07-05-2008 om 17:57 geschreven door Storyteller

Voor de spiegel in Belém...
Geel als een vermoeide 'garimpeiro'
"O Meu amor porque esta vocé tâo longe...?'

06-05-2008 om 21:45 geschreven door Storyteller

foto APress

Dit bericht haalde ik uit de 'Houston Cronicle' en ik zet er graag een kanttekening bij.
De foto laat een brug in aanbouw zien in Sâo Paulo, op de achtergrond ziet men de favela 'real parque'.
Het artikel spreekt over de goede tijd voor Brazilië, de opbloei. Het land maakt een opleving door, ook door een zojuist ontdekt olieveld voor de kust van Santos.
Hierdoor gaat men er van uit dat dit een potentiële slag is om de armoede te bestrijden, stadscriminaliteit en de corruptie binnen het politieke bestuursapparaat.
Het zijn natuurlijk positieve gegevens, maar het is als lopen op een moerasveld. Het mag logisch zijn dat veel geld in de staatskas tot betere voorzieningen zullen leiden voor de bevolking, maar wie gaat hiervan profiteren? Het nieuw ontdekte olieveld zal voor sommigen welvaart brengen, doch de arme in de hoogste vertrekken van de krottenwijk zal daar niets van merken.
Ook de criminaliteit is een zo sterke band, dat het bestrijden ervan lijkt op het breken van een stalen U-balk.
Het hangt weer samen met corruptie, en de armoede is daar een uitvloeisel van.

18-04-2008 om 10:45 geschreven door Storyteller

'Amorzinha'  olie op hout 1994 - Antonius Pieters-v. Rijsselt

18-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

Juruna meisje

Woensdag 17 april 2008,

In de krant 'O globo' las ik het volgend relaas over de bezorgdheid van de militairen in Brazilië betreffende Amazonas, of beter gezegd, Indiaanse gebieden.
De millitaren denken nog steeds dat zij de enigen zijn, die weten hoe het land te besturen en een generaal, een zekere Heleno, 'commandant van Amazonia'?, ziet de soevereiniteit van reservaten als een bedreiging voor de nationale eenheid.
Deze woorden sprak hij in een militaire club in Rio de Janeiro, waar natuurlijk geen opponenten waren en ieder woord gepaard ging met apllaus.
Hij zei dat de regering toegeeft én steun verleent aan de Indiaanse gebieden, zelfs in het noorden, ook daar waar deze grenzen met landen als Venezuela, Suriname en de Guyana's.

Angst? Kom nou, er zijn andere belangen.
Ja, daar was al eerder heibel over,  in jaren '80 van de vorige eeuw. De grenzen moesten beter beschermd worden tegen eventuele bedreigingen.
En zo ontstond het 'Calha Norte' project. De grootschalige onderneming, gericht op uitbuiting en kapitaal. Ik sprak er al over.
De Indianen? Zij waren ook toen een rot obstakel.
Neen de militairen willen zeggenschap over de rijke gronden van het noorden en Amazonas.
Ontplooiing noemt men dat.
Oppassen!
Duidelijker zijn de woorden van de militair Helono als hij stelt: dat het leger en níét de regering het land moet dienen!
En dat de politici die zich met Indiaanse vraagstukken bezighouden totaal niet op de hoogte zijn der historische ontwikkeling van Brazilie, de kolonisatie.
Hij wordt bijgestaan door velen andere militaire kopstukken, zoals er eentje brulde: dat het risico bestaat  van afscheiding der Indiaanse gebieden, en dat de ONG's, de internationale onafhankelijke organisaties en andere groeperingen zelfs solliciteren voor afscheiding!
Ja, en dan worden zijn woorden bizar en ontoelatelijk, wanneer hij zegt: Dat er dan kan gebeuren wat er in Kosovo is voorgevallen. Een inderdaad opmerkelijke, maar meer buitensissige kritiek-uiting van een militair.
De sterren-man Heleno voegde er nog aan toe dat hij reservaten bezocht had, en zelf polshoogte was gaan nemen om de toestand te aanschouwen. Volgens hem heerste daar een totale chaos, ook wegens gebrek aan militair gezag: er was armoede, op het gebied van gezondheidszorg en voeding, maar ook op de toekomstvisie. 'Velen zijn alcoholisten en anderen zitten in de drugshandel,'aldus Heleno.

Zouden  onder die militaire pet ook hersenen zitten?
Mijn sceptisme is groot.
Heeft deze meneer wel eens nagedacht, hoe dat de Indianen in deze toestanden zijn beland? Alcoholisme? Drugs? Verdomme!
Heeft hij wel verstand van de geschiedenis van Brazilië?
Ik betwijfel dit ten stelligste.

