Gebruik baard, pruik en snor nooit om uw gezicht te verbergen!
Hoofdpunten blog wandelen
sinterklaas
15-07-2005
Waarom strooit Sinterklaas snoep
Waarom strooit Sinterklaas snoep?
Het rondstrooien van snoep tijdens het Sinterklaasfeest verwijst naar oude,germaanse vruchtbaarheidsrituelen. de mensen voerden die gebruiken begin december uit en toen later Zwarte Piet rond diezelfde periode kwam aankloppen werden de gewoontes bewaard, zij het dan in een aangepaste versie.
Bij het gooien van snoepgoed wordt dezelfde beweging gemaakt als bij het inzaaien van het land. Het drukt de hoop op een goede oogst uit. Afgeleid daarvan staat de handeling dus symbool voor de vruchtbaarheid en het vooruitzicht op een voorspoedige toekomst. Je mag niet vergeten dat de Sint vandaag vooral bekend staat als kindervriend, maar vroeger ook een notoire koppelaar was. In een van de Klaaslegenden wilde een vader zijn dochters in de prostitutie sturen omdat hij geen geld had voor de bruidsschat. Daarom gooide de brave bisschop goudstukken door het raam van de jonge meisjes, zodat ze toch konden huwen. zijn titel 'goedheiligman' is trouwens een verbastering van zijn oorspronkelijke faam als 'goedhuwelijksman'.
Klaasmannen In de dorpen in Friesland liepen in de dagen voor de zesde december 's avonds vele 'Sinterklazen' rond. Dat waren jongens die zich vermomd hadden met eigengemaakte maskers en witte hemden. Op het hoofd droegen ze dan een potsierlijke muts. Een eerste eis voor de klaasmannen was onherkenbaar te blijven. Ze gingen dan langs de huizen om fooien op te halen. Dit gebeuren, dat afkomstig is van vroegere heidense gebruiken, vinden we nu alleen nog op de waddeneilanden. Veel Friese dorpen vierden vroeger een speciaal St.Nicolaasfeest dat per dorp een heel eigen karakter had. De hele bevolking deed daar aan mee. Dergelijke feesten waren er onder andere te Holwerd, Bergum, Oudega en Gerijp. In Franeker vermomden de 'Sinterklazen' zich als duivels en rammelden met kettingen en bellen. Ook droegen ze dan fakkels. In Dokkum ging het er weer anders aan toe. Daar trokken de jongelui in de St.Nicolaastijd met zwart gemaakte gezichten en horens op het hoofd langs de huizen. Ze vroegen dan om geld en snoeperijen.
'Schimmelbrij' Friesland kende vroeger vele speciale St.Nicolaas-gebruiken die men elders niet had. Zo werd te Molkwerum, Warns en Hinderlopen zogenaamde 'schimmelbrij' gemaakt. Het hele gezin at er van, maar een deel werd bij de schouw gezet en was bestemd voor het paard van Sinterklaas. Vandaar de naam 'schimmelbrij'. Merkwaardig is dat dit gebeuren, niet plaats vond op St.Nicolaasdag, maar op oudejaarsavond. Men sprak dan wel van 'schimmelavond'. Aan het einde van de vorige eeuw was het in Leeuwarden en ook in andere Friese plaatsen de gewoonte om op Sinterklaasdag loterijen te houden. Banketbakkers verlootten dan tegen sluitingstijd de restanten van hun St.Nicolaasgebak. Dat gebeurde vaak in lokalen en cafés, maar ook wel op de stoep voor de bakkerij. Andere zaken volgden dit voorbeeld en zo kon het zijn dat bij de poelier met een gekocht lot een dikke gans of kip te winnen was. (wordt vervolgd)
In het Friese volksleven heeft St.Nicolaas altijd een bijzondere rol gespeeld. Zowel in de dorpen als in de steden werd het Sinterklaasfeest door de eeuwen heen uitbundig gevierd. De reformatie-tijd ( 16de eeuw) bleek niet bij machte dit van oorsprong katholieke feest te doen vergeten. Hoe men in Friesland en elders in het land het vieren ook aan banden legde en verbood, mocht niet baten. De mensen wilden niet van hun St.Nicolaasfeest afzien.
