Zeer vroeg ben ik op ziekenbezoek gegaan, en ik heb ze ingewreven met olie om ze te versterken, terwijl ik tot de Heer bad, die zoveel zieken heeft genezen tijdens zijn verblijf op aarde, en ze ook in hun binnenste heeft versterkt.
Daarna, omdat ik wat vrije tijd had, ben ik terug naar huis gekomen om te lezen en om te bidden. Ik heb uit de bisschoppelijke bibliotheek een boek meegebracht met de titel: Het testament van onze Heer Jezus Christus dat een verzameling is van zeer goed geordende liturgische en kerkrechterlijke teksten. Ik heb er verscheidene hoofdstukken gevonden met betrekking tot diakens, en ik heb volgende uitspraak, die ik mooi vond, genoteerd: de diaken moet het sacrament van de hele Kerk zijn. Spontaan zou ik zon uitspraak op de bisschop hebben toegepast, want van hem hangt heel het leven van de gemeenschap af; maar er over nadenkend denk ik dat zij ook op ons, de diakens, toepasbaar is, omdat ons ambt de uitdrukking (de openbaring) is van heel de gemeenschap en ze ter zelfder tijd doet bestaan. Ik denk ook omdat wij de bedienaars van de eucharistie zijn dat wij kunnen en moeten zijn het sacrament van de hele Kerk. De formule blijft er niet minder raadselachtig uit, zoals het past voor de beste theologische formules.
Ik moet ook, voor mijn plezier, een wijdingsgebed voor een diaken overschrijven, dat in dat boek staat en verdient om aan het nageslacht overgeleverd te worden/
God, schepper van alle grote dingen en bewerker van alle glorie, Vader van Onze Heer Jezus Christus, die gij hebt gezonden om uw wil te volbrengen, opdat het menselijk geslacht zou bevrijd worden, gij hebt ons uw geest verklaard en getoond, uw wijsheid, uw bezoek, uw welbeminde Zoon Jezus Christus, de Heer van het licht, de prins der prinsen en de God van de goden. Zendt de geest van uw genade en van uw spoed??? over deze dienaar die de uwe is om hem te verlenen de vlijt, de rust, de edelmoedigheid, de sterkte om u te behagen. Verleen hem, Heer, een arbeider de zijn van uw wet, zonder verlegenheid, dat het zacht weze, vriend van de wezen, vriend van degene die de godsvrucht beoefenen, vriend van de weduwen, vurig van geest en van vriend van wat goed is.
Twee dingen staan mij aan in dit wijdingsgebed. Van de ene kant is de diaken gezonden naar de mensen, zoals de Heer zelf, om hen te bezoeken in de naam van God en hun zijn Geest en zijn Wijsheid te openbaren. Van de andere kant, de voornaamste genade die voor de diaken moet worden gevraagd, is dat hij vriend zou zijn voor heel de wereld, maar in het bijzonder van degenen die in moeilijkheden verkeren. Mijn rol bestaat er in aan de mensen de liefde die God voor hen heeft te openbaren: daarom ben ik gewijd, en dat het God behage dat ik trouw blijf aan mijn roeping.
Gisterenavond is een diaken uit Rome aangekomen. Hij wordt door zijn bisschop naar Jeruzalem gestuurd met een vertrouwelijke boodschap. Hij heeft bij ons de nacht doorgebracht, en deze morgen hebben wij lang met elkaar gepraat. Hij vertelt mij dat er tegenwoordig een crisissfeer heerst onder de geestelijken van Rome. Deze wordt vooral veroorzaakt door de rivaliteit tussen priesters en diakens. Enkele maanden geleden heeft een zekere Ambrosiaster ( dat moet een schuilnaam zijn) een pamflet in het Latijn tegen de diakens gepubliceerd. Het pamflet draagt de vriendelijke titel: De jactantia romanorum levitarum[1] Als men het pamflet mag geloven, laten de Romeinse diakens alle functies die hen een beetje te eenvoudig lijken en die de schijn zouden kunnen wekken dat zij de dienaars van de priesters zijn, over aan lagere geestelijken: bijvoorbeeld, het feit dat zij naar het altaar de gewijde vaten brengen tijdens de eucharistische liturgie, ofwel aan de priesters water aan bieden opdat zij zich de handen kunnen wassen. De een of de andere diaken zou de gewoonte hebben om te gaan zitten tijdens de liturgie van het Woord, zoals de priesters, in plaats van recht te blijven staan. Tijdens hun bezoeken in de stad, gaan zij minder vaak binnen bij de armen en de zieken en meer bij de rijken, die hen een beetje te goed behandelen en hen overladen met geschenken om van hen een aanbeveling te verkrijgen bij de bisschop. Veel ernstiger zijn de sombere geruchten over geheime financiële onderhandelingen en het verduisteren van fondsen. Gezien de belangrijkheid van de gemeenschap, hebben de Romeinse diakens aanzienlijke fondsen te beheren: de een of de andere zou op schandalige wijze een fortuin hebben verzameld en kijkt van uit de hoogte neer op de arme priesters die slechts een bescheiden loon ontvangen.
Volgens mijn gesprekspartner van deze morgen is er in dat alles een deel overdrijving en vlugge veralgemening. Maar er is ook een deel van waar: sommige diakens beschouwen zichzelf als prinsen van de kerk, en de Romeinse synode van 378 heeft de diaken Concordius, die zijn kop uitwerkte tegen paus Damasianus, moeten afzetten. Volgens mij komt al het kwaad voort uit het feit dat de Romeinse diakens met zo weinigen zijn, slechts zeven voor heel die wereldstad. Door een materiële letterlijke trouw aan die passage uit de Handelingen, waarin wordt verteld dat de Apostelen zeven diakens hebben gewijd, heeft Rome nooit dat getal willen overschrijden. Het gevolg is dat in deze onmetelijke stad, waar er zoveel ongelukkigen zijn, en waar er gemiddeld vijftienhonderd zieken in het hospitaal verblijven, zijn de diakens maar met zeven, terwijl de priesters de honderd ruim overschrijven. Men kan begrijpen, dat in die omstandigheden, de Romeinse diakens zouden bekoord worden om zich de heilige Laurentius te wanen en er voor te zorgen dat het niet wordt vergeten. Het schijnt dat de priester Hiëronymus, vroegere secretaris van paus Damasianus, die Rome heel goed kent en op dit ogenblik de gebeurtenissen commentarieert van uit zijn hulppost in Bethlehem, de volgende puntige uitspraak heeft gedaan: Alles wat zeldzaam is wordt meer gezocht. In India is de winde duurder geprijsd dan de peper. De zeldzaamheid maakt de diakens achtenswaardig, het grote getal van de priester maakt hen verachtelijk[2]. Hoe ver staat dat allemaal af van het evangelie: Vorsten oefenen heerschappij uit over de aan hen onderworpen volken, en wie macht heeft laat zich weldoener noemen. Maar dat mag bij jullie niet zo zijn! De belangrijkste van jullie moet de minste worden en de leider de dienaar! (Lc 22, 25 26)[3]
[1] La jactance des lévites romains, dans P.L. 35, Col. 2301 2303 Cf. P. PRAT. Les prétentions des diacres romains au IVe siècle, dans Recherches de science religieuse, III (1912), p. 463 475.