De verandering en liquidatie van de inheemse volkeren is al lang geleden begonnen, toen de voorlopers van de militairen, de 'bandeirantes' al danig huishielden in de gebieden en op pad gingen om slaven te maken.
Geschiedenis moet men niet verdraaien, men moet ervan leren!
Het leger ziet zich als de sterke arm, ten minste denken ze.
Zij die het land kunnen redden.
In Brazilië moet men oppassen voor schreeuwende militairen.
En de Indianen verdienen een eigen land en begrip.

storyteller

17-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

16-04-2008 om 22:57 geschreven door Storyteller

'Rio Rambler' olie op papier 2006














Alcoholist zijn is nu eenmaal geen onmatigheid.
Het is een fatum!
En Bach dronk zijn cachaça dan ook met regelmaat. Het was ook betaalbaar: 2.50 reais voor een literfles. De sterke drank is geliefd bij velen, en puur gedronken een goede bloeddoorstromer of hartversterker.
Maar Bach dronk niet uit genot. Neen, hij dronk uit een zekere noodzaak. Eten deed hij met het nalopen van vuilnisbakken en bedelen bij de hamburgtenten.
Hoe vaak zei hij: "... het enige waar McDonald's goed voor is! De imperialistische stinkbok!"
Het geld voor de pinga verzamelde hij langzaam want hij was eigenlijk een misarabele bedelaar.
Buiten dat zag hij er zo monsterachtig uit, dat de mensen meestal een omweg maakten.
Hij leek op een lopende mummie.
Hij had namelijk allerlij soorten lappen en verband om zijn corso en benen gedraaid, en er bengelden enkele hondenknoken, van zijn overleden hond Rei, die hij had begraven en nadien weer opgegraven, om zijn nek. Verder een oude vuile groene deken en op zijn rug een gore jutezak.
Zijn haren stonden stijf van het vet, want zei hij: "... haar is gewoon dode materie."
Net als zijn baard, één grote luizenbos.

Toch leefde Bach al meer dan twintig jaar op deze, laat ik zeggen, unieke manier.
Ja, ik noem het uitzonderlijk, want het gangbare leven is verstoken van deze parallel, vrij en meedogenloos.
Wie zou met hém willen ruilen?
Aha!
Doch ziek zijn was vreemd voor hem. Hij was ook een anti-watermens en had de pest aan water voor het meest noodzakelijke. Slapen deed hij op willekeurige plekken: op de stoep, onder een boom, of als het regende in een portiek.
Hij had schijt aan de mensen en zij aan hem. Maar wat de mensen niet wisten was dat Bach eens een geacht persoon was, afkomstig uit een rijke zakenfamilie en ironisch, in de drankbranche. Zijn vader, een liefhebber van klassieke muziek had hem genoemd naar zijn favoriete componist: Bach: "... een naam die je sterk maakt!" had hij gezegd. Als kind moest hij vaak naar zijn vaders favoriete stukken luisteren en deze wilde dat Bach de 'viola de Gamba' leerde bespelen.
Maar daar had hij geen vingers voor.
Arme Bach.
Hij was altijd al de uitgestotene geweest, ondanks dat hij later afstudeerde als advocaat. Maar hij doorzag de vuiligheid en corruptie, de relatie in de familie, die hem steeds meer wegdrukte in zijn naamloos bestaan.
De ruzies liepen zo hoog op dat hij zwoer alles achter te laten en zonder één cent op zak te vertrekken.
Hij werd uitgelachen door de klerelijers, bespot door de zotten en men nam hem niet meer serieus.
Ja, hij was altijd de goeie geweest, de sukkel. Hij had geleefd volgens de schranderheid van Pythagoras, de Griekse wijsgeer.
En dan de logica.
"Logica?", schreeuwde hij:"... weet je wat logica is? Een afgrijselijk woord! Een ambivalent woord, want niets in deze wereld is vanzelfsprekend! Alles is gebaseerd op logica, de geboorte, het leven en zelfs de dood! Logica! Goddamme!
Een man slaapt met een vrouw, ze houden van elkaar en logisch moet daar een kind uitkomen, maar dat gebeurd niet. Het is niet vanzelfsprekend!
Morgen wakker worden? Geouwehoer, je kunt dood gaan in je slaap!
In een mum van tijd!
Bullschit!
Merda!
Ik zie je morgen!
Merda!
Morgen is iets nieuws, anders, bizars.
Het leven is iets zeer fragmentarisch! Gezond zijn is een zegening, een gegeven, iets dat voortvloeit uit de anti-logica.
Wij hebben geen zekerheid in deze wereld want alles is afhankelijk van factoren, geluk en ongeluk!"

Bach had geleerd anders te gaan denken, alles naar proportie te zien. Zeker, hij was natuurgetrouw. Zo werd hij geboren, daar kon hij niet zonder. Doch zijn zienswijze was ruimer geworden, overvloediger.
Hij ging de wg op, deed nooit iemand kwaad en leefde alleen met zijn hond Rei, die hij overal meenam. Totdat Rei stierf van ouderdom.
Hij begroef hem en droeg nu zijn knekels. Ook treurde hij nog steeds om zijn twee katten, die werden vergiftigd door een aan waanzin leidende dronken pater: "... de beul. wijwaterkwast, anticrist," had hij geschreeuwd.
Hij hield van dieren, maar nu hij had gezien dat mensen zijn dieren barbaars behandelden wilde hij er geen meer in zijn nabijheid.
Buiten de vlooien, die hem dagelijks vergezelden en lastig vielen. Hij was bang voor het verdriet als deze hem ontnomen zouden worden.
Maar wie, ja, wie zou ze hem afnemen?
U?
Hij ging steeds minder de mensen begrijpen, vooral de rijken.
Het klootjesvolk, en ergens had hij een medelijden met hen.
Het milieu waar ook zijn familie uit stamde.
Bach leefde in de betere buurten van Rio de Janeiro, als mummie, alleen al om de mensen te choqueren, omdat de grens tussen armoede en rijkdom voor hem allang was uitgevlakt, niet meer bestond.
De drank was hierdoor zijn enig genotmiddel geworden, maar ook zijn heil.
Zijn beste vriend.