In de middeleeuwen waren in Friesland meer dan vijfentwintig kloosters en kerken die St.Nicolaas als patroon-heilige hadden. Vele St.Nicolaaskerken zijn er nog, alhoewel de meesten hun naam verloren toen de Roomse kerken in de reformatietijd 'overgenomen' werden door de protestanten. In Swichum vinden we nog een kerkje uit de 13 de eeuw dat, hoewel het ook niet meer een katholieke kerk is, nog steeds St.Nicolaaskerk heet. Een bord op het kerkepad geeft dat aan. De vele St.Nicolaaskerken hebben wij voor een deel te danken aan de Norbertijnenorde, die in de middeleeuwen in Friesland veel kloosters en kerken had. Meestal kregen die St.Nicolaas als patroon. Dat lag voor de hand. St.Nicolaas is namelijk beschermer van de vissers en alle andere zeevarenden. Met de Middelzee erbij had Friesland vroeger een lange kust met veel dorpen waar vissers woonden. ( wordt vervolgd)
uit de Tijdingen van het Sint-Nicolaasgenootschap.
Voor wie het nog niet wist....in Friesland heeft St. Nicolaas een vrouw! Sintele-Zij is haar naam. Met zoon en dochters gaat Sintele-Zij de eerste drie dagen(avonden) na St.Nicolaasmorgen rond om te zien hoe de kinderen die geschenken hebben gekregen, zich gedragen. Een Fries kinderrijmpje luidt:
Sinte klaas die speelt in alle huizen de baas Sintele Zij gaat in alle huizen voorbij Sintele Zoon gaat in alle huizen aan Sintele Zuster vindt het in alle huizen duister.
Een bekend gezegde in Friesland was vroeger: Sintele Zij docht in stik bûter yn'e bry'.
D.P.J.De Jong
Meer over: " St.Nicolaas in het Friese volksleven" de volgende keer.
De ontwikkelingspsychologie van het kind en de pedagogische standpunten geven implicaties voor het optreden van Sinterklaas en Zwarte Piet.
Sinterklaas lééft in elke Sint en Piet. Bij de gedaanteverwisseling wordt je geen verklede boekhouder De Vries of tandarts De Bruin of onderwijzer Zwartjes, nee : je weet dat een ander, een beter, een wijzer, een liever mens wordt geboren in de boekhouder, tandarts of onderwijzer. Men wordt kortom Sint-Nicolaas.
1. Je bent de goede Sint of Piet. Je kruipt niet in de klederen, je speelt hem niet. Vermaan zo weinig mogelijk. Benader de kinderen steeds positief. Het moet een blij feest voor het kind zijn. Het kind mag niet te schande worden gezet met zijn 'wandaden'.
2. Gebruik de zak enkel en alleen voor het snoepgoed. Vermits er geen stoute kinderen zijn kan de zak daarvoor niet gebruikt worden.
Sinterklaas en Zwarte Piet moeten voor het kind een levenslange dierbare en tedere herinnering blijven.
3. Steeds meezingen en meedoen met alles. Sinterklaas en zijn knecht houden van hun feest. De Sint blijft de gulle kindervriend die zelf nog steeds gelooft in het wondere van z'n feest.
4. Beloof kinderen enkel wat je echt kan waarmaken.
5. Speel steeds in op wat de kinderen vertellen of doen. Wees hierin zeer alert.
6. ....
Uit deze lijst die zeker niet volledig is kunnen we de karaktertrekken van Sinterklaas en Zwarte Piet destilleren :
- mildheid, vergevingsgezindheid, liefdevolle gulheid, hij straft nooit, hij is een helper in nood, hij is erg vroom, geven en schenken staan steeds centraal,...
"Dat heerlijk hartsverlangen om te delen. De vlam die alles zuiver brandt" Jan Greshoff
Wat kunnen we nu in de persoon van de Sint en van Zwarte Piet (en) verwachten:
Voor de Sint: Een spontane, gemoedelijke, zachtaardige en waardige kindervriend,die het liefst de kinderen persoonlijk kent, zodat hij zich luisterend kan inleven in hun belevingen. Spontaan kunnen inspelen op de inbreng van de kinderen zodat er een vlotte en spontane communicatie ontstaat. Op een humoristische wijze het écht kinderlijk goede kunnen waarderen en aanmoedigen, zodat er bij de kinderen een gevoel groeit van vertrouwen, aanvaarding, vreugde, dankbaarheid en van iemand te zijn in de groep. Op een aangename wijze zuiver spreken op het niveau van de kinderen en ze met korte toespraken boeien. Tijd genoeg hebben - geen te druk programma.
Voor de Zwarte piet(en): Op een plezante, actieve wijze contact leggen met de kinderen door spel en dans. Op een speelse wijze de Sint helpen zonder echter een slaaf te worden. Zorgen voor een aangename stemming en voor veel afwisseling, Spontaan de angst van de kleintjes wegnemen.