[2] De heilige Hiëronymus. Lettre 146; éd. Labourt, tome VIII, Paris 1963, p. 118. De winde is soort munt die in Italië veel voorkomt, terwijl de peper, uit het Oosten ingevoerd, er zeer duur is.
Heel de dag door heb ik in de stad rondgelopen. Vele zieke broeders hadden mij gevraagd om hen te bezoeken. Aan enkelen heb ik geld gegeven, aan anderen olie om zich te verzorgen, aan anderen nog heb ik eten laten bezorgen. Voor allen heb ik geprobeerd het gelaat van de Heer te openbaren, die niet gekomen is voor degenen die zich goed voelen, maar voor degenen die lijden. Ik heb ook de communie gebracht aan een priester de bedlegerig is. Ik heb mij het lot van drie wezen aangetrokken, en ik heb een familie gevonden die hen wil opnemen in huis. Daarna ben ik gaan bidden bij een arme bejaarde waarvan men mij het overlijden had laten weten; ik heb hem gewassen, ik heb hem gekleed en ik heb hem naar het kerkhof vergezeld met enkele leden van zijn familie. Op de terugweg heb ik aan de gedaanteverandering van deze man gedacht, die wij alleen maar op de rug hebben gezien.
Mijn dag was barstenvol gevuld: ik heb kilometers gelopen, ik heb veel mensen gezien, ik heb veel gepraat, ik heb enkele diensten kunnen verlenen. En nochtans heb ik mij afgevraagd of ik mijn rol als diaken wel goed heb gespeeld. Ik ben dikwijls bevreesd dat deze dienst van de caritas veel te uitsluitend wordt verzekerd door de bisschop en door ons, zijn diakens. Er zijn veel vrijgevige christenen in onze gemeenschap en wij hebben nooit te kort aan geld, nog aan graan en olie. Maar wordt deze vrijgevigheid op de duur geen alibi voor de echte caritas? Blijven deze rijke christenen niet op afstand van hun arme broeders? Voelen zij zich wel voldoende lid van dezelfde gemeenschap en van het hetzelfde lichaam van Christus? Voor ik diaken werd, heeft men mij verteld dat een van mijn essentiële diensten er in zou bestaan van de verzamelde gemeenschap te informeren over hen die in nood verkeren. Deze gedachte blijft mij achtervolgen. Het volstaat niet fondsen te verwerven om enkele families in nood te depanneren, maar wij moeten de christenen er toe bewegen zichzelf te compromitteren (prijs te geven) in de caritas, zoals dat gezin dat helemaal niet rijk de drie wezen heeft geadopteerd. De armen hebben nood aan vriendschap,en niet alleen aan geld. Ik moet er de bisschop over spreken, opdat hij het goede geweten van de gemeenschap wakker schudt.
Uit het dagboek van een diaken in de IVe eeuw: dinsdag
DINSDAG
De bisschop heeft ons, zijn diakens, deze voormiddag samengeroepen. Gewoonlijk roept hij ons op zondag samen, maar hij verleden zondag belet en daarom roept ons deze morgen samen.
Deze diaconale Raad verloopt bijna altijd op dezelfde wijze. Wij beginnen met de bisschop te informeren over alles wat wij de voorbije week hebben gezien en gehoor: zoals hij het zelf zegt, met een beeld dat hem dierbaar is en dat ik trouwens teruggevonden heb in de Didascalia van de Apostelen, de diakens moeten de ogen en de oren van de bisschop zijn. Hij houdt er niet van om voortdurend te worden gederangeerd, want hij heeft tijd nodig om de Bijbel te lezen, om te bidden, om na te denken, om zijn catechese en zijn lange homilie van de zondag voor te bereiden, en hij heeft liever dat hij elke week een globaal beeld van de situatie krijgt. Hij vertrouwt er op dat wij dat wij de vragen schiften die we zelf kunnen oplossen en degenen die wij aan zijn beslissing moeten onderwerpen.
Wij hebben hem dus ons wekelijks rapport voorgelegd. Wij hebben hem gevraagd om enkele leden van de gemeenschap te ontvangen en enkele vreemdelingen die met hem een onderhoud wensen. Wij hebben hem gesuggereerd een bezoek te brengen aan enkele zieken, die hun ziekte al lang verwijderd houdt van de bijeenkomsten, en aan wie een bezoek een grote vreugde voor hen zou zijn. Wij hebben hem er op gewezen dat er in de stad vreemdelingen uit Konstantinopel aanwezig zijn, en die over de Heilige Geest spreken in bewoordingen die niet erg katholiek zijn; het zouden pneumatomaques zijn en hij heeft ons gezegd hen uit te nodigen hem te komen zien opdat hij, indien mogelijk, terug naar de orthodoxie te brengen.
Vervolgens hebben met hem, met nauwkeurigheid maar zonder passie, de financiële situatie onderzocht. Elk van ons heeft in de gemeenschappelijke kas de geschenken gestort die wij in de loop van de week van de gelovigen hadden ontvangen. Ook de bisschop heeft in de kas de sommen gestort die hem werden bezorgd door christenen die er warm in zitten, reders en rijke handelaars die zichzelf veel minder als eigenaars van hun fortuin beschouwen dan als beheerders van de rijkdommen die God heen heeft toevertrouwd voor het welzijn van de hele gemeenschap. Hij heeft ons inlichtingen gegeven over de voornaamste uitgaven die in de loop van de week moeten worden gedaan. Daar de prijs van het graan de laatste tijd aanzienlijk is gestegen, heeft hij beslist om de toelagen aan de weduwen en degenen die in nood zijn, te verhogen.
