiseerde evangelisatie-avonden door de hele streek heen en daar ondergingen wij, actievelingen in de gemeente onze vuurdoop, om in een behoudende regio frisse, nieuwe ideeën te verkondigen.
Maar geleidelijk aan groeide er toch een stille scheidng van de geesten. En dat leidde tot een uitbarsting tijdens een broederraad, toen bleek, dat velen in de kring mij te luchtig en te oppervlakkig vonden.
Ik trad af als oudste en bezocht die kring nooit meer, teneinde niet in de verleiding te komen , op enigerlei wijze mijn ´recht´ te zoeken.
Ik schrijf dat nu zo 'en passant ' op, maar de nood, die over mij kwam, is niet goed uit te leggen.
Dat kwam een keer tot een climax, toen ik met de auto op weg was naar mijn dagelijks werk. Ik voelde, dat ik de totaal andere spanningen dáar niet zou kunnen dragen, wanneer ik niet even in de rust kwam.
Tot op de dag van vandaag weet ik de plek nog precies, waar ik de auto parkeerde en een hooggelegen weiland opliep, vanwaar ik de stad kon overzien, waar ik straks weer hard zou moeten strijden in die heel andere sector van mijn leven, mijn dagelijkse werk als rijksaccountant.
Ik liep daar rond met een wanhopig gebed: "Ik had die gemeente zo lief. Altijd was er het gebed: 'O Heer...wilt u alles, wat de groei belemmert, daar wegdoen..' '
En toen ging het opeens door mij heen: " En nu zeiden ze tegen jou: 'Je moet echt weg. Je past niet in de groep' ".
En op de een of andere manier was dat zo'n zot idee, dat ik hard begon te huilen. En dat huilen ging over in gelach om de vreemde wendingen, die het leven soms neemt.
En genezen door dat gelach stapte ik in de auto en reed de helling af.
Tóen was het nog niet helemaal over. Maar vanaf dat moment ging het beter en wilde ik weer nieuwe dingen ondernemen. Ik had mijzelf onderzocht, was door de Heer bijgesteld en nog weer eens wat verder 'afgetrimd'. Maar ik had de liefde van God nog in mijn hart.
Na de veroverde rang van 'adjunct accountant eerste klas' ging ik vol goede moed op weg naar de twee deeldiploma's, die mij nog scheidden van de fel begeerde accountantsrang, die ook nog weer zo ver uitliep, zelfs tot hoofdaccountant.
Maar ik bemerkte in de loop van een worsteling van drie jaar, dat er ergens grenzen zijn. Ik wilde alles gelijk hebben: - een succesrijke werkring - een volbrachte studie - een avondbaan als leraar belastingrecht - een volle vrije-tijdsbesteding als oudste van een drukke gemeente - een goed beheer van een gezin met nog zes kinderen, in leeftijd variërend van 16 tot 3.
En dat gíng eenvoudig niet. Het gebeurde, dat ik tijdens mijn werk, in de middagpauze: - een leerboek trachtte te bestuderen - een campagne van de gemeente probeerde voor te bereiden - ....en dan ook nog eens alle lectuur, die ik binnenkreeg, wilde doorlezen. Dat moest fout gaan. En dat ging het dan ook. Bij éen van die inspannende middagpauzes 'ging ik even helemaal op slot'. 's Middags wachtte mij een belangrijke slotbespreking, een hoogtepunt als afsluiting van een 'onderzoek'. En ik wist helemaal niet meer, wat ik daar mee aan moest. Dat herstelde zich dan wel weer, maar vanaf dat moment kreeg ik waarschuwing op waarschuwing: laat de kaars niet aan twee kanten tegelijk branden.
Twée kanten??...menslieve: een kaars héeft maar twee kanten, maar ik stond rondom in brand.
Die bijbaan ging er het eerst aan. 's Avonds ook nog eens voor dat beetje extrageld op pad...en dat terwijl dat leeraarschap me niet lag. Weg ermee.
En toen de studie: ik zag een oudere collega telkens zijn hoofd stoten aan 'controle leer'. Dat ging keer op keer mis. En ik was nog maar bezig aan 'ínrichtingsleer' en daarvoor was ik al tweemaal gebakt. En extralessen waren er alleen op zaterdagmorgen en die morgen kon ik niet missen in verband met boodschappen en zo.
En tenslotte moest ik mij erbij neerleggen dat het volledige diploma te hoog voor mij gegrepen was. Ik was inmiddels ook al weer de veertig gepasseerd. En boven die leeftijd moet je ook eigenlijk niet meer voor een diploma studeren.
|Maar wat me dat gekost heeft ! Ik was altijd gewend geweest om nooit iets los te laten. En nu móest het. God modelleerde aan mij door. Híj hoorde op de troon van mijn hart te zitten, immers: "Gij zult de Heer uw God liefhebben met geheel uw hart en met geheel uw ziel en uit al uwe krachten". En wie er toch allemaal op die troon elkaar verdrongen, terwijl God daar als enige behoorde te tronen !!
Met een ferme bluts van Godsweg bleef ik achter, toen ik uiteindelijk de diplomajacht uit mijn handen had laten wringen. maar die bluts paste uiteindelijk ook weer in Gods vormingswerk, mijn persoon betreffende.
Er gebeurde natuurlijk heel veel meer in ons leven dan het vertrek van Jaap.
Zo was een belangrijk gegeven: het dagelijks werk.
Ik had een baan, waarbij een zelfstudie, al dan niet met opleiding, hoorde.Wanneer je het diploma NIVRA had, dan was je 'spekkoper'. Dan was elke rang bereikbaar, tot hoofdaccountant toe.
NIVRA: daar zeg je even wat. Nederlands Instituut voor register accountants.
Maar daar hoorde een studie bij, die voor velen, zo niet de meesten een 'martelweg 'was.
Direct na mijn binnenkomen bij de Rijksaccountantsdienst gooide ik mij er flink tegenaan.
Ik had al Staatspractijkdiploma boekhouden, dat was voorwaarde om bij de ' R.A.D' binnen tre komen. Maar ik was bezig met Middelbaar Boekhouden, dat in de theorie nog weer een klein graadje zwaarder was.
Ik moet nu in de tijd even terug, want de gang van zaken in de geestelijke ontwikkeling liep niet altijd synchroon met de ontwikkelingen op maatschappelijk gebied.
In 1957, bij mijn binnenkomen bij de R.A.D. was het even héel druk. Ik moest vacantie nemen juist in de tijd, dat ik mij in een slotsprint voor moest bereiden op het examen. maar door die vacantre met - toen nog- vijf kinderen viel die slotinspanning weg. En ik haalde het niet, met een fractie van een punt verschil. De geestelijke drukte speelde toen nog geen rol, alleen het kindertal met de bijbehorende gezinsdruktre.
M.O. zou mij voor Nivra bij éen vak vrijstelling hebben iopgeleverd. Nu moest ik dat vak alsnog doen. Maar Nivra begon voorspoedig. Alle examens tot op de laatste twee: Inrichtingsleer en Controleleer gingen heel vlot. Die gehaalde diploma's gaven recht op de rang van adjunct accountant eerste klas.Ik had dikwijls het grapje gemaakt, dat populair was in onze kringen:
"Och; ik ben een eerste klas adjunct-accountant, wat zal ik dan streven naar 'adjunct accountant eerste klas' " .
Daar lachten wij onder elkaar net zo dreunend om als ik in mijn 'onderduiktijd' de boeren had horen schateren, wanneer éen van hen debiteerde:
" 'k Schaai uit met warken...ik gao tweediepen".
(en: twee spaden diep spitten was juist heel zwaar werk...Maar dat hadden jullie al begrepen).
In 1962 was de hogere rang binnen. maar tóen begon de strijd om het deeldiploma 'inrichtingsleer'. En iedere ingewijde weet, dat daar de meesten sneuvelen.