De oudere lezers zullen zich misschien nog herinneren dat de Sint aan kwam met een beladen ezel. Later kwam de Sint, stijlvoller, op een prachtige witte schimmel gezeten. Kleinere en grotere leveringen deden de Sint zijn toevlucht zoeken tot modernere vervoermiddelen: zo ontdekte Sinterklaas de auto. Ook het vliegtuig wordt door de Sint gebruikt maar dan wel voor langere afstanden. In verschillende advertenties kunnen we ook lezen dat onze kindervriend de helikopter durft gebruiken maar hiervan is op prentkaarten ( tot nu) niets terug te vinden.
Wanneer de Sint zich meer naar de noordelijke gebieden verplaatst dient hij uiteraard zijn vervoermiddel aan te passen aan de barre weersomstandigheden. Op prenten die een winters tafereel beschrijven vinden we onze heilige Sinterklaas terug op een heuse arrenslee of op een gewone slee.Uiteraard steeds in gezelschap van kinderen. Sinterklaas heeft zich in de loop der tijden wonderlijk aangepast aan alle mogelijke toestanden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat deze kindervriend ook allerlei transportmogelijkheden heeft uitgeprobeerd.
Sinterklaas is voor geen kleintje vervaard. Hij is te land, ter zee en in de lucht... (Afgebeelde kaarten komen uit de verzameling van mevr. I. De Groote)
Intochten van Sinterklaas worden over de hele wereld georganiseerd. Hierbij maakte de kindervriend gebruik van verschillende vervoermiddelen. Sinterklaas is altijd met zijn tijd mee geweest, dit kunnen bevoorrechte verzamelaars getuigen die het geluk hebben af en toe eens hun neus in oudere archieven kunnen steken. In prentkaartenverzamelingen over Sinterklaas zien we vervoermiddelen opduiken die niet nieuw zijn maar die zeker tot ieders verbeelding spreken.
In de stad Sint-Niklaas is het al jaren de gewoonte dat de Sint na zijn drukke werkperiode in december terug naar Spanje vertrekt met de warme luchtballon. Reeds in 1850 kwam of vertrok Sinterklaas met zijn paard in een heuse gasballon. Naast afbeeldingen op prentkaarten bestaat ook het onsterfelijk vers en liedje van de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman. In de eerste druk (1850) vertrekt de Sint per luchtballon: Sint-Niklaas vertrekt weer! Gebruik slegts uw oog, Daar stijgt hij op 't paardje Per lugtbal omhoog. Zijn knegt zit in 't schuitje, Maar rilt als een blad; 'Wed dat hij veel liever In 't stoomschip zat!
Een bewijs temeer dat Sinterklaas zich verplaatst met verschillende transportmiddelen vinden we in een latere versie van het zelfde lied, waar de luchtballon is vervangen door de spoortrein. Dit is de versie die tot de dag van vandaag is behouden: Sint-Niklaas vertrekt weêr! Per stoomboot?...o, neen! Hij gaat met den Spoortrein Naar Spanje nu heen.
Ook in de residentiestad van Sinterklaas, Sint-Niklaas, is de heilige man vele jaren met de trein aangekomen.
Wanneer we terug met beide benen op de grond komen vinden we Sinterklaas terug in het alom bekende lied: Zie ginds komt de stoomboot Uit Spanje weer aan Hij brengt ons Sint-Nicolaas. Ik zie hem al staan! Hoe huppelt zijn paardje Het dek op en neer!...
Dit lied laat aan duidelijkheid niets te wensen over. In steden als Antwerpen, Gent, Oostende en verschillende gemeenten die aan een rivier gelegen zijn komt de Sint jaarlijks aan in een boot en dit zowel in binnen- als buitenland.Hierbij gebruikt de goedheiligman alles wat maar enigszins drijft: stoomboot,vissersboot,jacht,binnenschip... (wordt vervolgd)
Houtsnede van de bekerlegende uit de kunstmap "Nicolaas, de heilige bisschop van Myra" van WimCock
Hij had Sint-Niklaas om een kind gebeden En toen na jaren 't bidden was verhoord, Liet hij op slag twee gouden bekers smeden Door dankbaarheid en vreugde aangespoord.
Als nu de knaap in wijsheid en in jaren Was toegenomen, zijn ze over zee Te zamen, vroom op bedevaart gevaren. Ze namen allebei een offerbeker mee.
Maar voor zij 't einddoel van hun reis zagen, Is door het grillig spel van weer en wind, De jongen schielijk over boord geslagen. Het was een knaap, omzeggens nog een kind.