Tenslotte, omdat hij zich verantwoordelijk acht voor wat wij zijn en voor wat wij doen, ons, die hij echt beschouwd als zijn hart en zijn handen, heeft hij er ons aan herinnerd, volgens zijn gewoonte, de geest van ons diaconaat, dat de geest zelf moet zijn van de het diaconaat van Jezus Christus. Ik geloof dat ik zijn woorden trouw heb onthouden, want zij hebben mij getroffen, en ik schrijf ze hier over.
Dien degenen die zich in nood bevinden als onze Heer Jezus Christus die niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losgeld voor velen. Wij moeten hetzelfde doen en niet aarzelen om onze ziel over te leveren voor een broeder. Want onze Heer en onze Redder Jezus Christus heeft niet geaarzeld zijn leven te geven, zoals hij het zelf zegt, voor zijn vrienden. Indien onze Heer van hemel en aarde alles voor ons heeft verdragen, hoe kunnen jullie dan aarzelen om degenen die in nood verkeren te dienen? Jullie moeten de navolgers zijn van zijn dienst, van zijn behoeftigheid, van zijn slagen, van zijn kruis, van hem die alles heeft verdragen. Jullie moeten uw broeders dienen, terwijl jullie zich Christus herinneren. Want, zegt hij, als iemand onder u groot wil worden, dat hij dan dienaar wordt, en dat wie de eerste wil zijn uw slaaf wordt. Want het is al handelend dat hij het veel dienen heeft vervuld en niet met woorden. Dien dus met liefde, zonder morren, zonder aarzelen. Doe het niet voor de mensen, maar voor God, en jullie zullen op de dag van zijn bezoek de beloning van uw diaconie ontvangen.[1]
[1] Uit Constitutions apostoliques, III, 19; trad. A. Hamman, Vie liturgique en vie sociale, Desclée, Paris 1968, p. 120.
Om ons een gedacht te vormen over de priester van vandaag, kunnen wij alles dat over de priester werd geschreven lezen, maar wij kunnen ook kijken naar een priester zoals hij dag in dag uit leeft in zijn parochie. Op dezelfde manier kunnen wij te werk gaan om te weten hoe een diaken in de IVe of Ve eeuw zijn roeping beantwoordde en zijn dienst in de kerk volbracht, wij kunnen ons begraven in talrijke documenten die ons informeren over het gouden tijdperk van het diaconaat; maar wij kunnen proberen, vertrekkend van die documenten, het dagelijks leven van een diaken uit die periode te reconstrueren. Dat is wat wij hier geprobeerd hebben, er van uitgaande dat de auteur van dit dagboek leefde op het einde van IVe eeuw in een Middellandse zeehaven:
Op de volgende bladzijden zullen de lezers nauwelijks verwijzingen vinden, omdat het literair genre van een dagboek daar moeilijk bij past. Maar elke bewering steunt op een oude tekst.
Maandag
Deze morgen, ben ik naar het strand gegaa, in gezelschap van nog twee andere diakens van de stad. Na de storm die de laatste dagen te keer ging, kon men zich verwachten aan ongelukken. Inderdaad, wij vonden twee drenkelingen die de zee op het strand had terug geworpen. Wij hebben ze gekleed, want zij hadden niets meer om het lijf, en wij hebben ze begraven terwijl wij voor hen baden, zoals het trouwens onze plicht is.
Eens te meer, heeft mijn diaconaat mij geplaatst voor het aangezicht van de dood, en geconfronteerd met de dood van mensen die gewelddadig om het leven waren gekomen, in een gewelddadige storm, ver van de hunnen. Daar mijn rol er in bestaat hulp te bieden aan mensen die lijden, is het normaal dat ik dikwijls de dood ontmoet. Door mijn ambt begeleidt de Kerk deze twee mannen in hun overgang naar God. Maar ik denk ook aan hun familie, die geen nieuws van hen zal vernemen en voor wie ik niets kan doen.
s Namiddags ging ik naar het hotel dat de bisschop liet bouwen dichtbij de kerk en waar de bedevaarders worden ontvangen, en de reizigers die wachten op hun schip of hun karavaan, en veel mensen die zelf niet meer goed weten wat zij verwachten. Een deel van het gebouw is voorbehouden voor de zieken. De bisschop houdt evenveel van dit hotel als van de kerk: hij komt er dikwijls het slot van hoofdstuk 25 van het evangelie volgens Mattheüs herlezen. Hij heeft dit hotel toevertrouwd aan de zorgen van een van mijn broeders diakens. Die bezit meer organisatorische en administratieve begaafdheden dan ikzelf. Maar ik ga er dikwijls naar toe om mij ten dienste te stellen van de Heer die aanwezig is in al de zijnen.
Ik ben er dus naar toe gegaan om inlichtingen te verschaffen aan degenen die nood hadden aan inlichtingen, om te bemoedigen degenen die nood hadden aan bemoediging, om een half dozijn zieken te verzorgen, om een verlamde te wassen en in te wrijven met olie. Om deze dienst te vervullen heb ik, zoals gewoonlijk, mijn albe en stool aan gedaan: op die manier kunnen de mensen mij herkennen, en ik ben er mij van bewust een liturgische functie uit te oefenen. Welke vreugde om op die manier mijn namiddag met de Heer door te brengen, en wat een goede voorbereiding op de lezing van hoofdstuk 25 van Mattheüs dat ik in de kerk ging lezen na mijn werk voltooid te hebben in het hotel.
Het diaconaat is het waard om je voor in te zetten
UTRECHT (RKnieuws.net) - Elkaar ontmoeten, bemoedigen en kennis uitwisselen, vatte Arie van der Plas de Landelijke Diaconale Dag kort samen. Dat deden ruim 1.200 diakenen, zwo-ers en andere belangstellenden in het Beatrixtheater in Utrecht.
Het diaconaat is het waard om je voor in te zetten, merkte Arie van der Plas, programmamanager van Kerk in Actie, op. Het thema van de dag was: diaconaat in de buurt.
De uitdrukking in de buurt mag zowel letterlijk als figuurlijk worden opgevat, stelde Doekle Terpstra, voorzitter van ICCO en de hbo-raad vast. Het gaat erom zicht te krijgen op wat u in uw eigen of andermans (woon)omgeving kan, maar ook om duidelijk te maken dat diaconaal werk in de buurt van, dichtbij mensen wordt gedaan. Want in de buurt zijn bij kwetsbare mensen, dat is de belangrijkste opdracht voor diakenen.