Storyteller

15-04-2008 om 18:36 geschreven door Storyteller

Foto Joâo Laet  (c)2008 agencia 'O Dia'













'mata rindo', (lachend doden) is (was) de bijnaam van een van de meest gezochte drugsdealers van Rio de Janeiro. Hij werd 14 april 2008, gedood in een vuurgevecht met de politie, toen hij probeerde automobilisten te overvallen langs de Avenida Brasil ter hoogte van Bonsucesso in de noordzone van Rio.
Hij was leider van de drugshandel in de favela 'Morro do Adeus' in Bonsucesso.
De jacht op Mata Rindo heeft zeker 3 maanden geduurd, en leidde tot bezetting van de favela 'Alemâo' en kostte tientallen levens.
Hij werd gewond naar een hospitaal gebracht , maar overleefde de kogels niet.
Daar werd hij geindentificeerd, ook door de tatoeage van een groot kruis met vleugels op zijn rug. Volgens getuigen stierf hij, ironisch, met een glimlach op zijn gelaat.

In Rio zijn 3 grote bendes actief: Comando Vermelho (Rode commando), Terceiro comando (derde commando) en Amigos dos Amigos (vrienden van vrienden). Deze bestrijden zich onderelkaar, bestrijden de politie en milities. Dit alles om de macht van de handel in drugs en wapens. Door de afwezigheid van de overheid is de sterkste de baas in de favela.


Storyteller

14-04-2008 om 22:15 geschreven door Storyteller

In het verdere verloop van dit blog zal ik, zijnde sporadisch, één van mijn korte verhalen vertellen uit het boek: "Zoals de doornen van de Xique-Xique"....  brawabooks (c) 2002

Storyteller

14-04-2008 om 20:01 geschreven door Storyteller

'De Najades' olie op hout,  90+75, Storyteller 2000












In Xapuri, Acre heeft de overheid besloten een groot condoomfabriek neer te zetten. Hier in de plaats waar rubbertappersleider Chico mendez werd vermoord in 1988, zal dan werk zijn 150 mensen en worden de enigste kapotjes ter wereld gemaakt met rubber van het regenwoud. Wat zou Chico hiervan gedacht hebben? Of de huidige rubbertappersbond?
Interessant gegeven.
Maar wie runt de zaken?
Een kapitalistische elite, die niet weet waar de Indiaan of caboclo leeft?
De regering heeft haar buitensporige spreuk weer aangescherpt.
Het is ook een strijdt tegen Aids en de landsleiders claimen meer als '1 milliard' kapotjes aangeschaft te hebben om gratis te verstrekken.
Doch wie is er tegen? Natuurlijk!
De katholieke bisschoppen, die zich weer uitgeproken hebben tegen dit 'rubbergeweld'.
Nou ja, ze moeten maar eens te rade gaan bij zichzelf.
De schijnheiligheid der goedgelovigen is vaak een diepe put.
Ik ben in Brazilië verscheidenen geestelijken tegen het lijf gelopen, die hun stelling bekrachtigden en 'per ongeluk' een nakomeling hebben rondlopen. Het zijn natuurlijk geen dagelijkse verhalen, en níet alle geestelijken hebben deze 'bizarre' mening, maar het geeft een houding weer, die moeilijk te verklaren is.
En de 'papa?', Ik bedoel paus Benedictus de xv1? Aha... hij zei bij z'n bezoek in 2007 aan Brazilië, dat katholieke politici gewaarschuwd zijn, een risico te lopen geexcommuniceerd te worden wanneer ze een legalisatie van abortus steunen!
De stelling, het prohiberen van condooms, en de strengheid tegen het abortusbeleid, is een egoïstische houding, daar Brazilië het land is waar de meeste illegale abortussen plaatstvinden, in dure klinieken, maar ook door kruiden,- of wonderdokters, of andere 'heelmeesters', die voor een miskraam zorgen.
En wat te zeggen van de 'sterilisatie-cultuur' in Brazilë, vrouwen die dit zien als een anticonceptiemethode? Ja, het wordt niet vergoed door de ziekenfonds, dus dan maar naar een private kliniek, en de allerarmsten, die hebben ook hun wegen.
De 'papa' weet nog niet de helft, en maar tegen kapotjes zijn, een regelrechte aanval op het etisch gezicht. Veel, ja, héél veel is terug te voeren op zo'n beleid.
Armoede en criminaliteit vinden een grondstof in de anti-condoom stelling. De katholieke kerk moet niet doordrammen over armoede en gelijkheid, wanneer zij gedogen dat diezefde armoede en ongelijkheid toeneemt in de wereld, door een on-etisch beleid, ten aanzien van voorbehoedsmiddelen.
In Brazilië, als grootste katholieke natie, blijkt dat de katholieke kerk verder wegzakt. Dit door de opkomst van Evangelische kerken, die hun toehoorders soms andere aanbevelingen geven.
En de Braziliaan? Ja, condoom is niet weggelegd voor echte mannen. Hoewel ze nu toch wel wat verzichtiger aan het worden zijn.
Terug naar de nieuwe rubberfabriek in Acre, met de dubbelzinnige naam 'Natex', waar 100 miljoen preservatiefjes per jaar de fabriekspoort zullen verlaten.
En nu het grootste woord: de fabriek zal niet alleen de bewoners van Acre helpen, maat óók het bos beschermen, daar het een natuurlijk product is, die het vernietigen van bossen tegengaat.
O.k!
'Ik', teken voor dit laatste... als dit ernst mag wezen.