En zoals in een volgende weekeditie verteld zal worden, sneuvelde ik ook.
Nu zul je zeggen:
"Maar Ger, we hebben ditmaal zo weinig 'stichtelijks' gehoord".
Och, dat kan je zo wel eens hebben. Maar ik laart belangrijke punten uit mijn levensgeschiednis horen. En voor elke jongeman is het bereiken van een goede plaats in de maatschappij een belangrijk aspect van die geschiedenis.
Met Jaap waren we gebleven bij kerst 1962. Hij was al echt een hulp voor mij gewest bij evangelisatiebezoeken. En met kerst moedigden wij hem aan om ergens in een Volle Evangeliegemeente de kerstzang te gaan begeleiden. Want hij was zich aan het ontwikkelen tot een bekwaam organist en pianist en verenigde in zich de muzikaliteit , die bij mijn vader en bij mijn vrouw hoogtepunten had bereikt. Hij had het dus van twee kanten.
Maar die afspraak liep fout. Hij werd die avond niet gevraagd, om te dienen en kwam onverrichterzake thuis. Of dit hem nu ergens geschaad heeft, ik weet het niet , maar in 1963 merkte ik eigenlijk niets meer van geestelijke activiteiten bij hem.
Misschien had ik met hem moeten praten, maar er was in de loop van al de jaren van opvoesding een 'wederzijdse onbereikbaarheid' tussen ons gegroeid.
Toen liep het gauw bergaf. Hij zat- ondanks zijn jeugd- al in de examenklas van het Gynasium , wiskunde-richting en te voorzien was, dat hij op de universiteit zou kiezen voor wiskunde.
Maar in het voorjaar van 1963 liep her fout. Hij had het lichamelijk moeilijk met jeuk op zijn lichaam en stelde God een ultimatum::
"God....u kunt mij genezen. Maar als u het niet binnen een etmaal doet, is het uit tussen ons".
Dat was, wat hij er tegenover ons over kwijt wilde.
Nu heb ik nooit gehoord, dat God op dergelijke ulitimata reageert. En ook ditmaal kwam er geen soelaas voor dit lichamelijke ongemak. En ...zo was Jaap...kortaf zei hij tregen ons:
" Het is uit tussen God en mij...voor goed".
En zo bleef het. In mei deed hij eindexamen gymnasium, slaagde en ging wiskunde studeren aan de universiteit.
Thuis was hij niet meer te handhaven. In November zou hij zeventien worden. maar hij was zo dominant, dat de andere kinderen ertegen in opstand begonnen te komen. En in die steeds ingewikkelder situatie kwam zijn oma van moeders zijde met een reddend voorstel.
Zij was kort daarvoor weduwe geworden en stelde voor:
" ik woon in die universiteitsstad. Ik ben eenzaam als vrouw-alleen in dat grote huis. Als Jaap nu eens bij mij een kamer kreeg ?"
Datr was de oplossing. Op zekere julidag keken wij van ons tuinpad de in september beginnende student na. Hij fietste weg, keek niet om, zwaaide niet ten afscheid. Wij- de ouders- keken hem weemoedig na.
Het leek wel een beetje op 'de jongste zoon 'uit die overbekende gelijkenis. Wij hadden hem naar beste weten een stel gedragregels enz geleerd in de zetien jaar, dar wij hem bij ons mochten hebben, maar hij ging nu met dat kapitaal 'de wijde wereld in'...
te weten; een ruime zolderkamer bij zijn oma
....en wij moesten hem laten gaan.
Tot op de dag van vandaag is hij niet bij ons teruggekomen...
nu ja, wel zo nu en dan op bezoek uiteraard
...maar dat hoeft ook niet. Hij heeft zich ooit bekeerd. Wij bidden, dat het nog eens goed met hem komt in zijn verhouding tot God.
En nu kan iedereen zeggen:
- maar jullie hebben het ook suf met hem aangepakt. Had met die knul naar de dokter gegaan.
- had toch wat meer gepraat...
- had in dat cruciale etmaal alles op alles gezet met gebed en zo.
Maar we hebben dat niet gedaan. Ik kan mij alles nu niet meer helder voor de geest halen.
- te druk met nóg zes kinderen
- te druk met van alles.
Na 44 jaar ben je zoveel vergeten van de toedracht. Mijn enig gebed is op dit gebied:
"Vader....vergeef..."
Maar hoe dan ook; het eerste vogeltje was uitgevlogen.
Als ik dat nu zo opschrijf, denk je misschien: "O gunst....en toen was het natuurlijk verder allemaal: botertje tot de boom".
Nee hoor; het leven met de Heer, waarmee wij begonnen waren, was wél intens, maar allerminst allemaal even gladjes. Wij heben terdege moeten ervaren: "God heeft ons nooit een rustige reis beloofd, maar wel een behouden aankomst".
Maar goed: 1962 dus.
Na al dat geëxperimenteer in 1960 en 1961, zo triest geëindigd in een pijnlijke eenzaamheid, was er nu nieuw perpectief. We waren terechtgekomen in een veel ruimere kring, Al spoedig vonden wij een nieuw contact: een gemeente in oprichting, zoals er toen zo veel waren. En....in die gemeente was ik in een mum van tijd oudste. Ik begon zang diensten te leiden in de nieuwe gemeente en soms spraken wij ook op avonden in andere gemeenten. Al die groepen waren nog zo erg in oprichting allemaal. Het gdbeurde, dat Betty en ik vrij veraf spraken en dat aan het eind de collecte werd geteld. En toen werd tegen ons gezegd. "Wij hebben hier eigenlijk maar éen uitgavenpost: de huur van deze zaal. Kijk, de collecte was f 26,--, (let wel : geen euro). Daar gaat f.15,-- zaalhuur af. Nou, dat is dan voor jullie; (mijn vrouw was er ook bij): f.11,--".
Nee...rijk werd je er niet van: en de gemeente, waar ik oudste was, bleek een streekgemeente te zijn met zeer verspreid wonende belangstellenden. Ik weet nog, dat ik in éen jaar 18000 kilometer reed. voor mijn werk, misschien 8000. Maar voor mijn werk in de gemeente en verder privé de overige 10.000. (In 1961 had ik mij een auto aan kunnen schaffen).
Hoe reageerden de kinderen nu op al dat nieuwe. Daarbij is van belang de oudste: Jaap. Hij was 13 , toen wij onze eerste verkenningen maakten, in 1959, maar intussen was hij alweer 16 en midden in de puberteit. Die verliep bij hem niet rimpelloos; nu ja: bij welke puber wél?! Hij sliep op zolder, een ruimte, die alleen toegankelijk was via een luik. En éen keer, toen ik de trap naar die zolder opstormde in verband met een tussen ons (ouders) en hem gerezen conflict, stond hij mij daar met een hamer op te wachten.
Ik zag af van mijn voornemen om hem eens duchtig de waarheid te zeggen en belde, beneden gekomen, naar een medegelovige elders om de zaak mee door te spreken. Hij zei: "Dat komt goed uit. We zijn hier net samen voor een bijbelstudie met onze groep"; En hij noemde een paar namen van 'cracks' destijds: Izaäk Rooze, Johannes van de Brink met hun vrouwen. En ook 'de Hijinks' waren erbij. "De binnen komenden hebben nog maar net hun jassen uit, maar wij gaan gelijk voor de situatie op de knieën".
Terwijl zij baden, kwamen wij, als ouders, beneden tot rust en boven legde Jaap de hamer weg....
En alles werd in der minne geschikt.
Maar een paar weken later stond Jaap opeens aan de ontbijttafel op. Hij begon: "Ik wil iets zeggen". Wij luisterden; bevreemd om het onverwachte. Hij vervolgde: "Ik ben bekeerd. Ik heb mijn leven aan Jezus gegeven".