Maar hoe maak je deze opdracht waar? En hoe houd je het vol om deze mensen te zien, te ontmoeten, letterlijk in de buurt te zijn van de mensen om wie het gaat? Dat dit werk overigens van grote betekenis is voor de buurt, en voor specifieke groepen, zoals psychisch kwetsbare mensen, leidt geen twijfel.
Vooruitziende blik
Als een goed voorbeeld van aanwezigheid in de wijk noemde Doekle Terpstra het werk van de Oase, het diaconale inloopcentrum in het multiculturele Laakkwartier in Den Haag. Deze wijk kwam in november 2004 plotseling in het nieuws toen in de Anteunisstraat een spectaculaire actie van leger en politie plaatsvond tegen bewoners die verdacht werden van het voorbereiden van terroristische acties. Doekle Terpstra: Buurtbewoners met allerlei etnische en religieuze achtergrond konden op de avond van de actie en in de daaropvolgende periode - terecht in diaconaal centrum De Oase om er zorg, verbondenheid en inspiratie te delen. De Haagse Diaconie had bewezen over een vooruitziende blik te beschikken, toen ze jaren daarvoor besloot om alles in het werk te stellen opdat er in iedere wijk een vorm van diaconale presentie overeind zou blijven. Een investering van jaren kreeg ineens waarde en vele tientallen ontmoetingen, gespreksgroepen, knutselactiviteiten, lessen en kringvieringen met buurtbewoners wierpen in die spannende tijd hun vruchten af.
Diaconale initiatieven
In het ochtendprogramma kwamen veel plaatselijke diaconale initiatieven aan bod, zoals dat van de diaconie op Texel die scootmobiels laat opknappen en in bruikleen geeft. Het Weidekerkhuis in Purmerend bestaat uit een benedenwoning waarin buurtmensen welkom zijn. In de Geuzenwijk, een arbeiderswijk in Utrecht, staat de kracht van mensen centraal. Mencoldes hoeft in Colombia geen reclame te maken voor haar hulpverlening aan armen en ontheemden. In het centrum van Mencoldes in Bogota komen vierhonderd families per jaar, maar er worden veel meer aanvragen voor hulp gedaan.
Mieke Labots, gemeenteadviseur Kerk in Actie Interactief, presenteerde s middags de workshop over directe betrokkenheid bij kwestbare mensen wereldwijd die door ruim 150 deelnemers werd bezocht. Het wereldwijde werk spreekt het meest aan als kerken of kerkleden een project zelf kennen. Meer dan voorheen worden mensen tijdens reizen naar ontwikkelingslanden zelf geconfronteerd met onrecht en armoede. Daar willen ze dan vaak iets tegen doen, stelde Mieke Labots vast. In het verleden ontmoedigde Kerk in Actie direct contact met projectpartners. Kerk in Actie Interactief en Impulsis komen tegemoet aan deze verandering in de samenleving en bevorderen directe betrokkenheid bij projecten wereldwijd.
Angola
Hoe zon internationaal contact kan uitpakken vertelden Pieter Stam uit Kleverskerke (classis Walcheren) en Wim Goris, voorzitter van de commissie ZWO van de Haagse Kloosterkerk en van de landelijke PKN Zambia Werkgroep. Pieter Stam en zijn vrouw woonden jaren in Angola en kenden het Kerk in Actie-project Dondi persoonlijk. Na hun terugkeer in Nederland kreeg dit werk bekendheid. Allereerst in mijn eigen kerkelijke gemeente en later ook in de classis Walcheren, vertelt Pieter Stam. Sommige kerken vroegen om een presenstatie voor een markt. Anderen wilden zelf een presentatie over het werk van onze kerk in Angola houden. Voor de fondsenwerving hebben we een Afrika-kalender gemaakt en verkocht. Voor presentaties over Angola vraag ik een kleine bijdrage die aan het werk wordt besteed. Er zijn collectes voor het Angola-project. Tijdens de Kleverskerkedag is de helft van de opbrengst voor Angola. Daarnaast zijn er particuliere gevers. De classis Walcheren streeft ernaar in de k omende drie jaar 45.000,- bij elkaar te brengen voor dit Interactief-project van Kerk in Actie.
Zambiaans volkslied
Wim Goris uit Den Haag begon door samen met de diakenen staande het Zambiaanse volkslied te zingen. Al in de jaren zestig van de vorige eeuw werkte hij in Zambia. Het zag er op dat moment goed uit in dit land met een goed klimaat, goede landbouwgrond, en aids bestond nog niet. Maar de corruptie bleek moeilijk aan te pakken en er bleek veel hulp nodig te zijn.
Er functioneert al enige jaren een PKN Zambia Werkgroep, waarin kerken (onder andere de Kloosterkerk in Den Haag) participeren die verschillende projecten in Zambia ondersteunen, waaronder die van Kerk in Actie. Door directe contacten met projecten bleek de betrokkenheid toe te nemen en kon er meer geld worden gegenereerd. Een deel van die gelden werd door Impulsis verdubbeld.
In de middag werden in totaal 5 workshops en de theatervoorstelling Maxima komt! van het STUT-theater gehouden. Het ochtendprogramma werd gepresenteerd door de journalist Peter Sierksma. Elk project werd s ochtends met een korte film ingeleid en cabaretgroep De Gemeentereiniging maakte er een leuke ochtend van.
Bisschoppelijke Commissie Diaconie publiceert handreiking voor plaatselijke gemeenschappen BRUSSEL (KerkNet) - In september 2002, naar aanleiding van het 'Jaar van de Diaconie', publiceerden de Belgische bisschoppen de brochure 'Gezonden om te dienen' (in de reeks 'Verklaringen van de bisschoppen van België, nr. 27). De Bisschoppelijke Commissie Diaconie, onder voorzitterschap van Mgr. Roger Vangheluwe, bisschop van Brugge, vond het stilaan opnieuw tijd worden om die zending, die samen met de verkondiging van Gods woord en het vieren van de sacramenten de drievoudige basisopdracht van de Kerk uitmaakt, vandaag opnieuw ter harte te nemen en concreet te maken. De parochies en plaatselijke gemeenschappen zijn daartoe de dragende kracht. Voor hen is de nieuwe brochure dan ook in eerste instantie bedoeld.