Storyteller

13-04-2008 om 22:09 geschreven door Storyteller

Macumba groep op de dag van negerleider Zumbi in Rio

Achter de 'heilige grond' bevindt zich een kleine keuken, waar mensen, die die weer teruggekeerd zijn tot het aardse, koffie krijgen en een broodje. Zij die zojuist nog bevangen waren door de geesten, zijn nu weer gewone figuren.
De drank, sigaren en rondtollen hebben hun schijnbaar geen kwaad gedaan. 
Kleine kinderen liggen inmiddels te slapen op matrassen op de grond.
Het is 1 uur s' nachts. Ook in de ruimte is de temperatuur gedaald en buiten haalt het kwik net de 16 graden.
Na een klein uur gaat het festijn verder.
Mensen zijn nu gekleed in rode gewaden, de uitrusting die de 2de acte moet accuenteren. Alles begint zoals ook de eerste maal, maar ze raken nu sneller in trance. De trommels en gezangen hitsen hen op en zij dansen door de ruimte, als waren ze verdwaalden op een spookschip in de oceaan der ficties.
Nu wordt er een geheel ander schouwspel ten tonele gebracht. IK mág het niet zo noemen, daarvoor is dit alles té gemeend. Aleen kaarsen verlichten de ruimte en ik ben nu in het  gefingeerde 'inferno', de hel van Dantes. Er hangt een donkere waas veroorzaakt door de wierook,.
Er bestaan vele verschillende soorten wierrook, met honderden betekenissen en geuren die de 'wegen moeten openen', de dampen van de caboclos, zigeuners, oude zwarten en velen anderen die de mensen kracht geven.
Weer wordt er een haag gevormd naar de achterruimte voor de 'mai do Santo'.
Waneer ze verschijnt volgt er een explosie van vuurwerk. De mensen beginnen allemaal hun kleren af te kloppen, alsof ze het stof der onreinheid moeten verwijderen. De zijdeuren van de ruimte worden nu geopend en een vlam wordt naar buiten gebracht. Even later kruipt een oude vrouw in haar wit satijnen kleed over de grond. In haar hand houdt  ze een kaars die ze naar de deuropening moet slepen.
Een symbolische daad die het vuur moet verwijderen?
Het feest gaat verder.
Er wordt nu flink gedronken en de mediums schateren van het lachen. Dit is het spotten met alles wat slecht is. Met de satan en zijn hele boevenbende. De duivel? Ha, ha, ha!
Exú is aanwezig, de meester van het duistere, de grapjas, de Orixa van het alles omvattende. Hij is de leider samen met zijn vrouw Pomba-Gira.
De vrouw die eerst bevangen was door de slang, is nu verworden tot een zigeunerin. Zij heeft de geest ontvangen van een zigeunerin die lang geleden naar Brazilië kwam, gedeporteerd vanuit Portugal.
Ze is gekleed in een mooie rode rok en lachend komt ze op me af en legt een verleidelijke uitdrukking op haar gelaat. Ik voel een vreemde gewaarwording en haar sexuele uitdaging is persuasief, doch ik weet het te plaatsen.
Een andere vrouw kijkt me steeds bizar aan en murmelt: 'Ik wil je hebben...'
Dan kijkt ze naar mijn vriendin: ' ah... ze wilt je alleen maar voor het geld... voor het geld, ai, ai....'
Dan stoot ze een ijzingwekkende lach uit en draait me haar achterwerk toe.
Dit gaat zo nog een lange tijd door. De mannen en vrouwen dwalen door de ruimte, ze spelen met het fantsoenlijke, hebben schijt aan de wereld, het lijkt een toneelsuitvoering, maar zeg het niet, je kunt hiermee de duivel tarten.
Dan maakt het belletje een eind aan alles.
Ze hebben lange tijd nodig om uit de onderwereld te komen en weer terug te keren naar de kille avondlucht.
Nog eenmaal kleden zij zich om in hun witte gewaden. Dit is de slotmanifestatie en nóg eenmaal komen de geesten van de overledenen of 'oude zwarten' tot hun, nog éénmaal roken ze hun pijp en lopen gebogen als eeuwenoude mensen uit het verre Angola.
Ik maak gebruik van de gelegenheid om een gesprek te voeren met Helena, de 'mai', die op haar troon zittend een pijp rookt.
Ze vraagt, aan haar pijp slurpend, of ik dit alles interessant hebt gevonden, want ik had haar verteld dat ik een stuk wilde schrijven in mijn boek over de Umbanda cultus.
Dus vraagt ze een beetje achterdochtig: 'En wat gaat senhor dan over ons schrijven? Ik hoop dat u iets goeds schrijft... want iedere Umbanda viering heeft iets anders, iets eigens...'
Ik stel haar gerust en zeg dat ik onder de indruk was van de viering en dat het een positief verhaal zal worden.
Ze kijkt me knikkend aan en een grote wolk verlaat haar pijp.
fim