En nu het vreemde. Wij waren en zijn toch altijd een vrij uitbundig gezin. Maar op dat ogenblik bleven wij allemaal als 'houten klazen' zitten. Niemand reageerde. Natuurlijk had ik moeten opspringen en hem met enkele woorden welkom moeten heten in de geloofskring. En mijn vrouw had hem eigenlijk wel eens kunnen omhelzen.
Maar de moeizaam verlopen puberteit tot dusver en het weinige praten, dat wij ooit met hem hadden gedaan.... hij was ook erg ontoegankelijk ....maakten dat wij onze houding bij dit volkomen onverwachte niet wisten te bepalen.
Toen ging hij ook maar weer zitten en leek het er op dat er niets was gebeurd.
Raar verhaal...maar ja; zo kan het lopen. In ieder geval; een paar weken later gingen Jaap en ik samen op evangelisatiebezoek. Iets, waarvan ik zelfs nooit gedroomd had, dat het ooit zou gebeuren.
En met kerst was er in de nieuwe kring zo'n blij feest georganiseerd. Vergeleken met het kleine groepje, waar we onze 'Volle Evanglietoer' waren begonnen, was het hier allemaal veel blijer en vertrouwder.
Ja; het was een goed jaar : 1962.
En nu zullen jullie wel weer zeggen: "Dan gebeurde er in 1963 zeker weer iets naars".
Ja...inderdaad; maar dat komt volgende week wel. Voor nu blijft dat een 'cliffhanger'.
Het jaar 1961 , dat zwaar was, doordat oude en nieuwe vrienden ons verlieten, was enigszins, (heel enigszins) te vergelijken met de beproeving van de Heer Jezus in de woestijn, die ook weer een verzoeking was. Maar verzoeking door satan is tevens een beproeving van Godswege, hoe wij ons onder wisselende omstandigheden houden.
Eind 1961 was het na dat barre jaar zo ver: de bevalling was zeer aanstaande. Betty was niet in al te beste conditie. Haar 38 - jarige lichaam was eigenlijk minder geconditioneerd om deze krachtproef te ondergaan. En toen kwam er van onverwachte kant een betere conditionering aan. Wij besloten rond Oudjaar een televisie te huren, voornamelijk om Toon Hermans eens te beluisteren en te bezien tijdens zijn Oudjaarsavondsconference. En die avond was zo'n avond van de gulle lach. Heel de donkerte van het afgelopen jaar leek te worden weggelachen bij de onschuldige humor, waarvan we genoten. Helemaal volgelachen, vrij van allerlei nare herinneringen, ging Betty naar bed. En in die nacht van de 31 ste op de eerste, nog nét vóor nieuwjaar, werd onze zevende, Mariëtta, geboren. En dat volkomen ontspannen lichaam was een winnaar bij de ongemeen zware bevalling. Later hebben wij dit allemaal aan Toon gemeld. Hij stuurde een foto van hem met zijn zoon Gaby, toen nog een kleuter, en schreef op die foto: "Groet de baby van mij". Zo zie je; de Heer God kan iedereen, ook een entertainer, gebruiken, om goede dingen te bereiken.
En van toen af ging alles weer beter. Er was overvloedig melk voor de gezonde zuigeling. En het was een heel mooi kindje, deze laatste parel aan onze echtelijke kroon. Niet dat de andere kinderen níet mooi zouden zijn. Ze groeiden allemaal heel mooi op, althans lichamelijk. Van het 'zielse' en het 'geestelijke' blijf ik nu even af. Dat komt wel ter sprake in een volgende flits.
Maar deze moeilijke periode werd op een feestelijke manier afgesloten. Met pinksteren was Betty al lang weer in staat om achter op mijn brommer te gaan zitten en de reis te maken naar het zelfde conferentie-oord, waar we onze eerste kennismaking met het Volle Evangelie hadden gemaakt.
Maar nú: er was een wisseling van de wacht geweest. Allerlei mensen van vroeger, te wier aanzien nog wat 'hard feelings', althans verdrietige gedachten bestonden, waren er niet meer. Er was een nieuwe , vrolijke, grote schaar mensen, waarbij we ons heerlijk thuisvoelden. De zon scheen. Het was een heerlijke lentedag. Dronken va plezierige en goede en opbouwende gedachten bromden wij weer huiswaarts. Alle nare schaduwen weken. Het was in de verte net een beetje zoals bij de Heer Jezus. Toen híj zijn strijd had gestreden, kwamen er engelen om hem te dienen. En nu wij , zonder onze blijdschap uiteindelijk te hebben verloren, stand hadden gehouden, voelden wij ons door engelen gediend.
En eens te meer wisten wij: Het leven is wel zwaarder geworden, maar we leven in ieder geval intenser en hebben meer vrucht dan vóor de opwekking.
En we namen ons voor: "In 1961 gingen wij wel eens voort van klacht tot klacht, al hielden wij uiteindelijk vol. Maar van nu aan gaan wij voort van kracht tot kracht", (Psalm 84 v 8).
Of dat altijd lukte; tussen toen en nu liggen 44 jaar. En in zo lange tijd kan er heel wat gebeuren.
Maar onze levens hebben fel gebrand. Niet aan twee zijden, zodat ze gauw op raakten. Nee, toch wel alleen van boven, door God gevoed.
Aan u allen gunnen wij zulke levens, die geléefd worden...waarin je niet wórdt geleefd door 'die andere', die 'duistere'.
1960 was een bruisend jaar geweest, vol met nieuwe vrienden en kennissen , met relaties door het hele land, met horizonverruiming, kortom met alle leuke dingen, die een jong mens.... en we waren toch ook nog maar '40 min' ....maar kán meemaken.
En dan was er ook nog een bevordering op kantoor. Ik werd adjunct-accountant eerste klas. De examens voor NIVRA- accountant liepen lekker.
We lieten ons ook 'volwassen dopen', de doop na bekering dus. Daarbij maakten wij wel weer een fout die in die onstuimige jaren in het Volle Evangelie wel meer gemaakt werd; wij vroegen ook aan onze zes kinderen, die te bevragen waren.... Marijke , 2, speelde nog geen rol, ...maar aan de anderen, van 15 to 9 vroegen wij of zij zich ook wilden laten dopen. Ja, dat wilden ze wel, al sputterde Jaap, de oudste wat tegen. Fout natuurlijk van ons, want ze hadden nog heel geen bewust geestelijk leven, ze waren er echt niet aan toe.
Maar hoe dan ook, die elfde december gingen wij met een grote groep mensen in een autobus naar Amsterdam, waar een indoor-zwembad was en 'savonds kwamen wij weer met die allen, grote mensen en jonge jeugd... want de fout werd toen algemeen gemaakt ...weer blij thuis.
En toen kwam 1961. De eerste tijd leek het feest alsmaar door te gaan. We hadden nkeuwe vrienden, mensen van onze leeftijd, die dol-enthousiast waren, toen wij hun van deze dingen vertelden. Met hen gingen we weer naar Paas- en Pinksterconferenties, nu ja.....het feest kon niet op.
Maar in Maart ontdekte Betty, dat ze voor de zevende maal in verwachting was. Als het kind geboren zou worden, zou ze al 38 zijn. De oudsten puberden al. Het gezin was zwaar. Om kort te gaan: ze zag er erg tegenop. Toen ze haar nood eens klaagde aan een 'voorgaande zuster', troostte die haar niet, maar riep uit: "Wat....zo'n krachtig iemand als jíj..."..... want Betty had op de een of andere manier de indruk gewekt, een toekomstige leidersfiguur te zijn ..."en dan tobben over zoiets".