Christelijke dienstbaarheid Diaconie of dienstbaarheid behoort tot het wezen van de opdracht van de Kerk. Het is allereerst zorg voor de kwetsbare, arme en zieke mens, voor de vreemdeling, zowel dichtbij als veraf. Die zorg is uiteraard geen monopolie van de Kerk. En gelukkig maar nemen de verschillende overheden, het middenveld, allerlei bewegingen en zelfhulpgroepen e.a. ontelbare en zinvolle initiatieven ten voordele van mensen en groepen in nood. De christelijke diaconie speelt daarop in, maar bewaart haar eigen, onvergelijkbare motivatie. En die is, onderstrepen de auteurs van de brochure, onlosmakelijk verbonden met de liefde van Jezus Christus die hen stuwt: "De christen volgt daarbij Jezus Christus na. Hij ziet zijn inzet als een roeping en een zending die van hoger, van verder komt. Het is een taak die hij van de Heer zelf ontvangt, van Christus die zichzelf gegeven heeft ten bate van het leven van de mensen" (p. 5).
Een dienstbare parochie Parochie, federaties, de pastorale eenheden en dekenaten worden oproepen zich aan de hand van de brochure te bezinnen over hun opdracht tot diaconie. Dat kan door op hun bijeenkomsten fragmenten te lezen uit deel 1 (De diaconale dienst: een opdracht van de Kerk), dat vooral een gelovige bezinning is op de diaconale zending. Een andere keer kunnen dan weer vragen uit deel 2 (Diaconie als actuele opdracht), dat praktischer en concreter is, aan bod komen. Zij nodigen uit tot persoonlijk nadenken en tot uitwisseling in groep. Het is de bedoeling om uit te stippelen wat de parochie concreet kan ondernemen. Als dit parochiale denkwerk gebeurt, dan heeft deze brochure volgens de auteurs haar doel bereikt.
Praktisch 'Diaconie in het leven van de parochies - handreiking' van de Bisschoppelijke commissie Diaconie (december 2007) is een uitgave van Licap, Guimardstraat 1 in 1040 Brussel, F 02 509 97 04, e-mail: info@licap.be, website: www.licap.be en kost 3 euro.
BRUSSEL (KerkNet/Zenit) - Mgr. Crepaldi, secretaris van de Pauselijke Commissie Rechtvaardigheid en Vrede, zegt dat zijn commissie een nieuwe impuls wil geven aan sociale leer van de katholieke Kerk. Tegelijk stelt hij vast dat de zogeheten sociale catechismus, een samenvatting van de sociale leer van de Kerk uitgegeven door zijn commissie, niet overal in de wereld even succesvol was: "Het compendium werd de voorbije drie jaar met veel meer enthousiasme onthaald in Azië, Afrika en Latijns-Amerika dan op het Europese continent." Mgr. Crepaldi meent dat er nog veel werkt dient verzet opdat dit compendium ook echt systematisch wordt toegepast.
BRUSSEL (KerkNet/KatholiekNederland) - Iedere ware volgeling van Christus moet in zijn lijden delen en zijn leven belangeloos in dienst stellen van de naaste. Dat benadrukte paus Benedictus XVI afgelopen zondag in zijn homilie tijdens de eucharistieviering waarin in hij 23 bisschoppen tot kardinaal verhief. "De echte christelijke grootsheid bestaat niet uit heersen maar uit dienen", hield de paus zijn toehoorders voor. "Niet de zucht naar macht en succes, maar de nederige zelfgave voor het welzijn van de Kerk moet onze woorden en handelingen bepalen."
Bloedvergieting Het leven geven voor de ander is het ideaal dat de dienst van de kardinalen moet leiden, aldus paus Benedictus XVI zondagmorgen. Door hun toetreding tot het kardinaalscollege "vraagt de Heer u de dienst van de liefde: liefde voor God, liefde voor zijn Kerk, liefde voor de broeders met een maximale en onvoorwaardelijke toewijding, usque ad sanguinis effusionem (tot vergieting van eigen bloed), zoals de formule luidt voor de oplegging van de bonnet en zoals de rode kleding uitdrukt die jullie dragen".
BRUSSEL (KerkNet) - Afgelopen woensdagavond vond in Brussel op initiatief van de Commissie van Bisschoppenconferenties van de Europese Unie (COMECE) een debat plaats over Europa en de Iraakse vluchtelingen. Volgens deskundigen betreft het hier het ernstigste vluchtelingenprobleem sinds de uittocht van Palestijnse vluchtelingen in 1948: 4,4 miljoen Irakezen zijn op de vlucht, van wie 44 procent in buurlanden. Van hen verblijven 70.000 christenen in Syrië, 30.000 in Jordanië, 7.000 in Libanon en 2.000 in Turkije. Vooral voor deze christenen, gebrandmerkt als collaborateurs van de Amerikanen, lijkt de toestand uitzichtloos. Ze worden verweten dat hun vrouwen ongesluierd blijven, dat ze alcohol verkopen, dat ze het verbod schenden om beelden te maken. Niet zelden worden ze met de dood bedreigd indien ze zich tot de islam bekeren. Otmar Oehring van Missio Duitsland onderstreepte het grote geostrategisch belang van de aanwezigheid van christenen in het Midden-Oosten: "Ook vel e gematigde moslims wensen dat zij blijven en dat ze gezamenlijk de toekomst uitbouwen. De christelijke aanwezigheid in Irak mag niet verloren gaan. Als christen is het onze taak hen te helpen en te steunen. Er moet ook dringend een oplossing komen voor vluchtelingen die al vele jaren, vaak illegaal en steevast werkloos, in Iraks buurlanden verblijven. De Europese Unie moet in staat zijn een groot deel van deze groep vluchtelingen op te nemen."
Otmar Oehring van Missio Duitsland en Tsjechisch christendemocratisch Europarelementslid Jana Hybaskova op het COMECE-debat (Foto: KerkNet)
Vluchtelingenkampen De Europese Unie moet zich volgens menig deelnemer aan het COMECE-debat de vraag stellen hoe ze Iraakse vluchtelingen in het Midden-Oosten kan helpen. Het Tsjechische christendemocratische Europarlementslid Jana Hybaskova vreest dat het minstens twee generaties zal duren vóór de toestand in Irak is genormaliseerd. Inmiddels vraagt ze aandacht voor de kampen met Iraakse vluchtelingen net over de Jordaanse grens. "Daar zie je geen ngo's of journalisten. We hebben er dan ook eerlijk gezegd niet het minste idee van hoe de toestand er werkelijk is. Ook elders is de situatie van Iraakse vluchtelingen dramatisch. Deze mensen zijn ongeletterd en hebben geen inkomen. Vaak verblijven ze ergens in volstrekte illegaliteit. Wegens de gespannen politieke en belabberde economische situatie in Syrië doe ik ook een hulpoproep voor de naar schatting een miljoen vluchtelingen in Syrië. De meerderheid is christen. Wij moeten deze mensen helpen, niet omd at zij christen zijn, maar omdat zij het kwetsbaarst zijn."