12-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

In trance

Het dansen gaat verder en ik zie een hoe een jonge vrouw, bevangen door 'Oxumara', de slang, dienaar van 'Xango, over de vloer kronkelt. Als een cobra gaat de schoonheid richting Mai do Santo, die haar omarmt. Steeds meer geraken de mensen in extase. Ze komen langs het muurtje waar de gasten als beelden zitten, om hun te begroeten. Ik sta op en moet mijn onderarmen tegen die van het medium drukken en een omhelzing geven. Dit gebeurde steeds frequenter en niet reageren is kwetsend. Nu breekt het moment aan dat men een kring vormt om de vloer, waar ook de bezoekers deel van kunnen zijn. Ik sta in de kring, de handen van mijn buren vasthoudend. De mannen en vrouwen in hun witte gewaden staan wankelend op hun benen. In het midden van de cirkel staat de zwarte Pai, kalm als een geestelijke vader, die zijn kinderen tot sereniteit oproept.

Een voor een loopt hij langs de gasten.
Ik moet mijn naam, adres en opdracht in het leven uitspreken. Dan breekt het moment aan van het 'raadplegen', dat wil zeggen, de bevangen mediums zitten in een kring en ieder kan met hem of haar een gesprek aangaan. Het is een soort consult.
Ik besluit te rade te gaan bij een Indiaan.
Het is voor mij een interessante, maar mysterieuze gedachten wisseling. De drums gaan verder en ik voel me ergens in een groot bos, nabij een waterval.
De indiaan: 'Voor we beginnen te converseren, mijn naam is Antonio Mineiro da Salma.' Hij neemt mijn handen beet en blaast er de rook van zijn palha-sigaret over, trekt aan mijn vingers en blaast rook in mijn gezicht. Hij neemt mijn armen en maakt met zijn handen trekkende bewegingen van boven naar beneden, hij blaast ook hier rook overheen. Dan maakt hij me duidelijk dat ik moet ronddraaien, en blaast rook over mijn lichaam.
Dit alles heeft te maken met het zuiveren van het lichaam, het verdrijven van de boze geesten.
Dan zegt hij, niet tegen mij, maar tegen mijn vriendin: 'Hij moet mij drie'cigaros de palha' brengen, mijn naam is Antonio Mineiro, drie palha-sigaretten moet hij me brengen... Zijn weg zal in de toekomst goed zijn.'
Mijn vriendin zegt hem dat ik muzikant ben en hij antwoordt: 'Eh, eh... dat weet ik, hij is muzikant... hij is een rustig iemand, eens zal hij welslagen.'
Dan vraagt hij plotseling: 'Heeft 'Pena Branca' (witte veer) met je gesproken in het dorp van de Indianen?'
Hoe wist hij dat ik de Xavantes of Indianenstam bezocht had?
Later hoor ik dat 'Pena Branca' de geest van een oude Indiaan is, die in een 'aldeia' (dorp) woont en Antonio zoekt steeds weer contact met hem.
Misschien is het wel zijn voorvader, want een Orixa kan oud zijn, verdomme oud!
Zijn contact met de geest is is in hoogste vorm, en nogmaals wordt ik met rook beneveld, terwijl hij nu woorden spreekt die ik niet helemaal kan volgen.
Ik neem afscheid en hij keert weer terug naar de zang en dans.
Het is een vreemde gewaarwording, een andere wereld, waar je niet denk aan je verleden en toekomst. Het is een grote droomwereld waar geesten in rond zweven, die moeilijk waar te nemen zijn als je niet het inlevings vermogen hebt.
Dan rinkelt de Pai do Santo met zijn belletje en de mensen staan stil, als beelden, maar sommigen wankelen nog, als elastieken poppen.
Ze moeten nog ontwaken uit een droomland.