Dat was een pastorale blunder. maar de dame in kwestie werd die avond van alle kanten over van alles bevraagd. Dan geef je wel eens een verkeerd vallend antwoord. Alleen Jezus was zo, dat hij nóoit een pastorale blunder maakte. En zo is hij nóg.
In ieder geval: wij voelden ons een beetje 'verraden'. Ons idee van 'nieuwe vastigheid' kreeg een klein knauwtje. De mensen van 'het Volle Evangelie' boden óok niet altijd steun.
Toen de zwangerschap al tot de vierde maand gevorderd was, gingen wij met die vrienden van zoëven op vacantie. En dat liep niet goed: die vrienden wilden op terrasjes zitten 's avonds en Betty, die het zwaar had bij deze zevende dracht, lag 's avonds maar graag zo gauw mogelijk in bed. Er ontstond verwijdering. En toen in september het nieuwe seizoen weer begon, ontstond er ook een misverstand met de kleine groep, waartoe wij behoorden. Ik weet niet eens meer waarom. Wij kwamen daar niet meer. Wij kwamen ook niet meer in de kerk. We kwamen opeens nergens meer. En niemand kwam er bij ons. Niet van de oude vrienden en niet van de nieuwe vrienden.
De barre eenzaamheid, die toen aanbrak ! We deden maar veel spelltjes in die lange donkere maanden vóor december, samen en met de kinderen. De band met de kinderen was wel intenser, toen we zo op onszelf werden teruggeworpem. Maar die maanden waren toch te vergelijken, heel 'vanuit de verte' natuurlijk, met Jezus, die na zijn doop in de Heilige Geest naar de woestijn geleid werd.
We kwamen erdoor. Daarover de volgende keer. Maar nú dit: kent u dat ook ?; zo'n taaie periode in uw leven. Wij kwamen erdoor aan de hand van Jezus. Die vreugde , om zo door een dal van schaduwen te gaan, Psalm 23 v 4, en dan toch geen kwaad te hoeven vrezen, omdat de Heer bij je is. Na de vreugde van 'de groene weiden' en 'de vredige wateren', (v 2) in 1960, was nu de tijd van zijn corrigerende stok, die ons door deze ervaringen heen 'bij de les hield' en trainde, (v 4). En wanneer wij het kopje wilden laten zakken, was er toch die staf-met-een-krul-van-troost, die zich onder die buigende hoofden plaatste en ze omhoog tilde..
Díe reddende vreugde in moeilijke, eenzame tijden gun ik u allen.
In die eerste wilde tijd gebeurden er veel 'snelle' dingen. Ik trad uit de Gereformeerde kerk, waartoe ik vanaf mijn geboorte behoorde, aanvankelijk uiteraad als dooplid en later als belijdend lid. Dat ging wederzijds niet zo elegant. Ik schreef een briefje en dat was het dan. En de kerkenraad hield het niet onder zich en stuurde eerst eens een afvaardiging om er over te praten. Nee, het werd direct afgekondigd.
Ik trad ook af als secretaris van de kiesvereniging, kortom ik rekende met alle oude dingen af en stortte mij in 'het nieuwe'. Daar was zó veel te ontdekken. Er bleken zoveel initiatieven te zijn. En vooral maakte het veel indruk op mij, toen ik met Pasen een grote conferentie meemaakte op het toenmalige buiten Beukestein in Driebergen. Stel je voor: een mooie, grote tuin, dat oude buiten, sindsdien gesloopt en vervangen door een bejaardenhuis,. Alles groen en in voorjaarsstemming en op al die grasvelden.... later kwamen er klachten binnen over grasbeschadiging vanwege het management ....een dolenthousiaste menigte, die in vervoering luisterde naae meeslepende predikers. Daarna werd er dan weer uit volle borst gezongen uit "Johan de Heer' en 'Glorieklokken', twee bundels, die al wel bekend waren, maar geleidelijk aan in onbruik geraakt waren in de intellectualistische milieus, waartoe de orthodoxe kerken geleidelijk aan waren geworden. Maar nú beleefden die bundels een 'revival'. Ook wij kenden die liederen nog wel en samen met al die duizenden zongen wij dat het daverde.
's Avonds was er nog een besloten samenkomst in 'Het Koetshuis', zoals men een bijgebouw noemde. En dáar heb ik voor het eerst 'in tongen gesproken', 'klanktaal' noemen we dat tegenwoordig met een mijns inziens mooier woord.
Die eerste keer 'tongen spreken' van mij klonk niet prettig in de oren van de omstaanders, zo werd mij wat geschrokken verteld. Ik kreeg de idee, dat er een golf van iets overweldigends door mij heenspoelde en al het vuil meenam, dat zich daar in de loop van de jaren had opgehoopt. Natuurlijk niet allemaal; ik had alleen de indruk, dat er een sterke stroom zich door al die narigheid heenwrong. Later werd mijn 'tongentaal', 'klanktaal' welluidender.
De volgende dag op kantoor vroeg een collega aan mij: "Vertel eens wat over gisteren".
Maar ik kón niet. Te veel indrukken gingen door mijn hoofd. Ik kon alleen woordenloos een machteloos gebaar maken.
fijn...puur feest. Dat het niet zo zou blijven, kon iedereen voorzien. Jezus werd na zijn feest aan de Jordaan, waar hij gedoopt werd met de Heilige Geest, ogenblikkelijk door diezelfde Geest naar de woestijn geleid om een verzoeking van satan te ondergaan. Dat moment zou voor ons ook komen. Maar voorlopig is het nog een paar afleveringen ver weg.
Hiervoor vertelde ik, dat er voor Betty een wéreld openging. En ik ben geëindigd met mijn blijde uitroep: "En ík heb een uitnodiging voor een jeugdweekend".
Jonge mannen zijn dikwijls 'haantjes'. Zij proberen vooruit te komen, op welk gebied dan ook en dat op een beetje 'streberische' manier. En in het maatschappelijke leven betekende ik nu dan toch wel iets. Ik was rijksaccountant. Nu ja, wel in de rang van adjunct-accountant. Maar ik studeerde hard en zou het wel brengen van 'eerste klas adjunct-accountant' tot 'adjunct-accountant eerste klas', zoals éen van mijn standaardgrapjes luidde, waarop mijn vrouw dan weer wat vermoeid lachte; (kennen jullie dat ?).
Maar dit nieuwe: overal ontstonden kleine groepjes, die ook al wel eens uitgroeiden tot heuselijke kerkjes. En ik droomde van een neven-carrière op het geestelijke vlak. Ik had nu iets horen verluiden van 'vervulling met de Heilige Geest', van Geestesgaven en Geestesvrucht, dingen waar je vroeger nóoit van hoorde. En ik meende al genoeg bagage te hebben om anderen verder in te leiden.
En nu was er dus die uitnodiging voor een jeugdweekend....bij een bevriende familie thuis, die wij ook weer in die nieuwe kringen hadden leren kennen. Want al lieten de oude kennissen het afweten....andere kennissen kwamen opdagen, even nieuw, even experimenteerderig, even enthousiast als wij.
Ik dus zondagmorgen erheen, blakend van ijver, met een praatje voorbereid. Ze hadden al een zaterdagmiddag en -avond achter de rug.
Het ontvangende echtpaar loodste mij gelijk naar de keuken. "Er is ook een warme maaltijd aan het weekend verbonden", zo zeiden zij. "En toen dachten wij aan jou. Er moet voor ieder van de dertig jongelui een grote gehaktbal komen en ook verder is er iemand nodig voor de andere warme spijzen. Wij hebben het volhandig met de algehele leiding. En wij wisten dat jij handig was met de 'eenvoudige pot'. Het hoeft geen groots iets te worden. Gehaktbal, aardappels, groente, lekker sjuutje, vrucht, weetjewel. En er staat al heel wat klaar".