BRUSSEL (KerkNet/KIPA-Apic) - Paus Benedictus XVI heeft vandaag tijdens een ontmoeting met deelnemers van de 34ste sessie van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) van de Verenigde Naties opgeroepen tot strijd tegen de armoede in de wereld. "Omwille van de vrede moeten wij garanderen dat geen enkele man, geen enkele vrouw en geen enkel kind nog honger lijdt. Adequate voeding is een fundament van de mensenrechten", aldus de paus, die wees op de onlosmakelijke band tussen vrede, welvaart en respect voor de mensenrechten. Volgens de paus is er vooral nood aan een geest van samenwerking onder de mensen van goede wil om de honger uit de wereld te helpen. Hij roept ook op tot een evenwichtige, geestelijke en materiële, verdeling van de rijkdommen. "De paradox van onze tijd is dat de armoede, in een wereld met een welvaart zonder voorgaande, zich niet alleen op economisch gebied, maar ook op het vlak van wetenschap en technologie, verspreidt."
Waarschuwing voor gevolgen van nieuwe handelsakkoorden met Afrika
Oecumene
CEK WAARSCHUWT VOOR GEVOLGEN VAN NIEUWE HANDELSAKKOORDEN MET AFRIKA
BRUSSEL (KerkNet/Kipa-Apic/ENI) - De Conferentie van Europese Kerken (CEK) spreekt de vrees uit dat de nieuw af te sluiten handelsakkoorden (EPA's) met de landen van Afrika, de Caraïben en de Pacific een hinderpaal worden voor een evenwichtige wereldhandel. "Het is contraproductief om deze landen tot de ondertekening van ambitieuze handelsakkoorden te dwingen, waarvoor zij slechts over een beperkte onderhandelingsmarge beschikken." Ontwikkelingsorganisaties klaagden eerder al aan dat de binnenlandse markt door de nieuwe handelsakkoorden door EU-producten overspoeld dreigt te worden. Zij dringen aan op uitstel, opdat er meer evenwichtige handelsakkoorden tot stand zouden komen. De Europese Unie moet in principe nog vóór het einde van dit jaar nieuwe partnershipakkoorden afsluiten met tachtig ontwikkelingslanden, omdat de Wereldhandelsorganisatie de eerdere overeenkomsten ongeldig verklaarde. De handelsakkoorden kwamen dertig jaar geleden tot stand e n gaven deze ontwikkelingslanden een bevoorrechte toegang tot de EU-markt.
Een oude vrouw komt bij de dokter en zegt: Ik heb een hand vol klachten. Zal ik ze opnoemen?
Laat maar eens horen, zegt de dokter.
De eerste vinger, dat is mijn verloren man.
De tweede zijn mijn lichamelijke klachten.
De derde vinger: dat ik zo weinig meer kan doen.
De vierde vinger dat ik me soms zo eenzaam voel.
De vijfde vinger dat er om me heen zoveel bekenden weggevallen zijn.
Dat is inderdaad een hand vol, zegt de dokter.
Maar die andere hand dan?, vraagt de dokter.
Dat zijn mijn zegeningen. Wilt u die ook horen?, vraagt ze.
Graag, zegt de arts.
De eerste vinger, dat ik elke dag voldoende eten heb.
De tweede vinger, dat mijn huisje warm is in de winter.
De derde, dat er mensen om mij heen zijn die me helpen.
De vierde, dat ik de laatste jaren gespaard ben van nog meer ziektes en pijn.
De vijfde vinger, dat ik voldoende geld heb om mijn rekeningen te betalen.
De dokter kijkt naar haar beiden handen.
De vrouw kijkt hem aan en zegt: Twee handen die verdriet hebben gedragen, tranen gedroogd en wel eens tot vuisten gebald.
Ook twee handen die weten wat leven is.
En weet u wat ik nu zo mooi vind, wat er gebeurt als ik mijn handen vouw tot een gebed?
Nee, zegt de dokter.
Als ik bid, gebeurt er iets met mijn handen. Dan gaat mijn hand met de zegeningen naar mijn hand met het verdriet. Dan vouw ik de vingers in elkaar en dan komen de moeilijke dingen tussen de zegeningen in. En de zegeningen houden die narigheid in mijn leven tegen. Biddend breng ik mijn verdriet bij God. Daarna tel ik mijn zegeningen.
Weet je, ik ben dankbaar dat ik twee handen heb, ze houden elkaar in evenwicht.
Ze houden mij in evenwicht en zo is mijn leven minder zwaar.
De dokter knikt instemmend, vouwt de vingers van de ene hand tussen de vingers van zijn andere hand en blijft even verzonken in zijn eigen gedachten zitten.
Is het niet mooi dat wij te communie gaan met beide handen open. Als ik de communie mag uitdelen zie ik vele handen, handen waarin wij klachten en zegeningen kunnen lezen.