11-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

Teresa, de 'moeder der heiligen', in wierrook gehuld voor haar altaar in Niteroi


Foto genomen langs de zee bij Saquarema, op 100 km van Rio, waar in de avond 'Macumba-vieringen' plaatstvinden. Dit moet denkelijk Mozes voorstellen.
foto Storyteller

10-04-2008 om 22:23 geschreven door Storyteller

'Sint Joris met paard en vrouw' 
Storyteller 2006, olie op papier

De Pai de Santo staat klaar in zijn smetteloos wit linnen kostuum, waardoor zijn zwart gezicht en grijze krulharen een kunstwerk lijkt. Hij is getrouwd met de moeder der heilige, en dit zal zeker in de omgang in het dagelijks leven een progessie zijn. Hij is de rust zelve, kalm en modest,  als hij me vriendelijk begroet en uitleg geeft.
Ik vraag hem of ik enkele fotos mag nemen en hij heeft geen enkel bezwaar. (Dit kan wel eens anders zijn, bij een bezoek aan een piepklein tempeltje in Rio Bonito bij Rio de Janeiro, werd mij dit ten strengste verboden.)
Het is negen uur wanneer de 'plechtigheid', een van mijn kant erg conventioneel gezegde, toch gezien in de context van het gebeuren terecht, begint.
De zwarte man neemt een klein zilver belletje en rammelt ermee waarna de gezangen inzetten en een rite volgt die de tempel moet beschermen tegen de kwade geesten.
Op de vloer zijn nu de 'mediums' in beweging, de kinderen van de 'mai do Santo', die zelf nog niet te zien is.
Ik verbaas mij over de melodieuze songs, die met overgaven en drift worden gezongen, terwijl aan een zijkant drie drummers het ritme aangeven op bongos.
De trommelaars blijven de gehele viering op hun troms slaan, een viering die doorgaat tot 6 uur in de ochtend, dus een wonderbaarlijk resultaat. Alleen is er een kleine rustpauze tussen de twee gesepareerde ceremonies, die van het 'witte' en aanroepen der Orixas, en het 2de als, enigzins met cynisme, de 'Hel' wordt uitgebeeld.
Langzaam beginnen de eerste dansers en zangers zich te begeven op hoger gelegen paden. Er tussendoor steken ze dikke sigaren op, waaraan met heftigheid geinhaleert wordt, en drinken rode wijn of pinga, suikerrietjenever.
Ik vraag me af of de rondraaiende mensen niet misselijk worden, en hun  maag een soort cementmolen is.
Een jonge vrouw wordt bevangen door een geest en blijft zeker een kwartier lang draaien als een kindertol.
Af en toe moet men haar vasthouden daar ze niet neervalt, doch men weerhoudt haar niet. Men zegt mij dat ze een slecht contact heeft met haar Orixa. Anderen slingeren van links naar rechts over de vloer, terwijl ze kreten uitstoten en aan hun glas slurpen of diep inhaleren aan een 'palha-sigaret', (zwarte tabak in maïsblad) of sigaar (in Brazilië gaat 70% van de landelijke sigaarproduktie naar Umbanda of Macumba centers.)
Dan opeens wordt er een jongeman, die op de bank achter me zit, in bezit genomen door een Orixa. De eerst zo kalm ogende neger slaat nu met zijn armen en glijdt weg op de vloer. Het is mogelijk, want men kan ook als medium dienen als men niét deelneemt aan de viering. De jonge neger wordt letterlijk de vloer opgezogen door een onzichtbare kracht, waaraan hij geen weerstand kan bieden. Zijn lichaam schudt en al draaiend stort hij op de vloer. Zijn ogen zijn groot en zijn mond geeft bizarre klanken weer. Hij wordt weer op de been geholpen door de zwarte vader en draait weer verder over stenen vloer, zijn hoofd gericht naar de hemel, terwijl zijn handen naar iets reiken, wat voor mij onzichtbaar is. 
Hij blijkt een slecht geweten te hebben, iets op z'n kerfstok, en nu probeert zijn Orixa toegang te vinden tot zijn ziel, om hem te helpen en de duivel uit hem te drijven.
De andere mensen dansen, draaien en zingen verder. Ze uitten kreten die mij doen denken aan dieren, of aan de 'vaqueiros', de Braziliaanse cowboys, die hun vee bijeendrijven.
Ze lopen af en toe naar de zijmuur om een fluim te deponeren in de spuugbakjes, die daar staan opgesteld.
Dan word er opeens een praalboog gevormd vanaf de heilige dansvloer, langs de gasten, naar een achterdoor gelegen kamertje. Onder uitbundige begroeting komt de 'Mai do Santo' door de boog, op weg naar haar stoel, gekleed in een wit blouse en rok en omhangen met kleurrijke halskettingen.
Ik zie dat de mensen een achting hebben voor de 'priesteres', een aanzienlijk woord, maar in de ogen van de mediums, een waarheid.

10-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

Pomba-Gira, de heilige hoer, is de vrouw van Exú. Die net als hij overspel niet schuwt. Hoewel ze vaak wordt aangeroepen in negatieve zin, ook sexueel, is zij een sterke beschermster, die help als er geen uitweg meer is en alle andere Orixas het laten afweten. Ze wordt vaak afgebeeld als een vrouw hangend tegen een bar. Ze draagt een snoer met afwisselend drie rode, witte en zwarte kralen en houdt van chocolaat, sigaren en champagne. Net als Exú verreert ze gepepert eten. Ze is gek op rozen, maar als je haar die schenkt, is het raadzaam eerst de doornen te verwijderen. 
Vrijdag is haar dag, daar het het begin is van het weekend.
Je kan beter haar minnaar zijn, dan vijand.