Nu ben ik wel een 'haantje' (geweest).... nu , met mijn bijna 84 is dat allemaal wat minder ......maar ik heb daarnaast , dat ik mijn telewurstelling goed kan wegslikken en mij in nieuwe situaties schikken.
En terwijl ik daar in die keuken stond te bakken en te braden en te koken en meer van dat soort werk, kwam er langzaamaan een stille lach in mij op. Ik voelde dat de Heer mij weer eens op een andere manier aan het vormen was.
Even later diende deze Adjunct-accountant de spijzen op. En de jongelui riepen me toe: "Kokkie...hier nog een gehaktbal" en woorden van soortgelijke strekking, groenten, fruit en aardappelen betreffende. En niemand bespeurde onder de oppervlakkige hulpvaardige grijns de toch nog wat schrijnende teleurstelling, ook al kreeg ik geleidelijk aan...... want een mens is een gecompliceerd wezen steeds meer schik in mijn dienende rol.
De bijbelstudie werd gegeven door een jongen, amper ouder dan de 15-16-jarige bezoekers. Ik zat daar met mijn zorgvuldig voorbereid betoog en moest erkennen, dat de jeugd met deze 'bijna leeftijdgenoot' toch beter af was in deze situatie.
Toen ik 's middags thuiskwam, vroeg mijn vrouw: "En....kon je je ei kwijt?" Ik antwoordde: "Nee....maar wel dertig gehaktballen". En daarna verwerkten wij dit gebeurtenisje in een wat geërgerd-geamuseerde sfeer.
Ik heb van mijn leven daarna -overdrachtelijk gezien- nog menig gehaktbal op moeten dienen. Maar er is toch ook wel steeds meer tijd gekomen voor zangleiding, preken enz.
En nu is de toestand zodanig, dat van vele kanten geroepen wordt: "Ger....doe je hier nog even een posting".
En ook in die vijf jaar op Internet heeft de Heer mij weer verder gevormd en heeft de duivel geprobeerd, de fraaie vormgeving door de Heer te bederven door gemene kneepjes. Maar aan gene zijde van het graf is de duivel er niet meer bij met zijn ongein. Dan modelleert alleen de Heer verder en verder.
....die eerste periode van vrolijke ontdekkingen....1959-1960.
Na die blijde vrijdagavond in september 1959 was er even een periode van allerlei gezellige nieuwigheden.
Om een voorbeeld te noemen: in de nieuwse kring hadden de mensen al gauw in de gaten dat mijn vrouw een ster was in 'uit het hoofd' en 'van het blad' spelen op orgel en piano. En al gauw werd er gezegd: "Zeg....wij hebben een samenkomst in Amsterdam. Het is in een soort kerkzaal met een kerkorgel of zo. Zou jij de zang willen begeleiden".
Dat is heel leuk voor een nog jonge vrouw....37....om nu eens uit het huishouden weg te kunnen en een kant van je wezen te mogen tonen, die altijd wat onbelicht was gebleven.
Zeker....in ons dorp waren haar kwaliteiten als musicaal begeleidster al opgevallen. Ze begeleidde dikwijls een plaatselijk zeer bekende vocaliste.
En haar gave op stilistisch gebied waren ook niet onbenut gebleven. De Christelijke vrouwenvereniging had in haar een goede secretaresse. Maar die mogelijkheden werden opeens een stuk minder, toen wij 'in die nieuwe club' actiever werden. Oude kennissen kwamen minder. En je moet ook niet vergeten: er was net een nare tijd achter de rug met 'rusthuisverblijven' en overspannenheid. Ze was daarvan heerlijk hersteld, maar dat was nog niet zozeer aan haarzelf gebleken.
Maar nu: met een auto met allemaal gezellige jonge mensen naar Amsterdam. Dáar nog meer grootstedelingen ontmoeten. Een kerkorgel met pedaal; o, heerlijk, om dat weer eens te oefenen. Daar zitten, voor iedereen zichtbaar en geen greintje plankenkoorts. Wanneer ze in ons dorpje begeleidde, wilde ze altijd achter een gordijn onzichtbaar zijn. Maar dat ging hier niet en ze táalde er ook niet naar. Nu pas bleek aan haarzelf, hoe ze in gezondheid vooruit was gegaan. Wie had dit drie maanden eerder durven voorspellen ! Goede preek gehoord, leuk gezongen, fijn kunnen begeleiden. Daarna de 'afterglow' in een gezellig restaurantje. Al dat vlotte stadsvolk. En zélf was ze toch altijd 'grotestadsmens' gebleven in haar hart. Ik heb jullie eerder in deze mémoires beloofd te schetsen, hoe de Heer mij modelleerde. Maar hier geef ik een beeld, hoe de Heer mijn vrouw vormde. En nu was het een tijd van verademing; een tijd, waarin de franke, vrije Betty te voorschijn begon te komen.
Ik weet nog , hoe ze thuiskwam; zo opgewekt, zo vol nieuwe ideeën en indrukken.
Het deed me echt goed. En ik vertelde blij, dat ik óok een uitnodiging binnenhad voor een jongerenweekend. O; misschien mocht ik wel préken, zo zei ik hoopvol.
Maar dat pakte voor mij heel anders uit. Net zo leerzaam als voor mijn vrouw, maar...heel anders. Daarover een volgende keer.
..... die septemberavond in 1959 en de dag erna....,
Zo gingen wij op die septemberavond op stap naar het adres, dat ons gewezen was, waar die wonderbare dingen werden verteld. En toen we daar binnenkwamen, werden er van weerszijden blikken rondgeworpen om de verdere aanwezigen te 'monsteren'. Wij van onze kant zagen mensen, die wij nog nooit in de kerk gezien hadden en ook enkelen, die daar wel regelmagig aanwezig waren, maar 'functieloos'. En de andere aanwezigen van hun kant zagen ons met enige schrik, voor zover zij ons kenden: "Gunst, de Gerritse's. Geheide Gereformeerden. Zouden ze moeilijk gaan doen ?!".
Maar wij keken vooral naar de sprekeer van die avond op deze huissamenkomst en naar zijn vrouw. En vooral de ogen van die man vielen ons op. Ze waren helderblauw en van een argeloosheid en een diepte, die opvielen. En Betty fluisterde me toe: "Hij kijkt net als die man keek op die avond in dat rusthuis van de zomer".
Eerst werd er gezongen uit de bundel van Johan de Heer en uit nog een bundel "Glorieklokken". Wel, we zongen direct mee. Bij het harmonium thuis zongen wij die liederen ook al. In de kerk zongen wij al genoeg van: "Want 't vrome volk, in U verheugd zal huppelen van zielevreugd", Dan wil je thuis wel eens iets anders. (Overigens ken ik vele psalmen van 'vroeger' nu nog uit mijn hoofd en ontleen er troost aan).
En na het zingen begon die man te vertellen en het was voor míj net 'of ik thuiskwam'. Op de een of andere manier zei hij de dingen, die ik graag wilde horen en die ik in de kerk nooit hoorde. Hij sprak over de duivel, een gevaarlijke vijand, tegen wie best iets te doen viel. Hij sprak over de Heilige Geest als over een persoon, die bemoeiienis met je wilde hebben. Hij sprak over genezing door God, waarover je sinds Osborn 1958 veel hoorde in kranten en via de radio, maar nooit in de kerk.
Kort en goed; ik genoot. En met Betty was het al niet anders gesteld. En toen we die avond weggingen, praatten we er opgewonden over. En de volgende dag gingen wij, wat we nooit meer deden, samen een eindje fietsen. Mieke en Willie waren al zo 'groot', elf en negen, dat ze best even op 'klein zusje' konden passen.
En onderweg kwamen wij een eenzame, oude man tegen, die wij wel kenden, maar met wie wij nooit aan de praat konden komen. En we spraken hem aan met een nieuwe moed, 'of hij Jezus ook kende'.