Anders leven. Met het oog op een blijvende en gedeelde ontwikkeling
FRANSE SOCIALE WEEK WEIGERT IN CONSERVATISME EN PESSIMISME TE VERVALLEN
BRUSSEL (KerkNet/CEF/LaCroix/SIR) - Tijdens de 'Semaines Sociales de France' in Parijs werd gepleit voor een duurzame ontwikkeling, waarin de mens en de solidariteit een centrale plaats krijgen in een nieuwe manier van leven. De traditie van de Sociale Week in Frankrijk, jaarlijks op een andere locatie, gaat terug tot 1904 en lokt telkens duizenden deelnemers voor debatten, workshops, vieringen en socioculturele manifestaties. Dit jaar was het thema: 'Anders leven. Met het oog op een blijvende en gedeelde ontwikkeling.' Volgens Jérôme Vignon, voorzitter van de Semaines Sociales, dreigt het christendom door zijn intellectualistische traditie de band tussen de mens en de schepping en natuur te verbreken. Volgens hem is een week te kort om alle onderwerpen uitvoerig te behandelen, "maar het initiatief stelt deelnemers wel in staat op de hoogte te blijven". Uiteindelijk werden enkele opvallende voorstellen geformuleerd. Zo werd gepleit voor een gegaran deerde toegang tot het openbaar vervoer voor de zwaksten uit de samenleving. De deelnemers herhaalden ook de oproep voor een verplichte burgerdienst voor pas afgestudeerden en eisten meer sociale garanties bij het afleggen van een beroepstraject. In de slotboodschap schrijven de deelnemers dat zij weigeren in conservatisme of pessimisme te vervallen. "Wij moeten de kansen die door nieuwe levensstijlen geboden worden benutten voor de ontwikkeling van menselijke relaties die broederlijker en meer gediversifieerd zijn en die meer open staan voor de creatieve inbreng van ieder individu." Jérôme Vignon hoopt dat de Sociale Week een boodschap van hoop brengt voor de Franse samenleving en de overtuiging sterkt dat de zorg voor het milieu en sociale rechtvaardigheid hand in hand kunnen gaan.
BRUSSEL (Kerknet/VIS/Fides/CNS/RadVat/Kipa-Apic) - Specialisten uit meer dan twintig landen hebben zich op uitnodiging van de Pauselijke Raad voor de Pastoraal in de Gezondheidszorg in Rome gebogen over de pastoraal bij oudere, zieke mensen. Wereldwijd zijn meer dan 390 miljoen mensen ouder dan 65. De komende achttien jaar groeit dat aantal aan tot meer dan 800 miljoen. Die snelle aangroei plaatst ook de pastoraal bij oudere mensen die ziek zijn voor nieuwe uitdagingen. Kardinaal Javier Lozano Barragan stelde in de marge van deze conferentie dat de Kerk duidelijk moet durven zeggen dat er wegen zijn die naar het leven leiden en andere naar de dood. Hij onderstreept in het bijzonder de belangrijke rol van de Kerk in ontwikkelingslanden, die niet over een eigen structuur voor gezondheidszorg beschikken.
Last voor samenleving De deelnemers van het congres in Rome werden bij de paus ontvangen. Tijdens die ontmoeting sprak Benedictus XVI zijn bezorgdheid uit over euthanasie en de groeiende aanvaarding van stervensbegeleiding. De paus bestempelde de bekoring om euthanasie te plegen bij zieke bejaarden als een alarmerend symptoom van de 'cultuur van de dood', een omschrijving die zijn voorganger Joannes Paulus II voor het eerst gebruikte. "Onze mentaliteit van efficiëntie beschouwt oude en zieke mensen almaar meer als een last voor de samenleving. Diegenen die nog een besef hebben van menselijke waardigheid weten dat ouderen dienen gerespecteerd en alle steun moeten krijgen bij de moeilijkheden die met hun toestand gepaard gaan." Benedictus XVI herinnerde tot slot aan het exemplarisch getuigenis van geloof en moed van zijn voorganger Joannes Paulus II. "Het leven is een geschenk van God dat steeds moet beschermd worden."
De dubbele rol van de diaken in de schoot van het gewijde ambt
In het licht van het Christuswoord: Gij weet dat zij die als heersers der volkeren gelden, hen met ijzeren vuist regeren en dat de groten misbruik maken van hun macht over hen. Dit mag bij u niet het geval zijn: wie onder u groot wil worden, moet dienaar van u zijn, en wie onder u de eerste wil zijn moet de slaaf van allen zijn, want ook de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen en zijn leven te geven als losprijs voor velen (Marcus 10, 42 45), heeft de diaken een dubbele rol: alleen door zijn aanwezigheid in de schoot van het gewijde ambt, moet hij enerzijds aan de bisschop en de priesters als een gevaarlijke herinnering duidelijk maken dat het leiding geven in Christus kerk genormeerd wordt niet door een Byzantijnse hofhouding maar door Christus, en anderzijds aan de gelovige gemeenschap verduidelijken dat heel het gewijde ambt een dienst is. Dit is de diaconale dimensie van heel de kerk als dienst aan de wereld en van het apostolisch ambt als ministerie of dienstwerk als het ware in de tweede graad.
De diaken heeft niet monopolie van de diaconie. Integendeel: hij stimuleert allen tot diaconie. Zijn taak is niet de anderen het werk uit de handen te nemen maar aan te sporen hun handen in elkaar te slaan voor het gezamenlijke werk der zending.
( ) Diaconie is een opgave voor heel de kerk in al haar geledingen. Opdat deze fundamentele wezenstrek van Christus kerk niet uit het oog zou verloren worden, is er iemand belast met de permanente en gevaarlijke herinnering aan de Mensenzoon die gekomen is niet om zich te laten dienen maar om zelf te dienen.
De aanwezigheid tijdens de Eucharistie van de diaken is een permanente verwijzing naar de voetwassing. Tijdens de liturgie van Witte Donderdag ervaren wij telkens weer onze onwennigheid tegenover de profetie met de daad, tegenover de symboliek van dit gebaar. Tweeduizend jaar geleden zei Jezus tot de niet begrijpende en protesterende Petrus: Wat ik doe, begrijpt ge nu nog niet (Joh. 13, 7). Na 2000 jaar begrijpen we het nog steeds niet. Nochtans het gaat om de kern van het geloofsgeheim: de verlossing van de macht uit de corruptie van het geweld om ze om te buigen tot diaconie, tot dienende liefde, tot gegeven zijn voor velen, tot pro existentie voor allen.
Op de plaats waar de synoptici de instelling van de eucharistie verhalen, situeert Johannes de voetwassing. Dat is geen toeval: het is de interpretatie van het breken van het brood en het ronddelen van de beker. In zijn boodschap aan het Internationaal Eucharistisch Congres te Lourdes in 1981 zei Johannes Paulus II: Het echte breken van het brood is het kruisoffer.
De waardigheid van de Koning bestaat in het geven van zijn leven. Zoals Johannes de voetwassing stelt naast de eucharistie om er de diepste zin van te onthullen, zo staat de diaken als gevaarlijke herinnering aan de daad van Jezus waarin hij het diepste geheim van de eucharistie ontsluiert. Wij zullen creatief moeten zoeken om dit duidelijk te maken. Dit mag geen juxapositie blijven mar een wisselwerking worden: het heersen van Christus Koning is de zelfgave en de dienst tot het uiterste; het dienen of de diaconie is de opperste daad van de Goede Herder en van de profeet, van de Hogepriester en van de Koning.