09-04-2008 om 22:10 geschreven door Storyteller

Het is zeven uur als we aankomen in het smalle straatje in een buitenwijk van Niteroi waar zich het 'terreira' bevindt.
In de ruimte is het fris en langzaam worden de eerste kaarsen aangestoken. De ceremonie-vloer wordt gescheiden door een stenenmuurtje, waarachter enkele houten banken en stoelen staan waar de gasten kunnen plaatsnemen. Achterdoor op de heilige vloer is een klein altaar in een soort grote nis, dat wordt afgeschermd door een helder wit gordijn. Langzaam komen de leden van de groep naar binnen en bereiden zich voor op de ceremonie.
Het valt me op dat in de groep zich veel blanken bevinden, dit in tegenstelling tot de Macumba. Ik ontwaar twee blonde vrouwen en ook de 'heilige moeder' is blank. Ze is in de zestig en heet Helena. Wanneer het gordijn voor het altaar opzij wordt geschoven zie ik de beelden, een representatie van blanke Heiligen.
Het is terug te voeren naar de slaventijd, toen het de slaven ten strengste verboden werd om hun traditionele goden te aanbidden. Bij aankomst in Brazilië vonden de Portugese grondbezitters in samenwerking met de christelijk overheersres, dat deze zwarten zo snel mogelijk bekeerd moesten worden. De onwilligen onder hen kregen zware lijfstraffen en werden aan het 'tronco', martelpaal, gebonden, gezweeptslaagd, met hete ijzers bewerkt, tong uitgetrokken of gecastreerd.
Geen enkel middel schuwde de 'goedgelovige Christenen' om hun slaven tot het inzicht te brengen.
Doch de slaven bleven hun goden aanbidden in het aanzicht van een heilig blank beeld, dus, terwijl zij kwansuis hun verzoeken deden tot de blanke Heiligen, waren hun gedachten bij hun Afrikaanse god.
Hierdoor kwam de verwonderswaardige combinatie tot stand van geloof, het samenspel van de Goden der slaaf en de Heiligen van de christelijke blanke.
Dit resulteerde in het het volgende:
Oxalá (de allerhoogste) werd Jezus Christus
Ogun (god van oorlog) werd Sint Sebastiaan
Xangó (god van de donder) werd de Heilige Hiëroniemes
Omumlú (god van de ziekte) Sint Lazarus
Oxóssi (gos van de jacht) werd Sint Joris
Oxum (godin der vruchtbaarheid) werd de O.l.v van Candeias en
Imanjá (godin van het water) werd aanbeden als de Heilge maagd Maria.
Dan is er nog de belangrijke, Exú.
Zijn naam wordt vaak in verband gebracht met het slechte de duivel, maar hij is een cryptisch figuur, een grapjas, die wegen opent en geintjes uithaalt. Hij is veelzijdig en staat ook beeld voor sexualiteit, eigenlijk meer voor potentie, waardoor hij vaak met een enorme penis is afgebeeld.
Hij is zelfs in staat iemand hulp te bieden om in contact te treden met de 'Orixas', maar hij kan dit ook tegenwerken.
Men vind hem vaak aan de ingang van het Terreira, de gezegende grond. Het is dan ook aanbevolen hem een groet te brengen, om naderhand vreemde gebeurtenissen te vermijden, zoal het betrokken raken bij ongelukken, beroving of problemen van uiteenlopende aard, waaronder natuurlijk het sexuele.
Dus houdt hem tot vriend.
wordt vervolgd...