Wanneer de vader met zijn beker, later, In 't heiligdom te Myra was beland, Vond hij de knaap, verrezen uit het water En stralend, met de beker in zijn hand. Wim De Cock
Amsterdam, 6 december 1943 Toen Sinterklaas naderde, dachten we allemaal onwillekeurig aan de leuk opgemaakte mand van verleden jaar en vooral mij leek het vervelend om dit jaar alles over te slaan. Ik dacht lang na, totdat ik iets gevonden had, iets grappigs. Pim werd geraadpleegd en een week geleden gingen we aan het werk om voor alle acht een versje te maken. Zondagavond om kwart voor acht verschenen we boven met de grote wasmand tussen ons in, die versierd was met figuurtjes en strikken van rose en blauw doorslagpapier. Over de mand hing een groot stuk pakpapier heen, waarop een briefje was bevestigd. Allen waren enigszins verbaasd over de omvang van de verrassing. Ik nam het briefje van het papier en las:
Proloog
Sinterklaas is ook dit jaar weder gekomen Zelfs het Achterhuis heeft het vernomen Helaas, kunnen we het niet zo leuk begaan Als het verleden jaar was gedaan Toen waren we hoopvol en dachten beslist Dat zegevieren zou de optimist En meenden dat dit jaar vrij Sint Nicolaas te vieren zij. Toch willen wij deez' dag gedenken, Zo moeten wij iets anders doen: Een ieder kijke in zijn schoen!
Een daverend gelach volgde, toen iedere eigenaar zijn schoen uit de mand haalde. In elke schoen zat een klein pakje in papier gewikkeld met het adres van den schoeneigenaar.
Anne Frank
Anne Frank (1924-1945) hield vanaf 12 juni 1942 een dagboek bij, dat in augustus 1944 werd gevonden nadat zij en de andere onderduikers in het Achterhuis waren verraden en afgevoerd. Ze overleed in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Fragment uit 'De dagboeken van Anne Frank' Uitgeverij bert Bakker, 2001. Anne Frank-Fonds, Basel.
"Ik ben sinterklaas niet!" of "Ik geloof niet in Sinterklaas!"
Aan de Geachte Heren en Dames van het Gezag,
Sta mij toe U te zeggen dat ik verbaasd, en ook bedroefd ben, als ik deze uitspraken van U lees in de krant, of hoor op radio en televisie.
Geachte Heren en Dames, vele kinderen die naar U opkijken lezen en horen dat ook! Weet U, mijne Heren en Dames, iemand die niet meer in Sinterklaas geloofd, is ook het kind zijn, dat wij allemaal nog in ons hebben kwijt.
Van mijn standpunt uit is het U al vergeven hoor (ik weet dat jullie vroeger ernstige brave kinderen waren, het kattekwaad buiten beschouwing gelaten natuurlijk) Maar op 6 december, mijn naamdag, nemen vele ouders mijn taak over om hun kinderen ,in mijn naam iets te geven, gewoon omdat zij van hun kinderen houden, zonder er iets voor terug te vragen.
Vele vrijwilligers, die belangloos hun werk verrichten, zijn mijn hulp sinterklazen, hun loon is het warme gevoel en het besef dat zij de mogelijkheid hebben iemand te kunnen helpen. En jullie geloven niet in Sinterklaas??
Sinterklaas staat als voorbeeld van de jeugd (en de ouderen) iets te geven zonder er iets voor terug te moeten krijgen!!
De Heilige Nicolaos werd geboren in het stadje Patara, in de provincie lyciëa .
Hij was een uiterst godsvruchtig jongetje. Volgens de overlevering stond hij direct na z'n geboorte rechtop in bad om God te danken voor de geslaagde bevalling. Als zuigeling weigerde hij de moederborst op woens- en vrijdagen : de vastendagen. Vroegtijdig werd hij wees.
Eén van z'n eerste goede daden was het schenken van met goud gevulde beurzen aan de drie arme meisjes, wiens vader geen bruidschat voor z'n dochters kon opbrengen.
Later redde hij nog zeelieden uit een storm, voorkwam hij de terechtstelling van drie onschuldige veldheren, bracht hij een ontvoerd jongetje bij z'n ouders terug, gaf hij de ketter Arianus een kaakslag op het concilie van Nicea, enz. ...
Nicolaos werd tot bisschop van Myrab gewijd. Hij overleed op 6 december ergens tussen 325 en 352;
Al heel vlug werd hij in het Oosten een uiterst populaire en sterk vereerde heilige. In de Karolingische periode begint z'n faam als heilige ook in het Westen te bereiken.