Ja, dat was zo. maar we kwamen verder in gesprek, brachten hem thuis, knielden met hem en baden met hem, wat we altijd -in het algemeen- wel hadden gewild. Maar die man van 'de avond tevoren' had ons ergens geactiveerd. En toen we naar huis reden, hadden wij elkaar zoveel te vertellen over 'gisterenavond' en over wat zonet gebeurd was en over nog veel meer. En Betty'x depressie kwam helemaal niet te praat...trouwens, waar wás die....en we konden ons niet herinneren zoveel en zolang en zo blij gepraat te hebben met elkaar.
1959: vlak voor de morgen aanbreekt, is het op zijn donkerst
Ons zesde kind was inmiddels geboren, Marijke. Het was een moeilijke bevalling geweest. Je begrijpt zeven jaar ouder geworden en dan nog weer dat hele spul.
Na de kraamtijd, met de gebruikelijke hulp, stonden we er weer alleen voor. Al lang was er geen dienstbode meer. Onze inkomsten waren wel gestegen, maar het gezin kostte steeds meer en de dienstbodelonen waren ook veel hoger dan vroeger. Zo kan een mens er in inkomen op vooruitgaan en toch 'krapper komen te zitten'. (Ként u dat?).
En toen was er bij mijn vrouw, bij Betty dus, die 'postnatale depressie'. Dat was dit keer niet meer te verhelpen met familie, die zo eens 'een handje mee hielp'. Nee....ze moest er echt uit . En ze ging enige tijd naar een huis aan zee, indertijd nog door Corrie te Boom gesticht.
En zonet vertelde ik dat nu van..."geen dienstbode", maar nu was er toch hulp in huis. We hebben zeker goed in de bus geblazen en er is dus nog iets uitgekomen.
De grote meisjes,Ida, Willie, Mieke, nu ja: groot...van 8 tot 12...schreven in die tijd schattige briefjes aan hun moeder in het rustoord en vertelden van Marijke, die al dít begon te doen en dát. En ook Harry deed zijn best. Van Jaap herinner ik mij dat eigenlijk niet. De Gymnasium-leerling stond eigenlijk een beetje buiten het gezin, kon soms met zo'n bevreemding naar zijn broer en zussen kijken, zo van: "Wat doen toch al die kinderen hier".
Maar goed; moeder van zes kinderen wekenlang ver van huis. Geen pretje...voor niemand. Maar ze had ginds wel een merkwaardige ervaring. Er kwamen daar veel gasten van buiten. En op zekere avond zaten al die overwerkte moeders-van-grote-gezinnen bij elkaar, toen er iemand binnenkwam, die zoveel rust en vrede uitstraalde, dat het in die sfeer van triestheid en hoe-moet-dat-nu-verder weldadig aandeed. Die man sprak enkele woorden en was ook gauw weer weg, maar Betty vertelde later: "Het was net of er iemand uit een andere wereld binnenkwam: iemand, die over de oneffen wegen, waarop wij gestruikeld zijn, gewoon heenzweefde". Die man was iemand uit het 'andere denken', waarmee wij enkele maanden later kennis zouden maken. Maar dat andere denken wierp zijn lichtglanzen al vooruit.
Toen Betty terugwas, bleek het verblijf aan zee niet gewerkt te hebben. Ze zou een 'shock' krijgen, besloten de doktoren. Dat was een -toen nog- riskante ingreep, waardoor het zenuwleven soms opknapte, maar soms ook niet. Dan kon de uitwerking zelfs gevaarlijk zijn.
Alles stond al gereed, toen Betty met een vriendin nog even ging zwemmen bij 'het strandje aan de rivier'. En wat haar toen overkwam: toen ze ervan terugkweam zei dok: " 't Hoeft al niet meer. Je ogen zijn anders ...blijder..." Zelf ervaarde zij dat gebeuren ginds als een geweldige opluchting, die als een golf door haar heen sloeg.
Weer een aanwijzing, dat er iets ging komen. Maar begin september was het weer helemaal mis. En midden in die 'down' kwam ik op een middag thuis en zei mijn vrouw: "Zeg....moet je horen. Weet je, wie ik tegen kwam?'. Toen ik de naam hoorde, zei ik wat norsjes: "Nou....van háar zal je niet zijn opgeknapt".
" Maar die vrouw zei, dat ze ergens geweest was en dat wij daar vanavond ook eens heen moesten gaan. En ze was er erg mee in haar nopjes, wat je daar over 'het geloof' hoorde".
En dat hebben we toen gedaan....daarheen gaan
Mensen; ons leven nam die avond de grootste wending van ooit. Maar dat komt volgende week.
Het hoeft geen betoog....mijn vrouw leed onder de zware druk van een gezin met vijf kinderen.
Het had allemaal wat gemakkelijker te dragen geweest, wanneer er harmonie geweest was in de echtelijke verhoudingen. Maar die was er níet. Dat heb ik in het vorige topic uitgelegd.
En haar zwakke gezondheid speelde ook een rol. Begin 1958 kreeg zij zoveel last van spataderen, dat zij voor een operatie opgenomen moest worden. Maar tijdens die operatie had zij een wonderbare ervaring. Er zat voortdurend een in het wit geklede persoon naast haar bed. Die sprak haar bemoedigend toe en ze voelde zich na afloop heerlijk uitgerust.
Het was een katholiek ziekenhuis en ze vroeg na afloop: "Wat een service was dat van jullie, dat er tijdens de operatie een van jullie naast mijn bed zat en heel lieve dingen zei. Gek eigenlijk...ik was toch onder narcose, maar ik kon alles volgen, wat ze zei, hoewel ik het nu niet meer zou kunnen weeergeven".
"Hoe was die troostende figuur gekleed", wilde de non weten., "Helemaal in blinkend wit". "Maar je weet toch, dat wij een hoofdzakelijk zwart habijt hebben en dat wij tijdens de operatie niet in de weg lopen". En toen zwegen zij een poosje, tot ze opeens allebei wísten: "een engel!!!!"
Thuis teruggekeerd, bleef er toch een trieste herinnering: je hele leven verder zware elastieken kousen dragen. Dat is een naar vooruitzicht voor een jonge, levenslustige vrouw van 34.
Ik denk dat er een mengeling van allerlei gevoelens bij ons beiden is geweest, die er ten slotte toe leidde, dat geleidelijk aan de zekerheid bij ons groeide, dat er een zesde kind op komst was, terwijl de jongste in ons gezin toen 7 was. Er zal van alles gespeeld hebben: - de schrik over de operatie - het lichamelijk ongemak bij mijn vrouw , waartegen wij ons beiden verzetten door juist nu 'iets te willen ondernemen', misschien met de verborgen idee: 'ze krijgen ons niet klein' - het besef, dat wij ons de weelde niet konden veroorloven van gekibbel - een enigszins herlevende tederheid onder de druk van de tegenslagen
Ik meen te weten, dat de ruzies bedaarden na al die ervaringen van 'operaties' en 'engelen' en met die nieuwe ervaring , die in december tot gezinsuitbreiding zou gaan leiden.
En in diezelfde tijd kwam mijn schoonvader eens op bezoek, die vertelde: "Nou iets raars meegemaakt...ik heb 'in tongen horen spreken' ". "O vertel....vertel...!!!".
"Ik was een zekere Hoekendijk gaan beluisteren. Die man sprak wel leuk hoor. Soort evangelist, denk ik. Maar er was ook gelegenheid voor de aanwezigen om iets te zeggen. En toen hóorde ik het dan....'t Klonk wel goed, maar er was geen woord van te verstaan".
"Toen met Billy Graham maakte ik ook al iets uitzonderlijks mee", antwoordde mijn vrouw: "En nu weer. Gaan we eindelijk iets nieuws beleven?!"