09-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

Het is een kille avond in mei. De temperatuur komt niet boven de 20 graden uit. Ik ben, samen met mijn vriendin, op weg naar de stad Niteroi, aan de overzijde van Rio, aan de Guanabara baai, waar we een Umbanda viering zullen bijwonen.
Dit alles zal plaatstvinden achter een woonhuis, in een soort tempel van 20 bij 20 meter, ingericht als 'Terreiro' of 'Centro Espirita. Hoe kan ik een definitie geven van de cultus?
De religie heeft een geheel eigen richting gekregen, die in Brazilie eind 19de eeuw tot leven kwam. Zeer belangrijk is de Afrikaanse invloed, maar ook de Indiaanse wortels worden niet ontkend. Er is het 'Kardecisme' en de 'Macumba', zij hebben een groote invloed op de cultus.
De Macumba is de religie van de armen, (ik kon me niet aan het feit ontrekken dat de Umbanda anders was) terwijl het zuivere Kardecisme meer tegen de middenklasse aanleunt, alsmede het leger (dit weer een verhaal apart is).
Nu is de grote cultus alom verweven in het 'Candomblé' waarvan de wieg lag in Salvador, Bahia, maar Macumba, Umbanda en Kardecisme zijn tegenwoordig moeilijk te scheiden.
Het 'Quimbanda' is van ander allure en vertegenoordigd de zwarte magie. Doch dit verdient een meer evidente uitleg. Het Kardecisme kwam voort uit het brein van een zekere Alain Kardec, een Fransman, die in 1850 uitzwierf naar Brazilië. Hij verkondigde te zijn bezeten door een Druïde-geest, schreef vele boeken en luidde een nieuwe spirituele cultus in. Tegen het eind van 1800 vond zijn leer vruchtvolle grond in Brazilië.
De Macumba is meer populair bij de zwarte mensen van Rio de Janeiro. Zij is minder loyaal aan de Afrikaanse cultus en met meer katholieke invloeden, tevens Indiaans animisme (het toeschrijven van natuurverschijnselen aan zielen van gestorven of geesten), die ook beoordeeld worden als aanwezig zijnde in natuurvoorwerpen zoals stenen, bomen en bloemen.
De Umbanda gebruikt de redelijkheid van het Kardecisme met de elementen van de Macumba, en heeft tevens elementen van de Islam vermengd, waarin het spiritualisme een alvermogende positie inneemt.
Tijdens de bijeenkomsten worden de geesten van overledenen, oude Indianen, oude slaven en onschuldige kinderen aangeroepen, die in een medium afdalen en tot de menigte spreken.
De Umbanda kent diensten waarbij maaltijden en levende dieren worden geofferd. Tijdens de sessies wordt veel gezongen, begeleid door trommels en gedanst, hetgeen de aanwezigen, doch vooral het medium in trance brengt.
De zogenaamde 'witte Umbanda, die doorgaans in de grote steden wordt gepraktizeerd, heeft alle ontredderende rituelen zoals het offeren van dieren, afgezworen.
Belangrijk zijn de mythische figuren: De 'Caboclos (in deze context gezien: Indianen) en de 'preto Velho's' (ouden zwarten), terwijl deze caboclos en oude zwarten catogorisch weer individuele geesten hebben, met een eigen naam en geschiedenis.
De Caboclo vertegenwoordigd de mythe van de Braziliaanse Indianen als zijnde nobele krijgers, hij is altijd actief en rookt sigaren.
De Preto Velho is in contrarie, hij loopt langzaam als een stokoud iemand met een 'bengala' (stok), rookt zijn pijp, draagt een strohoed en spreekt slecht Portugees. Hij symboliseerd de ouderdom, de vader figuur, de wijsheid, vriendelijk, nederigheid en edelmoedigheid. Hij representeerd ook de zwarte slaaf, hij die loyaal was tegenover de meester, en degene die vocht voor de vrijheid.
Een belangrijk gegeven is dat de Umbanda verkondigd dat zij niet de oorspronkelijke erfzonde aanvaard, maar dat de mens lijdt onder de zonden van een 'eerder' leven. Het is een gevecht van spirituele vooruitgang en volharden aan de principes van goed,- en gulheid.
Ik was dus getuige van een 'witte Umbanda', in hoeverre dit te definiëren valt.
Later verduidelijkte de 'Vader der heiligen' (Pai do Santo), die samen met de 'Moeder der heiligen' (Mai da Santa) de eredienst leidde, dat déze Umbanda, een géén opzicht mocht vergeleken worden met 'Macumba'. Howel ik al uitlegde dat de invloeden duidelijk aanwezig waren. Het was soms verwarrend, en Candomblé, Macumba, en Umbanda vloeien in elkaar over als de kleuren van de regenboog. De zwarte 'Pai' accentueerde mij duidelijk, dat de dienst zuiver in het teken van positivieteit stond, en ver af, heel ver, van de 'Voodoo', hegeen ik hier niet mocht uitspreken.

08-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

Overleven

06-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

04-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller

De caboclos hebben een grote en hoge betekenis in de religie van de Macumba. Altijd hebben de zwarte mensen en Indianen samen geleefd en hun zienswijze tegenover de blanken overheersers was enigzins gelijk. De Indiaanse tovenaren hielpen de zwarte slaven hun lijden der slavernij te doorstaan. In Brazilië zijn nog immer vele Indiaanse geesten, zij die de geheimen van de wouden bewaren. De zwarten noemen de geesten 'Caboclos', de betoverden.
Oxossi, de jachtgod, is hun leider, hij die met pijl en boog in hun komt om tegen het slechte te vechten. Ook de Caboclos dringen binnen in de lichamen van de gelovigen. Ze dragen een veer in hun haar en hebben hun gezichten kleurrijk geverfd.
Er bestaan vele Caboclos, hier volgen enkelen: De Indiaanse Jurema, Tupinamba, De Guarani, die met de zilveren pijlen, de slangenCaboclo, die van het groene blad, die van de rode steen, de koning van het bos, die van de witte pijl... die van de zeven bergen...

In het verloop zal ik terugkomen op deze 'cultus', de Candombé, Macumba, Umbanda, Quimbanda... allen hebben ze raakpunten... gevoelige

storyteller

04-04-2008 om 00:00 geschreven door Storyteller