In de elfde eeuw roven Italiaanse kooplieden z'n lichaam uit z'n graftombe in Myra. Op 9 meic 1087 wordt het overgebracht naar de Italiaanse havenstad Bari. Daar rust hij thans in de basiliek die dan ook z'n naam draagt. Uit z'n gebeente vloeit nog steeds een wonderbaar vocht, het "heilig Manna"
a : Klein-Azië, thans Turkije b : Nu Dembre in Turkije c : Het kerkelijk feest van de "Translatio" Uit de tijdingen van het Sint-Nicolaasgenootschap vlaanderen.
Sinterklaas zit in een grootwarenhuis op zijn troon. Alle kinderen daar aanwezig mogen bij Sinterklaas op schoot zitten en hem het cadeau vragen dat ze op 6 december willen hebben. Na een lange rij wachtende is een kleine jongen aan de beurt. Nadat hij heeft plaatsgenomen bij de Sint is het eerste wat het jongetje zegt: "Sint, ik heb dezelfde naam als U." "Zo?", zegt de Sint, "en wat wil Tuurke hebben op 6 december?"
Sinterklaas wil graag van Elsje weten wat ze in haar schoentje wil. Els vraagt Sint om de pil. "Waarom de pil?" vraagt de Goedheiligman. "Ik heb nu al zes poppen en ik wil er niet meer."
De cijfers zijn hoe dan ook boeiend. Ze geven een idee van de populariteit van een voornaam door de jaren heen. Onder de van "Nicolaas" afgeleide voornamen komen (het Franse) Nicole en Nicolas veruit het meest voor. Respectievelijk 38.155 vrouwen en 26.714 mannen luisteren naar die namen. Daarna volgden Nick (7.704), Niels (6.451), Nicola (1.704), Nils (1.369), Klaas (1.165), Nicolaas (784), Nicholas (735), Klaus (520), Nic (385), Nikolaas (358), Niek (360), Nikolaos (354), Nicolo (304), Nicolaos (136) en Nicolaus (132) en Niklaas (55).
Het onderzoek verschaft geen nadere gegevens over de regionale spreiding van een voornaam. Toch mag - met "Nicole" en "Nicolas" bovenaan de hitparade - worden geconcludeerd dat de Nicolaas-varianten in Franstalig Belgie beter scoren dan in Vlaanderen, ook al dragen heel wat Vlaamse vrouwen en mannen die voornamen.
Van de vijf miljoen mannen die Belgie op 31 december 2001 telde, waren er 1.165 met de voornaam Klaas, 784 heetten Nicolaas, 358 Nikolaas en 55 Niklaas. "Klaas" is een jonge voornaam. De meeste klaasjes werden geboren in 1979, nl. 61, en 90 % van de Klazen zag het levenslicht na 1982. "Nicolaas" is daarentegen een oude voornaam, die zijn hoogtepunt kende met 27 geboortes in1964. Na 1970 kregen nooit meer dan tien jongens de voornaam Nicolaas.
Een en ander blijkt uit een studie over de voornamen in Belgie, uitgevoerd door het onderzoeksbureau Sopres Marketing. De resultaten kunnen op het internet geraadpleegd via www.sopres.be. Wanneer men de tabellen interpreteert, moet men goed voor ogen houden dat het gaat om geboortejaren van de in 2001 in leven zijnde bevolking en niet om het totaal aantal personen(inmiddels overleden en nog in levende samen) dat in een bepaald geboortejaar de onderzochte voornaam kreeg. (wordt vervolgd) uit de Tijdingen van het Sint-Nicolaasgenootschap
Waarom is het voortzetten van de Sint-Nicolaastradities belangrijk ? (4)
Het antwoord op deze vraag houdt verband met hetgeen ik zei over de aard van Nicolaas' heilig -zijn. De Nicolaasfiguur - en daarom ook zijn traditie - is een boodschap van gerechtigheid en naastenliefde, vooral voor zij die elke bescherming missen. En dit zal - ten minste als Ideaal nooit verdwijnen, ook al zijn wij getuige van de meest gewelddadige acties tegen kinderen - denken we maar aan wat er gebeurde in de Rusisch-Ossetische school in Beslan. Meer zelfs, deze feiten tonen aan dat de boodschap van Sint-Nicolaas altijd actueel zal blijven.
Houtsnede van de bekerlegende uit de kunstmap "Nicolaas, de heilige bisschop van Myra" van WimCock
Wasmand
Houtsnede van de drie-maagdenlegende, uit de kunstmap "Nicolaas, de heilige bisschop van Myra" van Wim Kok.
"Ik ben sinterklaas niet!" of "Ik geloof niet in Sinterklaas!"
Uit kindermond:
'k Zal hem even vragen naar zijn naam... ( 1) 