Het zou totaal verkeerd zijn als volgt te redeneren: de diaconie wordt gepresenteerd en uitgebeeld door de diaken en het koningschap (her heersen) door de bisschop en de priester. Geen juxapositie maar van binnen uit Umwertung, het scheppen van een nieuwe waardenschaal. De doorbraak van nieuwe verhoudingen: niet langer van meester-slaaf als heersen over en verdrukt worden maar als vrienden in broederlijke en zusterlijke verhoudingen.
Telkens weer is er de bedreiging om het heersen regere los te maken van het dienen en het koning-zijn van het gegeven-zijn. Het specifiek christelijke is de verlossing van de macht uit de corruptie van het geweld om ze te beleven als liefdevolle dienst en dienende liefde.
Wat moeten wij doen opdat deze symboliek overkomt? Elias Canetti schrijft in zijn boek: Wat de mens betreft: Gods nalatenschap is vergiftigd. Deze vergiftiging gebeurt telkens waar de nalatenschap van God getrokken wordt in de sfeer van macht die los is geraakt van de verlossende liefde van de Gekruisigde. De harde kern van de zonde is machtsmisbruik, het heersen over mensen met ijzeren vuist. De correctie of liever de redding is gelegen in de verlossing van de macht uit de wurgende greep van geweld dat verdrukt, verdeelt en doodt om ze om te vormen tot de nieuwe schepping van liefde die doet leven, verenigt en opricht.
Het is de eigen inbrengt van de diaken om in de schoot van het gewijde ambt dit duidelijk te maken. Daarom mag de diaken nooit los gezien worden van de bisschop en de priesters. Maar het omgekeerde is ook waar: het is uiterst gevaarlijk wanneer de bisschop en de priesters los gezien worden van de diaken als levend teken van de diaconie.
Deze diaconie is tweevoudig: de dienst van heel het Godsvolk aan de wereld en het gewijde ambt als diaconie, als dienst waardoor Jezus zijn mensen verzamelt en opbouwt tot zijn Lichaam in en door de eucharistie. Maar dit Lichaam is tegelijk het gekruisigde, gefolterde en gedode lichaam en tegelijk het verheerlijkte en verrezen Lichaam. Daarom moeten wij alvorens wij de vraag stellen: Wat mag een diaken doen tijdens een eucharistie?, de voorafgaande vraag stellen: Wat be tekent de aanwezigheid van de diaken in de Eucharistie? Welk teken is hij in ons midden? Welk aspect van het Christus-mysterie en van het mysterium fidei, het geloofsgeheim bij uitstek, vertegenwoordigt hij ? (in de zin van tegenwoordig stellen en uitbeelden).
Hier staan wij voor de moeilijkste en tevens belangrijkste vraag: Hoe daaraan vorm geven? Wat moet er gebeuren opdat het diepste geheim van de eucharistie wordt ver-taald en uitgebeeld?
Het bureau van de verloren voorwerpen en het bureau van het verloren geloof
In een van de zijn boeken spot André Frossard, met zwarte humor, met degenen die spreken over het verliezen van hun geloof zoals men zijn geldbeugel of zijn tros sleutels verliest. Hij merkt daarbij op dat op het bureau van de verloren voorwerpen eerder naar een paar handschoenen wordt gevraagd, dan naar het geloof, ongetwijfeld omdat men helemaal niet houdt van wat wij het geloof noemen Dat is dan uiteraard geen echt geloof!
Het zou misschien een redmiddel zijn om in de sacristies een bureau van het verloren geloof te openen. Daar zou de geïnteresseerde kunnen antwoorden op de volgende vragenlijst:
- Waar en wanneer heb je het geloof verloren? Duidt op benaderende wijze het uur aan en probeer de plaats te omschrijven.
- Droeg je geloof: a) in de hand? b) onder de armen? c) in een tas? d) of op de rug?
- Heb je binnen de redelijke termijn het verlies van je geloof aan de religieuze overheden gemeld? Of heb, veronderstellend dat men het je zou terug brengen, er niet meer aan gedacht?
- Beschrijf je geloof. Verduidelijk zijn uitzicht, zijn inhoud, zijn kleur. Ging het over een kolenbrandersgeloof, in massief goud, of over een kindergeloof, van pluche zoals een teddybeer, of van een volwassen geloof, van moderne makelijk, in bijvoorbeeld plastiek dat zich makkelijk plooit naar gelijk welk filosofisch of religieus systeem?
- Bijkomende vraag: Ben je er erg in geïnteresseerd om het weer te vinden? Belangrijke vraag, alhoewel bijkomstig. Want men heeft vastgesteld dat men meer moeite doet om zijn regenscherm weer te vinden dan voor zijn geloof.
Wil je eens nadenken over het volgende parabeltje?
Soms kan je horen zeggen: Ik zou geloven indien ik God zou kunnen zien.
Maar om eens met woorden te spelen, God houdt er van hem te laten bidden of liever, ik ontmoet hem in de mate van mijn verlangen.
Op zekere dag komt een jongeman bijeen kluizenaar op bezoek een man (nog al eens een monnik) die het grootste deel van zijn dag doorbrengt in gebed. Hij zegt tot de kluizenaar: Vader, ik wil God vinden. De kluizenaar bekijkt de jonge man zonder iets te zeggen en lacht naar hem.
Elke dag opnieuw komt de jongeman terug en altijd opnieuw herhaalt hij zijn vraag: Spreek mij over God. De kluizenaar blijft zitten met gesloten ogen, verdiept in zijn meditatie.
Op het einde van de maand is de jongeman mateloos geïrriteerd en trekt de kluizenaar recht en roept: Wanneer ga je nu eens met mij spreken?
Pas dan vraagt de kluizenaar hem om mee te gaan naar een vijver om te zwemmen. De jongeman duikt in het water. De kluizenaar volgt hem en hem vast grabbelend bij zijn schouders, houdt hij hem met geweld onder water. Nadat de jongen zich enkele ogenblikken heeft geweerd om boven water te komen, laat de kluizenaar hem los en vraagt:
- Naar wat had je het meest behoefte toen je onder water zat?
- Naar lucht, antwoordde de jongen.
- Welnu, als je met zulke aandrang zult verlangen om God te kennen, zal ik met jou over hem spreken.