Maar ik riep druk: "O...ik wil daar ook heen. En wij hebben nu net een apparaat, waarmee je gesproken taal kunt opnemen. Dan ga ik het thuis uitwerken en kijken welke taal het is". Echt praat voor een 'doener', die een opmerkelijk verschijnsel wil ontleden.
Maar ach; er kwam natuurlijk niets van. Maar in ons achterhoofd bleef iets hangen van: "Hé....wat zou dat geweest zijn?"
Het was druk in het gezin. Jaap ging als eerste naar de middelbare school. Er waren de voorbereidingen voor de bevalling. En de operatie was een waarschuwing geweest om wat zorgvuldiger met elkaar om te gaan. En ik studeerde nu weer voor accountant Nivra. Ook iets om 'je hoofd bij te houden'.
Er kwamen- onbemerkt door ons- heel geleidelijk tijden van uitredding aan.
Ik durf niet vragen of u in dit alles iets van uw levensgang herkent. Maar zoals de Heer reddend en herstellend in onze levens begon te werken, zo heeft hij dat ook bij u gedaan of gaat hij dat doen, wanneer u hem- misschien onbewust- de kans geeft.
In 1957.... ik was nog 34, zou dat jaar 35 worden ...had ik eindelijk mijn 'vaste stekkie' gevonden, iets, waarop de jonge mannen in die tijd nog hoopten als hun eindbestemming. Een goede, vaste positie met carriëremogelijkheden en oplopende salarisschalen over een redelijk lange periode, zodat de plezierige spanning van het 'elk jaar wat vooruitgaan' erin bleef.
34 was toen al 'oud'. Eigenlijk moest je met je dertigste al binnen zijn in zo'n soort baan. En het rijk nam niet graag mensen aan, ouder dan dertig jaar. 34 was dus 'kantje boord'. Maar goed: ik was binnen.
Maar was ik ook 'geestelijk' binnen. In mijn innerlijk woedde een 'kaalslag'. Ik was helemaal aan het eroderen, aan het 'uitspoelen', aan het afkalven, wat mijn geloof betreft.
De harde maatschappij, die je soms opeens zonder 'dank je' aan de kant schoof....het staag groeiende gezin...mijn vrouw, die niet sterk was en toch met haar 28ste al moeder was van vijf kinderen: het was allemaal zó uitputtend. Onze humeuren leden eronder. We hadden nare ruzies, die wij dan wel uitkibbelden op bed. De kinderen merkten er dus niets van, nar wij dachten... Later hebben wij wel vernomen, dat ze terdege aanvoelden, dat er iets fout zat. ...en ook was er een klimaat om ons heen van een orthodoxe kerk in een kleine plaats, waar weinig van uitging.
Innerlijk dorstten en hongerden wij naar iets nieuws, een nieuwe impuls. In de kerk waren de predikingen keurig 'christocentrisch', maar er ging zo weinig van uit, dat wíj nu eens 'de handen uit de mouwen moesten steken'. Ik kreeg de indruk, dat 'het allemaal van Jezus moest komen' en dat er helemaal nergens een taak voor óns lag. Ach; de dominee en de prediking hadden beter verdiend. Maar de grond van ons zieleleven was zo uitgedroogd, zo aan het verstuiven, dat de prediking voor mij althans geen weerklank vond in mijn hart.
De kinderen groeiden en groeiden maar. In 1957, toen 'de donkere wolken' zich al meermalen ontladen hadden in felle verbale conflicten, veroorzaakt door een 'helemaal op elkaar uitgekeken zijn', waren die kinderen ook nog eens van 6 tot 12 jaar. En vooral vroeg-puberende Jaap veroorzaakte veel kopzorg.
En toch, terwijl de gietregens over ons huwelijk neerplensten, terwijl zelfs het woord 'echtscheiding' al eens viel.... maar dat was , gezien de tijd en gezien het kindertal ondenkbaar. ...ritselde er toch al iets van hoop.
Betty ging in 1955 naar een Billy Graham-manifestatie in het Feyenoordstadion. Ze kwam terug, vol blijde verhalen. Ze hadden zó gezongen in de bus, met de hele vrouwenvereniging.
En in het stadion was iets heel ongewoons gebeurd. Een man was opgestaan en had opeens heel lelijke dingen geroepen, geschreeuwd eigenlijk: over Jezus. En toen was er een andere man opgestaan, die geroepen had: "Wijk satan ...in de naam van Jezus". En de schreeuwer was stil gaan zitten en was later, bij de 'altar call' naar voren gegaan.
Daar kwamen die vrouwen in de bus niet over uitgekwebbeld. Zoiets had niemand ooit gezien.
Ik luisterde bevreemd. Maar daarna gingen de slopende ruzies gewoon weer door.
De volgende keer vertel ik, hoe wij er langzaamaan uitkwamen. Maar u, die misschien soortgelijke ervaringen hebt, houdt u maar vast aan dat campagneliedje, dat mijn vrouw nog dagenlang zong: "Jezus is een machtige Heiland. Hij helpt overal door".
En ook zong ze toen veel: "Er zijn geen grenzen aan Jezus' macht..."
...op maatschappelijk gebied gaat het allemaal voortreffelijk....1957.
Na het vertrek bij die meubelfabriek en de fijne 'vacantie', (lees : 'werkloosheid' gedurende vijf maanden was de baan bij die bedrijfsvereniging financieel geen 'vetpot'.
Maar in het laatst van mijn verband daar werd het toch nog een tijdlang heel speciaal.
Ik kwam in de buitendienst als tijdelijke kracht om een achterstand in te lopen.
Dat was nu precies waar ik op zat te wachten. Ik was geen man om op een kantoor achter een bureau te zitten. Daar werd ik helemaal 'een beetje raar' van. Onze afdeling zag uit op een donkere, nauwe stadsstraat. Aan de overkant was een zaak, waarboven in metalen letters stond: "H.P. de Vries & zonen" en de H was een beetje scheefgezakt. En ik moest me bedwingen om niet naar buiten te gaan en die "H" recht te zetten.
En net toen ik daar bijna een trauma van kreeg, was er die heerlijke uitkomst en zat ik geregeld in de trein op weg naar kleine klantjes. Want de grote waren voor de vaste staf. 's Middags kon ik een maaltijd declareren en de kleine zakenlieden ontvingen mij met enige eerbied als 'meneer de controleur'. Andere mensen, andere vertrekken om in te zitten, ander personeel om tegenaan te kijken.
En toen die heerlijkheid eindelijk voorbij was, werd ik bij de personeelschef geroepen en kreeg ik voor mijn inzet een bonus van f .250,--.
En in diezelfde tijd rondde ik mijn 'staatspractijkdiploma voor handel en administratie' af. En weer moest ik bij de personeelschef komen om f.250,-- in ontvangst te nemen. Dat geld ging er in als 'een preek bij een ouderling', want het gezin, met nu al een grote jongen, die in de zesde klas zat, (nu zouden wij zeggen : groep 8), ging heel veel kosten.
En toen kwam er die brief van de rijksaccountantsdienst: "U hebt uw HBS-diploma en ook nog eens uw SPD. U bent nu voldoende gekwalificeerd om te mogen solliciteren bij onze dienst".
Ik was dolblij. Ik had een zwager, die een mooie carrière maakte in het onderwijs en ik raakte in maatschappelijk opzicht bij hem achter. En dat is een heel ding voor een jonge, ambiteuze vent.
Ik solliciteerde en na eindeloos wachten, kwam er opeens een brief: "U bent toegewezen aan de rijksaccountantsdienst, kantoor.... ".
...nooit vergeet ik die morgen van 15 april 1957. Mijn vrouw profiteerde van het schreeuwend tekort aan onderwijskrachten dat er toen was in Nederland en stapte op haar fiets om naar haar tijdelijke baan in een naburig dorp te gaan. En ik stapte in de bvs om naar allerlei nieuwe, heerlijk opwindende dingen te gaan.
Onderweg passeerde ik haar toevalligerwijze en zwaaide nog naar haar. Maar zij zat op die fiets te stralen bij dat avontuurlijke vooruitzicht: de kinderen goed verzorgd bij een bekwaam dienstmeisje. En zij: er eens heerlijk uit in werk, waarvoor ze indertijd was opgeleid, dat ze aankon en wat ze veel te kort had mogen doen. En ze zág me niet.
Maar: er waren betere tijden aangebroken.
U denkt misschien: "Gunst; wat een duf 'voorspoedverhaaltje', althans het slot". Maar goed; ik blijf het zien als 'tijden van verademing', die voor ons begonnen waren na 'tijden van ongemak'.
God was het, die mij kracht gaf om naast het aandacht vereisende gezin en de 'baan veraf' energie op te brengen voor die zware studie. Hij was het die kracht gaf om die studie ook drie jaar, (twee jaar voor 'éen ' en éen jaar voor 'twee') vol te houden. Maar dat alles afhing van zijn genade, besefte ik nog niet zo haarscherp.
In ieder geval: 'the future was bright'.
De volgende keer maar eens over de zware wolken, die er nochtans hingen.
Luister mensen; dit dagboek is er niet om alle ups en downs in onze verhouding te boekstaven. Het is er in eerste aanleg om begonnen om Gods lijn bij het modelleren van onze levens naar zijn wil te schetsen.
En wij ontkomen er ook niet aan om de lijn van satan, die dat modelleren trachtte tegen te werken, ook zo nu en dan te belichten.
Welaan; ik zet mij tot de delicate taak om althans íets van ons huwelijksleven in de eerste zes jaar te schetsen.
Je weet, dat wij in 1945 trouwden en dat Jaap zeven maanden na ons huwelijk geboren werd. Onze hele verkeringstijd duurde tien maanden en toen werden we een officieel getrouwd paar.
En dat alles in de chaotische sfeer van een aflopende oorlog en een beginnende vrede.
De eerste jaren waren een roes van hard werken, langzaamaan een huisinrichting bij elkaar scharrelen en....in zes jaar een gezin opbouwen met vijf kinderen.
Maar ná vijf jaar begon er in 1951 een wat moeilijke tijd. Mijn vrouw kwam uit een geslacht met 'lichamelijk zwakke steeën' en ook zij begon last te krijgen van vermoeidheidsverschijnselen, tóen vooral bestaande in 'opspelende been-aderen. Wanneer je het bovenstaande nog eens op je in laat werken, zul je begrijpen, dat het, met name voor háar, geen kleinigheid was, vijf kinderen in zes jaar.
Maar de Heer leidde ons door dat eerste deel van de moeilijke tijd goed heen. Nijn schoonfamilie, nog redelijk jong, stond altijd gereed om eens kinderen op te vangen, wanneer er een wat stressy situatie was. En ik zie nu in, hoe belangrijk een grootouderpaar kan zijn, wanneer ze nog betrekkelijk jong zijn, om een voortploeterend stelletje zo nu en dan wat verlichting te geven. Ook in die liefdehulp van familie zie ik de hand van de Heer.
Ik schrijf dit stukje allereerst voor mijn lezers en lezeressen in Vlaanderen, meest 50- plussers. Pas later krijgen mijn lezers in Nederland het onder ogen Ieder van deze lezersgroepen kan er eigen gedachten aan verbinden: bent u nog een redelijk gezond en 'jong' grootouderpaar..: Er ligt voor u een mooie taak om een gezin, nog in het begin van de opbouw, liefdevol, verstandig en bescheiden, ter hulpe te zijn. U ziet, hoe dankbaar wij, mijn vrouw en ik er nú nóg voor zijn. We zouden , het, menselijk gesproken, niet gered hebben als er die hand niet was geweest en daarachter de hand van God.
En wanneer later mijn jeugdige lezers en lezeressen in Nederland, (15-25) dit stuk onder ogen krijgen, dan weet je daaruit: God heeft ook voor jullie hulp gereed. Doe er een beroep op. Ploeter niet, uit misplaatste trots, zélf eindeloos door. Maar....probeer wel, tot het echt niet goed meer gaat, je eigen boontjes te doppen.
God gebruikte voor mijn vrouw en mij, in moeilijke jaren, andere mensen voor practische hulp. Dat wil hij ook voor u doen.
Ja, hoe liep dat nu allemaal thuis? Het was 1955 en Jaap was in de zomer al weer een ferme knaap van 9. Ik had hem al eens meegehad naar de wereldtentoonstelling in Brussel en samen met hem het Atomium verkend. En tijdens dat bezoek had hij in de trein naar Brussel toe honderd-uit zitten vragen en vertellen, zodat een meneer tegenover ons zei: "Wat een schrander knaapje".
En ik kon met enige vadertrots vertellen, dat Jaap al met zijn vierde zichzelf een beetje lezen had geleerd en dat hij op school altijd uitblonk in 'van alles'.
En...als ik dat had gewild, had ik ook van alles kunnen vertellen over zijn lieve, koddige zusjes en broer. Die waren nu 8, 6, 5 en 3 jaar en zeiden en deden de leuke dingen, die jonge ouders vermaak schenken.
Maar wat ik hem niet vertelde, was dat Jaap mij soms begon te verontrusten. Wanneer ik zondag met hen en zijn zusje , ieder aan een kant, naar de kerk wandelde, deed hij soms zulke vijandige uitspraken.
"Vader....waarom moet ik nu nog mee. Ik weet alles al ...en op school hoor ik het ook". En even later: "Vader....als het nu eens zo was, dat er een grote gleuf gegraven was vóor de kerk en er lag zo'n grote hoop zand, dat we er niet in konden....zouden wij dan weer teruggaan ?".
Ik maakte de gebruikelijke opmerkingen, die vaders dan zouden kunnen maken:
"Och Jaap; je weet echt nog niet álles. Er is veel meer dan de verhalen, die je op school hoort". en: "Nee hoor, werklui, die een gat of zo graven, zorgen altijd, dat het zondag allemaal mooi in orde is.
En even later zat hij dan weer met een donker gezichtje naast mij. In die tijd had je nog geen kinderclubs. Ik ben zelf nu leider op zo'n club voor negenjarigen en het is allemaal zo ánders. Samem zingen, ik vertel een verhaal. Er wordt over nagesproken. Daarna knutselen met een versnapering, dit alles verzorgd door mijn coöperator en zo nu en dan kunnen de kinderen wat rondlopen.
Mogelijk had dat beter gewerkt. Maar de ware positieve gezindheid voor deze dingen zat er bij hem toch niet in.
En ík...ik kon hem niet erg versterken en steunen en veilig geestelijk doen opgroeien. Want ik had zelf zo weinig in mijn mars in geestelijk opzicht. Met de kennis van nu had ik satan kunnen bestraffen, die hem probeerde te infecteren met gedachten zoals: "Thuis heb je leuk speelgoed en dit is allemaal verloren tijd". Maar ik had daar geen inzicht in. En zo liepen de zaken met deze oudste, toch zo veelbelovende zoon, geestelijk langzaamaan uit de hand. Later, 10, 11 en 12 geworden, hield hij zich koest, sputterde niet meer tegen, schikte zich maar in wat 'nu eenmmaal zijn lot was'. Maar van harte ging het niet.
Ach; ik kom nog vele malen te spreken over de opgroeiende kinderen.
Maar lezenden....weersta bij het begin. Begint de boze je kinderen heel geleidelijk in te palmen....bestrijd hem in de naam van onze Heer Jezus. Bied weerstand aan de duivel, niet alleen wanneer hij u zelf aanvalt, maar ook wanneer hij uw kinderen begint aan te vallen.
